Қаржы менеджменті жайлы

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Компаниядағы қаржы ресурстарын басқару жүйесінің қызмет ету процесі және құрылымы.
Нарықтық экономика жағдайындағы қаржы менеджменттің мәні, мақсаты және міндеттері.

Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстанда нарықтық экономика барған сайын үлкен қарқын алуда. Онымен бірге шаруашылық процесті реттеудің негізгі маханизімі ретінде бғсекелестік те күш алуда. Бғсеке қабілеттелік кәсіпорынға, акционерлік қоғамәа, кез-келген шаруашылық субъектісіне капиталдың қозғалысын дұрыс басқарумен ондағы қаржы ресурстарының басқарылуының қамтамасыз етеді.

Қазақстан Республикасының аумағында кәсіпорындардың келесі түрдері құрылып жұмыс істеуі мүмкін:

Адамдардың бірігуі ретінде серіктестік, олардың қызметіне құрылтайшылар тікелей қатысуы міндетті;
Капиталды біріктіру ретіндегі қоғам;
Қарапайым азаматтардң өндіріске қатысу нысанындағы өндірістік коперативтердің нысаны;
Мемлекеттік кәсіпорындар.

Шарушылық қоғам үш түрде болуы мүмкін:

Акционерлік қоғам
Жаупкершілігі шектеулі шаруашылық қоғам
Қосымша жауапкершілігі шектеулі шарушылық қоғам

Меншік нысанының әр-түрлілігі Қазақстандағы қаржы рыногының пайда болуы рынок қатысушыларының арасындағы қаржылық қатынастардың пайда болуын көздейді.

Қаржылық қатынастар келесі негіздерден пайда болады:

¦йымдармен кәсіпорындар арасында жиынтық табысты қалыптастыру мен бөлу процесінде, жеткізілімді төлеу кезінде, дайын өнімді сату кезінде;
кәсіпорынның акцияларын шығару мен тарату кезінде;
Валюталық қорды пайдалану кезінде кәсіпорындармен және шетелдік әріптестер арасында.

Қаржылық менеджмент немесе қаржылық ресурстарды және қатынастарды басқару шаруашылық субъектінің бғсекелестік қабілетінің көтерілуі мақсатында қаржы саласында нарықтық механизмді реттеудің нысандары мен тәсілдерін, қағидаларын, әдістерін қамтиды.

Шағын бизнесте қаржыларды басқару үшін бүхгалтермен экономистің біліктілігі жетіп жатыр, өйткені қаржылық операциялар негізі ақша айналымы болып табылған жай қолма-қолсыз есептесудің шегінен шықпайды. Ірі бизнестегі көрініс тіптен басқаша. Ірі бизнесте санының сапаға өтуінің заңдылығы жұмыс істейді. Ірі бизнеске ірі капитал қажет және өнімді тұтынушылар қажет. Орташа немесе үлкен бизнестегі қызметінің көлемімен мөлшерін инвестициямен, капиталды көбейтумен байланысты қаржылық операциялар иеленеді.

1 КӘЗІРГІ НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАДАҒЫ КОМПАНИЯ ҚАРЖЫСЫНЫҢ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ.

Компаниядағы қаржы ресурстарын басқару жүйесінің қызмет ету проецесі және құрылымы.

Кез-келген бизнес келесі үш басты сұрақтарды қоюмен оған жауап іздеуден басталады:

Компания алдына қойылған мақсаттар мен міндеттерді орындауға мүмкіндік беретін кәсіпорынның активтерінің тиімді құрамымен көлемі қандай болуы қажет?
Қаржыландырудың көздерін қайдан табу қажет және олардың тиімді құрамы қандай болуы қажет?
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігімен қаржылық тұрақтылығыгн қамтамасыз ететін қаржылық қызметі ағымдағы басқаруды қалай ұйымдастыру қажет?

Бұл мәселелер кәсіпорынды басқарудың жалпы жүйесінің негізгі бірден-бір жүйесі болып табылатын қаржылық ресурстарды тиімді басқарудың жүйесі ретінде қаржылыж менеджменттің шегінде шешіледі. (1-сурет) .

Шаруашылық субъектісін, сондай-ақ оның кадрлық құрамын басқару жүйесін ұйымдастырушылық құрылымы, кәсіпорынның көлемімен оның қызмет түріне байланысты түрлі тәсілдермен құрылған. Ірі компания үшін бухгалтерия мен қаржылық бөлім кіретін қаржы бойынша вице- президентпен (қаржылық директормен) басқарылатын арнайы қызметтің бөлінуі тән болып келеді

( Сурет-2)

Сурет-2

2-суретте көрсетілген схема типтік болып табылмайды, оның

құрамы қандай да бір елде бизнесті, компания түрін, оның көлемі мен басқа да фаторларын ұйымдастырудың ұлттық ерекшеліктеріне байланысты өзгеріп отыруы мүмкін/1/.

Үлкен емес кәсіпорындарда қаржылық директордың рөлін әдетте бас бухгалтер атқарады. Қаржылық менеджердің жұмысында басты, ол оның фирманы басқарудағы жоғары буыны жұмысының бөлігі болып немесе оған қаржылық сипаттағы басқару шешімдерінің қабылдану үшін қажетті сараптамалық ақпаратты берумен байланыстылығы табылады. Фирма басқарудың ұйымдастырушылық құрылымына байланыссыз қаржылық мәселелерді талдауына жауап береді.

Кез - келген ірілеу компания белгілі бір дәрежеде қаржылық рынокпен байланысты; бұл байланыс көп түрлі, өйткені компания әр түрлі жағдайда болуы мүмкін; бағалы қағаздардың эмитенті, инвестор, қарыз алушы, лендер, алып сатушы болуы мүмкін. Осыған байланысты қаржылық рыноктағы операциялар қаржылық құралдардың көмегімен жүзеге асырылады. Осы ұғымның талдануына әр түрлі көз қарастар бар. Сонын ішінде: қаржылық құралдар қаржылық рынокта саудасы жүзеге асырылатын қысқа және ұзақ мерзімді инвестициялауды көздейтін контрактыны білдіреді. Осылайша, қаржылық құралдарға акцияларды, облигация, фьючерстарды жатқызуға болады.

Қаржылық менеджердің аясында әдістер мен тәсілдер көп түрлі. Оларды үш топқа бөлуге болады: жалпы экономикалық, болжамды - сараптамалық және арнайы.

Бірінші топқа несиелеу, саудалық - қарыздық операциялар, кассалық және есептесу операцияларының жүйесі, сақтандыру жүйесі, есептесу жүйесі қаржылық санкцияларының жүйесі, трансферттік опреациялар, амортизациялық аударымдар өндірісінің жүйесі, салық салу жүйесі жатады. Мұндай тәсілдердің жалпы логикасы олрадың негізгі параметрлері, орындаудың мүмкіндігі немесе міндеттілігі экономиканы мемлекеттік басқарудың жүйесінің шеңберінде орталықтандырылған. Бірақ оларды қолданудың вариабельдігі жеткілікті дәрежеде шектеулі болғанымен, жекелеген тәсілдерді пайдаланудың варианттары нақты кәсіпорынның деңгейінде жиі анықталады.

Екінші топқа қаржылық жоспарлау, салықтық жоспарлау, болжау әдістері, үлгілеу әдістері жатады. Бұлардың көбісі табиғаты бойынша жасалған.

Осы екі топ арасындағы аралық жағдай орталықтандырылған реттеудің дәрежесі бойынша жеке қолданудың міндеттілігі бойынша қаржыларды басқарудың арнайы тәсілдері алады. Олардың көбісі өзінің таралуын енді бастап жатыр, бұл дивиденттік саясат, қаржылық аренда, факторингтік операциялар, франчайзинг, фьючерстер. Осы тәсілдердің негізінде туынды қаржылық құралдар жатыр.

Қаржыларды басқарудың ақпараттық қамтамасыз ету жүйесінің негізі болып қаржылық сипатты кез келген мәліметтер, соның ішінде бухгалтерлік есепті, қаржылық органдардың хабарландырудың, банктік жүйенің мекемелерінің ақпаратын, тауарлық, қорлық және волюталық биржалардың мәліметтерін, өзге де ақпараттарды айтуға болады.

Қаржыларды басқарудың техникалық қамтамасыз ету жүйесі дербес болып табылады және оның негізгі элементі болып табылады. Көптеген, қазіргі таңдағы қағассыз технологияға негізделген (банкаралық есептесулер өзара есептесулер несие карточкалар арқылы есептесулер, клирингтік есептесулер) жүйелер ЭВМ желісін, персоналды компьютерлерді, қолданбалы бағдарламалардың қызмет ету пакеттерін қолданусыз мүмкін емес. Ағымдағы сарапатамалық есептерді орындау үшін қаржылық менеджер стандартты бағдарламалық қамтамасыз етумен, соның ішінде Excel, Lotus типіндегі пакетпен қолдануы мүмкін.

Қаржыларды басқарудың кез келген жүйесін қызмет етуі құқықтық және нормативтік қамтамасыз етудің шеңберінде жүзеге асырылады. Оған президенттің заңдары, бұйрықтары, үкіметтің қаулылары министрлер мен ведомстволардың бұйрықтары мен нұсқаулары, лицензиялар, жарғылық құжаттар, нормалар, инструкциялар, әдістемелік көрсеткіштер жатады.

Нарықтық экономика жағдайындағы қаржы менеджменттің мәні мақсаты және міндеттері. Қаржылық менеджменттің эволюциясы.

Бухгалтерлік есепке қарағанда қаржылық менеджмент дербес ғылым ретінде жақында ғана құрылды. Қаржы теориясы бойынша жекелеген жасақтауы екінші бүкіл дүние жүзілік соғысқа дейін жүргізілген: соның ішінде, 1938 жылы Дж. Уильямс ұсынған қаржылық активтің құнын бағалуды белгілі үлгісін атап кеткен жөн. Ол фундаменталды көзқарастың негізі болып табылады. Соған қарамастан, бұл процестің негізін қалаған Г. Марковица екіндігін санаған жөн. Бұл жұмыстарда қаржылық активтердегі инвестициялау саласында қабылданған шешімдердің әдістемесі беріліп, сәйкес ғылыми инструментари ұсынған. ¦сынған идеялар математикалық апарат секілді елеулі дәрежеде теориялық сипатқа ие болды, ол олардың тәжірибедегі қолданысына қиындатты. Кейінінен Марковицаның шғкірті Ульям Шарп математикалық ақпартты “анағұрлым тиімді және жеңілдетілген вариантын ұсынды”. Оған бір факторлы үлгі деген атау берілді. Шартпен берілген техника жүздеген қаржылық активтер кіретін ірі портфельдерді тиімді басқаруға мүмкіндік берді.

Бұл бөлім өзінің одан ары дамуын бағалы қағаздардың баға қалыптастыруына, капитал рыногының тиімділік концепциясын жасауына тәуекелмен кірістіліктің үлгісін құруға және олардың эмпирикалық бекітілуіне, жаңа қаржылық құралдардың жасалуына арналған зерттеулерде алады.

Соның ішінде 60 - жылдарында У. Шарп, Дж. Линтер, Дж. Моссина күшімен портфельдің жүйелі тәуекелділігі мен кірістілігін білдіретін қаржылық активтердің (Capital Assets Pricing Model, CAPM) кірістілігін бағалаудың үлгісі жасалды. Бұл үлгі қаржылар теориясындағы ана ғұрлым маңызды ғылыми жетістік ретінде қалып отыр. Соған қарамастан, ол белгілі бір сынауға тұрақты ұшырап отырды. Сондықтанда САРМ үлгісіне ұқсас бірнеше тәсілдер жасалынды. Соының ішінде бұл арбитражды баға қалыптастырудың теориясы, опционалдық бағасының қалыптасы теориясы, және белгісіздік жағдайындағы преференция теориясы. /2/

Ана ғұрлым танымалдықты арбитражды баға қылыптасу теориясы алды. (Arbitrage Pricing Theory, APT) . APT концепциясы қаржы саласындағы белгілі маман Стивен Росспен ұсынылды. ‡лгінің негізіне кез келген акцияның фактілігің кірістілігі екі бөліктен тұрады деген пайымдау енгізген: қалыпты немесе күтілетін кірістілік және тәуекелділік немесе белгісіздік кірістілік. Соңғы момент бірнеше экономикалық факторлармен анықталды. Мысалы, елдегі нарықтық жағдаймен, ішкі жиынтық өнімімен бағаланатын ғлемдік экономиканың тұрақтылығымен, инфляциямен, пайыздық ставкалардың динамиксымен анықталады.

САРМ басқа екі альтернативті үлгілері - опциондар бағасының қалыптасу теориясы (Option Pricing Theory OPT) және белгісіздік жағдайындағы преференция теориясы (State Preferens Theory SPT) белгілі бір себеп бойынша жеткілікті дәрежеде дамыған жоқ және қалыптасу сатысында тұр. Соның ішінде SPT теориясына қатысты оның теориялық сипат иеленетіндігі туралы айтып кетуге болады. Мысалы, рыноктың болашақ жағдайын нақты бағалаудың анықтау қажеттлігін көздейді ОРТ теориясының қалыптасуының Ф. Блэк және М. Скоулз аттарымен байланыстырды, ал преференция теорисының Дж. Хиршипр атымен байланыстырды.

Қаржылық активтердің және ақпараттың құнының өзара байланысы 50-жылдардың аяғында зерттелді. Бірақ, ақшалай болып Ю. Фамның мақаласы саналады. Онда капитал рыногының тиімділігінің үш нысанының бөлінуі қарастырылады. Ол күшті, бғсең, ғлсіз болып бөлінеді. Бұл саладағы кейінгі жаңалықтар ұсынылған топтамалардың теориялық аспектілерін қарастырмады, тек оның бекітілуінің эмпирикалық жағын қарастырды.

50-жылдарының екінші жартысында капитал құрылымының теориясымен қаржыландырудың көздерінің бағасы бойынша қарқынды зерттеулер жүргізілді. Бұл зерттеулердің бастамасы 30 - шы жылдары Дж. Ульямс жұмысымен, кейінінен 50-жылдары Д. Дюранның жұмысымен басталды. Соған қарамастан бұл бөлім бойынша негізігі үлес Ф. Модильяни және Ф. Миллерге берілгендігі жалпыға белгілі болып табылады. Олардың теориясы шектеуші сипатқа ие болатын бір қатар алғы шарттарға негізделген. Осы саладағы одан әрі қарайғы зерттеу осы шектеулердің ғлсізденуінің мүмкіндіктерін зерттеуге арналған. Сонымен қатар әр түрлі үлгілерді қолданылу мүмкіндігі, соның ішінде әр түрлі көздердегі капиталдың құнын есептеу үшін САРМ зерттелді. /3/

Барлық аталған жаңалықтардың ішінен екі бағыт - портфель теориясымен капитал құрылымының теориясы ірі компанияның қаржыларының басқаруларының ғылымы мен техникасын негізін білдіреді. Олар екі маңызды мәселелерге жауап беруге мүмкіндік береді: қаржылық ресурстарды қайдан алу керек, және қаржы ресурстарды қайда салу керек? 1958 ж. Модильян мен Миллердің пионерлік жұмысы басылып шыққаннан кейін қаржы теориясы аясында ірі мамандар Т. Е. Коупленд және Дж. Ф. Уенстонмен қазіргі уақытта жаңа қаржы теориясы ретінде танылған, қолданбалы микроэкономикадан жеке бағыт ретінде бөлінген бұл жұмыс қарастырылған.

Қаржылардың қазіргі таңдағы теориясының шеңберінде қаржылық менеджменттің қолданбалы пғні қалыптасты. Ол ірі компанияның қаржыларын басқарудың техникасымен әдістемесіне арналған ғылымы ретінде қалыптасты. Бұл негізінен қаржылық ресурстардың теориясынның базалық бөлімдерін бухгалтерлік есептің (компанияның қаржылық жағдайының анализі, дебиторлық борышты басқару мен анализ) сараптамалық бөлімдерімен табиғи толықтырылу жолымен жүзеге асты. Сондай-ақ басқарудың теориясының бір қатар апараты арқылы жүзеге асады. Осы жаңа пғн бойынша алғашқа монографиялары 60-жылдардың басында ағылшын тілді елдерде қалыптасты. Оны оқу құрал ретінде де қолдануға болады. Қазіргі таңда қаржылық менеджмент туралы дербес ғылыми бағыты ретінде және тәжірибелік қызметі ретінде ғана емес, сондай ақ оқу пјні ретінде де қалыптасқандығы туралы айтуға болады.

Басқару теориясының, қаржы теориясының, бухгалтерлік есептің сараптамалық апаратының дербес бағыттағы - қаржылық менеджментке синтезі толық түсінікті болы қана қоймай, сондай-ақ тиімді болып табылмайды. Басқару аспектілердің күшімен қамтамасыз етілген мүндай метамарфозалар маңызды болы табылады. Анағүрлым көрсеткіш мысалы ретінде бухгалтерлік есептің англо-американдық үлгінің шеңберінде басқару есебінің трансформациясы көрінеді. Мәселелердің сәйкес көлемі шығының есебі ретінде және басқарма есебі ретінде қамтылады. Кейінгі кезде ол шығынды басқару ретінде түсіндіріледі.

Бүл пғнінң мазмұнды бөлігі әр түрлі жағдайда анықталуы мүмкін. Соның ішінде тәсілдердің бірінен көрінгендей ол осындай болуы мүмкін. Ірі компанияның қаржыларын бақару оның иелерінің мүдделеріне байланысты жүзеге асырылады. Жоғарыда аталғандай негізгі мақсат айқындалады: оның капитализациялынған қүнның өсіру арқылы фирманың қүның өсіру арқылы фирманың құның максимизациялау болып табылады. Бұл мақсатқа жету үшін компанияның қаржылырын басқару шегінде шешімдер үш бағытта қабылдануы керек:

Инвестициялық саясат
Қаржы көздерін басқару (яғни құралдарды қайдан алуға болады және қаржыландыру көздерін оптималды құрлымы қандай )
Дивиденттік саясат
Революцияға дейінгі Ресейде қаржылық менеджменттің дербес ғылым ретіндегі үғымы болған емес. Соған қарамастан осы ғылымның базалық құрылымына кіретін екі бағыт қажет. Олар: қаржылық есептеулер мен баланстық тандау. Бұлар сол кездін өзінде де сәтті дамыған.

Қаржылық есептер капитализмнің пайда болуымен қалыптасты, бірақ жеке сала ретінде 19-ғасырда ғана қалыптасты. Сол кезде олар коммерциялық есептерге немесе коммерциялық арифметика ретінде белгілі. 19 - ғасырда бір қатар елдердің экономикалық өсімін коммерциялық білімнің таралу жүйсін қолдаудың дәрежесімен байланыстырады. Соның ішінде, Германияда сол жылдары осы білімді тарататын 24 - жоғары коммерциялық училище өмір сүрді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.