Сот медицина орталығы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

«СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы ұйымдастырушылық - экономикалық сипаттамасы

2-бөлім

«СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы қаржы экономикалық талдауы

2. 1 «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы табыстары мен шығыстарының көрсеткіштері

2. 2 Өндіріс және өнімді өткізу шығыны

2. 3 Еңбек өнімділігі және оны есептеу

2. 4 Өнеркәсіптің салалық құрылымын талдау және көрсеткіштерін есептеу

2. 5 Негізгі капитал. Негізгі өндірістік қорларды пайдалану көрсеткіштері

2. 6 Айналым капиталы, құрамы және құрылымы, олардың қаржыландыру көздері

2. 7 Еңбек ресурстары: еңбек нарығы, мәні және қызмет ету механизмі

2. 8 Шикізат, материалдық және отын-энергетикалық ресурстар

2. 9 Кәсіпорынның инвестициялық және инновациялық саясаты

2. 10 Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметі

2. 11 Өнімнің бәсекелестігін қамтамасыз ету

3-бөлім

«СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы қаржылық көрсеткіштерін талдау:

3. 1 Өтімділік коэффициенті;

3. 2 Іскерлік белсенділік коэффициенті;

3. 3 Рентабельділік коэффициенті;

3. 4 Қаржылық тұрақтылық коэффициенті

ІІІ. Қорытынды

КІРІСПЕ

Нарықтық дамудың күрделілігі мен алуан түрлілігі, шаруашылық үрдістердің қарқындылығы және серпінділігі кәсіпорындардан жүктелген қызметтері деңгейінде мүмкіндіктерді барынша пайдаланылуын талап етеді.

Сондықтан, Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты Жолдауындағы «Бүгінгі әлемдік конъюнктура нашарлаған жағдайда біз рөлі өсе түсіп отырған мемлекеттік холдингтердің, даму институттарының, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың даму стратегияларын белсенді етуге тиіспіз»-деп атауының мәні үлкен.

Қазіргі экономикалық даму жағдайында шаруашылық жүргізу нысандарының экономикалық стратегияларының жүргізілуі мен нәтижелерін мемлекеттің экономикалық саясатындағы негізгі мәселелердің бірі ретінде қарау керек. Нарықтық құрылымдардың дамуы кезінде экономикалық қатынастарда туындайтын мәселелер экономикалық ғылым мен шаруашылық тәжірибедегі ең өзектісі болып саналады.

Қазақстандағы нарықтық қатынастардың барлық кезеңінде нарықтық құрылымдардың негізгі буыны - кәсіпорындарға жеткіліксіз көңіл бөлінгендігі анық. Қаржылық тұрақтылық пен ырықтандырудың жоғары дәрежесі жағдайларында экономикалық өсуге кәсіпорындар деңгейінде нарықтық өзгерістердің баяу үрдісі кедергі болады. Кәсіпорындардың нарықтық құрылымдардың негізі ретінде, тиімді қызмет етуіне даму стратегиясының болмауы мен қысқа мерзімді нәтижелерге бағытталуы, нарық конъюктурасын жеткілікті деңгейде білмегендігі, менеджменттің төмен деңгейі және басшылар мен мамандардың жеткіліксіз дайындығы кедергі жасайды.

Сол себепті отандық кәсіпорындарды қайта құру мәселесі кәсіпорындардың құрылымдарын қайта қараудың теориялық негіздерін, технологиясы мен қаржылық тетіктерін белгілеуге себепші болады.

Соңғы уақытта экономикалық әдебиеттерде аталған мәселелерді талдайтын және кәсіпорынды экономикалық дамудың негізгі буыны ретінде көрсететін еңбектер пайда бола бастады. Қазіргі даму кезеңінде кәсіпорындардың тұрақты даму мақсаттарын қамтамасыз ету үшін экономикалық стратегияны қолдану өте маңызды.

Экономикалық талдау мен стратегияны жетілдірмей шаруашылық жүргізудің негізгі буыны-кәсіпорынды дамыту қиын. Сондықтан, кәсіпорынның экономикалық стратегиясындағы мәселелердің бәсекелестік және инновациялық тұрғыда шешуді қажетсінуі зерттеу жұмысының өзектілігін айқындай түседі.

Дегенмен, қаржы-экономикалық құралдар мен әдістерді қолдану негізінде экономикалық стратегияны қалыптастырудың мәселелері осы уақытқа дейін қазақстан ғылымында аз дәрежеде қаралған.

Менің практиканы өтудегі басты мақсатым : «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-ң жұмысын жан-жақты толықтай зерттеу және талдау. АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-ң қызметінің маңызын ашып көрсету және тиімді жұйесін ұсыну.

Практиканы өтудегі негізгі міндеттеріме келесілер жатады:

- «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы шығу тарихымен танысу;

- «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы негізгі қызыметімен танысу;

- «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы құрылымын зерттеу;

- «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы қаржы-экономикалық жағдайына талдау жасау мәселелерін зерттеу

Негізгі бөлім

1. 1 «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы ұйымдастырушылық - экономикалық сипаттамасы

Нарық тұтынушының қажеттілігін дамыту мен қанағаттандыруға бағытталған, бір жағынан өндіріс пен бөлістіру, екінші жағынан өндіріс және тұтыну арасындағы байланыстыратын буын болады. Нарықтық тетіктің ең маңызды құралдары - сұраныс пен ұсыныс, баға және бәсекелестік. Нарықты қалыптастыру еңбектің қоғамдық бөлістірілуінің дамуы мен тереңдетілуі және өндірушілердің шаруашылық жекеленушілігімен тығыз байланысты. Ол тауарларды (өнімдерді) сатып алу-сату арқылы тауар өндірушілер мен тұтынушылар байланысының билеуші және анықтаушы нысаны болып табылады. Нарық пен еңбектің қоғамдық бөлістірілуі өзара ажыратылмайды, бұл үрдіс қаншалықты тереңірек болса, соншалық нарық кеңірек таралған болады.

Өнімдер нарығының тепе-теңдігіне тауарлар, өндірістік ресурстар массасы мен халықтың төлем қабілетті қаржылары сомасының тепе-тең шамаластығы есебінен қол жеткізіледі. Мұнда нарықты білу бойынша ұйымдастыру, тұтынушыға тауарларды жақындату жағдайлары мен мәселелерін дамыту есебімен өнім өндіру - маркетинг жүйесі маңызды рөл ойнауы тиіс.

Ресурстарды тиімді пайдалануға жету негізінде нарықтық экономиканың дамуындағы басты рөл шетелдік тәжірибеде экономиканың инновациялық дамуының маңызды құралы ретінде өзін көрсеткен кластерлік тәсілге беріледі. Жетекші, өзек құратын кластер кәсіпорындар, әдеттегінше, қызметін басты бағыттарға шоғырландырып, аралық өнімдердің өндірісі мен қызметтер саласының дамуына өкілеттік береді. Мұндай тәсіл әсіресе аумақтарға ұтымды болады, себебі олардың пайдалылығының өсуі, жергілікті бизнестің дамуы, халықтың жұмыс бастылық мәселелерін шешу және табиғи, маман мен үйлесімдік әлеуеттерді толығырақ пайдалану үшін мүмкіндік береді. Өнеркәсіптік өндіріс көлемдерінің өсуі елдің экономикалық дамуының маңызды факторларының бірі болып табылады. Бұл жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) өндірісінің құрылымында негізгі үлесті өнеркәсіп құрайтындығымен түсіндіріледі.

АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» құрылыс компаниясы - алты жылдан бері нарықтық Қазақстандағы құрылыс жұмысында жұмыс жасап келеді. Алты жыл уақыт аралығында «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы материалдық-техникалық базасы қалыптасып, белгілі ауқымдағы құрылыс пен ремонттар жасауға мүмкіндік алды. «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» құрылыс фирмасы өз ісінің маманы болды. Бұл уақыт пен құралдарды экономдауға мүмкіндік берумен қатар, жақсы нәтиже көрсете білді.

Өз үйнің құрылысының жоспарлаған әрбір адамның сан түрлі сұрақтармен кездесетіні белгілі. Ол сұрақтарға жоғары квалификациясы бар мамандар жауап бере алады. Индивидуалды жоба құрастырған дұрыс па, әлде дайын тұрған жобаны қолданған дұрыс па?Қай жерде экономдаған дұрыс, ал кай жерде экономдау жасамау керек? Жәнеде ең басты сұрақ - қай компанияға үй құрылысын сеніп тапсыруға болады. «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы мамандары сенімді түрде осы сұрақтар мен жауаптарға жауап бере алады. Мұндай сенімділік ремонт, құрылыс және де ландшафтық жобаларды жасауда ұзақ жылдық тәжірибе береді. Жасап отқан «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы қадамы барлық құрылыстық, ремонттық жұмыстары комплекстік болып табылады. Шағын қабатты құрылыста «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-гі 2-3 деңгейлі коттедждер ұсынады. Сонымен қатар «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-гі коттедждерді ағашпен жабдықтаумен жұмыс жасайды. Ағаштан құрылыс жұмысын жасау - жоғары деңгейлі және әртараптандырылған құрылыс ешқашан көзден таса қалмаған.

«СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-і өзінің тапсырушыларының сәттілігіне қызығушылық таныта отырып, жаңашаландырылған, сенімді және тиімді шешім ұсынады.

«СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-і келесідей қызмет көрсетеді

Құрылыс-монтажды жұмыстардың негізгі түрлерін орындайды;
Құрылыс алаңын, жерлі-тасты жұмыстар, бетон және темірбетон құрастырмаларын монтаждарын дайындау, құрылыс қоршауларын көтеру, ішкі және сыртқы инженерлік жүйелер мен құрылғыларын монтаждау, жұмыс сапасын басқару.
Жобалық-сметалық құжаттамаларды құрастыру
Электромонтаж, вентиляция, жылу жүйесі, сантехникалық жұмыстар.
Жалға беру және кәсібитехника: эксковатор «Caterpillar», самосвал Howo (25т), Камаз-самосвал (20т), Камаз (10т), Жүк газелдері.

2-бөлім

2. 1 «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы табыстары мен шығыстарының көрсеткіштері

Кәсіпорынның қалыптасуы мен даму тарихы, өндірістік және технологиялық сипаттамасын қарастыра келіп оның өндірістік - шаруашылық қызметінің тиімділігіне талдау жасайық. Ол үшін бірқатар көрсеткіштерге есептеулер жүргізіп, соның нәтижелері негізінде тұжырымдар мен қорытындылар жасауға болады. Кәсіпорын қызметінің экономикалық тиімділігін бағалауды алдымен «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы табыстары мен шығыстарының көрсеткіштерінен бастайық.

Кесте - 1 «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» Алматы филиалы табыстары мен шығыстарының көрсеткіштері, мың теңге

Көрсеткіштер: Көрсеткіштер

2012 ж: 2012 ж

2013 ж: 2013 ж

Өсу немесе төмендеу қарқыны: Өсу немесе төмендеу қарқыны

Көрсеткіштер: Өнім өткізуден түскен табыс

2012 ж: 2 791 000

2013 ж: 49 354 883

Өсу немесе төмендеу қарқыны: 17, 7 есе

Көрсеткіштер: Өткізілген өнімнің өзіндік құны

2012 ж:

2013 ж: 17 503 361

Өсу немесе төмендеу қарқыны:

Көрсеткіштер: Өнім өткізуден түскен жалпы табыс

2012 ж: 2 791 000

2013 ж: 31 851 522

Өсу немесе төмендеу қарқыны: 11, 4 есе

Көрсеткіштер: Кезең шығындары

2012 ж:

2013 ж: 18 165 178

Өсу немесе төмендеу қарқыны:

Көрсеткіштер: Негізгі қызметтен түскен түсім

2012 ж: -2 691 747

2013 ж: 5 408 975

Өсу немесе төмендеу қарқыны: 3 есе

Көрсеткіштер: Негізгі емес қызметтен түскен түсім

2012 ж:

2013 ж:

Өсу немесе төмендеу қарқыны:

Көрсеткіштер: Төтенше пайдалар

2012 ж:

2013 ж:

Өсу немесе төмендеу қарқыны:

Көрсеткіштер: Салық төлегенге дейін жиынтық табыс

2012 ж: -2 691 747

2013 ж: 5 408 975

Өсу немесе төмендеу қарқыны: 3 есе

Көрсеткіштер: Таза табыс

2012 ж: -2 691 747

2013 ж: 5 408 975

Өсу немесе төмендеу қарқыны: 3 есе

Көрсеткіштер: Ескерту - ң «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-ң мәліметтері негізінде автор құрастырған

1 - кестеде берілген мәліметтерден көріп отырғанымыздай, 2012 жылмен салыстырғанда 2013 жылы «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-ң қызмет нәтижелері жақсара түскен. Кәсіпорында өндірілген өнім көлемінің және өткізу көлемінің артуына байланысты сатудан түскен табыстың көлемі 2012 жылы 2 791 000 теңге болса, 2013 жылы 49 354 883 теңге болған. Яғни, 2013 жылы өткен жылмен салыстырғанда 46 563 883 теңгеге немесе 17, 7 есеге артқан. Мұның басты себептері ретінде кәсіпорынның 2013 жылы нарыққа жаңа өнім түрлерін шығаруын, өнім сапасының жақсаруын, сату көлемі көбеюін атауға болады. Ал бұл көрсеткіштің мәнінің өсуі жалпы табысқа, таза табысқа және де табыстылық көрсеткіштеріне әсерін тигізеді. Сонымен қатар өткізілген өнімнің өзіндік құны 2013 жылы 17 503 361 теңгені құраған.

Кәсіпорынның жалпы табысы өнімді сатудан түскен табыс пен сатылған өнімнің өзіндік құнының айырмасы ретінде анықталады. Осыған байланысты бұл көрсеткіштің мәні 2012 жылы 2 791 000 теңгені, ал 2013 жылы 31 851 522 теңгені құрады. Бұл жоғарыда айтып өткеніміздей сатудан түскен табыс көлемінің 17, 7 есеге дейін өсуімен байланысты болып отыр. Өнім өткізу көлемінің артуы және кәсіпорынның өз шығындарын басқару мүмкіншілігінің жақсаруы нәтижесінде кәсіпорынның жалпы табысы 2012 жылмен салыстырғанда 2013 жылы 11, 4 есеге артқан. Кәсіпорынның негізгі қызметтен түскен табысына, таза табысының көлеміне әсер ететін өзіндік құнға кіргізілмейтін кезең шығындарын азайту барлық кәсіпорындар үшін маңызды міндеттердің бірі болып табылады. 2012 жылы кезең шығындарының айтарлықтай үлкен көлемде артуының нәтижесінде кәсіпорын зиянмен жұмыс істеген. Өткiзiлген өнiмнiң өзiндiк құнына кiрмейтiн тұрақты шығындарды бiлдiретiн, кезең шығындарының көлемі негiзгi қызметтен түскен табысқа тікелей әсер етеді. «СОТ МЕДИЦИНА ОРТАЛЫҒЫ» АЛМАТЫ ФИЛИАЛЫ-ң кезең шығындар көрсеткіші бойынша 2013 жылы кәсіпорын өзінің жалпы және әкімшілік шығындарын азайтуға қол жеткізуінің арқасында табыспен аяқтауға мүмкіндік алған. Яғни, жалпы табыстан кезең шығындарын шегеру арқылы анықталады. Осыған байланысты 2013 жылы кезең шығындарының көлемі 18 165 178 теңгені құраған.

2. 5 Негізгі капиталды пайдалану көрсеткіштері және оларды бағалау жолдары.

Кәсіпорынның негізгі өндірістік қоры - кез-келген өндірістік кәсіпорынның материалдық техникалық базасын сипаттайды. Кәсіпорынның өндірістік қуаты, еңбектің техникалық жарақтану деңгейі олардың көлеміне байланысты. Негізгі құралдардың жиынтығы және еңбектің жоғары техникалық жарақтануы еңбек процесін байытады, еңбекке шығармашылық сипат бере отырып, қоғамның мәдени-техникалық деңгейін көтереді.

Сонымен, негізгі құралдар - өндіріс процесінде жасалған, тауар өндіру, нарықтық және нарықтық емес қызметтер көрсету үшін өзгермейтін табиғи заттай нысанда уақыттың ұзақ кезеңі ішінде бірнеше рет немесе үнемі қолданылып, біртіндеп өз құнын жасалынатын өнімдер мен қызметтерге көшіретін кәсіпорын байлығының аса маңызды бөлігі.

Қазіргі уақытта жүзеге асырылатын техникалық саясат негізгі қорлардың әрбір теңгесіне шығарылатын өнімді көбейтуге жағдай жасайды. Бұл өндіріс тиімділігін көтеруге септігін тигізеді. Негізгі қорларды тиімді пайдалану, біріншіден өндіріс көлемі ешқандай қосымша салымдарсыз ұлғаяды, екіншіден, еңбек өнімділігі өседі, өнімнің өзіндік құны азаяды.

Кәсіпорында және өнеркәсіпте негізгі құралдар қаншалықты тиімді пайдаланылатындығын анықтау үшін келесідей көрсеткіштер жүйесі қолданылады:

1. негізгі құралдар құрылымының қозғалысын сипаттайтын көрсеткіштер;

2. негізгі қорларды пайдаланудың жалпылама көрсеткіштері;

3. негізгі қорлардың интенсивті және экстенсивті көрсеткіштері.

Бірінші топ көрсеткіштері : жаңару коэффициенті, негізгі қорлардың шығуы коэффициенті, негізгі қорлардың өсуі коэффициенті және негізгі өндірістік қордағы актив бөлігінің үлес мөлшері.

Негізгі қорлардың жаңару коэффициенті (Ко) - белгілі кезең (жыл) аралығында жаңадан түскен негізгі құралдарды және олардың интенсивтілігін сипаттайды. Жаңару коэффициенті бір жылда келіп түскен негізгі құралдар сомасының (Фн) жыл аяғындағы негізгі құралдар сомасына қатынасымен анықталады. (Фкг) : Ко =Фн / Фкг

Негізгі құралдардың шығу коэффициенті (Квыб) :- негізгі құралдардың берілген кезеңдегі жойылу және шығу процесін сипаттайды. Бұл коэффициент негізгі құралдардың берілген кезеңдегі шыққан құнының (Фвыб) берілген кезең басындағы негізгі құралдардың құнына (Фнг) қатынасымен табылады: Квыб = Фвыб /Фнг

Негізгі құралдардың өсу коэффициенті (Крост) - негізгі құралдардың жаңаруы есебінен салыстырмалы өсуін бейнелейді: Крост = (Фн - Фвыб) / Фкг

Негізгі өндірістік қордағы актив бөлігінің үлес салмағы негізгі өндірістік қор құрылымының прогрессивтілігін сипаттайды, негізгі өндірістік қордың жалпы сомасындағы олардың актив бөлігінің үлесі (машиналар, құрал-жабдықтар, технологиялық қондырғылар) процент түрінде беріледі.

Көрсеткіштердің екінші тобына қор қайтарымдылығы және қор сыйымдылығы, қормен қарулануы жатады.

Қор қайтарымдылығы (Фо) - негізгі қорларды тиімділік деңгейін бейнелейтін жалпылма көрсеткіш. Ол негізгі қордың 1 теңгесіне шығарылған өнім көлемін (немесе тауарлық өнімді) көрсетеді.

Қор сыйымдылығы (Фе) - бұл натуралды немесе құндық түрдегі шығарылған тауалық өнімнің бір теңгесіне немесе шығарылған өнімнің бір данасына келетін негізгі қорлардың құны. Фе = Фсг/ Q

Қормен қарулануы (Фв) негізгі қорларды пайдаланудың тиімділігін бейнелейді және негізгі қорлардың орташа жылдық құнының өнеркәсіп-өндірістік персоналдардың орташа тізімдік санына қатынасымен табылады. Фв = Фсг/ Ч ( Ч - персоналдардың орташа тізімі. )

Еңбектің техникалық қарулануы : Ф тех = Факт/ Ч

Мұнда Фтех - негізгі құралдардың актив бөлігінің орташа жылдық құны.

Бұл топтағы көрсеткіштер динамикасы кәсіпорында жүргізілген ұдайы өндіріс процесі жағдайын көрсетеді.

Үшінші топ көрсеткіштері негізгі қордағы актив бөлігін пайдалану деңгейін және өндірістік қуатты, сонымен қатар оларды пайдалануды жақсарту мүмкіншіліктерінің жасырын резервтерін сипаттайды. Оларға негізгі қорларды интенсивті, экстенсивті және интегралды пайдалану коэффициенті кіреді.

Экстенсивті пайдалану коэффициенті (Кэ), НӨҚ актив бөлігін пайдалану деңгейін сипаттайды. Ол құрал-жабдықтардың істелген уақыттың қордың күнтізбелік уақытына қатынасы(Тк) : Кэ =Тф/ Тф

Құрал-жабдықтарды экстенсивті пайдалану коэффициентінің мәні бірлікке жақындауы тиіс.

Кез-келген кәсіпорында амортизация аударымының дәлдігі, өнімнің өзіндік құны, оған белгіленген баға, мүлікке есептелетін салық сомасының және де басқа көрсеткіштер негізгі өндірістік қордың бағалануының дұрыстығы мен нақтылығына байланысты. Негізгі қорлардың жағдайы және пайдалануы натуралды және құндық көрсеткіштермен есептеледі.

Натуралдық көрсеткіштер өндірістік қордың техникалық құрамын анықтауға кәсіпорын обьектілерінің және саланың жалпы өндірістік құрылымын анықтауға, құрал-жабдық балансын беруге мүмкіндік береді.

Натуралды көрсеткіштегі әрбір обьектінің мінездемесі техникалық паспортта бейнеленеді, өндірістік қуатының тозу дәрежесі және негізгі құралдардың құрамы мен жағдайындағы барлық болған өзгерістер көрсетіледі. Негізгі қорлардың сақталуын бақылау мақсатында негізгі қорларды тізімдеу жасалып отырады, бұл олардың жағдайын және түгелдігін бақылап отырады. Негізгі қорларды құндық бағалау бұл олардың жалпы көлемін, құрылымын, динамикасын, амортизациялық аударымдарын анықтау үшін және олардың ұдайы өндірісін жоспарлау үшін қажет.

Бухгалтерлік есепте, негізгі құралдардың есебін ұйымдастыруда оларды бағалаудың маңызы зор болып табылады. Негізгі құралдар бастапқы құнмен, баланстық құнымен, ағымдағы құнымен, қалдық құнымен және келісілген құнымен бағаланады.

Негізгі құралдардың бастапқы құны - ол активті салуға, сатып алуға, әкеліп жеткізуге, орнатуға кеткен шығындардан, сондай-ақ сатып алу барысында төленген салық сомаларынан, құрылысты салу кезінде алынған несие үшін төленетін пайыз сомалары мен бұл құралды белгілі мақсатқа пайдалану үшін жұмыс жағдайына келтірумен тікелей байланысты кез келген шығындардың жиынтығынан тұрады. Негізгі құралдардың әр түрі бойынша бастапқы құнға мына шығындар кіреді:

жер учаскесінің бастапқы құнына: жерді сатып алу бағасы, қозғалмайтын мүлік жөніндегі агенттікке төленген комиссиялық сыйақылар, сатып алу-сату жөніндегі келісім-шартты рәсімдеу үшін төленетін салықтар мен алымдар, жерді тиісті мақсатқа пайдалануға әзірлеуге кеткен шығындар енгізіледі;
құрал-жабдықтардың бастапқы құнына: құрал-жабдықтарды сатып алу құны, оны тасымалдауға, әкелуге, тиеп түсіруге кеткен шығындар және тасымалдау кезінде сақтандыру, монтаждау, құрал-жабдықтарды пайдалануға жарамдылығын тексеру мақсатында кеткен шығындар жатады.

Кәсіпорынға келіп түскен негізгі қорлардың бастапқы құны келесі жағдайларда анықталады:

1. Екі жақтың келісімі бойынша құрылтайшылардың кәсіпорынның жарғылық капиталға салған салымдарымен;

2. Кәсіпорынның өзінде шығарылған немесе басқа кәсіпорын және басқа тұлғалардан жалға алынған - бұл объектілерді иеленуге жеткізу, монтаждау және қондыруға кеткен нақты өндірістік шығындар.

3. Басқа кәсіпорын заңды немесе жеке тұлғалардан қайтарымсыз түрде тегін алынған, сонымен бірге үкімет орындарынан сарапшылық жолмен немесе басқа құжаттар мәліметтері бойынша субсидиялар беру;

4. Екі жақ келісімі бойынша ұзақ мерзімге жалға алу.

Негізгі құралдардың сандық сипаты баланста толық бастапқы құн бойынша келесі формуламен көрінеді:

Фк = Фн + Фв - Фл,

Мұнда: Фк - негізгі қордың жыл аяғындағы құны;

Фн- негізгі қордың жыл басындығы құны;

Фв - бір жыл ішінде кірген негізгі қор құны;

Фг - бір жыл ішінде жойылған негізгі құралдар құны.

Негізгі құралдардың ағымдағы құны - бұл шаруашылық субъектісінің белгілі бір уақыттағы, яғни бүгінгі күндегі негізгі құралдың нарықтық бағасы болып табылады .

Негізгі құралдардың баланстық құны - шаруашылық субьектінің бухгалтерлік есебінде немесе қаржылық есеп беру ақпаратында көрсетілген негізгі құралдардың бастапқы құнынан жинақталған тозу сомасын алып тастағандағы қалған құны болып табылады.

Негізгі құралдардың қалдық құны - негізгі құралдардың пайдалану мерзімі аяқталғаннан кейін оны бұзу, жоюдан алынған іске жарамды бөлшектерінің құнынан объектіні есептен шығыруға байланысты жұмсалатын келешектегі шығындарды алып тастау арқылы анықталады.

Негізгі қорларды қалдық құнымен есептеу ең алдымен олардың сапалық жағдайын, жарамдылық коэффициентін және физикалық тозуын анықтау үшін немесе бухгалтерлік баланс құру үшін қажет.

Негізгі құралдардың келісілген құны - бұл кез-келген екі жақтың, яғни негізгі құралдарды сатушы мен алушының арасындағы келісілген құн болып табылады.

Негізгі қорлардың нақты құны - кәсіпорында негізгі қорларды тұрғызуға, қалыптастыруға кеткен, яғни оларды сатып алуға, жеткізуге, қондыруға және басқа да берілген объектіні негізгі мақсатта пайдалануға дайын болған жағдайға дейін жеткізуге кеткен барлық шығындар құны.

Негізгі құралдарды қалпына келтіру құны - бұл олардың қазіргі жағдайда ұдайы өндірісінің құны. Ол негізгі қорларды қалпына келтіру құнының олардың бастапқы құнынан ауытқуы деңгейі ҒТП қарқының жеделдеуінен, инфляция деңгейінен және т. б. негізгі қорларды өз уақытында объективті қайта бағалау олардың жәй және ұдайы өндірісінде маңызды орын алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.