Қауіпті антропогендік және табиғи аймақтарды бағалау

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
• Қауіпті табиғи үрдістер. Жер сілкінісі
• Апатты аймақтардың қоршаған ортаға, шаруашылыққа тигізетін
зардаптары әсері.
o Байқоңыр ғарыш айлағы
o «Семей» ядролық полигонының
o Қала экологиясы
III. Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Соңғы жылдары экология міндеттері көлемді кеңейді және биологиялық ғылымдар шегінен шықты. Адам биологиясы, (оның денсаулығын қорғаумен, міндеттерімен Адам биоәлеуметтік құрылым, сондықтан адам экологиясын табиғат пен қоғамнан бөлек зерттей аламыз. Адам өмірі және популяциясы табиғатпен және әлеуметтік ортамен тұрақты қатынаста болады. Тұрғындардың өміріне денсаулық жағдайын жасау міндетті қазақстан республикасында өткір тұр.
Шығаратын және қайта өңдейтін өндірістерде, технологияның артта қалуы және қалдықтарды шығару тәсілдері қоршаған ортаның және тұрғындар денсаулығының тез нашарлауына әкелді. Бұл глобальді экологиялық өзгеріс, биогеохимиялық провинцияларды түзді.
Санитарлық техникалық шараларды оптимумдау қоршаған ортаны қорғау және табиғатты рациональды қолдану санитарлық экологиялық принциптерге негізделген. Медико-техникалық комплекстің проблемасы. Ол тұрғындардың денсаулығын нығайту және сақтау мақсатында шешіледі. Қазіргі кезеңде экологияның медико-биологиялық аспектісі интенсивті дамуда. Адам, өз қажетіне табиғатты қолданғанда оны өзгертеді. Адамның табиғатты өзгертуге бағытталған әрекеттері анропогендік әсер деп аталады. Өндірістік өнеркәсіптерде табиғи ресурстарды қолдану кезінде биосфера өмірге қауіпті заттармен ластанады. Адам тарихында биосфераның мүмкіндіктерімен өлшенетін кезең туды. Алайда мұхиттарға , атмосфераға , жердің бета қабатына экологиялық зиянды қалдықтарды миллион тонналап шығарылуда

1. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы,1995.
Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек. Учебная пособие для вузов,
Қосымша:
2. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы,2000.
Израэль Ю.А. Экология и контроль природной среды. М.: Гидромет – издат, 1989.
248 с.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факуьтет_______________________
Кафедра____________________________ ______

Срс
Қауіпті антропогендік және табиғи аймақтарды бағалау

Орындаған: Айтельбаева С.
Тексерген: Бейсенбаева С.

Алматы 2012

Жоспар

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
• Қауіпті табиғи үрдістер. Жер сілкінісі
• Апатты аймақтардың қоршаған ортаға, шаруашылыққа тигізетін
зардаптары әсері.
o Байқоңыр ғарыш айлағы
o Семей ядролық полигонының
o Қала экологиясы
III. Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Соңғы жылдары экология міндеттері көлемді кеңейді және биологиялық ғылымдар
шегінен шықты. Адам биологиясы, (оның денсаулығын қорғаумен, міндеттерімен
Адам биоәлеуметтік құрылым, сондықтан адам экологиясын табиғат пен
қоғамнан бөлек зерттей аламыз. Адам өмірі және популяциясы табиғатпен және
әлеуметтік ортамен тұрақты қатынаста болады. Тұрғындардың өміріне денсаулық
жағдайын жасау міндетті қазақстан республикасында өткір тұр.
Шығаратын және қайта өңдейтін өндірістерде, технологияның артта қалуы
және қалдықтарды шығару тәсілдері қоршаған ортаның және тұрғындар
денсаулығының тез нашарлауына әкелді. Бұл глобальді экологиялық өзгеріс,
биогеохимиялық провинцияларды түзді.
Санитарлық техникалық шараларды оптимумдау қоршаған ортаны
қорғау және табиғатты рациональды қолдану санитарлық экологиялық
принциптерге негізделген. Медико-техникалық комплекстің проблемасы. Ол
тұрғындардың денсаулығын нығайту және сақтау мақсатында шешіледі. Қазіргі
кезеңде экологияның медико-биологиялық аспектісі интенсивті дамуда. Адам,
өз қажетіне табиғатты қолданғанда оны өзгертеді. Адамның табиғатты
өзгертуге бағытталған әрекеттері анропогендік әсер деп аталады. Өндірістік
өнеркәсіптерде табиғи ресурстарды қолдану кезінде биосфера өмірге қауіпті
заттармен ластанады. Адам тарихында биосфераның мүмкіндіктерімен өлшенетін
кезең туды. Алайда мұхиттарға , атмосфераға , жердің бета қабатына
экологиялық зиянды қалдықтарды миллион тонналап шығарылуда

Қауіпті табиғи үрдістер. Жер сілкінісі
Қазақстанның жалпы ауданы 450 мың шаршы километр болатын аймағында
жерсiлкiну қауiптiлiгi бар. Бұл аймақта, ресми мағұлматтар бойынша,
елiмiздiң 40 %-ға жуық өнеркәсiп потенциалы орналасқан, 6 миллиондай халық
тұрады, 27 қала және 400-ден астам елдi мекендер орналасқан.
Сейсмикалық қауiптi аудандар, негiзiнен, елiмiздiң оңтүстiк және
оңтүстiк-шығыс өңірлерiнде орналасқан. Мұндай қауіпті аймақтар қатарына
Қызылорда обылысының оңтүстік аудандары, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл,
Алматы, Шығыс Қазақстан облыстары жатады. Осы аталған аймақта өткен 100 жыл
шамасында күшi 6 баллдан жоғары жүзден астам, 8 баллдан жоғары оншақты, 9
баллдан жоғары үш сiлкiнiс болды. Кейінгі кезде бұл аймақта апатты оқиғалар
болмағанымен, халық шаруашылығына айтарлықтай зиян келтірген бірнеше
жерасты дүмпулері болып өтті (2003 жылғы 7 баллдық Жамбыл облысындағы
Луговое жерсілкінісі, 1990 жылы Шығыс Қазақстан облысындағы 8-баллдық
Зайсан, 1993 жылғы Талдықорған аймағындағы 7 баллдық Текелі, Алматы
маңындағы болған бірнеше орта деңгейдегі сілкіністер). Бұл кең байтақ
еліміздің оңтүстік және оңтүстік-шығыс аймақтарында жерсілкіну қауіптілігі
жоғары екендігінің дәлелі.
Маңғыстау және Атырау аймағы ресми карталар мен құжаттарда жерсiлкiну
қауiптiлiгi төмен аудандар қатарына жатады. Дегенмен, кейiнгi кездерде
жүргізілген зерттеулер, бұл аймақта да жерсiлкiну қауiптiлiгi шынайы
екендiгi анықталып отыр.
Аталмыш сейсмикалық аудандардың өздерiне тән ерекшелiктерi бар, соған
байланысты олардың қауiптiлiк деңгейлерi де әр түрлi. Ең сейсмикалық
қауіпті аймақтар қатарына Алматы қаласы аймағы (ғылыми тілде Солтүстiк
Тянь-Шань сейсмикалық ауданы) жатады. 1887 жылғы 9 маусымдағы 9-10 баллдық
Верный сiлкiнiсi, 1889 жылы 12 шiлдедегi 10-11 баллдық Шелек сiлкiнiсi,
1911 жылы 4 қаңтардағы 10-11 баллдық Кемiн апаты, 1978 жылы 25 наурыздағы
8-9 баллдық Жаланаш сiлкiнiсi, 1990 жылы 12 қарашадағы 8 баллдық Байсорын
сiлкiнiсi осы аймақта болған.
Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік-шығыс аймақтарының тұрғындары үшін жер
сілкіністері мен одан туындайтын құбылыстар (селдер,қар көшкіндері,
опырылып құлау нәтижесіндегі үйінділер,бөгеттердің бұзылуы, химиялық
жарылыс,өрт қаупі, күшті кәсіпорындардағы апаттар т.б.) едәуір қауіп
тудырады.
Егер жер сілкінісі мен оның зардаптарына алдын ала дайындалса, одан келетін
әлеуметтік-экономикалық зиянды елеулі азайтуға болады. Осы мақсатқа жету
үшін сейсмикалық қауіпті аймақтың әрбір тұрғыны жер сілкінісі туралы
белгілі бір дәрежеде хабарлар болуы, қауіпсіздік іс-қимылын дәрежелерін
білуі және ол пайда болғанда дұрыс іс-қимыл жасау қажет.
Жер қабатының кенеттен жылжуы және жарылуы нәтижесінде серпінді тербеліс
түрінде пайда болатын, орасан зор аймаққа тарайтын жер дүмпулері мен жер
бетіндегі тербеліс жер сілкіну деп аталады.
Жер сілкінісі – геологиялық құбылыс. Олар – кез-келген жерде пайда болуы
мүмкін. Жер сілкінісінің ошағы жер қойнауында қалыптасады.Геологиялық
ортадағы жылжулар, бірігулер, жарылулар,ортаюлар секілді тез өзгерістер жер
сілкінісінің пайда болу себебіне жатады.Әрбір жер сілкінісі кезінде осы
жарылыс нәтижесінде жер қойнауында жинақталған энергияның бір бөлігі сыртқа
шығарылады.Жер бетінің шайқалуы сейсмикалық толқындардың нәтижесінде
болады.Осындай толқындар көлемді(жер денесіне таралады) және үстінгі
беттегі (жердің үстіңгі қабатын қамтитын) секілді 2 түрлі болады.Көлемді
толқындар жердің үстіңгі қабатындағы толқындарға қарағанда шапшаң жүреді
және де жер сілкінісінің болғандығын хабарлайтындай бақылау нүктесінде
алғашқы серпіліс байқалады.Жердің үстіңгі қабатындағы толқындар бірнеше
секунд кеш болады.Олар әдетте келесі қатты соққыны әкеледі.
Сейсмикалық энергияны бөліп шығаратын жер аймағы жер сілкінісінің ошағы деп
аталады.
Гипоцентр – алғашқы сейсмикалық толқынның басталуы болған ошақтың негізгі
нүктесі. Қазақстан аймағында жер қабатының сілкініс ошағының ең жоғарғы
тереңдігі 50км аспайды.
Эпицентр – бұл гипоцентрдің тікелей үстіндегі жер қабатының негізгі
нүктесі.
Жер сілкінісі жиі жағдайда жердің жоғарғы қабатындағы жарық-жарылыстармен
қоса қабат жүреді.Сілкіну көлемінің шамасы (жер сілкінісінің үдемелілігі)
ғимараттардың бүліну деңгейімен жер бетінің өзгеру сипатымен анықталады
және балмен есептеледі.
Сейсмикалық толқынның жалпы қуатының шамасына жер сілкінісінің магнитудасы
(кейбір шартты белгілері) жатады.
Әр түрлі елдерде жер сілкінісі үнемділігін бағалау үшін қолданатын
сейсмикалық өлшемдердің көптеген мөлшері (50 шамалы) пайдаланылады.
Рихтер шкаласы бойынша (Калифорния технологиялық институтының профессары
Чарльз.Ф.Рихтер) бұрын соңды тіркелген жер сілкінісінің ең күшті
магнитудасы 8,9 балмен өлшенген.Салыстырарлық 1988 жылғы Армиян жер
сілкінісінің магнитудасы 7,0,
Қытайдағы (Ганьсу)1920 жылғы жер сілкінісінің күші 8,6 болған.
Жапон аралдары тобы жағдайында жер сілкінісінің үдемелілігін анықтау үшін 7
балдық шкала жасалынған. 1964 жылы Медведев С.В (СССР) Шпонхойер (ФРГ) және
Крик В.(ЧССР) МШК-64 (оның авторларының бас әріптері алынған) деп аталатын
12 балдық халықаралық өлшемді жасап ұсынды. Достастық және Европаның кейбір
елдерінде оны осы кезге дейін пайдаланады.

Алматы қаласы сейсмологиялық тұрғыдан айрықша қала. Біріншіден, ол өз
тарихында үш рет зілзала апатынан зардап шегiп, екi рет (1887, 1911 жж)
толығымен қираған. Екіншіден, қала аумағындағы 9 баллдық белдемдер
(сейсмикалық микроаудандау картасы бойынша) құрылыс жүргізуге қолайлы деп
саналады, өйткені одан кіші белдемдер жоқ. Мұндай ерекшелік әлемдік
сейсмологиялық практикада сирек кездеседі. Үшіншіден, қала аумағы
тектоникалық жарылымдармен кескіленіп, блоктарға бөлінген. Төртіншіден,
қала аумағының жербеті топырағы (грунт) физика-механикалық қасиеттерімен
бірнеше бөлікке бөлінеді, олардың арасында құрылыс жұмыстарын жүргізуге өте
қолайсыздары бар.
Міне, осы аталған ерекшеліктер, қала территориясын жоспарлап құрылыс
жұмыстарын жүргізу барысында өте көтеріңкі назарды талап етеді.
Қалада 1887-1911 жылдары болған апаттардан кейін 100 жылдай уақыт өтті.
Жоғарыда келтірілгендей, апатты жерсілкінулердің қайталану мерзімі 80-200
жылдар аралығын еске алсақ, апаттың қайталану ықтималдығы жоғары екендігін
ұмытпағанымыз жөн. Бұған қосымша, Солтүстік Тянь-Шань сейсмикалық аймағының
қазірге геодинамикалық жағдай да жақсы емес.
Өкінішке орай, қаланың бүгінгі таңдағы сейсмологиялық жағдайы
мамандарды үрейлендіруде. Оның үш трлі себебі бар: біріншіден, қаланың
сейсмикалық микроаудандау картасы 1983 жылы жасалған, одан бері қанша
өзгерістер бар, ол оқырман қауымға түсінікті болар. Бұл карта бүгінгі
қарқынды салынып жатқан құрылыстың сейсмикалық қауіпсіздігін, ал салынған
үйлердің сейсмикалық қатерін толығымен қамтамасыз ете алмайды. Қалаға
бүгінгі сейсмикалық жағдайды сипаттайтын жаңа сейсмикалық микроаудандау
картасы ауадай қажет. Тек қана сейсмикалық микроаудандау картасы келешекте
ықтималды жерсілкінісі әсерінен қала аумағындағы инжерлік-геологиялық
қасиеттері белгілі (микроаудандау жұмысын жүргізу барысында анықталады)
әрбір грунтта болатын сілкініс деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл
мәселе бірнеше рет әр түрлі деңгейде көтерілгенмен, әлі де болса шешімін
таба алмай жүр.
Екіншіден, қала аумағындағы аса қауіпті 10 баллдық белдемдерде және
тектоникалық жарылымдар бойында ешбір құрылыс жұмысын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.