Топырақтың химиялық ластануы

Кіріспе
Коллоидтер
Коллоидтер құрылысы
Қолданылған әдебиеттер

Табиғатты қорғаудың түрлі аспектілерін ескермей жүргізген адамның шаруашылық іс-әрекеттері қоршаған ортаның, соның ішінде топырақтың да ластануына әкеп боғады. Нәтижесінде топырақ өндірістік, құрылыстардың қалдықтарымен, жылу электр станцияларының күлімен, пайдалы қазбалар мен құрылыс материалдарын өндіру кезіндегі жердің бетіне шығарылып тасталған жыныстар тау-тау болып үйілген, мұнай өнімдері жиналған, т.б. “индустриялық далалар” пайда болады.
«Индустриялық далалардың» топырақтарында ештеңе өспейді. Бұның себебі, ластаушы заттардың құрамында табиғи күйде топыраққа өте аз мөлшерде кездесетін химиялық элементтер болады. Олар көміртек, күкірт, молибден, мыс, кадмий, мырыш, алфминий, никель, вольфрам, натрий, хлор, темір, титан, бор, барий, фтор. Бұндай жағдайда химиялақ элементтердің топырақтағы қалыптасқан қатынасы бұзылады.
Айта кететін бір жай, топырақтың ластануы тек қана адамның индустриялық қызметтерінен емес, сонымен бірге ауылшаруашылық өндірістің нәтижесінде де жүреді.
Топырақты (сол сияқты ауа мен суды да) едәуір ластаушы көздер мал шаруашылығы комплекстері. Көбінесе сұйық көң дұрыс сақталмаған жағдайда суларды ластайды. Мысалы, 100 мың бас өсіретін шошқа комплексі немесе 35 мың бас ірі қара өсіретін комплекстің қоршаған ортаны ластау дәрежесі 400-500 мың халқы бар үлкен өндірістік орталықпен бірдей дәрежеде болады. Сондықтан фермаларда тазартқыш қондырғыларды салу өте қажетті шаралардың бірі.
Сонымен қатар көп жағдайда жанар-жағар майларды сақтау мен тасымалдау дұрыс, талапқа сай орындалмайды. Олар топыраққа түскенде топырақтың биологиялық белсенділігін нашарлатады.

1. «Экология және қоршаған ортаны қорғау» Асқарова Ұ.Б.
2. « Эклогияны тану мен білу» Усабаева Г.Е.
3. « Экология ресурстары» Бахтаева А.А.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Топырақтың химиялық ластануы
Табиғатты қорғаудың түрлі аспектілерін ескермей жүргізген адамның
шаруашылық іс-әрекеттері қоршаған ортаның, соның ішінде топырақтың да
ластануына әкеп боғады. Нәтижесінде топырақ өндірістік, құрылыстардың
қалдықтарымен, жылу электр станцияларының күлімен, пайдалы қазбалар мен
құрылыс материалдарын өндіру кезіндегі жердің бетіне шығарылып тасталған
жыныстар тау-тау болып үйілген, мұнай өнімдері жиналған, т.б. “индустриялық
далалар” пайда болады.
Индустриялық далалардың топырақтарында ештеңе өспейді. Бұның себебі,
ластаушы заттардың құрамында табиғи күйде топыраққа өте аз мөлшерде
кездесетін химиялық элементтер болады. Олар көміртек, күкірт, молибден,
мыс, кадмий, мырыш, алфминий, никель, вольфрам, натрий, хлор, темір, титан,
бор, барий, фтор. Бұндай жағдайда химиялақ элементтердің топырақтағы
қалыптасқан қатынасы бұзылады.
Айта кететін бір жай, топырақтың ластануы тек қана адамның индустриялық
қызметтерінен емес, сонымен бірге ауылшаруашылық өндірістің нәтижесінде де
жүреді.
Топырақты (сол сияқты ауа мен суды да) едәуір ластаушы көздер мал
шаруашылығы комплекстері. Көбінесе сұйық көң дұрыс сақталмаған жағдайда
суларды ластайды. Мысалы, 100 мың бас өсіретін шошқа комплексі немесе 35
мың бас ірі қара өсіретін комплекстің қоршаған ортаны ластау дәрежесі 400-
500 мың халқы бар үлкен өндірістік орталықпен бірдей дәрежеде болады.
Сондықтан фермаларда тазартқыш қондырғыларды салу өте қажетті шаралардың
бірі.
Сонымен қатар көп жағдайда жанар-жағар майларды сақтау мен тасымалдау
дұрыс, талапқа сай орындалмайды. Олар топыраққа түскенде топырақтың
биологиялық белсенділігін нашарлатады. Сол сияқты минералдық тыңайтқыштарды
жолдардың, не егістіктердің жиегінде ашық тастауға болмайды.
Мұнай өндіру және барлау жұмыстары топырақтың түрлі жуғыш заттармен
ластануына себеп болады. Нәтижесінде мұнай төгіліп, топырақтың бетінде
битумды заттардың түзілуіне әкеп соғады. Бұрғылау жұмыстары кезіндегі
қолданылатын жуғыш заттар (каустикалық сода, натрий хлориді, дизель майы,
битум) топырақтың тұздануына себеп болады. Әдете, бұндай жерлерде
өсімдіктер өспейді.
Көптеген жерлер тұрмыстық және өндірістік қалдықтар жиналған қалдық
үйінділерімен ластанады. Бұл үйінділерде тұрғын үйлер, мекемелерден шыққан
қалдықтар, әртүрлі синтетикалық материалдардан жасалған тұрмысқа қажетті
заттардың қалдықтары, моншалар мен кір жуатын орындардан шыққан ағызынды
сулар, жаңбыр мен қар сулары, т.б. толып жатқан қалдықтардың барлығы
топырақты қатты лстайды.
Топырақ бұлардан басқа пестицидтерді дұрыс пайдаланбаған жағдайда да
біршама ластанады. Олардың химиялық тұрақты түрлері топырақта жинақталып,
топырақ биотасының қырылып қалуына себеп болады. Ал пестицидтердің
топырақта жинақталуы және ондағы организмдердің жойылуы топырақ түзілу
процестеріне әсер етіп, оның құнарлығын төмендетеді.
Сондықтан шаруашылықтарда пестицидтерді пайдаланудың ережелерін қатаң
сақтаулары қажет. Ал тыңайтқыштарды қолданғанда ғылыми-зерттеу
мекемелерінің ұсыныстарын басшылыққа алу керек. Табиғи аймақты, топырақтың
түрі мен типін, тыңайтқыш берілетін дақылдың ерекшеліктерін ескермеу
топырақтың қышқылдануына, не сілтіленуіне әкеліп, қоректік элементтердің
антогонизмін туғызады, олардың топырақ ерітіндісіне шығып қалуына жағдай
жасайды.
Топырақта бұлардан басқа гельминтті инвазиялар, патогенді
микроорганизмдермен ластаушылар фекалды массалар, өндірістік қалдықтар,
топырақтан шайылған су, не жануарлардың өліктері, т.б. болуы мүмкін.
Топырақтың гельминттермен өте қатты ластануытұрғын үйлер маңындағы
агародтарда жиі байқалған.
Топырақжаралу процесінің дамуы топыраққа өсімдіктердің күлді
элементтерімен азот, т.б. қоректік заттардың жиналуымен қабаттас жүреді.
Өсімдіктерге қажет қоректік элементтердің жиналуы топырақтың сіңіру
қабілеттігімен тығыз байланысты. ТСҚ деп, оның өзінде бітімді және судың
лайлы қатты заттарды, газдарды ұстап қалуын айтады. Осы қабілет арқылы
топырақта өсімдіктерге қоректі элементтер жиналады. Бұл саладағы ілімді –К.
Гедройц, Д. Пряннишников, А. Соколовский, И. Антипов- Қаратаев, В. Чернов.
орыс ғалымдары.
Сіңіру қабілет әр топырақтарда әр дәрежедеқалыптасқан. Ол
көбінесе топырақтағы тым майда (дисперстік) бөлшектенген түиірлерге-
коллоидті бөлшектеріне байланысты.Топырақта коллоидты бөлшектер көбейген
сайын, оның сіңіру қабілеті де жоғарылайды.
Топырақ коллоидтерін диаметрі шамамен микронмен есептелетін
әрекеті заттар бөлшектері құрайды. (1 микрода- 0,001 милдге тең, 0,001
микронды миллимикрон дейді). Коллоидті- шектердің ірлігі 0,1 микроннан
миллимикронға дейін ауытқиды.
В.Оствальд схемасы бойынша коллоидтердің екі жолы бар: 1)
бытырау арқылы, яғни бытырандыларда бөлшектеніп шығу, 2) кондессация
арқылы, яғни бытырандылардан бөлшектеніп шығу. Топырақ коллоидтерінің бір
минералдардан физикалық бұзылу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.