Отынның техникалық талдануы


1 ОТЫННЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ТАЛДАНУЫ
1. 1 Жұмыстың мақсаты:
1) студенттердің отынның құрамы туралы білімін тереңдету және оларды отынды талдауды жүргізу әдістерімен таныстыру;
2) таскөмірдегі ылғалдылықтың, күлдің, ұшқыш заттардың мөлшерін анықтау.
1. 2 Теориялық негіздеме
Отынның маңызды құрама бөлігі болып көміртегіден, сутегіден, оттегінен, азоттан және күкірттен тұратын органикалық масса табылады. Отынның органикалық массасының құрамы, оның ең маңызды сипаттамаларының бірі болып табылатын, жану жылуын анықтайды. Отынның жану жылуы деп бір килограмм қатты немесе сұйық, 1 м 3 газ тәріздес отын толық жанған кезде бөлінетін джоульмен (Дж) берілген жылу мөлшерін атайды.
Минералды қоспалар көмір сапасын едәуір төмендетеді. Көбінесе көмірдің минералды қоспаларының 95% кремнийдің, алюминийдің, темірдің, кальцийдің және магнийдің қосылыстарынан тұрады. Қалған 5% түсті және сирек металдар үлесіне тиеді.
Көмірді жағу кезінде оның құрамындағы минералдық қоспалар, бастапқы минералдық заттардағы элементтерден тұратын күл түзейді. Дегенмен, бұл қосылыстардың пішіні едәуір өзгереді.
Көмірдегі ылғалдылық оның қасиеттеріне көп ықпал етеді. Ол тек қана басқа компоненттер мөлшерін төмендетіп қоймай, сонымен қатар булану және одан ары қарай су буларын жану өнімдері температурасына дейін қыздыру үшін біраз жылу мөлшерін керек етеді. Отын құрамында ылғалдылық мөлшері көп болған сайын, оның құндылығы төмен болады.
Көмірдегі ылғалдылық екі түрге бөлінеді: а) сыртқы ылғалдылық - мөлшері көмірлі жер қабатының сулылығына тәуелді, көмір бөлшектерінің беттігін қымтайтын жұқа су қабыршағы түрінде; ә) байланысты немесе гигроскопиялық Wг - оның мөлшері, негізінен, көмірдің адсорбциялық қабілетіне байланысты болады. Гигроскопиялық ылғалдылық қоршаған ортамен тепе - теңдікте болады, сондықтан да оның мөлшері қоршаған ортаның ылғалдылығы мен температурасына тәуелді.
Гигроскопиялық ылғалдылық деп ұнтаққа дейін майдаланған және ауалы-құрғақ күйге дейін келтірілген көмірдегі қоршаған орта температурасы 20°С, ал ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 65% кезіндегі ылғалдылықты айтады.
Сыртқы ылғалдылық пен ауалы - құрғақ ылғалдылық қосындысы жалпы ылғалдылықты береді.
Отынның минералдық бөлімінде жоғары температуралар кезінде аласталатын, гидраттық немесе кристаллизациялық деп аталатын ылғалдылық та болады. Гидраттық ылғалдылық мөлшері басқа ылғалдылықтармен салыстырғанда көп емес, сондықтан отынның жануын есептеуде есепке алынбайды.
Көмірді ауасыз жерде белгілі бір температураға дейін қыздыру кезінде оның органикалық массасы мен кейбір қоспаларының ыдырауы жүреді. Көмірдің ыдырауының сұйық және газ тәріздес өнімдері түзеледі. Олар ұшқыш заттар деп, ал қатты қалдығы кокстік қалдық деп аталады. Ұшқыш заттармен қатар көмір құрамындағы ылғалдылықта аласталады.
Таскөмірлер он маркаға бөлінген (1. 1 - кесте) .
1. 1 - кесте
Көмір маркасы
Шартты
белгілері
Жану массасына шаққандағы ұшқышаттар заттар шығымы
%
Көмірдің ұшқыш заттары шығымын анықтағаннан кейін алынған қатты қалдық (кокстік королек), өзінің сыртқы түріне және беріктігіне қарай келесідей жіктеледі:
а) ұнтақ тәріздес;
ә) жабысқан түрде (жеңіл басқан кезде ұнтаққа айналады) ;
б) әлсіз күйежентектелген (жеңіл басқан кезде сынып жеке бөлшектерге бөлінеді) ;
в) бірқалыпты тығыз күйежентектелген (жеке бөлшектерге бөлу үшін күш салуды қажет етеді) ;
г) тығыз күйежентектелген (жеке бөлшектерге бөлу үшін едәуір күш салуды қажет етеді, саусақпен басқанға бөлінбейді) ;
д) балқып күйежентектелген көтерілмеген ("г" п. сияқты, бірақ беттікте күміс секілді металдық жылтыр болады, кокстік қалдық тығыз шелпек түрде) ;
е) балқып күйежентектелген әлсіз көтерілген ("д" п. сияқты, бірақ кокстік қалдық беттігінде аз ғана көтерілген жерлер немесе көбіктер болады) ;
ж) балқып күйежентектелген көтерілген (беріктігі бойынша "в" п. сияқты) . Кокстік қалдық биіктігі 15 мм дейін жетеді. Кокстік қалдықтың ыдырау жері көтеріле көбіктенген түрде болады;
з) балқып күйежентектелген өте күшті көтерілген (беріктігі бойынша "ж" п. сияқты) . Кокстік қалдық биіктігі 15 мм жоғары.
Кокстік қалдықты сындырған кезде біраз қуыс жер байқалады.
1. 3 Жұмысты орындау тәртібі
Техникалық талдау кезінде отындағы ылғалдылық, ұшқыш заттар мөлшерін, кокстік қалдық сапасын және күлді анықтау қажет. Әрбір анықтаманы паралель екі сынамамен жүргізеді, олардың нәтижелері бірдей болуы немесе жеберілетін айырмашылықтар шегінде болуы қажет.
1. 3. 1 Көмірдегі ылғалдылық мөлшерін анықтау
Массасы 1, 00 г. көмір өлшендісін алдын ала өлшенген ыдысқа (бюкске) салып, оны температурасы 102-105°С дейін қыздырылған кептіргіш шкафқа орналастырады. Осы температурада ұстау уақыты келесідей: қоңыр көмір мен антрациттер үшін - 2 сағ., ал басқа көмірлер үшін - I сағ. Ұстау уақыты аяқталған соң өлшенді салынған ыдысты (бюксті) кептіргіш шкафтан шығарады және эксикаторда суытады.
Суытылған ыдыс (бюкс) таразыда өлшенеді. Осыдан соң тұрақты массаға дейін бақылау кептіруі жүргізіледі. Шкафта кептіру кезінде өлшенді салынған ыдыс жартылай ашық болуы, ал эксикаторда суыту және өлшеу кезінде жабық болуы керек. Көмір сынамасына қатысты, пайызбен есептелген массаның жалпы жоғалымын ылғалдылық мөлшері деп қабылдайды W жұ . Екі паралель талдау арасындағы айырманың жіберілетін шегі 0, 2%.
Тәжірибелік мәліметтер 1. 2 - кестеге келтіріледі.
1. 2 - кесте
Талдау
нөмірі
Бірінші
өлшеу, г
Көмір масс.
шығ., г
Көм.
ылғ., %
Бірінші талдауды есептеу мысалы:
Бюкс массасы 16, 6400 г.
Ылғалды өлшенді +1, г.
Бюкс пен көмір массасы 17, 6400 г.
17, 6100 г
Бірінші өлшеу - бюкс пен көмір массасы 17, 6400 г
17, 6100 г
Бірінші өлшеуде көмір массасының жоғалымы 0, 03 г
Екінші өлшеу 17, 5900 г
Бюкс пен көмір массасы 17, 6400 г
17, 5900 г
Қайтара өлшеуде көмір массасының жоғалымы 0, 05 г
Үшінші өлшеу 17, 5900 г
Бюкс пен көмір массасы 17, 6400 г
17, 5900 г
Көмір массасының жоғалымы 0, 05 г
Көмір массасының тұрақты жоғалымын алдық 0, 050 г
Зерттеліп отырған көмірдің ылғалдылығы:
1. 3. 2 Көмірдің күлдігін анықтау - А жұ
Массасы 1, 0 г. Көмір өлшендісі алдын ала өлшенген табаға салынады. Көмір салынған таба температурасы 800°С дейін қыздырылған муфель пешінің алдыңғы жағына орналастырылады. Пеш есігін ашық қалдырады. Осы жағдайда табаны 10 минут ұстайды, содан соң 1 минутта 1см. жылдамдықпен оны муфельдің қатты қызған аймағына жылжытады. Пеш есігін жауып 800°С температурасында 40 минут уақыт ұстайды. Муфельден алынған күлі бар табаны алдымен ауада 5 мин., содан соң эксикаторда суытады. Мұздаған таба өлшенеді.
Өлшеулер арасындағы айырмашылықтың жіберілетін шегі 0, 3 %.
Тәжірибе мәліметтері 1. 3 - кестесіне келтіріледі.
1. 3 - кесте
Мысал: Таба массасы 9, 5400 г
Көмір сынамасы массасы 1, 000 г
Көмір мен таба массасы 10, 5400 г
Таба мен күл массасы 9, 6130 г
Күлдің массасы 0, 0780 г
Зерттелетін көмірдің күлдігі А жұ :
А жұ = (0, 078*100) /1 = 7, 8 %
1. 3. 3 Ұшатын заттардың шығымын анықтау және кокстік қалдықтың жіктелуі
Массасы 1, 0 г көмір өлшендісі тигельге салынып, беті қақпақпен жаубылып, тұғырға орнықтырылады. Температурасы 850°С дейін қыздырылған муфельдік пештің есігін ашып, тұрақты температура аймағына тез арада тигель қойылады. Пештің есігі жабылып, тигель пеш ішінде 7 минут ішінде ұсталынады. Тәжірибені жүргізу процесінде пеш температурасы бақыланады және 850 ± 20°С шегінде ұсталып тұрады.
Тәжірибе басындағы температураның ауытқуы алғашқы 3 мин ішінде қалыптасуы керек. Егер бұл шарт орындалмаса, онда тәжірибені қайталау қажет.
Алынған тигельді тұғырмен бірге алдымен 5 минуттай ауада, содан соң эксикаторда суытады. Суыған тигель таразыда өлшенеді. Ылғалдылық мөлшерін ескере отырып есептелінген массаның жоғалымы ұшқыш заттар шығымын көрсетеді.
Екі паралель талдаулар арасындағы айырмашылықтың жіберілетін шегі 0, 5 %. Тәжірибе нәтижелері 1. 4 - кестеде келтіріледі.
1. 4 - кесте
Мысал: Тигель массасы 13, 7500 г
Көмір сынамасы массасы 1, 000 г
Көмір мен тигель сынамасы массасы 14, 7500 г
Тигель мен кокстік қалдық массасы 14, 4000 г
Массаның қосынды жоғалымы 0, 3500 г
1, 0 г көмірдегі ылғалдылық мөлшері 0, 05 г
Ұшқыш заттар шығымы 0, 3 г
Ұшқыш заттар шығымы (%) = (0, 3*100) / 1, 0 = 30 %
Алынған қатты қалдық теориялық негіздемеде келтірілген жіктеу бойынша сипатталады.
1. 4 Бақылау сұрақтары
- Отынның элементарлық құрамы қандай?
- Отынның органикалық, жанғыш, құрғақ және жұмысшы массасы дегеніміз не?
- Отынның жалпы жіктелуі.
- Кокс өндірісі.
- Сұйық отын, мазут.
- Газ тәріздес отындардың артықшылығы.
- Отынның жану жылуы.
- Шартты отын және калориялық эквивалент.
- Отынның элементарлық құрамының сипаттамалары.
4 Отқа тӨзімділердің термиялық тұрақтылығын анықтау
4. 1. Жұмыстың мақсаты:
Отқа төзімді материалдарды, кезеңді әрекеттегі жылу техникалық агрегаттарда жұмыс істеу жарамдылығын білу үшін оларды салыстыру.
4. 2 Теориялық негіздеме
Отқа төзімді материалдардың термиялық тұрақтылығы деп олардың температуралардың кенеттен ауытқуына (өзгеруіне) жарылмай, бұзылмай қарсы тұру қабілетін атайды.
Бұйымдардың көрсетілген бұзылуы ішкі кернеулердің пайда болуына байланысты жүреді. Егер дене гомогендік және изотроптық болса, онда еркін термиялық кеңею кезінде кернеу пайда болмайды. Дегенмен егер үлгінің кеңеюіне әлде не кедергі келтірсе, онда ішкі кернеу пайда болады. Үлгіні қыздыру кезінде сығу кернеуі пайда болады, өйткені дене кеңеюге ұмтылады. Ал суыту кезінде тартылу кернеуі пайда болады.
Теңдей жағдайлар кезінде материалдағы ішкі кернеулер (сығылу немесе тартылу) материалдың сызықтық кеңею коэффициентіне тәуелді және оның жоғарылауымен артады. Бұйымның бұзылуына қарсы тұрушы тартылыс күштері, материалдың серпімді күйі шегінде ығысу немесе тартылу кезіндегі серпімділік модулімен сипатталады. Модульдердің шамасының артуымен материал кедергісі, ондағы термиялық кернеудің пайда болуымен, төмендейді. Серпімділік модульдері сығылу кезіндегі беріктік шегіне тура пропорционал, яғни термиялық тұрақтылық сығылу кезіндегі беріктік шегіне кері корреляциялық тәуелділікте болады.
Отқа төзіімді бұйымдардың бұзылуы термиялық кернеуге байланысты, екі стадияда өтетін процесс болып табылады:
I) стадия - жарықшақтың пайда болуы;
2) стадия - жарықшақтың өрбуі, таралуы.
Термиялық кернеу салдарынан жарықшақтың пайда болуы сол материалдың (қатты дененің) термомеханикалық қасиеттерімен анықталады.
Жылуалмасу жағдайына қарай гомогендік материал үшін тез және жәй (
мұндағы: Р бұз. - созылудың бұзу кернеуі (созылу кезіндегі беріктік шегі) ;
Е - Юнга модулі;
μ - Пуассон коэффициенті;
α - термиялық кеңею коэффициенті;
λ - жылуөткізгіштік коэффициенті.
Жәй қыздыру кезінде жарықшақтың пайда болу қабілеттілігі кеуектіліктің артуымен сызықты азаяды. Отқа төзімді бұйымдардың бұзылуының екінші стадиясы - жарықшақтың өрбуі мен таралуы, материал құрылымына және құрылысына негізделеді. Термиялық тұрақты макроқұрылым бұйым көлемінің жеке - дара хаостық орналасқан элементарлық көлемдер мен фрагменттерге мүшеленуімен сипатталады. Олар өзара белгілі қалыңдықтағы жарықшақтармен бөлінген және материал қасиетіне, температуралар градиентінің өзгеру жылдамдығы мен шамасына тәуелді оптималды мөлшері бар. Бұйым денесіндегі температуралар градиентінің өзгеру жылдамдығы мен шамасы сол бұйымның пішіні мен шамасына және температуралардың өзгеруінің сыртқы жағдайларына тәуелді болғандықтан, термиялық тұрақтылықтың екінші стадиясыда бұйымның пішіні мен шамасына және сынау жағдайына тәуелді болады. Термиялық тұрақтылықты екі стадиялық процесс ретінде қарастыру практикадан алынатын нақтылықты түсіндіруге мүмкіндік береді, екі термиялық тұрақсыз материалдан, мысалы, магнезит пен хромиттен, жоғары термиялық тұрақтылықты магнезитті хромитті бұйым алуға болады. Әртүрлі отқа төзімділер үшін процестің бірінші және екінші стадияларының ролі нәтижеленетін термиялық тұрақтылықта бірдей емес.
Егер жарықшақтың туу ықтималдығы өте аз материалды қарастырсақ, онда мұндай бұйымдардың макроқұрылымы бұйымның термиялық тұрақтылығында соншалықты маңызды роль атқармайды. Және, керісінше, өз табиғатында термиялық тұрақты емес материалдар үшін, бұйымның термиялық тұрақтылығын анықтауда макроқұрылым шешуші роль атқарады. Бұйымның макроқұрылымы олардың кеуектілігімен тығыз байланысты, бірақ термиялық тұрақтылық пен кеуектілік арасында тікелей тәуелділік жоқ, өйткені макроқұрылым кеуектердің жалпы көлемімен сипатталмайды, ал кеуектер мөлшерімен және олардың бөлінуімен сипатталады.
Термотұрақты макроқұрылымды немесе бұйым көлемінің жеке фрагменттерге бөлінуін өндіріс технологиясының параметрлеріне байланысты алады. Мұндай технологияның жалпы принципі болып күйдіру кезінде, сызықтық өзгерісі әртүрлі, екі затты қолдану табылады, мысалы, хромит пен магнезит, отқа төзімді саз бен шамот немесе жоғары күйдірілген магнезит пен аз күйдірілген магнезит және т. б.
Отқа төзімділерден тұрғызылған пештер, металдарды балқыту кезінде, металдық бұйымдарды немесе басқа да материалдарды қыздыру кезінде, жоғары температуралардың ұзақ немесе кезеңді ықпалына түседі. Сөйтіп, пешқұрылысына қолданылған отқа төзімділер ауыспалы қыздыру мен суыту ықпалында болады.
Ауыспалы қыздыру мен суыту отқа төзімділерді, механикалық бұзылыспен жүретін, құрылымдық өзгеріске ұшыратады. Пеш қалауындағы отқа төзімділердің ауыспалы температура ықпалындағы қасиеттері мен жағдайын анықтау үшін оларды термиялық тұрақтылық бойынша сынақтан өткізеді. Сынақ кезінде жасанды түрде қатаң температуралық жағдай жасалады, бұл кезде отқа төзімділер көп рет пеште қыздырылып және суда суытылады. Стандарт бойынша отқа төзімді материалдардың термиялық тұрақтылығы сулы жылу ауысым санымен анықталады, яғни 850 °С дейін қыздырылып, содан соң ағынды суда суытылады, осылай қашан бұйым өзінің беріктігін жоғалтқанша жалғасады.
4. 3 Жұмыстың орындалу тәртібі мен әдістемесі
Отқа төзімді материалдардың термиялық тұрақтылығын анықтау келесідей түрде өтеді.
Стандартты мөлшердегі екі түрлі отқа төзімді кірпішті немесе отқа төзімділердің сәйкес үлгілерін бүйір бетімен пешке орналастырады, токты қосып пешті 850° дейін қыздырады. Температураның 850° кезінде 10 минутқа ұстап, сонан соң сыналатын кірпіштерді пештен шығарып қызған жағымен ағынды суық сулы былауға салады. Кірпішті былауда 2 минутқа қалдырады, содан соң судан алып ауада 3минут уақыт ұстайды. Отқа төзімді кірпіштерді сынаудың осы баяндалған циклі бір сулы жылу ауысымды құрайды.
Жоғарыда айтылған әдіс бойынша отқа төзімді кірпіштерді сынау, сыналатын кірпіштің немесе сол үлгінің толық бұзылуына дейін жүргізіледі (жарықшақ пайда болғанға дейін) .
Термиялық өңдеуден кейін кірпіш беттігінде пайда болған жарықшақтар сипатын суретке салу керек. Сынау нәтижелерін кесте түрінде рәсімдейді (4. 1 кесте) .
4. 1 кесте - Отқа төзімді кірпіштердің термиялық тұрақтылығы
4. 3 Бақылау сұрақтары
- Отқа төзімділердің термиялық тұрақтылығы. Оларды анықтау әдістері.
- Отқа төзімділерді материалдарға қойылатын талаптар.
- Отқа төзімділердің қожға тұрақтылығы. Балқыту пештеріне қолданылатын отқа төзімділерді қожға тұрақтылығы бойынша таңдау принциптері. Отқа төзімділердің қожға тұрақтылығын арттыруға арналған шаралар.
- Шамоттан жасалған бұйымдардың сипаттамалары, маңызды жұмысшы қасиеттері, қолданылу аймақтары.
- Магнезитті және хромомагнезитті отқа төзімділердің құрамы, жұмысшы қасиеттері және қолданылу аймақтары.
- Жеңіл салмақты отқа төзімділердің, отқа төзімді сыламалар мен мертельдердің қолданылу аймақтары.
5 Күрделі жылуалмасуды модельдеу жӘне экспериментті зерттеу
- Жұмыстың мақсаты:
Жылуөткізгіштік теориясы бойынша білімді тереңдету, қалыптаспаған жылуөткізгіштік процесін экспериментті зерттеу әдістемесін зерделеу және жылуөткізгіштік теңдеуін критериалдық пішінде шешу жолымен қатты денелерді қыздыру есептемесімен танысу.
- Теориялық негіздеме
Өнеркәсіпте металдар мен басқа материалдарды қыздыру өте кең мақсатта, көп жағдайларда температура 1100-1600 °С кезінде жүргізіледі. Мұндай температуралар кезінде жылудың берілуінің негізгі түрі жылулық сәулелену болып табылады. Стефан-Больцман, заңына сәйкес, дене сәулелейтін жылу мөлшері мына теңдеумен анықталады:
мұндағы: ε - дененің қаралық дәрежесі;
Со - абсолют қара дененің сәулелену коэффициенті,
Т - дене температурасы, К.
Пештен қыздырылатын металға жылудың берілуі кезіндегі жылу ағынының шамасы келесідей анықталады:
\[{\bf q}_{\mathrm{sv}}=\tilde{\bf N}_{\mathrm{mp}}[(\frac{{\bf O}_{\mathrm{i}}}{100})^{4}-(\frac{{\bf O}_{\mathrm{M}}}{100})^{4}]\](5. 2)
Жоғары температуралы пештерде конвекциямен жылудың берілуі бағынышты мәнде болады және Ньютон - Рихман заңымен анықталады:
Сонымен, металды қыздыру процесінде металл беттігіне жылу сәулеленумен де, конвекцияменде келеді. Металл беттігіне келетін бұл жылу ағыны, сыртқы жылу ағыны q сырт деп аталады.
Бірақ металды қыздыру дегеніміз, ол оның тек беттігін ғана емес, барлық қалыңдығын қыздыру. Сондықтан, металдың қызу процесіне металдың беттігінен оның ортасына берілетін жылу ағыны да ықпал етеді.
Сыртқы және ішкі ағындар өзара тең болмауы мүмкін. Бұл ағындардың қатынастары қыздыру теориясы мен практикасында өте үлкен роль атқарады. Егер сыртқы жылу ағын С пр , немесе α, шамаларымен сипатталатын болса, онда ішкі жылу ағын, үлкен дәрежеде, металдың жылуөткізгіштік коэффициенті
λ (Вт/м К) шамасына тәуелді болады. λ = 0 және λ = ∞ кезіндегі екі шеткі жағдайды қарайық.
Бірінші жағдайда жылу металл беттігінен оның ішіне өтпейді, беттіктің жылулық тепе-теңдігіне сәйкес температураға дейінгі қызуы тез өтеді.
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz