Қазақстан Республикасындағы тұтыну рыногы және оны дамыту мәселелерI

ЖОСПАР

КIРIСПЕ

I.бөлім. ТҰТЫНУШЫЛАР ТАҢДАУЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
МАЗМҰНЫ МЕН ДӘРМЕНСІЗДІГІ

1.1 Тұтынушылар рыноктағы сұранысты қалыптастырушы және олардың қалауы
1.2 Бюджеттiң шектеулiгi тұтынушылар дәрменсіздігіне және мiнез.құлығына әсер етушi негiзгi фактор ретiнде

II.бөлім. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТҰТЫНУ РЫНОГЫ ЖӘНЕ ОНЫ ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРI

2.1 Тұтынушы талғамына әсер ететiн “табыс және баға тұтыну” қисықтары
2.2 Қазақстандағы тұтыну рыногы және тұтынушылар талғамының жағдайы

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛАН ӘДЕБИЕТТЕР

КIРIСПЕ

Қазақстан Рсепубликасындағы нарықтық экономикаға өтуiне байланысты нарықтық қатынастар күрделенiп, олардың қызметтерiнiң сан-салалы бағыттары пайда бола бастады. Нарық экономикасының қызмет етуiндегi бiрiншi және өте маңызды элемент - өндiрушiлер мен тұтынушылар болып табылады.
Нарық механизмiнiң қызмет етуiнiң негiзi сұраныс пен ұсыныс болса, ал сол сұранысты тудыратын басты фактор тұтынушылар iс-әрекетi болып табылады. Нарықтық экономиканың ерекшелiгi де сол, онда сұраныс бiрiншi орында тұрады, ал ұсыныстың қызметi сұранысты қанағаттандыру болып табылады.
Кез келген тұтынушы нарықта ұнатымдылығымен артық көруiне сүйену және өзiнiң табысы мен бағаға сүйенуi арқылы анық айқын тұтыну жоспарын жасайды. Осы жоспарды iске асырса ол тұтынушы өзiнiң қажетiн ең жоғарғы деңгейде қанағаттандырады деп есептелiнедi.
Бiрақ шын мәнiнде тұтынушылардың табысына байлаынсты олардың бюджеттiк шектеу қисығы орын алып, тұтынушылардың таңдау деңгейi әр түрлi болып және ол ылғи да өзгерiп отырады. Яғни нарықта көптеген тұтынушылардың таңдауы әр түрлi болып келедi. Сонымен, сұраныс – бұл тұтынушының немесе сатып алушының бiр тауарды сатып алу ойымен жасайтын жоспарын және олардың сатып ала алатын тауар бағасы мен оның көлемi арасындағы тәуелдiлiк.
Бұл тақырыптың өзектiлiгi нарықтық экономикада тұтынушылар, олардың талғамы, осы арқылы әр елдiң адамдардың жалпы өмiр сүру деңгейiн, соған байланысты сұраныс қалыптастырушы ретiндегi экономикадағы маңызды орнын ескерiп өту болып табылады.
Сондықтан курстық жұмысымның тақырыбын экономикада субъективтi бағыт болып табылатын тұтынушылардың мiнез-құлығына байланысты “Тұтынушылық таңдау моделіндеогі дәрменсіздік ” деп алдым.
Бұл тақырыпта еңбек еткен экономикалық ғалымдарға тоқталатын болсақ, бұл теорияның сандық (координалистiк) талдау бағыттың өкiлдерi XX ғ. 70-жылдарындағы Джевонс, К.Менгер, Валрас және А.Маршалды айтсақ, ал тұтынушылардың талғамындағы реттiлiк ( ординалиситiк)баптың өкiлдерi Эджуард, Ориэта, Фишер және бұл теорияны аяқтаған Аллен және Хикстi айтуға болады.
Сондай-ақ бұл тақырыпта микроэкономика деңгейiнде еңбек еткен ғалымдар Долан Э. Дж., Пиндайк Р. және Н.Мэнкюдi ерекше атап өтуге болады.
Ал отандық экономикада бұл тақырыпқа экономикалық теория және микроэкономика деңгейiнде өз еңбектерi арқылы үлесiн қосып жүрген экономист-ғалымдар Әубәкiров Я.А., Мұхамедиев Б.М., Мамыров Н.Қ және т.б. жас ғалымдарымызды атап өтуiмiзге болады.
Менiң бұл жұмысты орындаудағы мақсатым микроэкономикадағы тұтынушылар таңдауы моделін зерттеп, Қазақстан Республикасындағы тұтыну рыногының қазiргi жағдайы және Қазақстанның тұтынушылар талғамына модел жасау болып табылады.
Осы мақсатқа сай жұмыстың мiндеттерi келесiдей:
• Тұтынушы рыногын зерделеу;
• Тұтынушылар таңдауын және мiнез-құлығын қарастыру;
• Тұтынушылар талғамына әсер етушi факторларды қарастыру;
• Қазақстанның тұтынушылар рыногын талдау арқылы, өзiндiк баға беру.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Хайман Д.Н. Современная микроэкономика: анализ и применение. В 2-х т. Т. II. – М: Финансы и статистика, 1992. – 384 с.
2. Пиндайк Р., Рубинфельд Д. Микроэкономика. – М.: Экономика, Дело, 1992.
3. Мамыров Н.Қ., Есенғалиева Қ.С., Тлеужанова М.А. Микроэкономика / Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2000 ж. – 420 бет.
4. Мұхамедиев Б.М. Микроэкономика: Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университетi, 2003. – 219 б.
5. Мэнкью Н.Г. Принципы экономикс. – Спб: Питер Ком, 1999. – 784 с.
6. Есипова В.Е. Цены и ценообразование. Учебник для вузов. – СПб:. “Питер”, 1999. – 464с.
7. Есентугелов А. Долгосрочная стратегия развития экономики и размещение производительных сил в РК // Аль-Пари. №6, 2000 г.
8. Экономическая теория. / А.И. Добрынина, Л.С. Тарасевича. Саннк-Петербург 2001.
9. Аубакиров Я. А. Байжұманов Б.Б. / Экономикалық теория . Оқу құралы. – Алматы. Қазақ университетi.
10. Әкiмбекеов С., Баймұхамбетова А.С. Жанайдаров У.А. / Экономикалық теория. Оқу құралы. – Астана: 2002. – 464бет.
11. Ю. К. Шокоманов Состояние и перспективы экономического развития Казахстана в переходной период // Вестник КазНУ, Серия экономическая, №4, 2001 г. - с. 38-44.
12. Қазақстан Республикасының статистика жөнiндегi агенттiгiнiң бюллетенi. 2004 жылғы Қазақстан Республикасының өңiрлерi бойынша. – Алматы. 2004 жыл. – 6 бет.