Стандарттау жүйесі
Кіріспе
I. Стандарттауды” негізі
1.1. стандарттау туралы жалпы түсінік.
1.2. Стандарттау әдістері.
2.1. Нормативтік сілтемелер
2.2. Терминдер мен ұғымдар
2.3. Мемлекеттік стандартты” құрылуы
2.4. Халықаралық стандартты” құрылуы.
1.3. ҚР стандарттау жүйесіні” нормативтік
және құқықытық базасы.
1.4. МЕМСТ 51456.99 және ИСО 7238.83
Сары май. Потенциометриялық әдіспен
плазманы” қышқылдығын анықтау.
1.5. СТСЭВ 4886.84 және ИСО 2911.76.
Қанты бар қойылған сүт. Поляриметриялық
әдіспен сахароза мөлшерін анықтау.
1.6. МЕСТ 51457.99 ГКО 1735.75 Ірімшік және балқытылған ірімшік. Гравиметриялық әдіспен
май мөлшерін анықтау.
ІY. Қорытынды мен ұсыныстар
Y. Қолданылған әдебиеттер
YІ. Қосымшалар
I. Стандарттауды” негізі
1.1. стандарттау туралы жалпы түсінік.
1.2. Стандарттау әдістері.
2.1. Нормативтік сілтемелер
2.2. Терминдер мен ұғымдар
2.3. Мемлекеттік стандартты” құрылуы
2.4. Халықаралық стандартты” құрылуы.
1.3. ҚР стандарттау жүйесіні” нормативтік
және құқықытық базасы.
1.4. МЕМСТ 51456.99 және ИСО 7238.83
Сары май. Потенциометриялық әдіспен
плазманы” қышқылдығын анықтау.
1.5. СТСЭВ 4886.84 және ИСО 2911.76.
Қанты бар қойылған сүт. Поляриметриялық
әдіспен сахароза мөлшерін анықтау.
1.6. МЕСТ 51457.99 ГКО 1735.75 Ірімшік және балқытылған ірімшік. Гравиметриялық әдіспен
май мөлшерін анықтау.
ІY. Қорытынды мен ұсыныстар
Y. Қолданылған әдебиеттер
YІ. Қосымшалар
Сүт-адамзатты”, халықты” ежелден келе жатқан тағамы және табиғатты” е” құнды өнімі. Адам организмі оны” құрамындағы қоректік заттарды” 98-99% -ін пайдаланады. Сөйтіп сүтті ашытып, сусын қайнатып, құрт-ірімшік тағы басқа тағамдар дайындаған. Қымыз ашыту, шұбат ашыту, құрт-ірімшік қайнату секілді бұрын қолмен атқарылатын жұмыстарды” барлығы қазір механикаландырылған.
Сүт, сондай-ақ амин қышқылдарыны”, макро және микроэлементтерді”, витаминдерді” таптырмайтын көзі. Сүт тағамдарын дайындауды” бірден-бір пайдалысы өсімдік және мал өнімдерімен қосылып адам тағамыны” биологиялық құндылығын арттырады. Себебі сүт организмге түсетін қоректік заттарды” жалпы көлемін ғана арттырып қоймай май, белок, углевод, минералды тұздармен, сондай-ақ витаминдермен бірге отырып, организмге сі”у үшін өте қолайлы жағдай туғызады. Бірақ сүт құрамындағы заттар әртүрлі күйде болады. Мысалы, қант пен минералды тұздар ерітіндіі белок пен тұзды” біраз бөлігі коллоид түрінде, ал майлар, суспензия, күйін түзеді.
Әртүрлі өлшемдегі бөлшектерді” белгілі бір қатынаста болуыны” ма”ызы өте зор. Ол тұрақты коллоидты жүиені” қалыптасуына әсер етеді. Егер сүтте микробиологиялық процестер жүрмесе, онда сүт сол қалпында ұзақ сақталады. Сүт құрамындағы қоректік заттарды тиімді пайдалану, белгілі бір уақыт аралығында оны” құрамындағы белоктарды сақтап қалу, қосымша өнім шығару жолдары, өндірісті” және сүт өніміні” өзгергіштік мөлшеріні” жыл мерзімдеріне тәуелділік мәселелері бір-бірімен байланысты. Қазіргі кезде сүтті” е” құнды бөлігі белокты” тек 45-%-і пайдаланылады. Қосымша өнімдерді” басым бөлігі мал азықтандыруға жұмсалады немесе пайдаланылады да мүмкін.
Өнімні” сапасы мен шығымы сүт құрамындағы компоненттер мөлшері мал түріне, тұқымына , жасына тағы басқармаға байланысты. Мысалы сиыр сүті, екші сүті, қой сүті, бие сүті, түйе сүті, бұйвол сүті.
Сүт және сүт өнімдері ма”ызы жағынан халықты тағаммен қамтамасыз етуде екінші орын алады. Сондықтан сүтті сиыр шаруашылығын дамыту, сүт өндіруді ұйымдастыру және оны” сапасын жақсарту, шикізатты” алғашқы қасиеттерін сақтай отырып, әртүрлі сүт өнімдерін дайындау технологиясын игеру зоотехниктерді” және технологтарды” басты міндеті болып табылады. Сонымен қатар ма”ызды мәселені” бірі-халықты табиғатты” е” құнды әрі жұғымды өнімі сапалы сүтпен қамтамасыз ету.
Сүт-басқа ешқандай азық-түлік те” келмейтін аса бағалы тағамдық өнім. Олай болатын реті де бар. Сүтті” жоғарғы қоректік қасиеттері мынандай.
Сүт, сондай-ақ амин қышқылдарыны”, макро және микроэлементтерді”, витаминдерді” таптырмайтын көзі. Сүт тағамдарын дайындауды” бірден-бір пайдалысы өсімдік және мал өнімдерімен қосылып адам тағамыны” биологиялық құндылығын арттырады. Себебі сүт организмге түсетін қоректік заттарды” жалпы көлемін ғана арттырып қоймай май, белок, углевод, минералды тұздармен, сондай-ақ витаминдермен бірге отырып, организмге сі”у үшін өте қолайлы жағдай туғызады. Бірақ сүт құрамындағы заттар әртүрлі күйде болады. Мысалы, қант пен минералды тұздар ерітіндіі белок пен тұзды” біраз бөлігі коллоид түрінде, ал майлар, суспензия, күйін түзеді.
Әртүрлі өлшемдегі бөлшектерді” белгілі бір қатынаста болуыны” ма”ызы өте зор. Ол тұрақты коллоидты жүиені” қалыптасуына әсер етеді. Егер сүтте микробиологиялық процестер жүрмесе, онда сүт сол қалпында ұзақ сақталады. Сүт құрамындағы қоректік заттарды тиімді пайдалану, белгілі бір уақыт аралығында оны” құрамындағы белоктарды сақтап қалу, қосымша өнім шығару жолдары, өндірісті” және сүт өніміні” өзгергіштік мөлшеріні” жыл мерзімдеріне тәуелділік мәселелері бір-бірімен байланысты. Қазіргі кезде сүтті” е” құнды бөлігі белокты” тек 45-%-і пайдаланылады. Қосымша өнімдерді” басым бөлігі мал азықтандыруға жұмсалады немесе пайдаланылады да мүмкін.
Өнімні” сапасы мен шығымы сүт құрамындағы компоненттер мөлшері мал түріне, тұқымына , жасына тағы басқармаға байланысты. Мысалы сиыр сүті, екші сүті, қой сүті, бие сүті, түйе сүті, бұйвол сүті.
Сүт және сүт өнімдері ма”ызы жағынан халықты тағаммен қамтамасыз етуде екінші орын алады. Сондықтан сүтті сиыр шаруашылығын дамыту, сүт өндіруді ұйымдастыру және оны” сапасын жақсарту, шикізатты” алғашқы қасиеттерін сақтай отырып, әртүрлі сүт өнімдерін дайындау технологиясын игеру зоотехниктерді” және технологтарды” басты міндеті болып табылады. Сонымен қатар ма”ызды мәселені” бірі-халықты табиғатты” е” құнды әрі жұғымды өнімі сапалы сүтпен қамтамасыз ету.
Сүт-басқа ешқандай азық-түлік те” келмейтін аса бағалы тағамдық өнім. Олай болатын реті де бар. Сүтті” жоғарғы қоректік қасиеттері мынандай.
1. "Основы стандартизаций, метрологий и сертификаций менеджмента качества" Учебное пособие. Алматы, 2003
2. Молочное дело. Л.В.Алимжанова Акмола, 1997
3. Сүт және сүт тағамдары Б.Б.Барақбаев Алматы, 1989
4. Сүт өнімі Л.В.Әліжанова Астана , 1998
5. Сертификаттау К.Сағадиев., А.Смағұлов.,Б.Барақбаев., А.Қалиев. Алматы, 2000
6. Качество и безопасность сельскохозяйственной пищевой продукций. Учебник. Алматы, 2002
7. Основы стандартизации, метрологии и сертификаций Г.Д.Крылова, Москва , 2001
11. 1.5-2000.ҚРМСЖ стандарттарды” құрылуына , мазмұндалуына, бекітілуіне қойылатын жалпы талаптар.
12. МЕМСТ 51456-99. Сары май
13. МЕМСТ 51457-99. Ірімшік және балқытылған ірімшік
14. Стандарт СЭВ 4886-84. Қанты бар қойытылған сүт
15. ИСО 7238-83. Сары май
16. ИСО 1735-75. Ірімшік және балқытылған ірімшік
17. ИСО 2911-76. Қанты бар қойытылған сүт
2. Молочное дело. Л.В.Алимжанова Акмола, 1997
3. Сүт және сүт тағамдары Б.Б.Барақбаев Алматы, 1989
4. Сүт өнімі Л.В.Әліжанова Астана , 1998
5. Сертификаттау К.Сағадиев., А.Смағұлов.,Б.Барақбаев., А.Қалиев. Алматы, 2000
6. Качество и безопасность сельскохозяйственной пищевой продукций. Учебник. Алматы, 2002
7. Основы стандартизации, метрологии и сертификаций Г.Д.Крылова, Москва , 2001
11. 1.5-2000.ҚРМСЖ стандарттарды” құрылуына , мазмұндалуына, бекітілуіне қойылатын жалпы талаптар.
12. МЕМСТ 51456-99. Сары май
13. МЕМСТ 51457-99. Ірімшік және балқытылған ірімшік
14. Стандарт СЭВ 4886-84. Қанты бар қойытылған сүт
15. ИСО 7238-83. Сары май
16. ИСО 1735-75. Ірімшік және балқытылған ірімшік
17. ИСО 2911-76. Қанты бар қойытылған сүт
Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
I. Стандарттауды” негізі
1. стандарттау туралы жалпы түсінік.
2. Стандарттау әдістері.
1. Нормативтік сілтемелер
2. Терминдер мен ұғымдар
3. Мемлекеттік стандартты” құрылуы
4. Халықаралық стандартты” құрылуы.
3. ҚР стандарттау жүйесіні” нормативтік
және құқықытық базасы.
4. МЕМСТ 51456-99 және ИСО 7238-83
Сары май. Потенциометриялық әдіспен
плазманы” қышқылдығын анықтау.
5. СТСЭВ 4886-84 және ИСО 2911-76.
Қанты бар қойылған сүт. Поляриметриялық
әдіспен сахароза мөлшерін анықтау.
6. МЕСТ 51457-99 ГКО 1735-75 Ірімшік және балқытылған ірімшік.
Гравиметриялық әдіспен
май мөлшерін анықтау.
ІY. Қорытынды мен ұсыныстар
Y. Қолданылған әдебиеттер
YІ. Қосымшалар
К І Р І С П Е
Сүт-адамзатты”, халықты” ежелден келе жатқан тағамы және табиғатты”
е” құнды өнімі. Адам организмі оны” құрамындағы қоректік заттарды” 98-99%
-ін пайдаланады. Сөйтіп сүтті ашытып, сусын қайнатып, құрт-ірімшік тағы
басқа тағамдар дайындаған. Қымыз ашыту, шұбат ашыту, құрт-ірімшік қайнату
секілді бұрын қолмен атқарылатын жұмыстарды” барлығы қазір
механикаландырылған.
Сүт, сондай-ақ амин қышқылдарыны”, макро және микроэлементтерді”,
витаминдерді” таптырмайтын көзі. Сүт тағамдарын дайындауды” бірден-бір
пайдалысы өсімдік және мал өнімдерімен қосылып адам тағамыны” биологиялық
құндылығын арттырады. Себебі сүт организмге түсетін қоректік заттарды”
жалпы көлемін ғана арттырып қоймай май, белок, углевод, минералды
тұздармен, сондай-ақ витаминдермен бірге отырып, организмге сі”у үшін өте
қолайлы жағдай туғызады. Бірақ сүт құрамындағы заттар әртүрлі күйде болады.
Мысалы, қант пен минералды тұздар ерітіндіі белок пен тұзды” біраз бөлігі
коллоид түрінде, ал майлар, суспензия, күйін түзеді.
Әртүрлі өлшемдегі бөлшектерді” белгілі бір қатынаста болуыны” ма”ызы
өте зор. Ол тұрақты коллоидты жүиені” қалыптасуына әсер етеді. Егер сүтте
микробиологиялық процестер жүрмесе, онда сүт сол қалпында ұзақ сақталады.
Сүт құрамындағы қоректік заттарды тиімді пайдалану, белгілі бір уақыт
аралығында оны” құрамындағы белоктарды сақтап қалу, қосымша өнім шығару
жолдары, өндірісті” және сүт өніміні” өзгергіштік мөлшеріні” жыл
мерзімдеріне тәуелділік мәселелері бір-бірімен байланысты. Қазіргі кезде
сүтті” е” құнды бөлігі белокты” тек 45-%-і пайдаланылады. Қосымша
өнімдерді” басым бөлігі мал азықтандыруға жұмсалады немесе пайдаланылады да
мүмкін.
Өнімні” сапасы мен шығымы сүт құрамындағы компоненттер мөлшері мал
түріне, тұқымына , жасына тағы басқармаға байланысты. Мысалы сиыр сүті,
екші сүті, қой сүті, бие сүті, түйе сүті, бұйвол сүті.
Сүт және сүт өнімдері ма”ызы жағынан халықты тағаммен қамтамасыз
етуде екінші орын алады. Сондықтан сүтті сиыр шаруашылығын дамыту, сүт
өндіруді ұйымдастыру және оны” сапасын жақсарту, шикізатты” алғашқы
қасиеттерін сақтай отырып, әртүрлі сүт өнімдерін дайындау технологиясын
игеру зоотехниктерді” және технологтарды” басты міндеті болып табылады.
Сонымен қатар ма”ызды мәселені” бірі-халықты табиғатты” е” құнды әрі
жұғымды өнімі сапалы сүтпен қамтамасыз ету.
Сүт-басқа ешқандай азық-түлік те” келмейтін аса бағалы тағамдық өнім.
Олай болатын реті де бар. Сүтті” жоғарғы қоректік қасиеттері мынандай.
Мысалы: бір литр сүт құрамындағы белок мөлшері 150 грамм сиыр еті немесе
тауықты” бес жұмыртқасы немесе 1 кг нан құрамындағы белоққа те”. Сүтті”
жарты литрі адамны” амин қышқылдарына деген тәуліктік қажеттілігін
қанағаттандырады, ал сүтті” бір литрі адамны” май, кальций, фосфор,
рибофлавинге қажеттілігін толық, белоққа қажеттілігін жартылай, ал аскорбин
қышқылы, ретинол, тиаминге қажеттілігіні” 13 бөлігін қамтамасыз етеді.
Әрине мал шаруашылығынан көптеген өнімдер алынатынын білеміз,
соларды” ішінде тағамдық өнімдерді” орны ерекше екенін жазып өткенмін . Осы
тағамдық өнімдерді” бәрімен салыстырғанда сүтті” экономикалық сипаты мүлде
өзгеше деп айтуға болады.
Басқаша айтқанда оны” артықшылығы көп. Мысалы келтірсек. 1 килограмм
сүт сауу үшін 1,4 азық өлшемі жұмсалады.
Ал енді 9,5 азық өлшемін жұмсап 1 килограмм сиыр етін өндіреді
екенбіз, 8,5 азық өлшемін жұмсап 1 килограмм шошқа етін өндіреміз. Осылайша
сиыр сүтіні” басқа да тағамдардан айырмашылығы болады екен.
Сондай-ақ сүт өндіретін шаруашылықтар құрамында майы, белогы,
витаминдері жеткілікті сүт саууға тырысулары керек. Яғни сүтті” химиялық
құрамы нормаға сай болуы қажет. Сиыр сүтін алатын болсақ құрамында су
87,5%, құрғақ зат 12,5% оны” ішінде белок 3,2% май 3,6%, лактозаға 4,7%
қалғаны витаминдер, минералды заттар.
1. СТАНДАРТТАУДЫҢ НЕГІЗІ.
1. СТАНДАРТТАУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
"Стандарт" сөзі латынша "Standard" –эталон яғни үлгі деген мағына
береді. Бұл түсінік экономикалық дамуды” ажырамас бөлігі ретінде адамзат
тарихыны” алғашқы кезе”дерінен бастап қоғам өмірінде қалыптаса бастаған.
Қоғамны” экономикалық дамуын бірнеше шартты кезе”дерге бөлуге болады.
Қазіргі тұжырым бойынша қоғамны” экономикалық тарихи құрылымы өнеркәсіптену
дәуіріне және өнеркәсіптену дәуірінен кейінгі кезе” деп бөлінеді.
Стандарпттық үлгі өлшемдеріні” адамзат өміріне қолданылуы тым ерте заманнан
басталғанмен (мысалы Инд алқабыны” тұрғындары осындан 4700 жыл бұрын ондық
жүйелі ұзындық өлшемін және өзара байланысты таразы бірліктерін
пайдаланған) стандарттау жүйесі со”ғы екі кезе”ге байланысты дамып келді.
Әсіресе өнеркәсіптену дәуірі кезінде (1860-1895 жылдар) техникалық
стандарпттау ке”інен өріс алды. Өнеркәсіптену дәуірінен кейін экологиялық
стандарттар және адамны” қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған
стандарттар қолданыла бастады.
Стандарттауды” Қазақстандағы даму кезе”і Ке”ес Одағы дәуіріне тікелей
байланысты. Халық комиссарлар ке”есінен Халықаралық өлшем және таразылар
енгізу туралы 1918 жылғы қыркүйекті” 14-де шығарған шешімінен (за”ынан)
бастау алған стандарттау жұмысы ке”ес үкіметі жылдарында недәуір де”гейге
көтерілді.
Қазақстанда метрологияны” даму кезе”і алғаш 1923 жылдан басталды. Сол
жылы Томск салыстырып тексеру палатасыны” Семейлік бөлімшесі құрылды. 1925
жылды” 1-ші қазанынан бұл бөлімше жеке ұйым ретінде салыстырып тексеру
палатасы болып өзгерілді. 1931 жылы Қазақ өлкелік салыстырып тексеру
алатасы Қазақ өлкелік стандарттау бюросы болып өзгертіліп Алматы қаласына
көшірілді. 1935 жылы Қаз АҚ СР (Ішкі істер халық комиссариаты) жанындағы
өлшемдермен таразылар бөлімшесі ҚКСР Халық Комиссарлар ке”есі жанындағы
өлшем және өлшеу құралдар істер жөніндегі Басқарма болып өзгерілді. 1946 ж.
ҚКСР Министрлер ке”есі жанындағы өлшем және өлшеу құралдары істері
жөніндегі өкілетті комитет аталды. 1966 жылы Алматы мемлекеттік бақылау
лабораториясы базасы негізінде Қазақ Республикалық стандарт және өлшеу
техникаларын мемлекеттік қадағалау лабораториясы құрылды, ал 15 облыстық
лаборатриялар мемлекеттік қадағалау лабораториялары болып өзгертілді 1971
ж. ҚСРО Мемстандартыны” Қазақ республикалық басқармасы құрылды.
Қазіргі кезде Қазақстан көлемінде стандарттау жөніндегі саясатты
жүргізу, өлшем бірлігін қамтамасыз ету жұмыстары Стандарттау, метрорлогия
және сертификаттау жөніндегі Комитетті” басшылығымен жүзеге асырылудаа.
Қазіргі бұл Комитетті” құрамында 19 бөлімше (облыстық стандарттау,
метрология және сертификаттау орталықтары) және әртүрлі мекеме,
кәсіпорындарыны” 300-ге жуық қызмет ұйымдары істейді.
2. СТАНДАРТТАУДЫҢ МАҢЫЗЫ МЕН МАҚСАТЫ
Мамандарға қызмет барысында тұрақты қайталанып отыратын мәселелерді
шешуге тура келеді. Мысалы өнімні” санын өлшеу және есептеу басқару және
техникалық құжаттарды дайындау, технологиялық іс әрекеттерді” өлшемдерін
анықтау, дайын өнімді тексеру, өткізетін өнімді буып-түю т.с.с. Бұл
мәселелерді шешуді” әртүрлі нұсқалары болады. Стандарттауды” мақсаты-
неғұрлым дұрыс және тиімді нұсқасын айқындау, яғни қолайлы шешім табу.
Табылған шешім стандарттауды” белгілі саласы бойынша көздеген мәселені
тиімді тәртіпке келтіру мүмкіндігін береді. Бұл мүмкіндікті іс жүзіне асыру
үшін табылған (жасалған) шешімді көптеген кәсіпорындарды” (мекемелерді”)
және мамандарды” игілігіне жарату қажет. Бұл шешімді тек қана жаппай және
жиі көп мәрте пайдалану нәтижесінде ғана экономикалық тиімділікке қол
жеткізуге болады.
Стандарттауды” негізгі мақсаттары:
- Өнім, жұмыс және қызметті” мемлекет мүддесі мен қоршаған орта және
адам денсаулығына қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Техникалық және ақпараттық үйлесімдік пен өзара талабын жүзеге
асыру.
- Ғылым мен техника жетістіктеріне сәйкес өнім сапасын жоғарылату
арқылы тұтынушы талабын қанағаттандыру.
- Е”бек және материалдық қорларды үнемдеу, өндірісті” экономикалық
көрсеткіштерін жақсарту.
- Өндіріс пен саудадағы техникалық кедергілерді жою, өнімні”
халықаралық және ішкі рыноктағы бәсекелестік қабілетін арттыру .
- Өлшемні” біркелкілігін қамтамасыз ету.
- Мемлекетті” қорғаныс қабілеті мен жұмылдырылу дайындығын күшейту.
- Табиғи және техногендік апатты” әсерінен пайда болуы мүмкін
залалдан шаруашылық объектілеріні” қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Ал, стандарттауды” ауылшаруашылық саласындағы негізгі мақсаттары:
- Өнім сапасымен оны” сапа көрсеткіштерін тұтынушылар мен сатып
алушыларды” талаптарына сәйкестеп жетілдіру, экспорт пен ішкі
мұқтаждықтарды қамтамасыз ету,
- Қазақстан Республикасын берік және тұрақты түрде азық-түлікпен,
шикізатпен қамтамасыз ету,
- Егін шаруашылығымен, мал шаруашылық өнімдерін өндіру жүйесін
басқару тәсілдерін жетілдіру,
- Өндірісті, кәсіпорындарды ұйымдастыру, басқару тәртібі мен
мазмұнын шы”дап жетілдіру,
- Өнім өндіру технологияларын шы”дау, жұмыс орындау, қызмет көрсету
орындарында сапалы іс көрсету және технологиялар үрдісіні” негізгі
кезе”деріні” де сапасын жоғарылату,
- ауылшаруашылық өнімдеріні” өзіндік құнын арзандату,
- Ауылшаруашылық өнімдеріні” өзіндік құнын, ягни өндіруге кеткен
шығынын арзандату,
- Ауылшаруашылық кешендерді” негізгі өндірістік қаржысын тиімді
пайдалану,
- Өндірістік шығынын азайту (материалдық және е”бек қорын үнемдеу)
- Ауылшаруашылық өнімдеріні” сатып алар бағасын жетілдіру,
- Ауылшаруашылық саласындағы тіршілік әрекеті мен е”бек ету
жағдайыны” қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Жоғары сапалы шикізатпен, өндіріс өнімдерін экспортқа шығаруға
қажетті жағдай жасау,
-
Стандарттау жұмысыны” нәтижесінде өнім, қызметіні” тиісті мақсатқа
сәйкестік дәрежесін арттырып, саудадағы кедергілерді жоюға және ғылыми
техникалық ынтымақтастыққа ықпал етуге жағдай жасалды. Сондай-ақ
стандарттауды” нәтижелерін экономика салаларына енгізуде-аз шығын жұмсап
жоғары сапалы өнім алу, шикізат пен материалдық қорларды тиімді де , үнемді
пайдалануға мүмкіндік береді.
Стандарттау нысанына мыналар жатады:
- Нақты өнім (шикізат, материал, отын, жинақтаушы бөліктер, дайын
бұйымдар),
- Терминдер мен анықтамалар,
- Физикалық шама бірліктері,
- Өлшеу және бақылау әдістері,
- Құжаттау жүйесі,
- Өндірістік технология тағы басқа ұйымдық әдістемелік және жалпы
техникалық сипаттағы объектілер. Сондай-ақ стандарттау кез келген
объектіні” белгілі бір бөлігімен (жағымен) шектелуі де мүмкін.
Мысалы аяқ киімні” мөлшері (размер) мен беріктігі өз алдына жеке
стандарталуы мүмкін.
Стандарттауды” негізгі қағйдалары:
Жариялық . Стандарпттау жұмысы ашық жүрілуі тиіс, яғни құпия болмауы
керек (мемлекеттік қорғаныс , қауіпсіздік саласын басқа жағдайда).
Стандарт жобасын талқылау, баспаға жариялау, пікір қайшылығын
болдырмау жұмыстары тұрақшылдықпен жүзеге асырылуы.
Барлық мүдделі жақтарды” қатысуы.
Нормалау жұмысына әркімні” де қатыса алатын мүмкіндігі болу керек.
Өндіріс, сауда орындары, ғылыми және мемлнекеттік мекемелер мен тұтынушы
қауым стандартты” енгізілуіне жәрдем етуі тиіс.
Қайшылықсыз болу. Жобаны талдау арқылы қайшылықтарды анықтап, оны жою
шараларын қолдануға күш салатын бейтарап ақылау мекемесі құрылуы тиіс.
Келсімділік. Стандарттар техникалық тәжірбиені” нақты болмысы мен
даму де”гейін айқын көрсетуі тиіс. Стандарт мазмұны өзара түсініктік
тұрғысында, ортақ көзқарас , ортақ келісім жолымен анықталуы тиіс.
Техниканы” даму де”гейіне бағытталу. Стандарт мазмұныны” табиғи білім
ше”беріне сәйкесуі, қолдануды” техникалық мүмкіндігін пайдалану.
Экономикалық тиімділікке бағытталу.
Стандарт жобасы бүкіл қоғам үшін экономикалық тиімділікке бағытталуы
тиіс.
Ортақ пайдаға бағытталу.
Стандарт қабылдауды” негізгі мақсаты ортақ пайдаға жету ортақ жеке
кәсіпорын, жеке тұлғаны” мүддесінен тұруы тиіс.
Интерноционалдық принцип. Стандарт саудадағы техникалық кедергілерді
жоюға, халықаралық ынтымақтастыққа бағытталуы тиіс.
Негізгі бөлім.
1.1. ТЕРМИНДЕР МЕН ҰҒЫМДАР.
Стандарт- мүдделі тараптарды” келісімі негізінде әзірлеген және
қызметті” әртүріне немесе оларды” нәтижелеріне қатысты жаппай және көп
мәрте пайдалану үшін ережелер, жалпы принциптер немесе сипаттамалар
белгленетін стандарттау, метрология және сертификаттау жөнінде танылатын
орган бекіткен құжат.
Стандарттау- нақты бар немесе ықтимал міндеттерге қатысты жаппай және
көп мәрте пайдалану үшін белгілі бір салада ережелерді реттеуді” о”тайлы
дәрежесінде қол жеткізуге бағытталған қызмет.
Стандарттау жөніндегі техникалық комитет- экономиканы” белгілі бір
саласында мемлекеттік стандарттарды әзірлеу және салаларды” де”гейінде
стандарттау жөніндегі жұмыстарда жүргізу үшін мүдделі за”ды тұлғаларды”
базасында құралатын стандарттау жөніндегі жұмыс органы.
ҚР мемлекеттік стандарты- стандарттау, метрология және сертификаттау
жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен , міндетті және ұсынылатын
талаптардан тұратын және тұтынушыларды” қалық көпшілігіні” қолы жетімді
стандарт.
Мемлекеттік стандарттау- бір елді” де”гейінде жүргізілетін
стандарттау.
Стандарттау жөніндегі нормативтік құжат- уәкілетті басқару органы
бекіткен стандарттау жөніндегі қызметті” әр түріне және оларды”
нәтижелеріне қатысты нормаларды, ережелерді, сипаттамалдарды, принциптерді
белгілейтін және тұтынушыларды” қалы” көпшілігіні” қолы жетімді құжат.
Халықаралық стандарт- стандарттау жөніндегі халыаралық ұйым
қабылданған және тұтынушыларды” қалы” көпшілігіні” қолы жетімді құжат.
Халықаралық стандарттау- барлық елдерді” тиісті органдарыны” қатысуы
үшін ашық стандарттау.
Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым- әрбір елді” тиісті
стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі тиісті мемлекеттік
органны” мүше болуы үшін ашық стандарттау жөніндегі ұйым.
Ұлттық стандарттау – стандарттау жөніндегі ұлттық орган қабылдаған
және тұтынушыларды” қалық көпшілігіні” қолы жетімді стандарт.
1.2. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТЫҢ ҚҰРЫЛУЫ
Халықаралық стандарт 1904 жылдан басталады, өйткені осы жылы арнайы
үйым халықаралық электротехникалық комиссия құрылған, ал 1946 жылы
халықаралық стандарттау үйымы құрылған. Бұл ұйымны” жоғары басқару орыны –
бас ассамблея. Жалпы мәселелерді әзірлеп шешу үшін кенесші комитеттер
құрылады. Мысалға, төмендегі комитеттер:
- стандарттау принциптерін зерттейтін түрақты комитет;
- дамып келе жатқан мемлекеттерге стандарттау жүйесін қалыптастыруды
реттеп, тұрақты жәрдем көрсететін бюро;
- жоспарлау комитеті мен басқа да қажет комитеттер;
Халықаралық стандарттарды дайындау жұмысын техникалық комитеттер
жүзеге асырады. Грек сөзіні” ІSOS - "те”" деген сөзінен шыққан. Сондықтан
барлық тілде стандарттауды” халықаралық ұйымын қысқаша ІSO ИСО деп
атайды.
Халықаралық стандарттау ұйымны” құрамында 1969 жылы ауылшаруашылық
бөлім құрылды. Бұл бөлім 34 техникалық комитеттерді” “Ауылшаруашылық азық
өнімдерін және оны” құрамына кіретін комиттер мен жұмыс топтарыны” істерін
реттейді. Халықаралық стандарттау ұйымыны” қарқынды жұмысыны” нәтижесінде
2000 жылға дейін 200 дей ауыл шаруашылық стандарттарды қабылданды”.
1921 ж. Совет одағы МЭК-ке мүше болды, ал Ресей 1911 жылы кірді. 1976
жылы орталық бюросы Женевада МЭК және ИСО арасында келісім жасалды. Бұлар
стандарттау жөніндегі жұмыстарға қатысады және жауап береді. Халықаралық
үйым тәуелсіз болады.
ИСО қызметіне барлық 146 елді” ұлттық стандарттау ұйымы, олардан басқа
ИСО мүшесіндегі 96 ел, 37 корреспондент мүшелері кіреді және мүшелікке 15
ел қол қойған. ИСО мүшелеріні” ИСО комитетіні” кез-келген жұмысына
қатысуына құқығы бар. Бас ассамблея мәжілісінде стандарт жобасы,
ұсыныладады да оған ИСО одағыны” сайлауында дауыс беріледі.
Шығарылған стандарттар туралы ақпаратты алуға ИСО-ны” белсенді
корреспондент мүшесіні” құқығы бар. Қазақстан Республикасыны” стандарттау,
метрология және сертификаттау комитеті 1994 жылы ИСО-” толық правалы мүшесі
болды.
ИСО ақша қоры мүше елдерден және стандартты сатудан құралады.
ИСО басқарушы және жұмысшы органдардан тұрады, оны” ұйымдық құрылымы
ИСО жоғарғы органы бас ассамблея- бекітілген мүшелерден, делегаттардан
және лауазымды тұлғалардан тұрады. Әр мүшесінде үштен көп емес делегаты
болуға құқығы бар.
Жұмыстарға бас ассамблеядан кейін ИСО советі басшылық етеді. Совет
құрамында он сегіз мүше болады. Бұған ұлттық стандарттау жөніндегі ұйым
өнімдеріні” үш жылға сайлануға құқығы бар.
Одақтан кейін орындаушы бюро болады, олар ИСО техникалық комитеттеріне
басшылық етеді.
ИСО жоғарғы органы бас ассамблея- бекітілген мүшелерден, делегаттардан
және лауазымды тұлғалардан тұрады. Әр мүшесінде үштен көп емес делегаты
болуға құқығы бар.
Жұмыстарға бас ассамблеядан кейін ИСО советі басшылық етеді. Совет
құрамында он сегіз мүше болады. Бұған ұлттық стандарттау жөніндегі ұйым
өнімдеріні” үш жылға сайлануға құқығы бар.
Одақтан кейін орындаушы бюро болады, олар ИСО техникалық комитеттеріне
басшылық етеді.
2. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕСІ
2.1. ҚР стандарттау жүйесіні” нормативтік және құқықтық базасы.
Қазақстан Республикасыны” стандарттау туралы за”ы , Қазақстан
Республикасыны” стандарттау жүйесі және халықаралық стандарттар нормативтік
құқықтық негіздерді” бірі болып табылады. Осыларды” ішінде Қазақстан
Республикасыны” стандарттау туралы за”ы 1999 жылы 16 шілдеде қабылданды. Ол
7 тараудан 28 баптан тұрады.
1- тарау. Жалпы ережелер.
2- тарау. Мемлекеттік стандарттау жүйесі.
3- тарау. Нормативті құжаттар туралы ақпарат.
4- тарау. Стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарды” міндетті
талаптарыны” сақталуын мемлекеттік қадағалау .
5- тарау. Стандарттау туралы за”дарды бұзғаны үшін жауаптылық.
6- тарау. Дауылдарды шешу.
7- тарау. Мемлекеттік стандарттау жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру.
За”ны” күші мемлекеттік басқару органдарына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I. Стандарттауды” негізі
1. стандарттау туралы жалпы түсінік.
2. Стандарттау әдістері.
1. Нормативтік сілтемелер
2. Терминдер мен ұғымдар
3. Мемлекеттік стандартты” құрылуы
4. Халықаралық стандартты” құрылуы.
3. ҚР стандарттау жүйесіні” нормативтік
және құқықытық базасы.
4. МЕМСТ 51456-99 және ИСО 7238-83
Сары май. Потенциометриялық әдіспен
плазманы” қышқылдығын анықтау.
5. СТСЭВ 4886-84 және ИСО 2911-76.
Қанты бар қойылған сүт. Поляриметриялық
әдіспен сахароза мөлшерін анықтау.
6. МЕСТ 51457-99 ГКО 1735-75 Ірімшік және балқытылған ірімшік.
Гравиметриялық әдіспен
май мөлшерін анықтау.
ІY. Қорытынды мен ұсыныстар
Y. Қолданылған әдебиеттер
YІ. Қосымшалар
К І Р І С П Е
Сүт-адамзатты”, халықты” ежелден келе жатқан тағамы және табиғатты”
е” құнды өнімі. Адам организмі оны” құрамындағы қоректік заттарды” 98-99%
-ін пайдаланады. Сөйтіп сүтті ашытып, сусын қайнатып, құрт-ірімшік тағы
басқа тағамдар дайындаған. Қымыз ашыту, шұбат ашыту, құрт-ірімшік қайнату
секілді бұрын қолмен атқарылатын жұмыстарды” барлығы қазір
механикаландырылған.
Сүт, сондай-ақ амин қышқылдарыны”, макро және микроэлементтерді”,
витаминдерді” таптырмайтын көзі. Сүт тағамдарын дайындауды” бірден-бір
пайдалысы өсімдік және мал өнімдерімен қосылып адам тағамыны” биологиялық
құндылығын арттырады. Себебі сүт организмге түсетін қоректік заттарды”
жалпы көлемін ғана арттырып қоймай май, белок, углевод, минералды
тұздармен, сондай-ақ витаминдермен бірге отырып, организмге сі”у үшін өте
қолайлы жағдай туғызады. Бірақ сүт құрамындағы заттар әртүрлі күйде болады.
Мысалы, қант пен минералды тұздар ерітіндіі белок пен тұзды” біраз бөлігі
коллоид түрінде, ал майлар, суспензия, күйін түзеді.
Әртүрлі өлшемдегі бөлшектерді” белгілі бір қатынаста болуыны” ма”ызы
өте зор. Ол тұрақты коллоидты жүиені” қалыптасуына әсер етеді. Егер сүтте
микробиологиялық процестер жүрмесе, онда сүт сол қалпында ұзақ сақталады.
Сүт құрамындағы қоректік заттарды тиімді пайдалану, белгілі бір уақыт
аралығында оны” құрамындағы белоктарды сақтап қалу, қосымша өнім шығару
жолдары, өндірісті” және сүт өніміні” өзгергіштік мөлшеріні” жыл
мерзімдеріне тәуелділік мәселелері бір-бірімен байланысты. Қазіргі кезде
сүтті” е” құнды бөлігі белокты” тек 45-%-і пайдаланылады. Қосымша
өнімдерді” басым бөлігі мал азықтандыруға жұмсалады немесе пайдаланылады да
мүмкін.
Өнімні” сапасы мен шығымы сүт құрамындағы компоненттер мөлшері мал
түріне, тұқымына , жасына тағы басқармаға байланысты. Мысалы сиыр сүті,
екші сүті, қой сүті, бие сүті, түйе сүті, бұйвол сүті.
Сүт және сүт өнімдері ма”ызы жағынан халықты тағаммен қамтамасыз
етуде екінші орын алады. Сондықтан сүтті сиыр шаруашылығын дамыту, сүт
өндіруді ұйымдастыру және оны” сапасын жақсарту, шикізатты” алғашқы
қасиеттерін сақтай отырып, әртүрлі сүт өнімдерін дайындау технологиясын
игеру зоотехниктерді” және технологтарды” басты міндеті болып табылады.
Сонымен қатар ма”ызды мәселені” бірі-халықты табиғатты” е” құнды әрі
жұғымды өнімі сапалы сүтпен қамтамасыз ету.
Сүт-басқа ешқандай азық-түлік те” келмейтін аса бағалы тағамдық өнім.
Олай болатын реті де бар. Сүтті” жоғарғы қоректік қасиеттері мынандай.
Мысалы: бір литр сүт құрамындағы белок мөлшері 150 грамм сиыр еті немесе
тауықты” бес жұмыртқасы немесе 1 кг нан құрамындағы белоққа те”. Сүтті”
жарты литрі адамны” амин қышқылдарына деген тәуліктік қажеттілігін
қанағаттандырады, ал сүтті” бір литрі адамны” май, кальций, фосфор,
рибофлавинге қажеттілігін толық, белоққа қажеттілігін жартылай, ал аскорбин
қышқылы, ретинол, тиаминге қажеттілігіні” 13 бөлігін қамтамасыз етеді.
Әрине мал шаруашылығынан көптеген өнімдер алынатынын білеміз,
соларды” ішінде тағамдық өнімдерді” орны ерекше екенін жазып өткенмін . Осы
тағамдық өнімдерді” бәрімен салыстырғанда сүтті” экономикалық сипаты мүлде
өзгеше деп айтуға болады.
Басқаша айтқанда оны” артықшылығы көп. Мысалы келтірсек. 1 килограмм
сүт сауу үшін 1,4 азық өлшемі жұмсалады.
Ал енді 9,5 азық өлшемін жұмсап 1 килограмм сиыр етін өндіреді
екенбіз, 8,5 азық өлшемін жұмсап 1 килограмм шошқа етін өндіреміз. Осылайша
сиыр сүтіні” басқа да тағамдардан айырмашылығы болады екен.
Сондай-ақ сүт өндіретін шаруашылықтар құрамында майы, белогы,
витаминдері жеткілікті сүт саууға тырысулары керек. Яғни сүтті” химиялық
құрамы нормаға сай болуы қажет. Сиыр сүтін алатын болсақ құрамында су
87,5%, құрғақ зат 12,5% оны” ішінде белок 3,2% май 3,6%, лактозаға 4,7%
қалғаны витаминдер, минералды заттар.
1. СТАНДАРТТАУДЫҢ НЕГІЗІ.
1. СТАНДАРТТАУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
"Стандарт" сөзі латынша "Standard" –эталон яғни үлгі деген мағына
береді. Бұл түсінік экономикалық дамуды” ажырамас бөлігі ретінде адамзат
тарихыны” алғашқы кезе”дерінен бастап қоғам өмірінде қалыптаса бастаған.
Қоғамны” экономикалық дамуын бірнеше шартты кезе”дерге бөлуге болады.
Қазіргі тұжырым бойынша қоғамны” экономикалық тарихи құрылымы өнеркәсіптену
дәуіріне және өнеркәсіптену дәуірінен кейінгі кезе” деп бөлінеді.
Стандарпттық үлгі өлшемдеріні” адамзат өміріне қолданылуы тым ерте заманнан
басталғанмен (мысалы Инд алқабыны” тұрғындары осындан 4700 жыл бұрын ондық
жүйелі ұзындық өлшемін және өзара байланысты таразы бірліктерін
пайдаланған) стандарттау жүйесі со”ғы екі кезе”ге байланысты дамып келді.
Әсіресе өнеркәсіптену дәуірі кезінде (1860-1895 жылдар) техникалық
стандарпттау ке”інен өріс алды. Өнеркәсіптену дәуірінен кейін экологиялық
стандарттар және адамны” қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған
стандарттар қолданыла бастады.
Стандарттауды” Қазақстандағы даму кезе”і Ке”ес Одағы дәуіріне тікелей
байланысты. Халық комиссарлар ке”есінен Халықаралық өлшем және таразылар
енгізу туралы 1918 жылғы қыркүйекті” 14-де шығарған шешімінен (за”ынан)
бастау алған стандарттау жұмысы ке”ес үкіметі жылдарында недәуір де”гейге
көтерілді.
Қазақстанда метрологияны” даму кезе”і алғаш 1923 жылдан басталды. Сол
жылы Томск салыстырып тексеру палатасыны” Семейлік бөлімшесі құрылды. 1925
жылды” 1-ші қазанынан бұл бөлімше жеке ұйым ретінде салыстырып тексеру
палатасы болып өзгерілді. 1931 жылы Қазақ өлкелік салыстырып тексеру
алатасы Қазақ өлкелік стандарттау бюросы болып өзгертіліп Алматы қаласына
көшірілді. 1935 жылы Қаз АҚ СР (Ішкі істер халық комиссариаты) жанындағы
өлшемдермен таразылар бөлімшесі ҚКСР Халық Комиссарлар ке”есі жанындағы
өлшем және өлшеу құралдар істер жөніндегі Басқарма болып өзгерілді. 1946 ж.
ҚКСР Министрлер ке”есі жанындағы өлшем және өлшеу құралдары істері
жөніндегі өкілетті комитет аталды. 1966 жылы Алматы мемлекеттік бақылау
лабораториясы базасы негізінде Қазақ Республикалық стандарт және өлшеу
техникаларын мемлекеттік қадағалау лабораториясы құрылды, ал 15 облыстық
лаборатриялар мемлекеттік қадағалау лабораториялары болып өзгертілді 1971
ж. ҚСРО Мемстандартыны” Қазақ республикалық басқармасы құрылды.
Қазіргі кезде Қазақстан көлемінде стандарттау жөніндегі саясатты
жүргізу, өлшем бірлігін қамтамасыз ету жұмыстары Стандарттау, метрорлогия
және сертификаттау жөніндегі Комитетті” басшылығымен жүзеге асырылудаа.
Қазіргі бұл Комитетті” құрамында 19 бөлімше (облыстық стандарттау,
метрология және сертификаттау орталықтары) және әртүрлі мекеме,
кәсіпорындарыны” 300-ге жуық қызмет ұйымдары істейді.
2. СТАНДАРТТАУДЫҢ МАҢЫЗЫ МЕН МАҚСАТЫ
Мамандарға қызмет барысында тұрақты қайталанып отыратын мәселелерді
шешуге тура келеді. Мысалы өнімні” санын өлшеу және есептеу басқару және
техникалық құжаттарды дайындау, технологиялық іс әрекеттерді” өлшемдерін
анықтау, дайын өнімді тексеру, өткізетін өнімді буып-түю т.с.с. Бұл
мәселелерді шешуді” әртүрлі нұсқалары болады. Стандарттауды” мақсаты-
неғұрлым дұрыс және тиімді нұсқасын айқындау, яғни қолайлы шешім табу.
Табылған шешім стандарттауды” белгілі саласы бойынша көздеген мәселені
тиімді тәртіпке келтіру мүмкіндігін береді. Бұл мүмкіндікті іс жүзіне асыру
үшін табылған (жасалған) шешімді көптеген кәсіпорындарды” (мекемелерді”)
және мамандарды” игілігіне жарату қажет. Бұл шешімді тек қана жаппай және
жиі көп мәрте пайдалану нәтижесінде ғана экономикалық тиімділікке қол
жеткізуге болады.
Стандарттауды” негізгі мақсаттары:
- Өнім, жұмыс және қызметті” мемлекет мүддесі мен қоршаған орта және
адам денсаулығына қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Техникалық және ақпараттық үйлесімдік пен өзара талабын жүзеге
асыру.
- Ғылым мен техника жетістіктеріне сәйкес өнім сапасын жоғарылату
арқылы тұтынушы талабын қанағаттандыру.
- Е”бек және материалдық қорларды үнемдеу, өндірісті” экономикалық
көрсеткіштерін жақсарту.
- Өндіріс пен саудадағы техникалық кедергілерді жою, өнімні”
халықаралық және ішкі рыноктағы бәсекелестік қабілетін арттыру .
- Өлшемні” біркелкілігін қамтамасыз ету.
- Мемлекетті” қорғаныс қабілеті мен жұмылдырылу дайындығын күшейту.
- Табиғи және техногендік апатты” әсерінен пайда болуы мүмкін
залалдан шаруашылық объектілеріні” қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Ал, стандарттауды” ауылшаруашылық саласындағы негізгі мақсаттары:
- Өнім сапасымен оны” сапа көрсеткіштерін тұтынушылар мен сатып
алушыларды” талаптарына сәйкестеп жетілдіру, экспорт пен ішкі
мұқтаждықтарды қамтамасыз ету,
- Қазақстан Республикасын берік және тұрақты түрде азық-түлікпен,
шикізатпен қамтамасыз ету,
- Егін шаруашылығымен, мал шаруашылық өнімдерін өндіру жүйесін
басқару тәсілдерін жетілдіру,
- Өндірісті, кәсіпорындарды ұйымдастыру, басқару тәртібі мен
мазмұнын шы”дап жетілдіру,
- Өнім өндіру технологияларын шы”дау, жұмыс орындау, қызмет көрсету
орындарында сапалы іс көрсету және технологиялар үрдісіні” негізгі
кезе”деріні” де сапасын жоғарылату,
- ауылшаруашылық өнімдеріні” өзіндік құнын арзандату,
- Ауылшаруашылық өнімдеріні” өзіндік құнын, ягни өндіруге кеткен
шығынын арзандату,
- Ауылшаруашылық кешендерді” негізгі өндірістік қаржысын тиімді
пайдалану,
- Өндірістік шығынын азайту (материалдық және е”бек қорын үнемдеу)
- Ауылшаруашылық өнімдеріні” сатып алар бағасын жетілдіру,
- Ауылшаруашылық саласындағы тіршілік әрекеті мен е”бек ету
жағдайыны” қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Жоғары сапалы шикізатпен, өндіріс өнімдерін экспортқа шығаруға
қажетті жағдай жасау,
-
Стандарттау жұмысыны” нәтижесінде өнім, қызметіні” тиісті мақсатқа
сәйкестік дәрежесін арттырып, саудадағы кедергілерді жоюға және ғылыми
техникалық ынтымақтастыққа ықпал етуге жағдай жасалды. Сондай-ақ
стандарттауды” нәтижелерін экономика салаларына енгізуде-аз шығын жұмсап
жоғары сапалы өнім алу, шикізат пен материалдық қорларды тиімді де , үнемді
пайдалануға мүмкіндік береді.
Стандарттау нысанына мыналар жатады:
- Нақты өнім (шикізат, материал, отын, жинақтаушы бөліктер, дайын
бұйымдар),
- Терминдер мен анықтамалар,
- Физикалық шама бірліктері,
- Өлшеу және бақылау әдістері,
- Құжаттау жүйесі,
- Өндірістік технология тағы басқа ұйымдық әдістемелік және жалпы
техникалық сипаттағы объектілер. Сондай-ақ стандарттау кез келген
объектіні” белгілі бір бөлігімен (жағымен) шектелуі де мүмкін.
Мысалы аяқ киімні” мөлшері (размер) мен беріктігі өз алдына жеке
стандарталуы мүмкін.
Стандарттауды” негізгі қағйдалары:
Жариялық . Стандарпттау жұмысы ашық жүрілуі тиіс, яғни құпия болмауы
керек (мемлекеттік қорғаныс , қауіпсіздік саласын басқа жағдайда).
Стандарт жобасын талқылау, баспаға жариялау, пікір қайшылығын
болдырмау жұмыстары тұрақшылдықпен жүзеге асырылуы.
Барлық мүдделі жақтарды” қатысуы.
Нормалау жұмысына әркімні” де қатыса алатын мүмкіндігі болу керек.
Өндіріс, сауда орындары, ғылыми және мемлнекеттік мекемелер мен тұтынушы
қауым стандартты” енгізілуіне жәрдем етуі тиіс.
Қайшылықсыз болу. Жобаны талдау арқылы қайшылықтарды анықтап, оны жою
шараларын қолдануға күш салатын бейтарап ақылау мекемесі құрылуы тиіс.
Келсімділік. Стандарттар техникалық тәжірбиені” нақты болмысы мен
даму де”гейін айқын көрсетуі тиіс. Стандарт мазмұны өзара түсініктік
тұрғысында, ортақ көзқарас , ортақ келісім жолымен анықталуы тиіс.
Техниканы” даму де”гейіне бағытталу. Стандарт мазмұныны” табиғи білім
ше”беріне сәйкесуі, қолдануды” техникалық мүмкіндігін пайдалану.
Экономикалық тиімділікке бағытталу.
Стандарт жобасы бүкіл қоғам үшін экономикалық тиімділікке бағытталуы
тиіс.
Ортақ пайдаға бағытталу.
Стандарт қабылдауды” негізгі мақсаты ортақ пайдаға жету ортақ жеке
кәсіпорын, жеке тұлғаны” мүддесінен тұруы тиіс.
Интерноционалдық принцип. Стандарт саудадағы техникалық кедергілерді
жоюға, халықаралық ынтымақтастыққа бағытталуы тиіс.
Негізгі бөлім.
1.1. ТЕРМИНДЕР МЕН ҰҒЫМДАР.
Стандарт- мүдделі тараптарды” келісімі негізінде әзірлеген және
қызметті” әртүріне немесе оларды” нәтижелеріне қатысты жаппай және көп
мәрте пайдалану үшін ережелер, жалпы принциптер немесе сипаттамалар
белгленетін стандарттау, метрология және сертификаттау жөнінде танылатын
орган бекіткен құжат.
Стандарттау- нақты бар немесе ықтимал міндеттерге қатысты жаппай және
көп мәрте пайдалану үшін белгілі бір салада ережелерді реттеуді” о”тайлы
дәрежесінде қол жеткізуге бағытталған қызмет.
Стандарттау жөніндегі техникалық комитет- экономиканы” белгілі бір
саласында мемлекеттік стандарттарды әзірлеу және салаларды” де”гейінде
стандарттау жөніндегі жұмыстарда жүргізу үшін мүдделі за”ды тұлғаларды”
базасында құралатын стандарттау жөніндегі жұмыс органы.
ҚР мемлекеттік стандарты- стандарттау, метрология және сертификаттау
жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен , міндетті және ұсынылатын
талаптардан тұратын және тұтынушыларды” қалық көпшілігіні” қолы жетімді
стандарт.
Мемлекеттік стандарттау- бір елді” де”гейінде жүргізілетін
стандарттау.
Стандарттау жөніндегі нормативтік құжат- уәкілетті басқару органы
бекіткен стандарттау жөніндегі қызметті” әр түріне және оларды”
нәтижелеріне қатысты нормаларды, ережелерді, сипаттамалдарды, принциптерді
белгілейтін және тұтынушыларды” қалы” көпшілігіні” қолы жетімді құжат.
Халықаралық стандарт- стандарттау жөніндегі халыаралық ұйым
қабылданған және тұтынушыларды” қалы” көпшілігіні” қолы жетімді құжат.
Халықаралық стандарттау- барлық елдерді” тиісті органдарыны” қатысуы
үшін ашық стандарттау.
Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым- әрбір елді” тиісті
стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі тиісті мемлекеттік
органны” мүше болуы үшін ашық стандарттау жөніндегі ұйым.
Ұлттық стандарттау – стандарттау жөніндегі ұлттық орган қабылдаған
және тұтынушыларды” қалық көпшілігіні” қолы жетімді стандарт.
1.2. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТЫҢ ҚҰРЫЛУЫ
Халықаралық стандарт 1904 жылдан басталады, өйткені осы жылы арнайы
үйым халықаралық электротехникалық комиссия құрылған, ал 1946 жылы
халықаралық стандарттау үйымы құрылған. Бұл ұйымны” жоғары басқару орыны –
бас ассамблея. Жалпы мәселелерді әзірлеп шешу үшін кенесші комитеттер
құрылады. Мысалға, төмендегі комитеттер:
- стандарттау принциптерін зерттейтін түрақты комитет;
- дамып келе жатқан мемлекеттерге стандарттау жүйесін қалыптастыруды
реттеп, тұрақты жәрдем көрсететін бюро;
- жоспарлау комитеті мен басқа да қажет комитеттер;
Халықаралық стандарттарды дайындау жұмысын техникалық комитеттер
жүзеге асырады. Грек сөзіні” ІSOS - "те”" деген сөзінен шыққан. Сондықтан
барлық тілде стандарттауды” халықаралық ұйымын қысқаша ІSO ИСО деп
атайды.
Халықаралық стандарттау ұйымны” құрамында 1969 жылы ауылшаруашылық
бөлім құрылды. Бұл бөлім 34 техникалық комитеттерді” “Ауылшаруашылық азық
өнімдерін және оны” құрамына кіретін комиттер мен жұмыс топтарыны” істерін
реттейді. Халықаралық стандарттау ұйымыны” қарқынды жұмысыны” нәтижесінде
2000 жылға дейін 200 дей ауыл шаруашылық стандарттарды қабылданды”.
1921 ж. Совет одағы МЭК-ке мүше болды, ал Ресей 1911 жылы кірді. 1976
жылы орталық бюросы Женевада МЭК және ИСО арасында келісім жасалды. Бұлар
стандарттау жөніндегі жұмыстарға қатысады және жауап береді. Халықаралық
үйым тәуелсіз болады.
ИСО қызметіне барлық 146 елді” ұлттық стандарттау ұйымы, олардан басқа
ИСО мүшесіндегі 96 ел, 37 корреспондент мүшелері кіреді және мүшелікке 15
ел қол қойған. ИСО мүшелеріні” ИСО комитетіні” кез-келген жұмысына
қатысуына құқығы бар. Бас ассамблея мәжілісінде стандарт жобасы,
ұсыныладады да оған ИСО одағыны” сайлауында дауыс беріледі.
Шығарылған стандарттар туралы ақпаратты алуға ИСО-ны” белсенді
корреспондент мүшесіні” құқығы бар. Қазақстан Республикасыны” стандарттау,
метрология және сертификаттау комитеті 1994 жылы ИСО-” толық правалы мүшесі
болды.
ИСО ақша қоры мүше елдерден және стандартты сатудан құралады.
ИСО басқарушы және жұмысшы органдардан тұрады, оны” ұйымдық құрылымы
ИСО жоғарғы органы бас ассамблея- бекітілген мүшелерден, делегаттардан
және лауазымды тұлғалардан тұрады. Әр мүшесінде үштен көп емес делегаты
болуға құқығы бар.
Жұмыстарға бас ассамблеядан кейін ИСО советі басшылық етеді. Совет
құрамында он сегіз мүше болады. Бұған ұлттық стандарттау жөніндегі ұйым
өнімдеріні” үш жылға сайлануға құқығы бар.
Одақтан кейін орындаушы бюро болады, олар ИСО техникалық комитеттеріне
басшылық етеді.
ИСО жоғарғы органы бас ассамблея- бекітілген мүшелерден, делегаттардан
және лауазымды тұлғалардан тұрады. Әр мүшесінде үштен көп емес делегаты
болуға құқығы бар.
Жұмыстарға бас ассамблеядан кейін ИСО советі басшылық етеді. Совет
құрамында он сегіз мүше болады. Бұған ұлттық стандарттау жөніндегі ұйым
өнімдеріні” үш жылға сайлануға құқығы бар.
Одақтан кейін орындаушы бюро болады, олар ИСО техникалық комитеттеріне
басшылық етеді.
2. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕСІ
2.1. ҚР стандарттау жүйесіні” нормативтік және құқықтық базасы.
Қазақстан Республикасыны” стандарттау туралы за”ы , Қазақстан
Республикасыны” стандарттау жүйесі және халықаралық стандарттар нормативтік
құқықтық негіздерді” бірі болып табылады. Осыларды” ішінде Қазақстан
Республикасыны” стандарттау туралы за”ы 1999 жылы 16 шілдеде қабылданды. Ол
7 тараудан 28 баптан тұрады.
1- тарау. Жалпы ережелер.
2- тарау. Мемлекеттік стандарттау жүйесі.
3- тарау. Нормативті құжаттар туралы ақпарат.
4- тарау. Стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарды” міндетті
талаптарыны” сақталуын мемлекеттік қадағалау .
5- тарау. Стандарттау туралы за”дарды бұзғаны үшін жауаптылық.
6- тарау. Дауылдарды шешу.
7- тарау. Мемлекеттік стандарттау жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру.
За”ны” күші мемлекеттік басқару органдарына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz