Өндірісте менеджменттік ұйымның құрылымын құру
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 Ұйымдық құрылымды құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4.5
1.1 Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5.6
1.2 Өндірісті басқару құрылымының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7.12
2 Матрицалық құрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12.14
2.1 Матрицалық құрылымды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14.15
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1 Ұйымдық құрылымды құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4.5
1.1 Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5.6
1.2 Өндірісті басқару құрылымының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7.12
2 Матрицалық құрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12.14
2.1 Матрицалық құрылымды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14.15
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Еңбекті мамандандыру мен бөлісу адамдар жұмысының өнімділігің едәуір арттыратындығы белгілі. Осыған орай ұйымдастыру функциясының міндеті, еңбек әрекеті элементтері мен олардың өзара әрекет ету тәртібі арасындағы пропорцияны анықтау, жүйедегі әрбір жұмыскерлердің орны мен ролін белгілеу, оларды бөлімшелер мен звеноларға орналастыру, бұлардын бірлескенәрекетін мұқият ұйымдастыру, аппараттағылардың барлығының, жекелеген қызметшілер мен жұмыскерлердің іс-әрекетін белгілейтін құжаттар әзірлеу арқылы жоспарда көрсетілген шаралар мен өндірістік процестердің мүлтіксіз жүзеге асырылуын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі алты принципі бойынша құрылады: мамандандыру, пропорционалдық, параллелдік, дәлділік, үздіксіздік және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді. Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру – бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі алты принципі бойынша құрылады: мамандандыру, пропорционалдық, параллелдік, дәлділік, үздіксіздік және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді. Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру – бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
1. Ахметов Қ. Ғ., Менеджмент негіздері.
2. Мескон М. Х., Альберт М., Хедоури Ф., Основы менеджмента.
3. Мейірбеков А. К., Әлімбеков Қ. Э., Кәсіпорын экономикасы-Алматы 2003 ж.
4. Зайцев Н. А., Экономика, организация и управление производством.
2. Мескон М. Х., Альберт М., Хедоури Ф., Основы менеджмента.
3. Мейірбеков А. К., Әлімбеков Қ. Э., Кәсіпорын экономикасы-Алматы 2003 ж.
4. Зайцев Н. А., Экономика, организация и управление производством.
Есеп беру
Тақырыбы: Өндірісте менеджменттік ұйымның құрылымын құру
Алматы 2006
ЖОСПАР
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 3
1 Ұйымдық құрылымды құру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-5
1. Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5-6
2. Өндірісті басқару құрылымының түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7-12
1. Матрицалық құрылым
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12-14
1. Матрицалық құрылымды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14-15
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .16
Әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 17
КІРІСПЕ
Еңбекті мамандандыру мен бөлісу адамдар жұмысының өнімділігің
едәуір арттыратындығы белгілі. Осыған орай ұйымдастыру функциясының
міндеті, еңбек әрекеті элементтері мен олардың өзара әрекет ету тәртібі
арасындағы пропорцияны анықтау, жүйедегі әрбір жұмыскерлердің орны мен
ролін белгілеу, оларды бөлімшелер мен звеноларға орналастыру, бұлардын
бірлескенәрекетін мұқият ұйымдастыру, аппараттағылардың барлығының,
жекелеген қызметшілер мен жұмыскерлердің іс-әрекетін белгілейтін құжаттар
әзірлеу арқылы жоспарда көрсетілген шаралар мен өндірістік процестердің
мүлтіксіз жүзеге асырылуын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі
алты принципі бойынша құрылады: мамандандыру, пропорционалдық, параллелдік,
дәлділік, үздіксіздік және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді.
Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік
шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп
әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі
белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру – бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі
адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
1 ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМДЫ ҚҰРУ
Басшының міндеті ұйымның мақсаты мен міндетіне толық сай келетін,
әрі оның ішкі және сыртқы факторларына ықпал ететін құрылымды таңдап алу.
Ең қолайлы құрылым – бұл ұйымның сыртқы ортамен бірлесіп әрекет етуіне
барынша мүмкіндік беретін, өз қызметкерлерінің күш-жігерін өнімді, әрі
тиімді бөлетін, бағыттайтын, сол арқылы клиенттердің қажетін
қанағаттандырып, жоғары тиімділікте өз мақсатына жететін құрылым .
Басқару құрылымын қалыптастырған кезде мынадай теориялық
көзқарастар, тұжырымдар болуы мүмкін.
Классикалық теория өндірісті басқару құрылымын қалыптастыруды
мынадайретпен жүргізуді ұсынады: басқару қызметінің мақсаттары мен түрлерін
айқындау, басқарудың нақты функциясы бойынша іс-әрекет ауқымын есептеу;
құрылымдық бөлімшелерді қалыптастыру; жұмыскерлердің басқару функциясын
атқарудағы өкілдігі мен жауапкершілігін белгілеу; олардың нақты қызмет
түрін айқындау.
Бихевиоралдық көзқарас бірінші кезекте өндіріс ұжымындағы
жұмыскерлердің әлеуметтік рөлін көтеруге негізделген. Мұндайда басқару
аппаратындағы жұмыскерлердің бірлескен іс-қимылы, егер олар бірлесіп жұмыс
істеуге ықылас білдірсе ғана тиімді болатындығын мойындайды.
Жүйелік көзқарастың мәні сол, өндірістік ұйым мен басқару құрылымы
тұтас жүйе ретінде қарастырылады. Осы көзқарастың бір түрі, құрылымды
басқару шешімдерін қабылдауға және жүзеге асыруға қажетті механизм ретінде
қарастыру болып саналады.
Ситуациялық көзқарастың мәні сол, басқару құрылымын құрудың ең
қолайлы әдісі әр түрлі ситуациялық нақты фактілерге (өндіріс технологиясы
типтерінің өзгеруіне, шешілуге тиісті міндеттердің сипатына, басқару
процестеріне т.б.) сүйенуі тиіс.
1. ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
Ұйымдық құрылымды қалыптастырған кезде, отандық және шет елдік көп
жылғы басқару практикасында оны құрудың ұйымдық принциптерін басшылыққа алу
қажет.
Басқарудың ұйымдық құрылымы көптеген сапалық қасиеттермен
(жұмыскерлердің өкілеттілігі, олардың жауапкершілігі мен өзара қарым-
қатынасы т.б.) сипатталады, сондықтанда құрылымды қалыптастырған кезде оған
ықпал ететін факторларды талдауды дұрыс үйлестіре отырып, тиісті
принциптерді талап ету қажет. Басқару объектісін неғұрлым күрделі болса,
қалыптастыруда принциптер соғұрлым зор роль атқарады, ал мұның өзі
құрылымды тиімді ұйымдастыруға сай келуі тиіс.
Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастырғанда мына төмендегілер
қолданылады:
1. Жарлық беру мен дербес жауапкершілік принціпінің тұтастығы.
Бұл қосарлы бағыныштылықты және қарама-қайшы нұсқау алу
мүмкіндігін жояды. Әрбір орындаушыда тек бір ғана басшы
болуы, әрі тек соған ғана бағынып, тікелей соның өзінен
шешім алу қажет. Оның үстіне басқарушы звено екі объектіні
бір мезетте ойдағыдай басқара алмайды.
2. Линиялық және функционалдық басшылықтың аралығындағы дәл
шекараны анықтау принципі. Линиялық басшылық өндіріс
өнімдерін басқаруды жүзеге асыруы, ал функционаодық-
линиялық басшылыққа жәрдем көрсетуі, оны қажетті
ақпараттармен, ұсыныстармен тағы басқа жабдықтауы тиіс.
3. Бақылаудың өрістеу принципі. Бір адам тиімді басшылық ете
алатын бағынышты адамдар санын, яғни басқара алу нормасын
дұрыс анықтау қажет.
4. Функционалдық нақты шектеу принципі. Әрбір өндірістік және
функционалдық звеноның айқын белгіленген функциясы болуы,
басқа бөлімшелердің функциясына басшылықтың барлық
деңгейінде арласпауы тиіс. Мұндай жағдайда диалектикалық
функция тұтастығы мен басқару құрылымы бөлімдерінің,
бюроның және басқа да ұйымдық бөлімшелердің белгілі бір
санының қалыптасуымен көрінеді.
5. Әрбір звено бақарушысы мен лауазымды адамның правосының,
міндеті мен жауапкершілігінің сәйкес келу принципі. Тек
осындай сәйкестік қана қана қолайлы шешімді қабылдауға және
жүзеге асыруға нақты жағдай жасайды.
6. Икемділік пен үнемділік принципі. Басқарудың ұйымдық
құрылымы ішкі және сыртқы орта өзгерістерін ең аз шығынмен
сезіну, яғни өз бетінше бейімделу қасиеті болу тиіс.
Жоғарыда аталған принциптермен қоса, басқару құрылымын жасауға ішкі
және сыртқы фактролар да ықпал етеді.
Сонымен, өндірісті басқарудың ұйымдық құрылымы басқарудың барлық
объективті қажетті функцияларын орындауды қамтамасыз етуі;кәсіпорынның
немесе бірлестіктің өндірістік құрылымының талаптарына сай келуі, әрі
өндіріс жағдайының өзгеруіне сәйкес даму мүмкіндігінің болуы; басқару
сатыысының ең аз, бірақ жеткілікті саны болуы; жеке функциялардың
орындалуының белгіленген сатыларға сәйкес келуі; басқару нормасына сай
болуы; тиімді ақпарат байланыстарыныңталаптарына сай келуі; басқару
ақпаратының өндірістік ұйым мақсаты құрылымның еңбек бөлінісі мен
кооперациясына барынша сәйкес келуін қамтамасыз етуі; басқарудың жоғары
сенімділігін, оперативтілігін(тез орындаушылығын),сапасын, үнемділігін,
тиімділігін қамтамасыз етуі тиіс.
2. ӨНДІІРСТІ БАСҚАРУ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ
Ұйымдық жүйелердің тиімді құрылымы тұтастай және басқару жүйелері
жекелей тиімді басқару үшін қажетті жағдай болып саналады. Құрылым ұйымдағы
байланыстырушы звено (буын) болып саналады, жоспарлаудың формалары мен
ұйымдастырылуына, жұмысты бөлу және оны үйлестіру әдістерінеықпал етеді,
әрбір басқару звеносының, әрбір бөлімшенің өз жұмысын қалай істейтіндігін
өлшеуге (салыстыруға) мүмкіндік береді. Құрылым белгілі бір дәрежеде
басқару технологиясын да алдын ала айқындайды, ақпарат айналымының жолына
және басқаруда техниканы пайдалану әдістеріне ықпал етеді, кадрларды
іріктеу мен орналастыру жөнінде міндеттер қояды.
Сонымен, басқару жүйесінің құрылымы кез келген саладағы қызметте
басқаруды тиімді ұйымдастыру мүмкіндігіне байланысты. Құрылымдағы қателік
басшылар жұмысын немесе басқару процесін жүзеге асыруды қиындатып қана
қоймай, зерттеушілердің, конструкторлардың, өндірісшілердің еңбегін
кемітеді, экономикалық шығынға, жұмыс шығынына ұщыратады. Мұның өзі тек
басқару жүйесінің ғана емес, бүкіл ұйымдық жүйенің тиімділігін кемітеді.
Сондықтанда басқару жүйесінің құрылымын қолайлы етуге тырысу, сөйтіп
басқада тең жағдайларда ұжым алдында қойылған мақсатқа жету үшін
ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануды қамтамасыз ету қажет.
Кезінде Г. Эмерсон жүйе құрылымын тиімді ұйымдастыруды қолданудың
маңыздылығын атап көрсеткен болатын. “Мүліксіз ұйымдастыру жағдайында –деп
жазды ол, -тіпті нашар басшының өзі шамалы ғана зиян шегеді. Алайда ақаулы
ұйымдастыруға сүйенетін нашар басшы ... міндетті түрде сүрінеді, әрі өзіне
бағыныштыларды да сорлатады”.
Басқару жүйесінің құрылымын зерттеудің едәуір күрделі болатын
себебі, практикада оның ресми (формальды ) және бейресми (нефорнмальды)
жақтары болады. Ресми деп, басқарудың жоғарғы органдардың тиісті
нұсқауларымен, бұйрықтарымен, жарлықтарымен белгіленетін құрылымды айтады.
Оның негізгі праволық нормалар. Ұжымның (коллективтің) бейресми құрылымы
ұжым мүшелерінің өзара қарым-қатынасы, бірлігі, олардың көзқарастарындағы
айырмашылығы, жеке саналары мен бейімділігі т.б. бойынша қалыптасады.
Басқарудың линиялық жүйесінің ерекшелігі сол, әрбір бөлімше (немесе
жеке орындаушы) жоғарғы органдағы басқарманың (басшының) біреуіне ғана
бағынып, тек сонда ғана тиісті нұсқаулар алады. Соның нәтижесінде ол өзіне
бағынышты бөлімшені басқаруды қамтамасыз етіп, барлық басқару функцияларын
дербес атқаратынболады(5-схема).
Бұл құрылым алғаш пайда болды. Ол біршама қарапайым, түсінікті,
қисынды. Алайда мұндай типтегі құрылымның кемшілігі сол, линияның басшысы
өзіне бағынышты бөлімшелердің күллі жұмысына жауап береп, барлық басқару
жұмысын атқарады. Мұнда басқару жұмыстарын мамандандыру көзделмейді. Сол
себептен де басқару қызметін жүзеге асыру күрделене түседі.
Басқарудың фүнкционалдық құрылымы жүйесі, әдетте құрылымныңдербес
түрі ретінде қарастырылады. Бұл онша дұрыс емес. Құрылымдағы функционалдық
элементтердің қажеттілігі ұйымдық жүйелер күрделене бастап, линиялық
басшылыардың (мастер, цех, бастығы, директор тағы басқа) жұмысын жеңілдету
қажет болған кезде пайда болады.
Шешім екі бағытта айқындалады. Бірінші-басқару шешімдерін,
жоспарлауды, басқаруды және есептеуді әзірлеу жөніндегі міндеттерді орындау
үшін ұйымдық жүйелерде басқарудың функционалдық органдары: жоспарлау-
өндіріс бөлімі, кадрлар бөлімі, еңбек және еңбекақы бөлімі тағы басқа
құрыла бастады.
Екінші бағыт-өндірістік процестерінің күрделене түсуі, оларды
жекелеген сатыларға бөлуді қажет етті. Егер өндіріс процесінің құрам
бөліктерін қарастыратын болсақ, онда өндірістік еңбектің қалайша
бөлінетіндігін және маманданатынын аңғаруға болады. Бөлінетіндері: жаңа
бұйымдарды конструкциялау және өндірісті әзірлеу, негізгі және қосалқы
өндірістер, сынау және пайдалану.
Мұның өзі кез келген жаңа өнімді өндіру процесінің логикасы, кез
келген еңбек процесін ұйымдастырудың логикасы. Басқа да мамандандырулар
ұйымдастырылады: жабдықтау, өткізу, еңбекті ұйымдастыру, өндірісті
ұйымдастыру, кадрларды баулу, жөндеу және басқалары, яғни тұтастай өндіріс
процесінде еңбек “бөлінісі” пайда болады. Алайда, бұл басқарудағы емес,
өндірістегі еңбек бөлінісі.
Өндіріс процесіндегі құрамдас бөліктерді орындау үшін жұмыскерлер
тиісті бөлімшелерге бірігеді: өндірісті әзірлеу, өндірісті қамтамасыз ету,
негізгі және қосалқы өндірістер тағы басқа. Осы бөлімшелерді басқару үшін
арнайы басшылар бөлінеді. Осы бағыттардың әр қайсысында қызмет
лауазымдарының бір-біріне бағынуына қарай бөлінуі айқындалады.
Өндіріс процестерін мамандандыру, осы бөлімшелерді басқаруды жүзеге
асыратын басшыларды белгілі бір дәрежеде мамандандыруды қажет етеді.
Бөлімшені басқаратын, мәселен, өндірісті әзірлеуді немесе жабдықтауды
жүзеге асыратын басыларды функционалдық басшы деп атайды.
Функционалдық құрылымды талдаған кезде ұғымды шатастырмас үшін
функционалдық басшы жетекшілік ететін объектіге басқаша анықтама беру
тиімді деп топшылауға болады.
Басқару пароцестеріне ортақтасып біріккен басшылар мен басқару
қызметшілері басқарудың ерекше саласын құрайды. Басқару саласы- бұл басқару
жүйесінің құрылымдық- оқшауланған бөлігі. Ол нақты өндірістік элементтер
өтетін сол өндірістік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тақырыбы: Өндірісте менеджменттік ұйымның құрылымын құру
Алматы 2006
ЖОСПАР
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 3
1 Ұйымдық құрылымды құру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-5
1. Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5-6
2. Өндірісті басқару құрылымының түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7-12
1. Матрицалық құрылым
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12-14
1. Матрицалық құрылымды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14-15
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .16
Әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 17
КІРІСПЕ
Еңбекті мамандандыру мен бөлісу адамдар жұмысының өнімділігің
едәуір арттыратындығы белгілі. Осыған орай ұйымдастыру функциясының
міндеті, еңбек әрекеті элементтері мен олардың өзара әрекет ету тәртібі
арасындағы пропорцияны анықтау, жүйедегі әрбір жұмыскерлердің орны мен
ролін белгілеу, оларды бөлімшелер мен звеноларға орналастыру, бұлардын
бірлескенәрекетін мұқият ұйымдастыру, аппараттағылардың барлығының,
жекелеген қызметшілер мен жұмыскерлердің іс-әрекетін белгілейтін құжаттар
әзірлеу арқылы жоспарда көрсетілген шаралар мен өндірістік процестердің
мүлтіксіз жүзеге асырылуын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі
алты принципі бойынша құрылады: мамандандыру, пропорционалдық, параллелдік,
дәлділік, үздіксіздік және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді.
Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік
шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп
әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі
белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру – бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі
адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
1 ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМДЫ ҚҰРУ
Басшының міндеті ұйымның мақсаты мен міндетіне толық сай келетін,
әрі оның ішкі және сыртқы факторларына ықпал ететін құрылымды таңдап алу.
Ең қолайлы құрылым – бұл ұйымның сыртқы ортамен бірлесіп әрекет етуіне
барынша мүмкіндік беретін, өз қызметкерлерінің күш-жігерін өнімді, әрі
тиімді бөлетін, бағыттайтын, сол арқылы клиенттердің қажетін
қанағаттандырып, жоғары тиімділікте өз мақсатына жететін құрылым .
Басқару құрылымын қалыптастырған кезде мынадай теориялық
көзқарастар, тұжырымдар болуы мүмкін.
Классикалық теория өндірісті басқару құрылымын қалыптастыруды
мынадайретпен жүргізуді ұсынады: басқару қызметінің мақсаттары мен түрлерін
айқындау, басқарудың нақты функциясы бойынша іс-әрекет ауқымын есептеу;
құрылымдық бөлімшелерді қалыптастыру; жұмыскерлердің басқару функциясын
атқарудағы өкілдігі мен жауапкершілігін белгілеу; олардың нақты қызмет
түрін айқындау.
Бихевиоралдық көзқарас бірінші кезекте өндіріс ұжымындағы
жұмыскерлердің әлеуметтік рөлін көтеруге негізделген. Мұндайда басқару
аппаратындағы жұмыскерлердің бірлескен іс-қимылы, егер олар бірлесіп жұмыс
істеуге ықылас білдірсе ғана тиімді болатындығын мойындайды.
Жүйелік көзқарастың мәні сол, өндірістік ұйым мен басқару құрылымы
тұтас жүйе ретінде қарастырылады. Осы көзқарастың бір түрі, құрылымды
басқару шешімдерін қабылдауға және жүзеге асыруға қажетті механизм ретінде
қарастыру болып саналады.
Ситуациялық көзқарастың мәні сол, басқару құрылымын құрудың ең
қолайлы әдісі әр түрлі ситуациялық нақты фактілерге (өндіріс технологиясы
типтерінің өзгеруіне, шешілуге тиісті міндеттердің сипатына, басқару
процестеріне т.б.) сүйенуі тиіс.
1. ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
Ұйымдық құрылымды қалыптастырған кезде, отандық және шет елдік көп
жылғы басқару практикасында оны құрудың ұйымдық принциптерін басшылыққа алу
қажет.
Басқарудың ұйымдық құрылымы көптеген сапалық қасиеттермен
(жұмыскерлердің өкілеттілігі, олардың жауапкершілігі мен өзара қарым-
қатынасы т.б.) сипатталады, сондықтанда құрылымды қалыптастырған кезде оған
ықпал ететін факторларды талдауды дұрыс үйлестіре отырып, тиісті
принциптерді талап ету қажет. Басқару объектісін неғұрлым күрделі болса,
қалыптастыруда принциптер соғұрлым зор роль атқарады, ал мұның өзі
құрылымды тиімді ұйымдастыруға сай келуі тиіс.
Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастырғанда мына төмендегілер
қолданылады:
1. Жарлық беру мен дербес жауапкершілік принціпінің тұтастығы.
Бұл қосарлы бағыныштылықты және қарама-қайшы нұсқау алу
мүмкіндігін жояды. Әрбір орындаушыда тек бір ғана басшы
болуы, әрі тек соған ғана бағынып, тікелей соның өзінен
шешім алу қажет. Оның үстіне басқарушы звено екі объектіні
бір мезетте ойдағыдай басқара алмайды.
2. Линиялық және функционалдық басшылықтың аралығындағы дәл
шекараны анықтау принципі. Линиялық басшылық өндіріс
өнімдерін басқаруды жүзеге асыруы, ал функционаодық-
линиялық басшылыққа жәрдем көрсетуі, оны қажетті
ақпараттармен, ұсыныстармен тағы басқа жабдықтауы тиіс.
3. Бақылаудың өрістеу принципі. Бір адам тиімді басшылық ете
алатын бағынышты адамдар санын, яғни басқара алу нормасын
дұрыс анықтау қажет.
4. Функционалдық нақты шектеу принципі. Әрбір өндірістік және
функционалдық звеноның айқын белгіленген функциясы болуы,
басқа бөлімшелердің функциясына басшылықтың барлық
деңгейінде арласпауы тиіс. Мұндай жағдайда диалектикалық
функция тұтастығы мен басқару құрылымы бөлімдерінің,
бюроның және басқа да ұйымдық бөлімшелердің белгілі бір
санының қалыптасуымен көрінеді.
5. Әрбір звено бақарушысы мен лауазымды адамның правосының,
міндеті мен жауапкершілігінің сәйкес келу принципі. Тек
осындай сәйкестік қана қана қолайлы шешімді қабылдауға және
жүзеге асыруға нақты жағдай жасайды.
6. Икемділік пен үнемділік принципі. Басқарудың ұйымдық
құрылымы ішкі және сыртқы орта өзгерістерін ең аз шығынмен
сезіну, яғни өз бетінше бейімделу қасиеті болу тиіс.
Жоғарыда аталған принциптермен қоса, басқару құрылымын жасауға ішкі
және сыртқы фактролар да ықпал етеді.
Сонымен, өндірісті басқарудың ұйымдық құрылымы басқарудың барлық
объективті қажетті функцияларын орындауды қамтамасыз етуі;кәсіпорынның
немесе бірлестіктің өндірістік құрылымының талаптарына сай келуі, әрі
өндіріс жағдайының өзгеруіне сәйкес даму мүмкіндігінің болуы; басқару
сатыысының ең аз, бірақ жеткілікті саны болуы; жеке функциялардың
орындалуының белгіленген сатыларға сәйкес келуі; басқару нормасына сай
болуы; тиімді ақпарат байланыстарыныңталаптарына сай келуі; басқару
ақпаратының өндірістік ұйым мақсаты құрылымның еңбек бөлінісі мен
кооперациясына барынша сәйкес келуін қамтамасыз етуі; басқарудың жоғары
сенімділігін, оперативтілігін(тез орындаушылығын),сапасын, үнемділігін,
тиімділігін қамтамасыз етуі тиіс.
2. ӨНДІІРСТІ БАСҚАРУ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ
Ұйымдық жүйелердің тиімді құрылымы тұтастай және басқару жүйелері
жекелей тиімді басқару үшін қажетті жағдай болып саналады. Құрылым ұйымдағы
байланыстырушы звено (буын) болып саналады, жоспарлаудың формалары мен
ұйымдастырылуына, жұмысты бөлу және оны үйлестіру әдістерінеықпал етеді,
әрбір басқару звеносының, әрбір бөлімшенің өз жұмысын қалай істейтіндігін
өлшеуге (салыстыруға) мүмкіндік береді. Құрылым белгілі бір дәрежеде
басқару технологиясын да алдын ала айқындайды, ақпарат айналымының жолына
және басқаруда техниканы пайдалану әдістеріне ықпал етеді, кадрларды
іріктеу мен орналастыру жөнінде міндеттер қояды.
Сонымен, басқару жүйесінің құрылымы кез келген саладағы қызметте
басқаруды тиімді ұйымдастыру мүмкіндігіне байланысты. Құрылымдағы қателік
басшылар жұмысын немесе басқару процесін жүзеге асыруды қиындатып қана
қоймай, зерттеушілердің, конструкторлардың, өндірісшілердің еңбегін
кемітеді, экономикалық шығынға, жұмыс шығынына ұщыратады. Мұның өзі тек
басқару жүйесінің ғана емес, бүкіл ұйымдық жүйенің тиімділігін кемітеді.
Сондықтанда басқару жүйесінің құрылымын қолайлы етуге тырысу, сөйтіп
басқада тең жағдайларда ұжым алдында қойылған мақсатқа жету үшін
ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануды қамтамасыз ету қажет.
Кезінде Г. Эмерсон жүйе құрылымын тиімді ұйымдастыруды қолданудың
маңыздылығын атап көрсеткен болатын. “Мүліксіз ұйымдастыру жағдайында –деп
жазды ол, -тіпті нашар басшының өзі шамалы ғана зиян шегеді. Алайда ақаулы
ұйымдастыруға сүйенетін нашар басшы ... міндетті түрде сүрінеді, әрі өзіне
бағыныштыларды да сорлатады”.
Басқару жүйесінің құрылымын зерттеудің едәуір күрделі болатын
себебі, практикада оның ресми (формальды ) және бейресми (нефорнмальды)
жақтары болады. Ресми деп, басқарудың жоғарғы органдардың тиісті
нұсқауларымен, бұйрықтарымен, жарлықтарымен белгіленетін құрылымды айтады.
Оның негізгі праволық нормалар. Ұжымның (коллективтің) бейресми құрылымы
ұжым мүшелерінің өзара қарым-қатынасы, бірлігі, олардың көзқарастарындағы
айырмашылығы, жеке саналары мен бейімділігі т.б. бойынша қалыптасады.
Басқарудың линиялық жүйесінің ерекшелігі сол, әрбір бөлімше (немесе
жеке орындаушы) жоғарғы органдағы басқарманың (басшының) біреуіне ғана
бағынып, тек сонда ғана тиісті нұсқаулар алады. Соның нәтижесінде ол өзіне
бағынышты бөлімшені басқаруды қамтамасыз етіп, барлық басқару функцияларын
дербес атқаратынболады(5-схема).
Бұл құрылым алғаш пайда болды. Ол біршама қарапайым, түсінікті,
қисынды. Алайда мұндай типтегі құрылымның кемшілігі сол, линияның басшысы
өзіне бағынышты бөлімшелердің күллі жұмысына жауап береп, барлық басқару
жұмысын атқарады. Мұнда басқару жұмыстарын мамандандыру көзделмейді. Сол
себептен де басқару қызметін жүзеге асыру күрделене түседі.
Басқарудың фүнкционалдық құрылымы жүйесі, әдетте құрылымныңдербес
түрі ретінде қарастырылады. Бұл онша дұрыс емес. Құрылымдағы функционалдық
элементтердің қажеттілігі ұйымдық жүйелер күрделене бастап, линиялық
басшылыардың (мастер, цех, бастығы, директор тағы басқа) жұмысын жеңілдету
қажет болған кезде пайда болады.
Шешім екі бағытта айқындалады. Бірінші-басқару шешімдерін,
жоспарлауды, басқаруды және есептеуді әзірлеу жөніндегі міндеттерді орындау
үшін ұйымдық жүйелерде басқарудың функционалдық органдары: жоспарлау-
өндіріс бөлімі, кадрлар бөлімі, еңбек және еңбекақы бөлімі тағы басқа
құрыла бастады.
Екінші бағыт-өндірістік процестерінің күрделене түсуі, оларды
жекелеген сатыларға бөлуді қажет етті. Егер өндіріс процесінің құрам
бөліктерін қарастыратын болсақ, онда өндірістік еңбектің қалайша
бөлінетіндігін және маманданатынын аңғаруға болады. Бөлінетіндері: жаңа
бұйымдарды конструкциялау және өндірісті әзірлеу, негізгі және қосалқы
өндірістер, сынау және пайдалану.
Мұның өзі кез келген жаңа өнімді өндіру процесінің логикасы, кез
келген еңбек процесін ұйымдастырудың логикасы. Басқа да мамандандырулар
ұйымдастырылады: жабдықтау, өткізу, еңбекті ұйымдастыру, өндірісті
ұйымдастыру, кадрларды баулу, жөндеу және басқалары, яғни тұтастай өндіріс
процесінде еңбек “бөлінісі” пайда болады. Алайда, бұл басқарудағы емес,
өндірістегі еңбек бөлінісі.
Өндіріс процесіндегі құрамдас бөліктерді орындау үшін жұмыскерлер
тиісті бөлімшелерге бірігеді: өндірісті әзірлеу, өндірісті қамтамасыз ету,
негізгі және қосалқы өндірістер тағы басқа. Осы бөлімшелерді басқару үшін
арнайы басшылар бөлінеді. Осы бағыттардың әр қайсысында қызмет
лауазымдарының бір-біріне бағынуына қарай бөлінуі айқындалады.
Өндіріс процестерін мамандандыру, осы бөлімшелерді басқаруды жүзеге
асыратын басшыларды белгілі бір дәрежеде мамандандыруды қажет етеді.
Бөлімшені басқаратын, мәселен, өндірісті әзірлеуді немесе жабдықтауды
жүзеге асыратын басыларды функционалдық басшы деп атайды.
Функционалдық құрылымды талдаған кезде ұғымды шатастырмас үшін
функционалдық басшы жетекшілік ететін объектіге басқаша анықтама беру
тиімді деп топшылауға болады.
Басқару пароцестеріне ортақтасып біріккен басшылар мен басқару
қызметшілері басқарудың ерекше саласын құрайды. Басқару саласы- бұл басқару
жүйесінің құрылымдық- оқшауланған бөлігі. Ол нақты өндірістік элементтер
өтетін сол өндірістік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz