Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

Жоспар

КІРІСПЕ

1. Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

1. 1 Ұйымдағы үстеме шығындардың қолданылуы және қозғалысы

1. 2 Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

1. 3 Үстеме шығындарды үлестіру

2 ҮСТЕМЕ ШЫҒЫНДАРДЫҢ АУДИТІН ҰЙЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ

2. 1 Өндірістік шығындардың аудиті

2. 2 Үстеме шығындардың аудитін ұйымдастыру

2. 3 Үстеме шығындарды талдау

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Бүгінгі нарықтық экономиканың жағдайында бухгалтерлік есепті жүргізу басқару жүйесінің ең маңызды және міндетті шарты болып табылады. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік» жөніндегі заңға сәйкес барлық шаруашылық ұйымдары бухгалтерлік есеп жүргізуге және қаржылық есептілікті тиісті ұйымдарға ұсынуға міндетті. Оның ішінде ірі бизнес өкілдері үшін Халықарылық қаржылық есептілікке сәйкес есеп жүргізу мен есептілікті құрастыру міндеттелсе, орта және кіші бизнес өкілдері үшін Ұлттық бухгалтерлік есеп стандарттары бойынша есеп жүргізу міндеттелген.

Бухгалтерлік есеп өндірістің жағдайын, экономикалық тиімділігін анықтап, негізгі міндеттерін нақты сипаттайтын бірден -бір ақпараттық жүйе. Қазіргі қалыптасқан дағдарыстық экономикалық қатынастар жағдайында Елбасымыздың халқымызға Жолдауының бағыттарын ұстанып, өндірістік салада өндіретін өнім түрлеріне зор мән бере отырып, өндіруге кеткен шығындардың ауқымынын неғұрлым азайтып және өзіндік құнды дұрыс әрі дәл анықтау міндетті шарт болып отыр.

Осы мәселеге орай ұйымдарда үстеме шғындарды есептеу жолдарын дұрыс жүйеге келтіре отырып, өндірістің шаруашылық қызметін басқарудың заңдылықтары сақталған жағдайда халық шаруашылығының өркендеуіне жол береді.

Нарықтық экономиканың нағыз шарықтап келе жатқан шағында күрделі экономикалық механизмді басқару өндірістегі дәл, әрі нақты жүргізілген есеп арқылы ғана жүзеге асуы тиіс.

Ішкі шаруашылық есептеулерде ең басты рөлді бухгалтерлік есеп атқарады, өйткені, жоспарлау және мөлшерлеу - бір ғана қолданатын дискретті үрдістер, ал ішкі шаруашылық есеп үзіліссіз және тұрақты, осы жүйедегі кері байланыс элементі ретінде көрініс тапты.

Пайда табу ұйымды басқару жұмыстарының тиімділігіне, өндірісті нақты ұйымдастыруға, ресурстарды үнемдеу саясатының жүргізілуіне одан ары тәуелді бола бастады. Ол ұйымдағы бухгалтерлік есептің барлық жүйесін қайта құруды талап етті.

Бухгалтерлік есептің бәсекелестік экономикаға, сыртқы тұтынушыларға неғұрлым ақпаратты көбірек беруге, сонымен қатар коммерциялық құпияны сақтауға сай келу қажеттілігі ұйымның бұрынғы біртұтас бухгалтериясын жеке екі бөлікке - қаржылық және калькуляциялық бөлікке бөлуге итермелейді.

Нарықтық экономика жағдайында осы мәселе өзекті болып тұрғандықтан диплом жұмысында өнімнің өзіндік құнын анықтау және калькуляциялау әдістеріне терең мән берілген. Ұйымдар өздерінің есеп саясатында пайдаланылатын ең тиімді өзіндік құнды калькуляциялау тәсілін таңдап көрсетуі қажет.

Бүгінгі күнгі экономикалық қатынастарда дағдарыстың қалыптасуы, жалпы экономикалық жағдайдың күрт нашарлап кетуі ауыл шаруашылығы өнімдеріне деген сұранысты арттырып отыр. Ауыл шаруашылық өнімдері қандай жағдайда болмасын бірінші кезекте қанағаттандырылуға тиісті қажеттілік болғандықтан, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіретін ұйымдар қызметіне баса назар аударылуда. Халықтың сатып алу қабілеті біршама төмендеуіне байланысты ауыл шаруашылығының өнімдерінің де бағасын реттеу қажет болуда. Сол себепті бүгінгі қатынастар жағдайында өнімнің құнын дұрыс анықтау, ол үшін ең тиімді тәсілді пайдалану мәселесі өзекті тақырып саналады. Ұйымның алатын табысының мөлшері өндірілген өнімнің өзіндік құнына тәуелді.

Кеңес үкіметі кезеңінде орталықтандырылған Мемлекеттік баға белгілеу жағдайында өнімдердің толық өзіндік құнының есебі үстеме шығындарды өнім түрлері арасында бөліп тарату арқылы жүргізілген болатын. Қазіргі кездегі әртүрлі ұйымдық-құқықтық нысандағы шаруашылық бірліктерінің бөлініп шығуы басқару есебіне деген қажеттілікті арттырып отыр. Соған сәйкес ұйымдардың бухгалтерлік есеп жүйесі қаржылық және басқарушылық есеп түрлеріне бөлінген. Өндірілген өнім бірлігінің өзіндік құны көптеген басқару шешімдерін қабылдауға негіз болады, оның ішінде:

• қай өнім өндірісін тоқтату немесе жалғастыру;
• құрастырушы бөлшектерді, бұйымдарды өндіру немесе сатып алу;
• өнімге қандай баға белгілеу;
• жаңа жабдықтар сатып алу;
• өндірістің технологиясы мен ұйымдастырылуына өзгерістер енгізу.

1. Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

1. 1 Ұйымдағы үстеме шығындардың қолданылуы және қозғалысы

Шығынтарды негізгі және үстемеге бөлу бөлімше қызметін бағалау үшін негіз болып саналады, әрі жоспарлау, есепке алу, талдау, бақылау және өндіріс қызметін реттеу процестеріне тығыз байланысты.

Үстеме шығындарға тікелей жалақыдан және тікелей материалдық шығыннан өзге, кәсіпорынның барлық шығындары жатады. Оның өзі әзірлеуге, ұйымдастыруға, қызмет көрсетуге және басқаруға қатысты. Үстеме шығындар шығындар екі топқа бөлінеді: жалпы өндірістік және жалы шаруашылықтық.

Өндірістік үстеме шығындар - бұл өндірісті ұйымдастыруға, қызмет көрсетуге және басқаруға байланысты шығындар. Олар өндірістік бөлімшелерде - учаскелерде, цехтарда, өндірістерде, қайта бөлісуде пайда болады. Осы шығындардың мақсаты, сипаты мен атқарымдық рөлі тікелей өндіріспен байланысты. Өндірістік үстеме шығындар құрамына енетіні - жабдықтарды күтіп ұстау, пайдалану шығындары, өндірістік мақаттағы құрылысты, ғимараттарды басқару және күтіп ұстаудың цехтық шығындары т. б. Өндіріске қатыстылығы бойынша жабдықтарды күтіп ұстау мен райдалану шығындары негізгісі болып саналады, өйткені машиналар мен жабдықтарсыз өндіріс процесі мүмкін емес. Алайда олар өнімнің, өндірістік процестің, тасырыстың тікеоей шығынына жатқызылмайды. Мәсеоен, жабдықтарды алдын - ала қарау, жабдықтарды күнделіктіі жөндеу. Алайда, егер объект есебі тапсырыс болып саналса, осы шығындардың кейбір баптары тікелей шығынға жатқызылуы мүмкін, оны орындауға аталған өндірістік бөлімшедегі немесе учаскедегі жабдықтар түгелдей қатысты болады. 1

Жабдықтарды күтіп ұстау және пайдалану шығындарына майлау, сүртетін және жабдықтардың еүнделікті күтімі мен жөндеуі үшін материалдардың басқа да түрлері; жабдықтар мен көлік құралдарының амортизациясы (зауыт ішіндегі көліктер) ; жұмысшылардың жалақысы, сонымен қоса әлеуметтік қаңжеттілікке аударымдар; энергияның, будың,

сығылған ауаның, судың барлық шығындары; дайын өнімдер; құндылығы шамалы және тез тозатын құралдар мен бұйымдар, жабдықтармен жұмыс істеуге байланысты өзге де шығындар жатады.

Өндірісті басқару шығындары жалақыны және өндірістік - диспетчерлік аппарат пен цехтардың әкімшілік - басқару аппаратын, өндірістік бөлімшелердің әлеуметтік қажеттілігіне аударымдарды; өндірісті дайындау және ұйымдастыру шығындарын; өндіріс қажеті үшін пайдаланатын үйлерді, ғимараттарды, мүліктерді күтіп ұстау және жөндеу, амортизация; қалыпты жұмыс жағдайын қамтамасыз ету, кадрларды кәсіби бейімдеу және даярлау шығындары; өндірістік бөлімшелерді басқарудың басқа да шығындыры жатқызылады.

Жалпы өндірістік үстеме шығындар болып саналатыны - екі топта жиынтық баптардан тұрады, көбінесе өндірістік бөлімшелерде туындайды, пайда болған орны бойынша жоспарлайды және ескереді, бюджеттік - сметалық әдіспен бақыланады, өнім түрлеріне қарай және дайын өнімдермен аяқталмаған өндіріс арасында жанама жолмен бөлінеді.

Сонымен қоса, қарастырылып отырған әрбір топ әртүрлі экономикалық мазмұндағы шығындардан тұрады. Айырмашылығы шығынның бөлінуі және өтеу көздері базасында таңдап және негіздеп анықталады. Осы тұрғыдан қарастырылғанда өндірістік үстеме шығындырды жіктеудің мәні арта түседі.

Өндірістік емес үстеме шығындар басқару функциясынан туындайды, оның өзі сипаты, қолданылуы және рөлі бойынша өндірістік функция мен өндірісті ұйымдастыру функциясынан өзгешеленеді. Бұл шығындар кәсіпорын ауқымында туындайды.

Қолданыстағы жалпы шаруашылық шығындар номенклатурасы өндірісті дайындау функциясын, ұйымдық функцияны және тікелей басқару функциясын жүзеге асыру шығындарымен топтастырылады. Экономикалық шығын мазмұны бойынша әртүрлі осындай біріктіру шығындарды нормалауды, жоспарлауды, бақылауды және талдауды күрделендіреді. Бақылау жүйесін құру және пайданы есептеу, өндірістік емес шығындарға әсер ететін факторларды айқындау мақсаты үшін, оларды атқарымдық мақсаты, ал олардың ішінде - шығын элементтері бойынша топтастырған тиімді.

Шығындарды жіктеудің таңдалған бағыты олардың пайда болу орны бойынша шығындарды оқшаулауға, кәсіпорын қызметі бойынша шығын мазмұнын айқындауға ықпал етеді және оларды өнім түрлері бойынша, сондай-ақ үстеме шғындар мен жұмыс күшін ұстау т. б бойынша бөлу және қайта бөлу мүмкіндігі қарастырады. Мәселен, техникалық басқару шығындарына техникалық қызметтегі жұмыскерлерді ұстау, оларды жалақысы мен әлеуметтік қажеттіліке аударымдары, техникалық қызметпен айналысатын үй-жайлары мен ғимараттарды күтіп ұстау және жөндеу шығындары; жалпы зауыттық лабораторияларды ұстау; мүліктердің тозуы және оны қалпына келтіру шығындары; өнертапқыштық, технткалық жетілдіру т. б. жатады. Осы шығындардың бір бөлігін өнім түрлеріне, өнертапқышқа кеткен шығынға, бұйым конструкцияларын техникалық жетілдіруге тікелей жатқызуға болады; басқа бөлігі жеке өндірістік бөлімшелерге қатысты және өндірістік үстеме шығындармен қоса бөлінеді.

Халықаралық басқару есебін ұйымдастыру тәжірибесінде өндірістік үстеме шығындарды бөлу бірнеше кезеңде өтеді:

Бірінші - негізгі өндірістік және қызмет көрсететін бөлімшелер арасында үстеме шығындарды бөлу. Оның мақаты - өзіндік құнды қалыптастырудың себеп - салдарына тікелей байланысты әдісті таңдау.

Бөлу әрбір бөлімшеде алынған пайдаға байланысты болуы тиіс. Ол үшін жинақтаушы ведомость - әрбір жауапкершілік орталығы бойынша есеп жүргізіледі. Жауапкершілік орталығы бірнеше бөлімнен және бөлімшеден тұоған жағдайда, оны шығын орталықтарына бөледі және сол бойынша есептейді. Мәселен, №1 токарлық станок цехы тобы - шығын орталығы. Осы орталық бойынша токарлық жабдықтарды ұстау және қызмет көрсету бойынша смета шығындары жасалады. Шығындарды пайда болған тікелей бөлімшелер бойынша жинақтайды. 2

Алайда шығын бөлігін нақты блімшеге жатқызу мүмкін емес. Өйткені ол бірден бірнеше бөлімшенің мүддесі үшін жұмыс атқарады. Мәселен, бірнеше цехтар үшін материалдар мен жартылай фабрикаттарды зауыт ішінде тасымалдау шығындары. Мұндай жағдайда шығынның әрбір бабын әртүрлі базаға бөлуді қолдануға болады.

Осы кезеңдегі түпкілікті нәтиже: шығындарды баптары бойынша бөлу, нақты бөлімшеге жататын шығындрды бөлу, және де бөлімшелер аралығында жалпы шығынды бөлу.

1 сурет. Шығындарды бөлу базасы

Екінші кезеңде - қызмет үлесіне сәйкес өндірістегі қызмет көрсететін бөлімшелерге үстеме шығындарды қайта бөледі, оларды жеткізуші бөлімшелерге қызмет көрсететін тұтынушы бөлімшелер алады. Мәселен, жөндеу-механикалық цехта (ЖМХ) өндірістік бөлімшелерге техникалық қызмет көрсету жөніндегі уақыты тіркеледі. Жұмысты жүргізу уақытының аталған шығыны, өндірістік бөлімшелерге көрсететін ЖМХ қызметін бағалау үшін негіз болып саналады.

Қызмет көрсететін өндірістер бір-біріне өзара көмектескенде үстеме шығындарды бөлу күрделенеді. әдетте мұндай жағдайда бөлу механизмі өзгермейді де, өзара қызметті стандартты (нормативтік) өзіндік құн бойынша бағалайды.

Үшінші кезеңге әрбір бөлімше үшін әдісті таңдау тәртібі және үстеме шығындарды бөлу ставкасын есептеу енгізіледі. Негізгі мақсаты - әртүрлі бөлімшелер өндіретін өнім тапсырыстары мен түрлері шығындарын бөлу. Мұнда екі тәсіл ұсынылады:

1. Үстеме шығындарды бөлудің бірыңғай жалпы зауыттың ставкасының есебі. Ставканы тұтастай кәсіпорын бойынша қандай бөлімшелерде тапсырысты орындағанына қарамастан есептейді. Мұндай жағдайда бөлімшелер аралығында шығындар негізсіз қайта бөлінеді. Бір бөлімшенің шығындары екіншінің есебінен жабылады. Бірыңѓай ставканы барлық жұмысқа бірдей уақыт жұмсайтын, барлық бөлімшелерде орындалатын және бір тапсырысқа жататын өндірісте ғана пайдаланған тиімді. Егер осы жұмыстарға әртүрлі уақыт жұмсалатын болса, онда тапсырыстар үстеме шығындарға нақтылы сәйкес келуі үшін, әрбір бөлімше бойынша үстеме шығындардың бөліну ставкасын әуелі анықтау қажет.

2. Әрбір бөлімшеге ставканың бөлінуін есептеу. Жеке бөлімшелер бойынша үстеме шығындардың жалпы жиынтығы бөлу базасына бөлінеді. Тапсырыс және бұйым бойынша бөлу базасына жататыны:

а) жұмысты, процессті (станок-сағатты) орындау үшін машина уақытын нормалау;

б) қол жұмысын (норма-сағатты) орындаудың нормаланған уақыты;

в) бұйымдардың, материалдардың, жартылай фабрикаттардың т. б. массасы (салмағы) .

Ставка былайша есептеледі:

өндірістік үстеме шығындар/ базалық көрсеткіш мәні

Базалық көрсеткіш мәні ретінде станоктардың жұмыс істеу уақыты немесе негізгі өндірістік жұмысшылардың жұмыс уақыты, еңбек ақы шығындары алынуы мүмкін.

Төртінші қорытынды кезеңде үстеме шығындарды бөлу, оларды тапсырыс бойынша бөлу болып саналады. әрбір тапсырыс, өнім түрлері бойынша, тапсырыс жөніндегі жұмысты орындауға жұмсалатын әрбір бөлімшенің жұмыс уақыты анықталады.

Жоғарыда сипатталған реттемені пайдаланған кезде үстеме шығындардың нақты шығысын негізге алады, мұның өзі әдіске оң сипат береді. Дегенмен, әдістің кемшіліктері де бар:

- үстеме шығындарды тұрақтыға және ауыспалыға бөлу ескерілмейді. Сонымен қоса осы шығындардың мөлшері тіркелген және өндіріс көлеміне байланысты емес, көлемнің ай сайын өзгеруі ставка шамасының едәуір өзгеруіне әсер етеді;

-басқару есебінің талаптары бұзылады-кезең ішіндегі наќты үстеме шығындар ақпараты есепті кезең аяқталған бойда әзірленеді, алайда ол аяқталмаған өндірісті және пайданы ұдайы бағалау үшін, тапсырыс пен өнім бағасын белгілеу үшін жедел түрде қажетті;

1. 2 Үстеме шығындардың есебін ұйымдастыру

Шығындарды және өнімнің шығарылуын есепке алу мен бақылау жасауды қамтамасыз ету үшін мынадай есеп регистрлері пайдаланылады:

"Цехтар бойынша шығындар" ведомосы, онда 8110, 8310, 8410 бөлімшелер шоттары бойынша шығындар есепке алынады. 8110, 8310, 8410 шоттарының есебі компьютерлендірілген қезде олар бойынша тиісті машинограмма қолданылады. Ай соңында бухгалтерия үстеме шығынарын жинақтауды жүзеге асырады.

"Цехтар бойынша шығындар" ведомосына жазу үшін мыналар негіз болып табылады:

- "Материалдар (жалақы) шығындарын бөлу (тарату) " кестесін әзірлеу, онда шикізат, материалдар, сатып алынған шалафабрикаттар және өндірістің басқа да материалдық запастары көрсетіледі 1300 - "Материалдар" бөлімшесі шоттарының кредиті; өндіріс персоналдарына төленген еңбек ақы шығыстары 3350 "Персоналдармен еңбек ақы бойынша есеп айырысу" шотының қредиті; еңбек ақыдан аударылатын аударымдар; 3150 - "Басқа да" шоттың "Әлеументтік салық" субшотының қредиті;

- "Негізгі қурал-жабдықтар амортизациясынын (тозуынын) есебі" кестесін әзірлеу, онда үстеме шығынарына енгізілуге тиісті негізгі құрал-жабдықтар амортизациясының сомасы көрсетіледі 2420 - "Негізгі құрал-жабдықтардың тозуы"бөлімшесі шоттарынын қредиті) ;

• "Материалдық емес активтер амортизациясының есебі" кестесін әзірлеу, онда үстеме шығынарына енгізілуге жататын амортизациянын, сомасы көрсетіледі.
• 2740 -"Материалдық емес активтердің амортизациясы" бөлімшесі шоттарының қредиті) ;
• "Көмекші (қызмет көрсетуші) өндірістер мен шаруашылықтардың көрсеткен қызметтерін бөлу" кестесін әзірлеу, онда өндірістер мен шаруашылықтардың өнім өндіруге, жұмыстарға және көрсетілген қызметтерғе жұмсалғын шығындары қерсетіледі 8310 - "Көмекші өндірістер" шоттарынын қредиті.

Қаржылық бухгалтерия есептің Бас кітабын, ұйымнын балансын және қаржылық есеп беруін жасайды.

Басқару бухгалтериясы шоттардын типтік жоспарынын 8- бөліміне енетін шоттарды пайдаланады. Ол үстеме шығынары туралы ақпаратты қорытып, өзіндік құнды калькуляциялайды, Үстеме шығынарынын нормалары мен нормативтерін талдап және олардьн орындалуын бақылайды, Өндірістегі шалафабрикаттардын қозғалысын есепке алады, есептің бүкіл көлемінің нормативтік, жоспарлық және талдамалық жұмыстарын атқарады. Басқару бухгалтериясы жабық (құпия) болып қеледі. Бұл өз билігінде қандай да болмасын бір "ноу-хауды" және өндірісті басқарудың озық деңгейін ұйымдастыруды, "жаңалықтарды" өз бәсекелестері өздерінен бұрын пайдаланып кетпеуін қамтамасыз етеді. Сондықтан басқару бухгалтериясы ақпаратының сыртқы тутынушылар үшін ғана емес, сонымен бірғе осы ұйымнын қызметкерлері үшін де "жабық" болуы мүмкін.

Ұйымның қаржылық бухгалтериясында аяқталмаған өндірісті есептеу үшін 1341-"Негізі өндіріс", 1342 "өз өндірісінің шалафабрикаттары", 1343 - "Көмекші өндіріс", 1344 - "Басқа да" шоттары пайдаланылады. Бұл шоттардағы топтастыру транзиттік болып табылады, онда бір-ақ күнде аяқталмаған өндіріс қалдығы есептеліп, яғни есептік қезеңнің соңында өндірістіқ бухгалтериядан қаржылық бухгалтерияға беріледі (демек, 1341-1344 шоттары дебеттеліп, 8110, 8210, 8310 шоттары кредиттеледі, содан сон келесі жылдың басында қайтадан қаржылық бухгалтериядан өндіріс бухгалтериясына беріледі ( демек, 8110, 8210, 8310 шоттары дебеттеліп, 1341-1344 шоттары қредиттеледі) .

Сонымен, 1341-1344 шоттар "бір күндік шоттар" болып табылады және оның қалдықтары осы шоттар бойынша ұйымның қаржылық есеп беруіне енгізу үшін арналған.

Өндіріске кеткен шығындарды есептеуге арналған шоттардың бөлімшесі бір шолушы және бірнеше "Транзиттік" шоттардан турады, онда олардын мазмұны, пайда болған орындары және басқа да белгілері бойынша шығындар топтастырылады.

"Транзиттік" шоттарда көрсетілген ақпараттар нақты жасалған шығындар туралы белгілі бір ақпараттардың белгісін көрсетеді, оны шолып (белгіленген қағидалар мен ережелерді пайдалана отырып), шығарылған өнімнің нақты өндіріспк өзіндік құны туралы мәліметтерді алуға болады, сондай-ақ өнім бірлігі де есептелінеді. 3

Тікелей шығыстарға кеткен материалдар соңғы өнімнің құрамына (яғни, оның құнына) басқа да шығындарымен қатар қосылады. Мысалға, автомобиль үшін болат немесе жиһаз өндіру үшін ағаш негізгі материалдар болып табылады.

Жұмыс құнына жұмсалған тікелей шығындар - бұл өнімді әзірлеуге тікелей қатысқан өндіріс жұмысшыларына есептелген еңбек ақысы (еңбек ақыдан аударылатын аударымдарды қоса есептегенде) болып табылады.

Мысалы, толассыз өндірісте жұмыс істейтін оператордың немесе металл өңдеуші станокта істейтін жұмысшының еңбек ақысы т. б. осы сияқты тікелей еңбек ақылары жатады.

Қызмет көрсететін цех жұмысшыларыньн еңбек ақысы тікелей еңбек ақы болып табылмайды, ал олар үстеме шығысқа жатқызылады.

Үстеме шығыстар өндіріске кеткен барлық шығындардан тікелей шығындарды (тікелей материалдар шығындары мен өндіру жұмысшыларының еңбек ақысы) шегертіп тастағаннан шығады. Одан басқа, үстеме шығыстардың қатарына: амортизация шығыстары, жал ақысы, сақтандыру жарнасы, тұрғын-үй қызметі, жарықтандыру және басқа да себептердің салдарынан өндірістің уақытша тоқтап қалуынын шығыстары т. б. жатады.

Үстеме шығынарын есептеу үшін 8110 - "Негізгі өндіріс" бөлімшесінің шоттары қолданылады, олар түрлі мақсаттарға арналған.

Өндіріске жұмсалған барлық шығындарды қорытындылау (шолу) үшін 8110 -"Негізгі өндіріс" шоты арналған. Осы шоттын 8111 - "Материалдар", 8112 - "Өндіріс жұмысшыларынын еңбеқ ақысы", 8113 - "Еңбеқ ақыдан аударылатын аударымдар", 8114 "Үстеме шығыстары" жинақталады, содан соң жыл сонында 8110 "Негізгі өндіріс" шотында қорытындыланады. Келесі кестеден негізгі үстеме шғындарының есепке алынуын көрсетеміз.

1 кесте

Негізгі үстеме шығынарын есеп шоттарында көрсету*

*Дерек көзі: Бухгалтерлік есептің Типтік шоттар жоспарына негіздеп автор құрастырған.

Негізгі өндірістегі шығындар есебін ұйымдастыру 8110 "Негізгі өндіріс" шоты бойынша үстеме шғындар есебі төмендегі баптары бойынша топтастырылып, әдетте, олар элементтерінің кескіні бойынша есепке алынады.

Шикізаттар мен материалдар - өнімді әзірлеу негізінде пайда болатын немесе осы әзірлеу (дайындау) қезінде қажетті компоненттер болып табылатын шикізат пен негізгі материалдарға жұмсалған шығындар. Осы жерде табиғи шикізаттардың құны (су шаруашылық жүйесінен субъектіні жинайтын, су үшін төлемі және де табиғи шикізат ресурстарын іздестіруге, барлауға, оларды пайдалану мен жанғыртуды ұйымдастыруға арналған мамандандырылған ұйымдардың шығындарын өтейтін басқа да төлемдері), арнайы мамандандырылған ұйымдардың жүргізетін жер құнарлығын арттыудың шаралары көрсетіледі.

Лимиттік-алу карталары және жұмсалған шикізат пен негізгі материалдарды, сондай-ақ сатып алынған материалдарды өндірісте есептен шығару үшін негізі болып табылады. Осы құжаттардың деректері цехтар калькуляция немесе есеп объектілері бойынша "Материалдардың шығыстарын тарату" деп аталатын талдамалық кестеге топтастырылады және "Цехтар бойынша шығындарынын" ведомосы немесе осыған ұқсас есеп регистрлеріне (ведомостар, машинограммалар, карточкалар) жазылады.

Көмекші материалдар - тұрақты технологиялық процестерді қамтамасыз ету материалдары. Бұндай көмекші материалдардың құны белгіленген шығыс нормасы бойынша өзіндік құнына енеді, ол үшін өнім бірлігіне есептелген сметалық мөлшерлемесі пайдаланылады. 4

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс