Шығыс философиясына сипаттама

1. Философия
2. Шығыс философиясы:
1.1. Үнді философиясы:
А)Жайнизм
Б)Буддизм
В)Лакоята(Чарвака)
1.2. Қытай философиясына жалпы сипаттама

Жалпы адамзат тарихында қола дәуірінен өту өндіргіш күштердің ширақ дамуына ғана әкеліп соққан жоқ, сонымен қатар рулық, алғашқы қауымдық қоғамның ыдырап, құлдыққоғамның пайда болуына, ой еңбегінің дене еңбегінен бөлінуіне, адамның белсенді іс-әрекеті арқасында өзінің табиғат құдіреттері алдындағы әлсіздігі, бағыныштылығы сияқты құбылыстарды жоюдағы алғашқы қадам жасауына, сол табиғат құбылыстары туралы білімнің қалыптасуына, осы негізде абстракциялық ойлау қабілетінің өсуіне мүмкіндіктер туды. Сөйтіп, ғасырлар бойына қалыптасқан әдет-ғұрып, дәстүр, дүниетанымдық көзқарас күйзеліске ұшырап, олардың орнына қоғамда қалыптасқан жаңа жағдайларды түсіндіретін тың көзқарас кең өріс ала бастады. Бұл көзқарас қияли заңдылықтарға сүйенген мифологиялық дүниетаным мен жаңадан дүниеге келіп жатқан білім және ойлау қабілетінің арқасындағы қайшылықтарды шешуге тырысты. Бірақ мұндай көзқарас әлі де болса философия емес еді. Себебі Ежелгі Шығыста өндірістік тәсілдің баяу қалыптасуы, философиялық ой-пікірдің сол кездегі жетістіктермен нашар байланыста болуы Шығыс философиясының діни-мифологиялық көзқарастан, күнделікті әдептілік санадан толық арылуына мүмкіндік бермеді.
Дегенмен де, табиғат құбылыстары мен олардың арасындағы өзгерістерді сиқырлы, танылмайтын беймәлім күштердің құдіретін деп ұғып, адамға ұқсас құдай бейнесін жасау – абстракциялы ойлау процесінің жетілгендігін көрсетіп, дүниетанымдық көзқараста философияның жеке бағыт қалыптасуына қажетті алғашқы шарт болды. Осының нәтижесінде, кезінде жоғары деңгейдегі мәдениеттің арқасында әлемге әйгілі болған Шығыс елдерінің философиялық ілімдері қалыптасты.
Біздің жыл санауымыздан үш мың жыл бұрын Ежелгі Үнді жерінде қауімдік қоғам ыдырап, оның орнына құлдық қоғам қалыптаса бастады. Осыған орай ежелгі үнді қоғам 4 варнаға (каста) бөлінді. Олар: брахмандар (абыздар), кшатрийлер(әскер басылар), вайшьилер (ауқатты шаруалар) және шудралар (құлдар). Әр варна тұйықталған әлеуметтік топ болды, және өздеріне ғана тән әртүрлі мамандықтары болды.

1. Алтай Ж., Қасабек А., Мұхамбетәли Қ.Философия тарихы. Оқулық. – Алматы: Раритет,2006.-312б.
2. Кішібек Д., Сыдықов Ұ. Философия. Оқулық. – Алматы. 2002.408б.

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ШЫҒЫС ФИЛОСОФИЯСЫ
Үнді философиясы

Жалпы адамзат тарихында қола дәуірінен өту өндіргіш күштердің ширақ
дамуына ғана әкеліп соққан жоқ, сонымен қатар рулық, алғашқы қауымдық
қоғамның ыдырап, құлдыққоғамның пайда болуына, ой еңбегінің дене еңбегінен
бөлінуіне, адамның белсенді іс-әрекеті арқасында өзінің табиғат құдіреттері
алдындағы әлсіздігі, бағыныштылығы сияқты құбылыстарды жоюдағы алғашқы
қадам жасауына, сол табиғат құбылыстары туралы білімнің қалыптасуына, осы
негізде абстракциялық ойлау қабілетінің өсуіне мүмкіндіктер туды. Сөйтіп,
ғасырлар бойына қалыптасқан әдет-ғұрып, дәстүр, дүниетанымдық көзқарас
күйзеліске ұшырап, олардың орнына қоғамда қалыптасқан жаңа жағдайларды
түсіндіретін тың көзқарас кең өріс ала бастады. Бұл көзқарас қияли
заңдылықтарға сүйенген мифологиялық дүниетаным мен жаңадан дүниеге келіп
жатқан білім және ойлау қабілетінің арқасындағы қайшылықтарды шешуге
тырысты. Бірақ мұндай көзқарас әлі де болса философия емес еді. Себебі
Ежелгі Шығыста өндірістік тәсілдің баяу қалыптасуы, философиялық ой-
пікірдің сол кездегі жетістіктермен нашар байланыста болуы Шығыс
философиясының діни-мифологиялық көзқарастан, күнделікті әдептілік санадан
толық арылуына мүмкіндік бермеді.
Дегенмен де, табиғат құбылыстары мен олардың арасындағы өзгерістерді
сиқырлы, танылмайтын беймәлім күштердің құдіретін деп ұғып, адамға ұқсас
құдай бейнесін жасау – абстракциялы ойлау процесінің жетілгендігін
көрсетіп, дүниетанымдық көзқараста философияның жеке бағыт қалыптасуына
қажетті алғашқы шарт болды. Осының нәтижесінде, кезінде жоғары деңгейдегі
мәдениеттің арқасында әлемге әйгілі болған Шығыс елдерінің философиялық
ілімдері қалыптасты.
Біздің жыл санауымыздан үш мың жыл бұрын Ежелгі Үнді жерінде қауімдік
қоғам ыдырап, оның орнына құлдық қоғам қалыптаса бастады. Осыған орай
ежелгі үнді қоғам 4 варнаға (каста) бөлінді. Олар: брахмандар (абыздар),
кшатрийлер(әскер басылар), вайшьилер (ауқатты шаруалар) және шудралар
(құлдар). Әр варна тұйықталған әлеуметтік топ болды, және өздеріне ғана тән
әртүрлі мамандықтары болды. Әр варна тұйықталған әлеуметтік топ болды да,
әрқайсысы қоғамда өзіне тиесілі орын алды және өздкріне ғана тән әртүрлі
мамандықтары болды. Мысалы, брахмандардың үлесіне ой еңбегі, кшатрийлерге
әскери қызмет, вайшьилерге – ауылшаруашылық, қолөнер кәсібі, саудагерлік
тисе, шудраларға қара жұмыс қана тиді. Ежелгі үнді қоғамның осы даму
кезеңіне сай мифологиялық, философиялық көзқарастары да қалыптасты. Олар
негізінен үнді мәдениетінің ескерткіші Ведаларда (веда – б.д.д. 1500 ж.)
жинақталған. Ведалар 4 бөлімнен тұрады: 1.Самхит – құдайларға арналған
гимндер жинағы. 2. Брахман – самхитті түсіндіретін әртүрлі мифологиялық
әңгімелер, ритуалдар, т.б.. 3. Араньякта (Орман кітабы) – брахманға тән
ритуалдың орнына құдайларды іштей сыйлап-құрметтеу, олар туралы ойланып-
толғану сияқты көзқарас. 4. Ведалардың ең соңғы сатысы "Упанишадта"
дәстүрлі варналарды бір-біріне қарсы қоюдан гөрі, олардың арасындағы
айырмашылықты ең жоғары білім арқылы жоққа шығаруға болады деген идея
уағыздалады. Упанишадтың басты тезисі Брахман туралы. Ғарыштың негізінде
мәңгі мәнділік – Брахман жатыр. Ал одан барлық заттар дамып өскен. Олай
болса, Брахман – бар әлемнің генетикалық, түпнегіздік бастамасы және
олардың соңы. Бразман екі түрлі болады. Біріншісі қозғалмайды, нақты өмір
сүреді, бірақ жойылып кетуі мүмкін, ал екіншісі жойылмайды, өлмейді,
қозғалыста болады және ақиқат. Бірінші брахман көптүрлі болса, екіншісі
жалқы. Кейбір жағдайларды брахманмен қатар, синоним ретінде, атман ұғымы да
қарастырылады. Атманның табиғаты бір жағынан дене сияқты болса, екінші
жағынан рух сияқты. Рухты атман – тіршіліктің негізгі, ал екеуі қосылып,
барлық денелердің ішкі бастамасы, негізі және соңы болады. Атман тек
бастама ғана емес, ол –саналы тіршілік иесі, әлемді жаратушы. Брахман және
атманмен қатар тұрған ұғымдардың бірі – пуруша және "мен". Пуруша (еркек)
– ол әлем, адам түріндегі әлем. Сондықтан атман бастапқыда пуруша түрінде
болып, "мен әлемді жаратамын" деп: аспан суын, сәуленің бөлшектерін,
өлімді, суды жаратты. Осыдан біз атманның саналы екенін түсінеміз.
Упанишадта "менді" брахманмен, атманмен тең деп түсінгенде ғана, адам өзін
Құдаймен, бүкіл әлеммен теңмін деп түсінеді. Ал "мен" бір бөлек, брахман,
атман бір бөлек деп түсінетін болсақ, ол білімділікке жатпайды. Ал егер
атманды танып- білсек, барлығын да білгеніміз. Жалпы, білімділік Упанишадта
өте жоғары бағаланады. Мысалы, тікелей құрбандыұ шалу туралы білім өте
құндырақ.Өмірдің ең басты мақсаты тірі кезінде атман-брахманмен қосылып –
бірігу.Ведалар негізінде қалыптасқан философиялық ілімдер сол Ведалардың
беделін мойындау-мойындамауға байланысты әртүрлі бағыттарға
бөлінеді:жайнизм, буддизм, даршандар, чарвактар-локаяттар, саньхья.
Жайнизм(Жина -жеңімпаз). Жайнизмнің негізгі философиялық көзқарастары
Сиддханта деп аталатын кітаптар жинағында берілген.Жайнизм сансарға,
кармаға және мокшаға сенеді. Жайнизмнің басты мақсаты – қасірет деп
түсінген өмірден алшақ болу. Жайнизмнің ілімінше , карма заңын құдайларға
құрбандық шалып өзіңе қаратуға болмайды. Жанның бұрынғы өмірде жасаған
келеңсіз істерінің салдарын осы өмірді жеңуге болмайды. Ол үшін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.