Жетісу өңіріндегі сақ ескерткіштері

Кіріспе

Жетісу өңіріндегі сақ ескерткіштері

1.1 Жетісу өңіріндегі сақ ескерткіштерінің зерттелуі

1.2 Бесшатыр және Есік типтес ескерткіштер
1.3 Тасмола мәдениеті

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер мен деректер тізімі

Зерттеу тақырыбының өзектілігі.Қазіргі тандағы Қазақстанның археолгоия ғылымының алдында тұрған келелі міндеттердің бірі-тарихи мұраларымызды обьективті тұрғыда зерделей отырып, ғылыми айналымға енгізуде екендігі сөзсіз.Тарихи сананың ұлттық тарихымызды танып-білуде маңызды орын алатынын ескерсек, бұл ретте археолог-ғалымдарымызға жүктелген міндеттер жеңіл болмасы анық.Еліміз егемендік алған жылдардан бастап тарихымыздың көптеген ақтаңдақ беттері ашылып, ғылыми-зерттеу жұмыстары жүйелі түрде жүргізіле бастады. Осы негізде археологиялық ізденістер де жаңдана түсіп, отандық ғалым-археологтардың өз міндеттерін нағыз кәсіби дәрежеде атқарып, сүбелі үлес қосып отырғаның айта кеткен орынды. Дегенмен де, аймақтық ерекшеліктерге байланысты басы ашылмаған мәселелер өз шешімін күтуде. Сондай маңызды тақырыптардың бірі- Қазақстанның ерте темір дәуірі ескерткіштерін зерттеу болып табылады. Жалпы ерте темір кезенінің басты көрсеткіші болып табылатын археологиялық ескерткіштердің хронологиялық диапозонының кендігімен ерекшеленеді. Сонымен бірге сақ дүниесі шеңберінде болған тығыз мәдени – шаруашылық байланыстар археологиялық материалдардан да анық көрініс табады. Осы ретте қорғандардың архитектуралық құрылысын, ондағы табылған олжаларды зерттеулер мен топтау мәдени – тарихи кезендерді түйіндеуге және осы мәдениеттерді жасаған сақ тайпаларының даму деңгейін саралауға мүмкіндік туғызады. Қазіргі кезде ел басымыздың жарлығы бойынша құрылған «мәдени мұра» бағдарламасы бойынша Қазақстан өңіріндегі барлық тарихи – географиялық аймақтарды қорғауға алынуына сәйкес тарихи ескерткіштерге баса назар аударылуда. Ескерткіштерді қайта жанғыртып, оларға ғылыми археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу үшін үкімет тарапынан жыл сайын қаржы бөлінеді, осынын негізінде археологиялық экспедициялар жасақталып тарихтын қыр-сырларын ашуға тырысады.
Оңтүстік, Шығыс Қазақстан және Орталық Қазақстан өңіріндегі ерте темір дәуірінің ескерткіштерінің зерттелуін негізгі екі топқа бөліп қарастыруға болады. Бірінші топқа отандық ғаламдар тобы, оған Черников С.С, Толстов С.П, Грязнов М.П, Андрианов Б.П және басқаларды жатқызамыз. Аталмыш ғалымдар Қазақстан территориясындағы көне ескерткіштерге алғаш болып археологиялық қазба жұмыстарын жүргізді, осының нәтижелерінде бұл өңірлердің археологиялық карталары, хронологиялары, кезеңдемелері мен жаңадан қорымдар ашылды. Екінші топқа тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдардағы археолог ғалымдарды атауға болады. Олар Ақышев Қ.А, Байпақов К.М, Ақынжанов С.М, Самашев З.С, Ә.Х.Марғұлан., М.Қ.Қадырбаев сынды ғалымдар, аталмыш ғалымдар ірі археологиялық экспедициялар ұйымдастырып, онда қазба жұмыстарымен айналысты,бірінші кезекте қирай бастаған және жаңадан салынған құрылыс аймағында орналасқан нысандарға назар аударылуда.

1. Абаев К.И. Скифский быт и реформы Зорострзма.-«Архив ориентан».ХХІҮ. Фраха, 1956, номер 1.11 c.
2. Агеева Е.И. Курганные могильники ранних кочевников северо-восточной части Алма-Атинской области.// Изв. АН Каз. ССР, Сер. истор., археологий, этнографий 1959 вып. 3 ( II), 83-85 сс.
3. Андрианов Б.В. Древние оросительные системы Приаралья. М., 1969, 192-199 сс.
4. Акишев А.К. Курган Иссык. Москва, 1978, 142-145 сс.
5. Акишев А.К. Искусство и идеология саков.А., 1984., 154-156 сс.
6. Акишев А.К., Кушаев Г.А. Древняя культура саков и усуней долины реки Или. А., 1963, 140-141 сс.
7. Акишев А.К., Алпысбаев Х.А., Максимова А.Г.,1978. Исследование в зоне Шульбинского водохранилища // АО 1977 г.24-26 сс.
8. Акишев А.К.,1956.Отчеты о работе Илиской археологической экспедиций 1954 г.// ТИИАЭ АН КазССР.Т.1.15-18 сс.
9. Акишев А.К.,Археология в Казахстане за советский период // СА.номер 4.2-4 сс.
10. Артамонов М.И. Сокровище саков. М., 1973. 55 с.
11. Арсланова Ф.Х. Погребальный комплекс VIII-VII вв. д.н.э. из Восточного Казахстана. Сб. « В глубь веков», А., 1974, 63-67 сс.
12. Арсланова Ф.Х. Работы в Восточном Казахстане // АО 1971.45-47 сс.
13. Археологческие исседования на северных сконах Каратау. Труды ИИАЭ АН КазССР.т.14. Алма-Ата, 1962.14-18 сс.
14. Археологические исседования в Казахстане. Алма-ата, 1973.10-12 сс.
15. Археологические памятники в зоне затопления Шульбинской ГЭС. Алма-Ата, 1987.58-60 сс.