Жазушы Төлен Әбдікұлының көркемдік әлемі

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

І. Кіріспе . . . 3

ІІ. Негізгі бөлім

1 - тарау. Т. Әбдікұлы әңгімелеріндегі авторлық концепция . . . 7

2 - тарау. Жазушы повестерінің проблематикасы және характер мәселесі . . . 20

3 - тарау. Төлен Әбдікұлының суреткерлік шеберлігі: тіл өрнегі, стиль шеберлігі . . . 40

ІІІ. Қорытынды . . . 46

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер . . . 59

Диплом жұмысының ғылыми сипаттамасы

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақ әдебиетінің 60-70 жылдардағы көркемдік көкжиегіне көз жібергенде қазақ прозасына соны бір серпіліс алып келген талантты да, талапты бір топты байқайтынымыз анық Бүгінде ел ағасы жасына жетіп, қазақ әдебиетінің бір-бір шоқ жұлдызына айналған олар аға буын өкілдерінің, қала берді әлем әдебиетінің озық дәстүрлерін жаңашылдықпен жалғастырып, қазақ әдебиетін мазмұн, түр, тақырып жағынан ерекше байытты. әдебиет атты аламан бәйгеде “жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар” шыққан осы бір үркердей топтың бел ортасында келе жатқан, ешкімге ұқсамас өзіндік мәнер машығымен дараланған Төлен Әбдікұлының шығармашылығы нысана етілді.

Төленнің даралық қасиетінің өзі аз жазатындығымен, аз жазса да жеріне жеткізіп саз жазатындығымен бағалы. Алайда оның шығармашылығына жол-жөнекей соға кеткен бірді-екілі пікірлер болмаса, арнайы зерттеу обьектісіне айналмаған.

Еңбекте жазушының көркемдік ерекшеліктері, психологиялық талдау тәсілдері, таным-талғамын талдау барысында біраз пікірлер айтуға ұмтылдық.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеті. Т. Әбдікұлының таңдаулы әңгімелері мен повестеріне арқау болған тақырыптар мен идеяларды, характерлерді талдай отырып, заман шындығы мен көркем шындықтың арақатынасын таразылау және автордың шығармашылық лабораториясында өмірге келген тың көркемдік ізденістердің табиғатын ашып көрсету. Осы мақсатқа жету үшін алға мынадай міндеттер қойылды - Сол кездегі кеңес әдебиетінде ресми идеоллогия тарапынан мойындалған, бірден-бір әдеби әдіс ретінде өмір сүрген социалистік реализм әдісі мен 60-70-ші жылдары жарық көрген таңдаулы қазақ әңгімелері мен повестерінің авторлары ұстанған шығармашылық концепциялардың арақатынасына талдау жүргізу,

- қазіргі замандық таңдаулы қазақ әңгімелері мен повестерінің қазақ прозасының тарихынан алатын орынын белгілеу

- олардың авторларының суреткерлік қолтаңбаларының әрқайсысының өзіне тән көркемдік ерекшеліктерін айқындай отырып, Т. Әбдікұлына тән қасиеттерді жүйелеу, саралау.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Төлен Әбдікұлының шығармашылығы туралы жекелеген сыншы ғалымдардың ғылыми еңбектерінде азын-аулақ сөз болып жүргенімен, арнайы зерттеу нысанасына айнала қойған жоқ. Дей тұрғанмен қазіргі қазақ прозасындағы психологизм мәселелерін жете зерттеп жүрген Б. Майтанов, Г. Пірәлиева сынды ғалымдардың, С. Әшімбав, Б. Ыбырайым сияқты сыншылардың, сондай-ақ бірқатар жазушылар мен әдебиет тарихы мен қазіргі әдеби процесстің даму тенденцияларын зерттеп жүрген әдебиетші ғалымдардың еңбектері негізге алынды.

Зерттеу әдісінің дерек көздері. Жазушы шығармаларын зерттеу барысында 1980 жылы жарық көрген “Айтылмаған ақиқат”, 2002 шыққан “Оң қол”, 2006 жылы басылған “Әке” атты әңгімелер мен повестер жинағы, сондай-ақ жазушының баспасөз беттеріне әр жылдары берген сұхбаттары негізгі дерек көздері ретінде алынды.

Зерттеу жұмысының методологиялық және практикалық мәні. Зерттеу жұмысында негізінен кешенді жүйелі зерттеу, баяндау, тарихи салыстырмалы талдау, жинақтау, қорыту әдістері басшылыққа алынды. Зерттеу жұмысын қазіргі әдеби процестің даму барысын айқындауда, сонымен қатар қазіргі қазақ прозасындағы, әсіресе 60-80 жылдардағы орын алған тенденцияларды зерттеумен айналысатын жоғары оқу орындары филология факультеті студенттерінің ғылыми, курстық, дипломдық жұмыстарына падалануға болады.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Бұл зерттеуде жазушы Т. Әбдікұлының шығармашылығы тұтас күйінде алғаш рет талданып отыр. 60-80-ші жылдардағы әдеби процесте қаламгерлердің көркемдік ізденістері көбіне ой айту, концепция түюдің түрлі формаларын табуға алып келді. Яғни, ХІХ ғасырдың соңына қарай пайда болған прозадағы психологизм ХХ ғасырдың 60-80-ші жылдарында ерекше бір формада дамыды. Ендеше жұмыстың басты жаңалығы осы әдеби әдіс-тәсілдерді ашып көрсетуге күш салғандығымен бағаланбақ.

Кіріспе

Бүгінгі әдебиеттану ғылымында прозалық шығармаларды лирикалық прозаның, психологиялық не философиялық прозаның үлгісі деп жіктеу, немесе “лирикалық роман, ” “лирикалық повес, ” кейде тіпті “лирикалық проза” деп жалпылай атап, ат қою бар. Бұлай ат қойып, айдар тағуда да ғылыми негіздер жоқ емес. Ол әрине жазушының эстетикалық таным-талғамына, пайым-парасаты мен сол көркемдік шындықты игерудегі көркемдік ізденістеріне тікелей қатысты дүние екені белгілі.

Әдебиеттің предметі адам, яғни адамтану екенін ескерсек, әрбір адам өзінше бір әлем, ашылмаған, зерттелмеген қазына емес пе? Барлық нәрсенің өлшемі болып табылатын - Адам (Пратагор) болмысының табиғи, биологиялық, физикалық, психологиялық ерекшеліктерін әр ғылым саласы өз тұрғысынан зерттеп, зерделейді.

“Адам психикасы, оның құпиясы мол табиғаты, есті және ессіздік т. б. секілді психологиялық үдерістер философия, психология және әдебиеттану ғылымдарына жан талдау тәсілін тудырып, адам мәселесін тереңдей зерттеуге зейін қоя бастады. ” /1, 3/ деген ғалым пікіріне ден қойсақ, көркем әдебиеттің ерекшелігінің өзі сонда, ол адам жанының құпия қалтарыстарын, күйініш-сүйініштерін, бір сөзбен айтқанда, адамды психологиялық барша болмысымен толық ашып беретіндігімен тікелей байланысты.

Көркем шығарма табиғатын психологиялық тұрғыдан талдау, жалпы прозадағы психологизм, лиризм, сондай-ақ көркемдік тәсілдің түрлері ретінде “ішкі монолог”, “ой ағыны” (поток сознания) т. б. мәселелер де көптен сөз болып жүр. Зерттеу жұмысымыздың барысында бұл мәселелерге арнайы тоқталатын боламыз. Әзірге психологиялық проза, психологиялық талдау дәстүрі кімнен басталып, қазақ әдебиетіне қайдан келді. Алғашқы үлгілері қай жазушылардың творчествосында көрініс берді?, деген мәселелерге тоқталмақпыз.

Психологиялық талдау дәстүрі әлем әдебиетіндегі жаңалық ретінде негізінен ХІХ ғасырдың екінші жартысында ғана дүниеге келгені мәлім. Ғалым ф. ғ. д. Г. Пірәлиеваның зерттеулеріне сүйенсек, алғаш рет австралиялық дәрігер-психолог З. Фрейд (1856-1939 ) ашқан психологиялық талдау тәсілі бастапқыда жүйкесі сырқат жандарды емдейтін медициналық термин болып қалыптасқанымен, бертін келе адам психикасын зерттеу аумағы кеңейіп, өзге де өнер салаларында, соның ішінде әдебиет әлемінде де көркемдік тәсіл ретінде қолданыла бастайды.

Ал, белгілі сыншы С. Әшімбаевтың зерттеулеріне жүгінсек, орыс әдебиетінің сынында “психологиялық талдау” деген терминді алғаш Н. Г. Чернышевский Л. Н. Толстой шығармаларын талдау барысында қолданған екен. Сол-ақ екен бұл термин басқа да әдебиетші, сыншылар тарапынан қызу қолдау тауып, реалистік әдебиеттегі көркемдік әдістің басты элементі ретінде қабылданады.

Психологиялық талдаудың алғашқы үлгісі Л. Н. Толстой туындыларында көрініс берсе, Ф. Достаевский творчествосында ол шын мәніндегі дәстүрге айналып, одан кейін А. П. Чехов, И. А. Бунин, М. Горький, А. И. Куприн шығармаларында тамырын тереңге жайды.

Орыс әдебиетінде Л. Толстой мен Ф. Достаевский қалыптастырған осы бір тамаша дәстүр Ұлы Қазан төңкерісінен кейін Кеңес әдебиетінде М. Шолохов, Л. Леонов, К. Федин, А. Толстой, А. Фадеев, Л. Совалев сияқты белгілі жазушылардың шығармаларында жемісті жалғасын тапты. Бұл дәстүрді ерекше, тәптіштей жазуымыздың өзіндік себептері де жоқ емес.

Біріншіден, қазіргі қазақ әдебиетінің қай жанрына көз салмайық, оның профессиональдық деңгейінің өскендігіне, өмірлік шындықты өнерлік мұрат деңгейіне көтеруде жазушыларымыздың ізденіс үстінде екеніне көз жеткіземіз. Мәселен, Қазан төңкерісінен кейін дүниеге келген бір ғана роман жанрының өзі бүгінде қандай биік деңгейге, кемелдікке жетті.

Мұндай кемелдіктің түп-төркіні М. Әуезов, Ж. Аймауытов, М. Дулатов, М. Жұмабаев, Б. Майлин сынды аға буын жазушыларымыздың әлемдік әдебиет пен мәдениеттің озық үлгілерін творчестволықпен меңгерген көркемдік ізденістерінде жатыр. ХІХ ғасырда пайда болған прозадағы психологизм ағымын қазақ әдебиетінде көркемдік дәстүрге айналдырып, оның кең қанат жаюына олардың қосқан үлесі ұшан теңіз. Алайда, тақыр жерге ешнәрсенің шықпайтынын ескерсек, психологизм мәселесі қазақ әдебиетінде бүгін ғана пайда болған құбылыс емес. Оның тарихи тамыры сонау есте жоқ, ескі заманда пайда болып, қалыптасқан ауыз әдебиеті үлгілерінде жатыр. Мысалы, ауыз әдебиетінің құнарлы бір саласы ертегі, эпикалық жырлардағы қаһарманның қайғы-зарын суреттейтін тұстарда психологизм элементтері бұрыннан-ақ бар болатын.

Ал ХХ ғасырдың басындағы өзге жазушыларға тоқталып жатпай-ақ, бір ғана М. Әуезовтың “Қаралы сұлу”, “Жетім”, “Қорғансыздың күні” т. б. әңгімелеріндегі терең психологизмді айтпағанда, психологиялық очерк деп ат қойып, айдар таққан “Қасеннің құбылыстары” атты шығармасының өзі психологиялық прозаның алғашқы қарлығаштары емес пе еді.

Екіншіден, қазақ әдебиетінің 60-80-ші жылдардағы көркемдік көкжиегіне көз салғанда, әсіресе, қазақ прозасына тосын тақырыптарымен соны бір серпіліс әкелген талантты да, талапты бір топ жасты байқайтынымыз анық. Бүгінде ел ағасы жасына жетіп, қазақ әдебиетінің бір-бір шоқ жұлдызына айналған олар алдыңғы аға буын өкілдерінің, қала берді әлем әдебиетінің озық дәстүрлерін жаңашылдықпен жалғастырып, қазақ әдебиетін мазмұн, түр, тақырып жағынан ерекше байытты.

Осы кезеңнің әдебиетіміздегі ерекше көзге түсер өкілдеріне О. Бөкей, С. Мұратбеков, Ә. Кекілбаев, А. Сүлейменов, Д. Исабеков, Қ. Ысқақов, Ә. Тарази, Ә. Сараев, М. Сүндетов, Т. Нұрмағанбетов т. б. жатқызуға болады.

Осы жерде “Қазіргі қазақ повестеріндегі заман шындығы” (1970-1989-жылдар) деген тақырыпта кандидаттық диссертация қорғаған С. Асылбекұлының: “Олар қазақ прозасына жаңа тақырыптар мен идеялар, характерлер ғана алып келген жоқ, сондай-ақ оны интелектуальдық жағынан да байытты, оның поэтикалық политрасын кеңейтті, сөйтіп, қазақ оқырмандарына өздері өмір сүріп отырған заманның шындығын ашып берді” /2, 2/, деген пікіріне толық қосыламыз. Қосыла отырып, зерттеу обьектімізге әдебиет атты аламан бәйгеде “жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар” шыққан осы бір үркердей топтың бел ортасында келе жатқан, ешкімге ұқсамас өзіндік мәнер-машығымен дараланған Төлен Әбдікұлының творчествосын нысана етпекпіз.

Әдебиет әлеміне алғаш 1969 жылы “Көкжиек” атты тұңғыш әңгімелер жинағымен келіп қосылған Төлен Әбдікұлы, бүгінде біршама әңгімелер мен повестер жинақтарының авторы.

Атап айтар болсақ: “Көкжиек” (Алматы. Жазушы, 1969), “Ақиқат” (Алматы. Жалын, 1974), “Күзгі жапырақтар” (Алматы. Жазушы, 1971), “Айтылмаған ақиқат” (Алматы. Жалын, 1979), “Өліара” (Алматы. Жалын, 1985), “Таңдамалы” (Алматы, 1991), “Оң қол” (Алматы. Ата мұра, 2002), атты жинақтарын қазақ әдебиеті қазынасына қосылған қомақты үлес деп білеміз.

Бұлардың ішінде “Өліара” романы өз алдына бір төбе десек, оған грек аңыздарының басын құрастырған аудармаларын (Эллада ерлері. А; 1977 ж. ), “Біз үшеу едік” атты драмасын қосыңыз. Сан жағынан алғанда аздау сияқты, әрине. Кітаптары сөреде сіресіп тұрған кейбір жазушылармен салыстырғанда (сөз оқылмайтындары туралы ) көзге қораштау көрінетіні де рас. Ал, сапасына мін тағар сыншы табыла қояр ма екен?

Төленнің даралық қасиетінің өзі сол аз жазатындығымен, аз жазса да жеріне жеткізіп, саз жазатындығымен бағалы сияқты. Содан да болар, әйтеуір сыншы, әдебиетшілердің Т. Әбдікұлының кейбір жекелеген шығармаларына жол-жөнекей соға кеткен бірді-екілі пікірлері болмаса, арнайы зерттеу обьектісіне айналмағаны анық көрінеді. Творчествосын толық ауқымда қамтып, арнайы жүргізілген зерделі зерттеуді кездестіре алмадық. Алайда, бұдан жазушы шығармаларының көркемдік деңгейі төмен екен деген ой тумаса керек. Керісінше аз жазса да, саз жазуға тырысуы, сондықтан да оның туындылары анда-санда бір туатын арыстанның күшігіндей, күн сайын мұхит түбіне үзбей сүңгіп, айда-жылда бір жолықтыратын інжу-маржандай болса (Ә. Кекілбайұлы), онда ол тақиямызға тар келетін аса құнсыз дүние емес.

Жазушы шығармашылығы туралы сындарлы сын-пікір, салиқалы ой енді ғана айтыла бастады. Оның да өзіндік себептері жоқ емес. Атап айтар болсақ. Т. Әбдікұлы көтерген негізгі тақырып ауқымы сол кездегі кеңестік жүйедегі қалыптасқан штамптардың қалыбына симады. Оның “Тозақ оттары жымыңдайды”, “Ақиқат” сияқты таңдаулы повестерінде көтерілген әлеуметтік мәселелерді тек капиталистік қоғам құрылысына ғана тән нәрсе деп сендірумен келдік. Оның шындыққа қаншалықты жанасымды екенін бүгінде өмірдің өзі дәлелдеп отыр. Жазушы шығармаларын талдау барысында бұл мәселелерді де біршама қамтуға тырыстық. Ендеше, ендігі сөз Төлен әңгімелері туралы.

Негізгі бөлім. 1 - тарау.

Төлен Әбдікұлы әңгімелеріндегі авторлық концепция.

Зерттеу жұмысымызды Төлен әңгімелерінен бастауымыз тегін емес. Себебі, өзге әріптестері секілді Төлен де әдебиет әлеміне алғаш әңгімелерімен келді. Алғашқы тырнақалды туындысы “Райхан” Қазақстан жас жазушылары-ның 1964 жылы жарық көрген “Таңғы шық” атты жинақта жарық көрген екен.

Ия, әңгіменің қиын жанр екенін, әрі шеберлік мектебі екенін ескерсек, Төлен де сол мектептен түлеп ұшып, бүгінде өз үнін, өзіндік қолтаңбасын қалыптастырған саңлақ суреткерге айналды. Суреткер әңгімелерін талдамас бұрын, сол кезеңнің, яғни жазушы өмір сүрген дәуірдің (70-90 жылдар) кескін-келбетін айта кетсек дейміз.

Сол кездегі КСРО деп аталған алып мемлекетте бірден-бір саяси билеу- ші күш Коммунистік партия болғаны белгілі. Компартияның қоғам өмірінде араласпайтын жері жоқ десе де болғандай еді. Ол тіпті адам қызметінің көркемөнер секілді шығармашылық еркін ойды ауадай қажет ететін ең бір нәзік, ең бір шікәмшіл саласына дейін қатаң бақылайтын. Қоғамдық сананың барлық институттары секілді өнердің, оның ішінде көркем әдебиеттің де партиялық болуы талап етілетін. Түрі ұлттық, мазмұны социалистік әдебиетті қалыптастырған қоғамда, қазір біз “жылымық”, ”тоқырау” деп атап жүрген 60-70- ші жылдары қолына қалам ұстаған жазушыларымыз әдебиетке не берді. Шығармаларына өмірдің қандай өзекті шындығын арқау етті. Тақырыптық аясы қандай? деген сауалдардың қойылуы заңды.

Әдебиет атты киелі әлемге жазушының араласқан кезеңі әр түрлі атал-ғанымен, ол - өз заманының перзенті, яғни “Суреткер-өз заманының ұлы, өз дәуірінің үні. Ол өзі өмір сүріп отырған мезгіл мен мекендегі қандай құбылысқа болсын енжар, бейтарап қарай алмайды. Оны бәрі тебірентеді, ол бәріне араласады. Ендеше оның қаламынан туған шығармалар да бір емес, бірнеше тақырыпқа жазылады, бір емес бірнеше проблемаға құрылады” (3, 106) .

Тақырып дегеннен шығады, тақырып пен идея диалектикалық бірлікте, яғни философиялық категория екені белгілі. Сондай-ақ тақырыптың үлкен-кішісі, жақсы не жаманы жоқ деп жатамыз. Дегенмен әр дәуірдің өз көркем шындығы бар. Жаңа заманға тән өзіндік эстетикалық идеалы болатыны тағы бар. Мәселен, кешегі кеңес үкіметінің тұсында, тіпті, күні бүгінге дейін де, алдыңғы қатарда тұрған келелі мәселенің бірі де, осы тақырып болғаны мәлім. Жұмысшы табы, коллективтендіру, тың игеру, өндіріс т. б. күн тәртібінде тұрған тақырыптар туралы жазылса, сол мықты шығарма, ең қажет, керекті туынды деген көзқарас қалыптасты. Алайда, сол тақырыптың тасасында талай тағдырлар көмескі тартып, көрінсе де екінші планға ығыстырылды емес пе.

Десек те, қарама-қайшылықсыз өмір жоқ. Ендеше сол қарама-қайшы-лықтан туындап жатқан өмірлік тартыстар, тіпті жеке адам психологиясында болып жатқан аласапыран, сезімдік күйлер, көре білер, сезе білер суреткерге дайын тақырып емес пе. Олай болса, мәселе тек тақырыпта ғана емес екен. Сол тақырыпты таңдап, талғай білер талантта, бір сөзбен айтқанда сол өмірлік шындықты творчестволықпен игерудегі жазушы концепциясында, ұсынар идеялық мұратында екен.

Ендеше Т. Әбдікұлы әңгімелерінің ерекшелігі неде. Төленді өзге әріптес- терінен даралап тұрған қандай қасиет, танымның ең жоғарғы сатысы болып табылатын интелекті, қабілет-қарымы қандай? деген заңды сұрақ туады. Бұл сауалдарға Төлен Әбдікұлының әңгімелерін талдау барысында ой қозғамақпыз.

Төлен Әбдікұлы туындыларының ішінде ерекше тоқталуды қажет ететін, бітім-болмысы бөлек дүниесі “Оң қол” әңгімесі. Біріншіден, “Оң қол” Төленді талантты жазушы ретінде танытып, атағын шығарса, екіншіден, “Оң қолды” мақтауға да, мақтануға да тұратын кесек дүние. Асыра адақтап, қызыл сөздің көрігін қыздырудан аулақпыз. Десек те, мұндай шығармалар қазіргі қазақ прозасында саусақпен санарлық екені анық. Оның себебі, біздің ойымызша Төлен түрен салған тақырып тосындығы болса, соған орай көркемдік ізденістің авторлық концепциямен шебер қиюласуында жатса керек.

“Ал көркемдік концепция термині бүкіл творчествоға да, белгілі бір жанрда жазылған шығармаға да, сондай-ақ шығарма шоқтығын асырып тұрған сапалық ерекшелік-сипаттарға да қатысты айтылып жүргенін ескерсек” (4, 73), жазушы әңгімелерінің бұл қағидаларға қай тұрғыдан да толыққанды жауап беретіні шындық.

Қазақ прозасындағы психологизм мәселелерін терең зерттеп жүрген ғалым Г. Прәлиева “Жетпісінші жылдардың басы мен орта тұсында қазақ прозасында соны бір құбылыс, әдеби жанрда бұрындары байқала қоймаған тың көркемдік тәсілдер туа бастады. Мәселен, роман-монолог (“Аңыздың ақыры”- Ә. Кекілбаев), роман-диолог (“Ақиқат пен аңыз”- Ә. Нұршайықов), әңгіме-түс көру (“Оң қол”- Т. Әбдіков), повесть-новелла (“Ақ ару-ана” - С. Санбаев) және басқалар. Мұның бәрі қазақ сөз өнеріне өзіндік қолтаңбасымен, стильдік ерекшеліктерімен жаңаша леп әкелгендей еді” (5, 76), деген пікір айтады.

Сондай-ақ “Алғаш американ теоретиктерінің сөз қолданысында пайда болып, әдеби тәсіл ретінде көркемөнерде өрнегін сала бастаған “ой ағынының ” артын ала орыс әдебиетіне, әсіресе, Достоевский мен Л. Толстой шығармала- рында ішкі монолог, іштей талдау, адам ішіндегі адам, жалпы психологизмнің көркемдік болып көрініс табуы қазақ прозасына да әсер етпей қойған жоқ” (5, 76) дей келіп, негізінен психологиялық тереңдік, ойшылдық сияқты қасиеттерді талап ететін бұл стильдік ағымға екінің бірі бара бермейтінін, Т. Әбдікұлының “Оң қол” әңгімесін нақ осы стильдік ағымдағы жаңалықтың бірі ретінде бағалайды

Өздеріңіз байқағандай ғалым бұл құбылысты “ой ағыны” яғни “түс көру” тәсілі деп, психологиялық прозадағы стильдік ағым ретінде бағалап отыр.

Енді әңгімемізге қайта оралсақ. Шағын ғана әңгімедегі шымырлық пен шеберлік сияқты жанр талабына тән қасиеттер бірден көзге шалынады. Автор бас кейіпкері - Алманың түсі арқылы адам санасындағы үздіксіз жүріп жатқан процесті, үрей мен қорқынышты, өмір мен өлім арасындағы арпалысты, жан толғанысын көркемдікпен көрсете білген. Шығарма мазмұнымен оқырман жұртты таныстыру артықтау болар. Дегенмен, парктегі гүлді жұлдырып, дәрігер жігіттің сезімін сынайтын сұлу да, тәкәппар, адал да, ерке Алманың сырқаты тұқым қуалайтын қауіпті сырқат. Жазушы мұны былайша береді.

“Оң қол Алмаға тек қалың ұйқы құшағына енгенде шабуыл жасайды. Яғни өзіне қанша түсініксіз болғанмен, өзін-өзі өлтіру ниеті қыздың миында бар деген сөз. Бірақ ол ниет кімнің ниеті, қайдан келген. Алманың бүкіл өткен өмірін, мінез-құлқын, адамдармен қарым-қатынасын зерттей келіп, мұны өз басынан туған ниет деуге себеп таба алмадым. Бұл қалайда қанмен, тұқым қуалап келген ниет. Науқастың шешесі, иә әкесінің әкесі бір кезде өзін-өзі өлтірмек болған. Енді олар әлдебір құпия заңдылықпен Алманың санасында тұрып, өздерін-өздері өлтіргілері келеді. Бірақ олардың өздері жоқ. Сананың иесі - қыз өлуге тиісті” (6, 223-224) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.