Салауаттану-денсаулық туралы ғылым
Кіріспе
Негізгі бөлім
а) Тамақтану және денсаулық
б)Салауаттану.денсаулық туралы ғылым
в)Салауаттану,қоғамдық гигиена.
г)Адамзаттың салауатты өміріне қоршаған ортаның әсері.
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Негізгі бөлім
а) Тамақтану және денсаулық
б)Салауаттану.денсаулық туралы ғылым
в)Салауаттану,қоғамдық гигиена.
г)Адамзаттың салауатты өміріне қоршаған ортаның әсері.
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Денсаулық -адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние. Адам бақыты- денсаулық. Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы өкілдері, денсаулық адамзат баласына тартқан үлкен сыйы деп түсінеді. Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы нәрсе, оның денсаулық. Денсаулықты сақтап, оны орынсыз ысырап етпеу керек, үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп отыру керек дейді дәрігерлер мен биологтар: Денсаулықты көздің қарашығындай етіп сақтау, денсаулықты сақтау жолын үйрену әрбір адамның басты міндеті. Біз денсаулығымызға немқұрайды қарап оған үлкен зиян келтіреміз.Біздің әрқайсысымыз тамақтану мен ауыз суға ерекше көңіл бөлуге тиіспіз. Тамақтану- өмірді, өсіп-өнуді, денсаулық пен адамның қызметіне деген сақтау тәсілі. Ағза,тамақ және сыртқы орта бірімен –бірі байланысқан. Тамақтану арқылы әрбір адам өзінің денсаулығын сақтау ғұмырын ұзартады.Жүйелі түрде тамақтанудың принциптерін толық білу керек.Өзіңнің қалыпты массаңды біліп, оны бір қалыпта тұрғылықты сақтай білу керек.Салауатты өмір сүру салты шаруашылық, күнделік үй тұмысы,маткериалдық және рухани формаларын қанағаттандыру үшін,қоғамдық ұжымдарда өзін-өзі ұстай білуі,қоғамдық тәртіппен санасу, артық сөз айтпау,орынсыз саясатпен айналысу,кез-келген адамдарды жамандамау,біреуді-біреуге шағылыстырмау,өзін ақылды деп есептеп,басқаларды ақымақ ретінде көру ,т.б. аулақ болу.Сонымен өмір сүру салты дегеніміз-тұлға мен қоғам деңгейінің прогрессті дамуының көрсеткішінің категориясы.
1.Ж.Ж.Жатқанбаев. Валеология Алматы
2004ж
2.Денсаулық және валеология журналдары. Алматы 2003-2006ж
2004ж
2.Денсаулық және валеология журналдары. Алматы 2003-2006ж
Жоспары
Кіріспе
Негізгі бөлім
а) Тамақтану және денсаулық
б)Салауаттану-денсаулық туралы ғылым
в)Салауаттану,қоғамдық гигиена.
г)Адамзаттың салауатты өміріне қоршаған ортаның әсері.
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Денсаулық -адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние. Адам бақыты-
денсаулық. Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы
өкілдері, денсаулық адамзат баласына тартқан үлкен сыйы деп
түсінеді. Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы
нәрсе, оның денсаулық. Денсаулықты сақтап, оны орынсыз ысырап
етпеу керек, үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп отыру
керек дейді дәрігерлер мен биологтар: Денсаулықты көздің
қарашығындай етіп сақтау, денсаулықты сақтау жолын үйрену
әрбір адамның басты міндеті. Біз денсаулығымызға немқұрайды қарап
оған үлкен зиян келтіреміз.Біздің әрқайсысымыз тамақтану мен ауыз
суға ерекше көңіл бөлуге тиіспіз. Тамақтану- өмірді, өсіп-өнуді,
денсаулық пен адамның қызметіне деген сақтау тәсілі. Ағза,тамақ және
сыртқы орта бірімен –бірі байланысқан. Тамақтану арқылы әрбір адам
өзінің денсаулығын сақтау ғұмырын ұзартады.Жүйелі түрде
тамақтанудың принциптерін толық білу керек.Өзіңнің қалыпты массаңды
біліп, оны бір қалыпта тұрғылықты сақтай білу керек.Салауатты өмір
сүру салты шаруашылық, күнделік үй тұмысы,маткериалдық және рухани
формаларын қанағаттандыру үшін,қоғамдық ұжымдарда өзін-өзі ұстай
білуі,қоғамдық тәртіппен санасу, артық сөз айтпау,орынсыз саясатпен
айналысу,кез-келген адамдарды жамандамау,біреуді-біреуге шағылыстырмау,өзін
ақылды деп есептеп,басқаларды ақымақ ретінде көру ,т.б. аулақ болу.Сонымен
өмір сүру салты дегеніміз-тұлға мен қоғам деңгейінің прогрессті дамуының
көрсеткішінің категориясы.
Тағамдардың негізгі құрылысын жасайтын химиялық
қосылыстар- белоктар,
көмірсулардің тұздары және су. Белоктардың тіршілік өмірге ең
бір қажетті тағамдық қосылыстардың бірі. Оларды ағзалар жасуша,
цитоплазма, жасуша аралық заттар құрау үшін ағза үнемі
пайдаланады. Онсыз тіршілік иелері биосферада өмір сүре алмайды.
Белоктарды аз және көп болуына
байланысты ағзалар өсіп-дамып отырады. Белоктар болмаған жерде
тіршілік иелері кездеспейді . Белоктардан жасушалар және түрлі
ұлпалар құралады. Белоктар жетіспеген шақта ағзалар өспей қалады.
Ағзалар айналаны қоршаған сыртқы орта факторларының қолайсыз әсеріне
шыдай алмай тіршілігін жояды. Неше түрлі жұқпалы дерттерге
ағзаға қарсы тұра алмайды. Жыныс және жас ерекшеліктеріне
қарай адам белоктарды қажет етеді. Жұмыстардың ауыр және
жеңілдігіне қарай белоктардың қажетті мөлшері өзгеріп отырады.Ауыр
жұмыс істейтін адамдарға құрамында белогы мол тамақтар
беріледі.Ауыр жұмыс істейтін адамдарға қант жеудің қажеті жоқ. Қант
ағзаны дертке шалдықтырады. Әсіресе, рафинацияланған шақпақ қант
пен құмшекер.Көмірсулар-тағамдардың ең негізгі бөлігін құрайды.Адам
ағзасының физиологиялық мөлшері болады. Ол үшін адам 247-602
көмірсуларды пайдалану керек. Олар жеген тамақтармен ағзаларға келіп
отырады. Дене шынықтырумен айналысқан адамдар көмірсуларды көп
пайдаланады. Ағзаға ауыр жүктеме ағзаға түскенде, көмірсулар
биологиялық жолмен жанып кетіп отырады. Өйткені ағзаға энергия
қажет.Ағзаға көмірсулар
өсімдіктерден азық-түлік арқылы келіп түседі. Олардың ішіндегі ең
маңыздысы крахмалдар.Гликоген орталық нерв жүйесін реттеп тұратын
органикалық қосылыс. Ол ағзаға -бауырда жиналады. Мөлшері үнемі
өзгеріске ұшырап отырады. Кейбір кездерде гликогеннің мөлшері
көбейіп, кейде азайып кетіп тұрады.Әдетте бір қалыпта тұрақты болып
тұрғанда денсаулық болады. Қанттарды мүлдем жемей қоюға тағы да
болмайды. Азғантай мөлшерде жеп отырған жөн. Көп жесе адам толып
кетеді де ғұмыры қысқарады.Ішектегі микрофлоралар не азайып, немесе
көбейіп кетеді. Көбейген кезде ағзаға май көп жиналып атреосклероз
дами түседі. Ағзада энергиялық және валеологиялық тепе-теңдік
жасалынуы тиіс. Яғни , ағзаға тамақпен түскен энергия ағзаның
энергиялық және биологиялық шығындарына сай теңестіріліп тұруы
керек. Тағмадардың калориясынан ағзалардан босайтын энергия 5% -артық
болмағын. Тағамдардың ұтымды болуы үшін тағам ішудің дұрыс ғылыми
тәртібі болады. Оның тәуліктік саны мөлшерін мерзімін,дұрыстап алдын
ала жасап қоюдың денсаулық үшін маңызы айрықша. Тамақты мөлшерден
артық ішу ағзалардағы май қорын көбейтіп жіберіп,денсаулыққа зиянын
тигізеді. Ағзаның массасы жоғарылайды ағзада артық май қоры
жиналады. Денсаулық үшін бұл құбылыс пайдалы деп айта алмаймыз.
Артық ағза массасы -гипертония, қант диабеті, жүрек қызметінің
жеткіліксіздігі, қоректен семіру- тағы басқа көптеген аурулардың
пайда болуына себепкер болады. Өмірге қатерлі факторлардың
қатарына талапсыз кіре алады. Артық ағза массасы- адам
мөлшерінен көп алған кезд, яғни ағза массасы тиіс массасынан асып
кеткен де байқалады. Шынайы ағза массасы проценттік ауытқу санына
қарай толудың-семірудің тор деңгейін анықтайды.Ішкен тағамдар ас
қорыту органдарында механикалық және химиялық өңдеуден кейін, ол
сулы сұйықтыққа айналып ,ішекке өтеді. Ішекте тағам ар қарай
қорытылады, ішектің сору қасиетіне байланысты, қанға және лимфаға
түседі. Тамақ қанға және лимфаға түскеннен соң белоктардан –амин
қышқылдары, майлардан-глицерин және май қышқылдары, гликогеннен-қанттар
бөлініп шығып отырғанда ағзада қажетті пластикалық және энергетикалық
заттар ситезделіп отырады. Тағамның құрамында 650 әр түрлі
қосылыстар бар.Олардың ең бастысы белок, май,көмірсу, микро және
макроэлеметтер фосфор, кальций, натрий, йод,кобальт, қалйы, марганец, калий
және т.б. Сонымен бірге тағамдық заттар құрамында витаминдер,
органикалық қышқылдар, фитонцидтер,крахмал бар, клетчаткалар болады.
Ұтымды тамқтану – ол клеткалар құрамына қажетті заттар мен ағзаны
қамтамасыз ететін қуат, қимыл және тағы басқа қажеттігін
өтейтін,заттар алмасуын қажетті деңгейге ұстайтын тағамдарды пайдалану.
Жүйелі түрде тамақтанудың негізгі элементтері мына төмендегідей:
1) тәуліктік қоректік заттардың ара қатынасының
үйлесімді балансын сақтау;
2) дұрыс тамақ ішуді тәртібі, рационалды тамақтану- ол тамақтың
қуаты мен сапалық химиялық құрамын, қоректік заттардың деңгейлік
арақатынасының тұрақтылығын, қорты-луын және гигиеналық жағынан
тазалығын ескертудіқажет етеді. Сондай-ақ, тамқтану режимін,
ұзақтығын, сапалық шамасына химиялық құрамын анықтауды керек
етеді. Егер
біз дұрыс түрде тамақтанатын болсақ еске ұстау
қабілетіміз артып, денеміз сауығып, көңіл-күйіміз көтеріле түсетіні
сөзсіз.
Теңестірілмеген тағамдарды ішуден ауруларды өзіне таратып алуың
мүмкін.
1.Тиімді тамақтану ағзаның айналаны қоршаған сыртқы орта
факторларының зиянды әсеріне қарсы тұрарлық қасиетін дамытатын
маңызды тәсілдердің бірі.
2.Теңестірілген тағамдардың рөлі.
3.Тағам мөлшерінде.
4.Ішетін тамақ жас ерекшелігіне, істейтін жұмыстың
категорияларына қарай сәйкестелінуі тиіс.
Салауаттану-адамның денсаулығы және оны сақтау туралы ғылым.
Салауаттану ғылымы денсаулықты физиологиялық,психологиялық және әлеументтік
тұрғыдан қарастырғандықтан, денсаулықты сақтау және нығайту әдістері
жөніндегі гигиеналық ережелерді шығарады. Салауаттану жеке тұлғалық және
қоғамдық болып жіктеледі.Жеке тұлғалық салауаттану-төмендегі негізгі
аспектілер бойынша адамның гигиеналық білімдері мен денсаулығын нығайту
жөніндегі дағдылар кешенін қамтиды. 1)Жеке гигиена- денені,киімді,тұратын
үйін, тамақ өнімдерін, суды таза ұстаудың санитарлық –гигиеналық
ережелерін,жұмыс орнының жарық болуын, желдетіп тұру режимін,мектептегі
температуралық режимді қарастырады. 2)қозғалыс белсенді-таңертеңгі
гимнастиканы міндетті түрде өткізуді,физикалық жаттығуларды жүйелі
орындауды,спорттық және қимылдық ойындармен айналысуды,жүзуді,жүгіруді
т.б.ойластырады. 3)шынығу-организмді су, күн,ауа сияқты табиғи факторлармен
шынықтыру шараларын,организмнің суыққа, түрлі ауруларға төзімділігін, қарсы
тұра алу қабілетін арттыратын әртүрлі әдістер иен тәсілдерді орындауын
қарастырады. 4)Психогигиена мен психопрофилактика - бұл психоэмоционалдық
денсаулықты нығайтуға арналған шаралар кешені.Яғни эмоционалдық ширығуды
жоюға көмектесетін психофизикалық жаттығулар кешенін білуді және орындай
алуы.Құрбылар арсында,үйде,отбасында және қоршаған адамдармен мейірімді
қарым-қатынастар орнатып,келіспеушілікті,ашу-ызаны болдырмау.5)Дұрыс
тамақтану-денсаулық үшін тиімді тамақтану маңызды,яғни тағам калориялы және
әртүрлі болуы керек.6)Жұқпалы аурулардың алдын алусанитарлық-гигиеналық
талаптар мен ережелерді сақтау.Жеке гигиена ережелерін қатаң орындау,егу
жұмыстарын уақытында енгізу.Жұқпалы ауруы бар адамдармен қарым-қатынас
жасаған кезде гигиена ережелерін сақтау,ауру жануарлар мен құстарға
жоламау.Қоғамдық салауаттану-адам денсаулығын қорғау мен нығайту жөніндегі
дәрігерлік және әлеументтік-эконо-микалық мәселелер кешендерін қамтитын
шаралар кіреді.Қоғамдық салауаттанудың төмендегідей білімдері
бар:Медициналық салауаттану-отбасындағы,үйдегі, еңбек ұжымдағы, қоғамдық
орындардағы,гигиена және жеке гигиена ережелерін зерттейді.Қоршаған
ортадағы ауа,су,
т.б.санитарлық –гигиеналық талаптарға сай болуын қадағалайды.Қоршаған
ортаға уландырғаш заттардың мөлшерден тыс жіберілмеуін бақылайды.Сондай-ақ
ауыз суды уландырмауды,ауру тудырғыш микроорганизмдермен ластанбауды,ауыл
шаруашылық өнімдерінде пестицидтердің болмауын қадағалайды. Эономикалық
салауаттану- қоғамның әлеументтік қолайлы болуын,білім, мәдениет, өнер,діни
ұйымдардың деңгейін және олардың адамдарға әсерін зерттейді.Адам –тек
биологиялық тіршілік иесі емес,сонымен бірге әлеументтік жеке тұлға.Оның
денсаулығы ол өсіп-дамитын қоршаған ортасына байланысты болады.Сондықтан
қоршаған ортаны қалай қорғаса,денсаулығын қалай сақтайтыны,қорғайтыны соған
байланысты болады.
Салауатты өмірді бұзатын факторлардың бірі-дұрыс және жүйелі түрде өз
мезгілінде тамақтанбау.Сондықтан да адамның массасы өсіп,шектен тыс семіріп
кетеді.Ол неге әкеп соғады,адам ауруларға шалдығады.Кейіннен өмір мен
қоштасуға себепші юолады.Қорыта айтқанда салауатты өмір сүрудің салты тек
табиғат қана емес, ол адамзатбаласын асыраушығ ана.Табиғаттың келешегі зор
берері мол.Дегенмен,салауатты өмір сүру салтын көптеген адамдар
сақтамайды.Темекі шегу өмірді қысқартады. Салауатты өмір сүру салтын
әрқашанда бірінщі орынға қою керек.Әсіресе,жас жеткіншектерге салауатты
өмір сүру керек демекпіз! Сондықтан да қазақ елі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
а) Тамақтану және денсаулық
б)Салауаттану-денсаулық туралы ғылым
в)Салауаттану,қоғамдық гигиена.
г)Адамзаттың салауатты өміріне қоршаған ортаның әсері.
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Денсаулық -адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние. Адам бақыты-
денсаулық. Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы
өкілдері, денсаулық адамзат баласына тартқан үлкен сыйы деп
түсінеді. Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы
нәрсе, оның денсаулық. Денсаулықты сақтап, оны орынсыз ысырап
етпеу керек, үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп отыру
керек дейді дәрігерлер мен биологтар: Денсаулықты көздің
қарашығындай етіп сақтау, денсаулықты сақтау жолын үйрену
әрбір адамның басты міндеті. Біз денсаулығымызға немқұрайды қарап
оған үлкен зиян келтіреміз.Біздің әрқайсысымыз тамақтану мен ауыз
суға ерекше көңіл бөлуге тиіспіз. Тамақтану- өмірді, өсіп-өнуді,
денсаулық пен адамның қызметіне деген сақтау тәсілі. Ағза,тамақ және
сыртқы орта бірімен –бірі байланысқан. Тамақтану арқылы әрбір адам
өзінің денсаулығын сақтау ғұмырын ұзартады.Жүйелі түрде
тамақтанудың принциптерін толық білу керек.Өзіңнің қалыпты массаңды
біліп, оны бір қалыпта тұрғылықты сақтай білу керек.Салауатты өмір
сүру салты шаруашылық, күнделік үй тұмысы,маткериалдық және рухани
формаларын қанағаттандыру үшін,қоғамдық ұжымдарда өзін-өзі ұстай
білуі,қоғамдық тәртіппен санасу, артық сөз айтпау,орынсыз саясатпен
айналысу,кез-келген адамдарды жамандамау,біреуді-біреуге шағылыстырмау,өзін
ақылды деп есептеп,басқаларды ақымақ ретінде көру ,т.б. аулақ болу.Сонымен
өмір сүру салты дегеніміз-тұлға мен қоғам деңгейінің прогрессті дамуының
көрсеткішінің категориясы.
Тағамдардың негізгі құрылысын жасайтын химиялық
қосылыстар- белоктар,
көмірсулардің тұздары және су. Белоктардың тіршілік өмірге ең
бір қажетті тағамдық қосылыстардың бірі. Оларды ағзалар жасуша,
цитоплазма, жасуша аралық заттар құрау үшін ағза үнемі
пайдаланады. Онсыз тіршілік иелері биосферада өмір сүре алмайды.
Белоктарды аз және көп болуына
байланысты ағзалар өсіп-дамып отырады. Белоктар болмаған жерде
тіршілік иелері кездеспейді . Белоктардан жасушалар және түрлі
ұлпалар құралады. Белоктар жетіспеген шақта ағзалар өспей қалады.
Ағзалар айналаны қоршаған сыртқы орта факторларының қолайсыз әсеріне
шыдай алмай тіршілігін жояды. Неше түрлі жұқпалы дерттерге
ағзаға қарсы тұра алмайды. Жыныс және жас ерекшеліктеріне
қарай адам белоктарды қажет етеді. Жұмыстардың ауыр және
жеңілдігіне қарай белоктардың қажетті мөлшері өзгеріп отырады.Ауыр
жұмыс істейтін адамдарға құрамында белогы мол тамақтар
беріледі.Ауыр жұмыс істейтін адамдарға қант жеудің қажеті жоқ. Қант
ағзаны дертке шалдықтырады. Әсіресе, рафинацияланған шақпақ қант
пен құмшекер.Көмірсулар-тағамдардың ең негізгі бөлігін құрайды.Адам
ағзасының физиологиялық мөлшері болады. Ол үшін адам 247-602
көмірсуларды пайдалану керек. Олар жеген тамақтармен ағзаларға келіп
отырады. Дене шынықтырумен айналысқан адамдар көмірсуларды көп
пайдаланады. Ағзаға ауыр жүктеме ағзаға түскенде, көмірсулар
биологиялық жолмен жанып кетіп отырады. Өйткені ағзаға энергия
қажет.Ағзаға көмірсулар
өсімдіктерден азық-түлік арқылы келіп түседі. Олардың ішіндегі ең
маңыздысы крахмалдар.Гликоген орталық нерв жүйесін реттеп тұратын
органикалық қосылыс. Ол ағзаға -бауырда жиналады. Мөлшері үнемі
өзгеріске ұшырап отырады. Кейбір кездерде гликогеннің мөлшері
көбейіп, кейде азайып кетіп тұрады.Әдетте бір қалыпта тұрақты болып
тұрғанда денсаулық болады. Қанттарды мүлдем жемей қоюға тағы да
болмайды. Азғантай мөлшерде жеп отырған жөн. Көп жесе адам толып
кетеді де ғұмыры қысқарады.Ішектегі микрофлоралар не азайып, немесе
көбейіп кетеді. Көбейген кезде ағзаға май көп жиналып атреосклероз
дами түседі. Ағзада энергиялық және валеологиялық тепе-теңдік
жасалынуы тиіс. Яғни , ағзаға тамақпен түскен энергия ағзаның
энергиялық және биологиялық шығындарына сай теңестіріліп тұруы
керек. Тағмадардың калориясынан ағзалардан босайтын энергия 5% -артық
болмағын. Тағамдардың ұтымды болуы үшін тағам ішудің дұрыс ғылыми
тәртібі болады. Оның тәуліктік саны мөлшерін мерзімін,дұрыстап алдын
ала жасап қоюдың денсаулық үшін маңызы айрықша. Тамақты мөлшерден
артық ішу ағзалардағы май қорын көбейтіп жіберіп,денсаулыққа зиянын
тигізеді. Ағзаның массасы жоғарылайды ағзада артық май қоры
жиналады. Денсаулық үшін бұл құбылыс пайдалы деп айта алмаймыз.
Артық ағза массасы -гипертония, қант диабеті, жүрек қызметінің
жеткіліксіздігі, қоректен семіру- тағы басқа көптеген аурулардың
пайда болуына себепкер болады. Өмірге қатерлі факторлардың
қатарына талапсыз кіре алады. Артық ағза массасы- адам
мөлшерінен көп алған кезд, яғни ағза массасы тиіс массасынан асып
кеткен де байқалады. Шынайы ағза массасы проценттік ауытқу санына
қарай толудың-семірудің тор деңгейін анықтайды.Ішкен тағамдар ас
қорыту органдарында механикалық және химиялық өңдеуден кейін, ол
сулы сұйықтыққа айналып ,ішекке өтеді. Ішекте тағам ар қарай
қорытылады, ішектің сору қасиетіне байланысты, қанға және лимфаға
түседі. Тамақ қанға және лимфаға түскеннен соң белоктардан –амин
қышқылдары, майлардан-глицерин және май қышқылдары, гликогеннен-қанттар
бөлініп шығып отырғанда ағзада қажетті пластикалық және энергетикалық
заттар ситезделіп отырады. Тағамның құрамында 650 әр түрлі
қосылыстар бар.Олардың ең бастысы белок, май,көмірсу, микро және
макроэлеметтер фосфор, кальций, натрий, йод,кобальт, қалйы, марганец, калий
және т.б. Сонымен бірге тағамдық заттар құрамында витаминдер,
органикалық қышқылдар, фитонцидтер,крахмал бар, клетчаткалар болады.
Ұтымды тамқтану – ол клеткалар құрамына қажетті заттар мен ағзаны
қамтамасыз ететін қуат, қимыл және тағы басқа қажеттігін
өтейтін,заттар алмасуын қажетті деңгейге ұстайтын тағамдарды пайдалану.
Жүйелі түрде тамақтанудың негізгі элементтері мына төмендегідей:
1) тәуліктік қоректік заттардың ара қатынасының
үйлесімді балансын сақтау;
2) дұрыс тамақ ішуді тәртібі, рационалды тамақтану- ол тамақтың
қуаты мен сапалық химиялық құрамын, қоректік заттардың деңгейлік
арақатынасының тұрақтылығын, қорты-луын және гигиеналық жағынан
тазалығын ескертудіқажет етеді. Сондай-ақ, тамқтану режимін,
ұзақтығын, сапалық шамасына химиялық құрамын анықтауды керек
етеді. Егер
біз дұрыс түрде тамақтанатын болсақ еске ұстау
қабілетіміз артып, денеміз сауығып, көңіл-күйіміз көтеріле түсетіні
сөзсіз.
Теңестірілмеген тағамдарды ішуден ауруларды өзіне таратып алуың
мүмкін.
1.Тиімді тамақтану ағзаның айналаны қоршаған сыртқы орта
факторларының зиянды әсеріне қарсы тұрарлық қасиетін дамытатын
маңызды тәсілдердің бірі.
2.Теңестірілген тағамдардың рөлі.
3.Тағам мөлшерінде.
4.Ішетін тамақ жас ерекшелігіне, істейтін жұмыстың
категорияларына қарай сәйкестелінуі тиіс.
Салауаттану-адамның денсаулығы және оны сақтау туралы ғылым.
Салауаттану ғылымы денсаулықты физиологиялық,психологиялық және әлеументтік
тұрғыдан қарастырғандықтан, денсаулықты сақтау және нығайту әдістері
жөніндегі гигиеналық ережелерді шығарады. Салауаттану жеке тұлғалық және
қоғамдық болып жіктеледі.Жеке тұлғалық салауаттану-төмендегі негізгі
аспектілер бойынша адамның гигиеналық білімдері мен денсаулығын нығайту
жөніндегі дағдылар кешенін қамтиды. 1)Жеке гигиена- денені,киімді,тұратын
үйін, тамақ өнімдерін, суды таза ұстаудың санитарлық –гигиеналық
ережелерін,жұмыс орнының жарық болуын, желдетіп тұру режимін,мектептегі
температуралық режимді қарастырады. 2)қозғалыс белсенді-таңертеңгі
гимнастиканы міндетті түрде өткізуді,физикалық жаттығуларды жүйелі
орындауды,спорттық және қимылдық ойындармен айналысуды,жүзуді,жүгіруді
т.б.ойластырады. 3)шынығу-организмді су, күн,ауа сияқты табиғи факторлармен
шынықтыру шараларын,организмнің суыққа, түрлі ауруларға төзімділігін, қарсы
тұра алу қабілетін арттыратын әртүрлі әдістер иен тәсілдерді орындауын
қарастырады. 4)Психогигиена мен психопрофилактика - бұл психоэмоционалдық
денсаулықты нығайтуға арналған шаралар кешені.Яғни эмоционалдық ширығуды
жоюға көмектесетін психофизикалық жаттығулар кешенін білуді және орындай
алуы.Құрбылар арсында,үйде,отбасында және қоршаған адамдармен мейірімді
қарым-қатынастар орнатып,келіспеушілікті,ашу-ызаны болдырмау.5)Дұрыс
тамақтану-денсаулық үшін тиімді тамақтану маңызды,яғни тағам калориялы және
әртүрлі болуы керек.6)Жұқпалы аурулардың алдын алусанитарлық-гигиеналық
талаптар мен ережелерді сақтау.Жеке гигиена ережелерін қатаң орындау,егу
жұмыстарын уақытында енгізу.Жұқпалы ауруы бар адамдармен қарым-қатынас
жасаған кезде гигиена ережелерін сақтау,ауру жануарлар мен құстарға
жоламау.Қоғамдық салауаттану-адам денсаулығын қорғау мен нығайту жөніндегі
дәрігерлік және әлеументтік-эконо-микалық мәселелер кешендерін қамтитын
шаралар кіреді.Қоғамдық салауаттанудың төмендегідей білімдері
бар:Медициналық салауаттану-отбасындағы,үйдегі, еңбек ұжымдағы, қоғамдық
орындардағы,гигиена және жеке гигиена ережелерін зерттейді.Қоршаған
ортадағы ауа,су,
т.б.санитарлық –гигиеналық талаптарға сай болуын қадағалайды.Қоршаған
ортаға уландырғаш заттардың мөлшерден тыс жіберілмеуін бақылайды.Сондай-ақ
ауыз суды уландырмауды,ауру тудырғыш микроорганизмдермен ластанбауды,ауыл
шаруашылық өнімдерінде пестицидтердің болмауын қадағалайды. Эономикалық
салауаттану- қоғамның әлеументтік қолайлы болуын,білім, мәдениет, өнер,діни
ұйымдардың деңгейін және олардың адамдарға әсерін зерттейді.Адам –тек
биологиялық тіршілік иесі емес,сонымен бірге әлеументтік жеке тұлға.Оның
денсаулығы ол өсіп-дамитын қоршаған ортасына байланысты болады.Сондықтан
қоршаған ортаны қалай қорғаса,денсаулығын қалай сақтайтыны,қорғайтыны соған
байланысты болады.
Салауатты өмірді бұзатын факторлардың бірі-дұрыс және жүйелі түрде өз
мезгілінде тамақтанбау.Сондықтан да адамның массасы өсіп,шектен тыс семіріп
кетеді.Ол неге әкеп соғады,адам ауруларға шалдығады.Кейіннен өмір мен
қоштасуға себепші юолады.Қорыта айтқанда салауатты өмір сүрудің салты тек
табиғат қана емес, ол адамзатбаласын асыраушығ ана.Табиғаттың келешегі зор
берері мол.Дегенмен,салауатты өмір сүру салтын көптеген адамдар
сақтамайды.Темекі шегу өмірді қысқартады. Салауатты өмір сүру салтын
әрқашанда бірінщі орынға қою керек.Әсіресе,жас жеткіншектерге салауатты
өмір сүру керек демекпіз! Сондықтан да қазақ елі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz