«Анаэробты дизентерия ауруына қарсы ветеринариялық-санитариялық іс-шаралар»

Белгілер мен қысқартулар
Қысқартулар мен белгілер
Анықтамалар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1Негізгі бөлім ... ... .10
1.1Ветеринария саласындағы мемлекеттік реттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.2 Қозының анаэробтық дизентериясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.3Қозы қылауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.4Диплококкоз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.5Жыбырлақ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
1.6Шаруашылықтағы індеттанулық талдау мен бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
1.7Індетке қарсы шаралар туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
1.8Ұйымдастыру.шаруашылық шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
2 Өзіндік зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
3 Техника қауіпсіздігі ... ... 26
Қорытынды ... ... .29
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... .30

Тақырыптың өзектілігі. Еліміздің тәуелсіздігінің 10 жыл ішінде болған экономикалық өзгерістер ветеринарлық қызмет көрсету жүйесін түп-тамырымен өзгеруіне әкеп соқтырады.
Орталықталындырылған жоспарлы экономика кезеңінде қалыптасқан және бұрын толық мемлекет қаржысымен қаржыландырып келген ветеринарлық қызмет сапалы ветеринарлық қызмет көрсетуді қалыптастыра алмады. Ол жеке кәсіпкерлік саласының дамуына кедергі болады.
Осы жағдайлар «Ветеринария туралы заңның» талқыланып, 1995жылы қабылдануына әсер етті.
Бұл қаулы ТМД елдері арасындағы заңды күші бар және сол уақыттың барлық талаптарына жауап беретін алғашқы құжаттардың бірі болды. Ол елімізде ветеринарияның бір саласы жеке кәсіпкерліктің дамуына жол ашты және бұл ветеринариялық қызмет көрсетудің нарықтық дамуына негіз болды.
Ветеринариялық жүйені дұрыс қалыптастыру жолында жасалған жұмысты негізге ала отырып, төмендегі мәліметтерге көңіл бөледі:
- мемлекеттік қадағалау, бақылау қызметінен шаруашылықтық-атқарушы қызметін бөліп ажырату жұмыстары атқарылды. Нарықтық экономикасы дамыған мемлекеттер мысалында ветеринарияда инспекторлық жүйе құрылды. Ол мемлекетегі қызметтегі бөлімнен, ауыл округына және базарға дейінгі аумақты қамтыды. Мемлекеттік ветинспекторлар ветеринарлық тәжірибе жүргізбейді.
- ветеринариялық қызмет көрсетудің барлық саласы бәсекелестік ортаға шығарылған, бұған өте қауіпті жұқпалы аурулармен күресу шараларын ұйымдастыру және карантин қойылатын инфекциялық ауруларды жою жұмыстарын жүргізу қосылмаған.
- ветеринария саласында жұмыс атқаратын мелекеттік өндірістер саны анықталған.
- ветеринариялық препараттарды өндіруде барлық потенциалдық өндірушілердің байланысын қалыптастыруда және ветеринарлық қызмет көрсету нарығына ветпрепараттарды жеткізуде бәсекелестік ортасы кеңейтілген.
- осы қалыптасқан өзгерістердің бәрі 1995 жылы қабылданған заңға қарама-қайшылық туғызады және ол 2002 жылдың 10 шілдесінде жаңа талаптарға сай келетін «Ветеринария туралы заңды» қайта талқылап, қабылдануының себебі болды.
- жаңа «Ветеринария туралы заңның» мақсаты- ветеринарлық-санитарлықжағдайды жақсарту, жануарлар өнімдерін, шикізаттардың және ветеринарлық қадағалаудан өтетін басқа объектілердің қауіпсіздігін, халықты адам мен жануарларға ортақ жұқпалы аурулардан сақтау, сонымен қатар бірінші, экономикалық орталық құру.
- мемлекеттік қадағалау қызметін жақсарту үшін бір жағынан ветеринарияның барлық саласын лицензиялайтын институттың құрылуы; ал екінші жағынан мемлекеттік қадағалау пунктерінде тексерілетін жүктерді дайындау, өңдеу, сақтау жұмысымен айналысатын бүкіл мемлекет территориясындағы барлық субъектілерді қамтиды және мемлекеттік ветбөлімнен ауыл аймағына дейін инсректорлық вертикаль құрылады.
- заңның халықаралық ветеринарлық талаптарға жауап беруі, Қазақстанның Бүкіл әлемдік сауда ұйымы құрамына кіруіне себеп болады.
Бұл аурумен көбінесе жас қозылар ауырады. Байқалатын кезі — қой қоздайтын мезгіл. Індеттің қоздырғышы сыртқы ортада ұзақ уақыт тіршілік ететіндіктен ауру қайта-қайта өрши беруі мүмкін.
Індет сау төлге ауру қойдан жұғады. Өйткені дизентерия қоздырғышы бар қойды қозы емеді де, ауру енесінің сүті арқылы төлге енеді. Сонымен катар, ауру қоздырғышымен ластанған қой қоралар, қой қоздайтын бөлмелерден індет жаңа туған қозыларға тарайды.
Аурудың қоздырғышы ішек куысында уын шығарады да, оның іріткіш қасиетінің салдарының ішектің кілегей қабығы қабынады. Соның әсерінен пайда болған токсин қозы организмін улайды.
Сонымен қатар, токсин қанның ақ түйіршігін уландырып, олардың фагоцитарлық қызметін жояды. Осы уланудың салдарынан ыдырағаи тканьдер кеселді одан сайын өршіте түседі[1,2].
Курстық жұмыстың мақсаты – анаэробты дизентерия ауруына қарсы ветеринариялық-санитариялық іс-шараларын зерттеу.

1 Қасымов, Е.И. Бірнеше түлікке ортақ жұқпалы ауруларды балау және күресу шаралары: оқу құралы жоғары оқу орындары үшін /Е.И.Қасымов - Алматы: Санат, 1992. –225б.
2 Сайдулдин, Т. Ветеринариялық індеттану: оқулық жоғары оқу орындары үшін /Т.Сайдулдин – І,2-кітап, Алматы: Санат, 1999. - 129 бет.
3 Носков, Н.М. Руководство к практическим занятиям по эпизоотологии: учебное пособие для вузов /Носков Н.М.-Москва: Колос, 1961.-126б.
4 Поляков, А.А. Ветеринарная дезинфекция: учебное пособие для вузов /Поляков А.А.- Москва: Колос, 1964.- 128с.
5 Сюрин, В.Н. Частная ветеринарная вирусология: учебник для вузов /В.Н Сюрин, Н.В.Фомина – Москва: Колос, 1979.-154с.
6 Сюрин, В.Н. Диагностика вирусных болезней животных: справочник / В.НСюрин и др. М: Агропром, 1991.-111с.
7 Тәжібаев, А.С. Научные основы эффективной дератизации объектов ветеринарного надзора: учебное пособие для вузов / А.С. Тәжібаев - Алматы, 2000.-156с.
8 Мырзабекова, Ш.Б. Ветеринариялық вирусология: учебник для вузов /Мырзабекова Ш.Б – Алматы: Білім, 2004. – 134б.
9Тұтқышбай, И.А. Жануарлар патологиясы: оқу құралы жоғары оқу орындары үшін /Тұтқышбай, И.А, Сабекова Д.Ө./ Шымкент,
2009- 176б .
10Арзымбетов Д.Е.Ветеринария ісін ұйымдастыру: Ауыл шаруашылық жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқулық /Арзымбетов Д.Е., Орынтаев Қ.Б., Қанатбеков Т.И. –Алматы, 2009.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Анықтамалар

Диагноз - ауру малдың жағдайы туралы қысқа түсінік
Ампиокс- ампициллиннің натрийлі тұздары мен оксациллиннен тұратын (2:1) қоспалы препарат. Ақшыл сарғыш түсті, ащы дәмі бар, иіссіз, борпылдақ зат. Суда оңай ериді; "Б" тізімі бойынша құрғақ жерде 20"С - тан төменгі температурада сақтайды.
Экмоновоциллин - бензилпенициллин(60000 Ә.Б.) мен экмолиннің (0,25 % - 5 мл) новокаинді тұзы. Қолданылуы пенициллиннің натриилі тұзына ұқсас. Бұлшық етке егіп қолданылады.
Тетрациклиндер - төрт ядролы гидроароматты қосындылардың конденсациялық туындылары. Бұл топтың негізін тетрациклин, хлортетрациклин және окситетрациклин құрайды.
Тетрациклин - бұл препарат құрылысы жөнінен тетрациклин қосындыларының ішіндегі ең қарапайымы, бірақ оларға тән микробтарға қарсы әсерімен бірге биологиялық белсенділігі толық сақталған.
Морфоциклин - тетрациклиннің синтетикалық туындысы. 1 мг-да 600 ӘБ бар. Әсері тетрациклинге ұқсас, бірақ суда жақсы еритін болғандықтан, тез нәтиже алу үшін қолданылады.
Эпидемиология - медициналық індеттану.
Эпизоотология- ветеринарлық індеттану.
Инфектология - жұқпалы аурулар туралы ғылымдар жиынтығы.

Аннотация

Ветеринария ісін ұйымдастыру пәнінен жазылған Анаэробты дизентерия ауруына қарсы ветеринариялық-санитариялық іс-шаралар атты курстық жұмысым 30 беттен тұрады.
Курстық жұмыс кіріспе, негізгі бөлім, өзіндік зерттеу, техника қауіпсіздігі, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімін қамтиды.

Мазмұны

Белгілер мен қысқартулар
Қысқартулар мен белгілер
Анықтамалар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1Негізгі бөлім ... ... .10
1.1Ветеринария саласындағы мемлекеттік реттеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 10
1.2 Қозының анаэробтық дизентериясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
1.3Қозы қылауы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
1.4Диплококкоз ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.5Жыбырлақ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
1.6Шаруашылықтағы індеттанулық талдау мен бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
1.7Індетке қарсы шаралар туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 2
1.8Ұйымдастыру-шаруашылық шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 3
2 Өзіндік зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
3 Техника қауіпсіздігі ... ... 26
Қорытынды ... ... .29
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... .30

Қысқартулар мен белгілер

м2 -шаршы метр
м3 - метр куб, көлем
м - метр
% - пайыз
°С - температура
мг м3 - көлем
г - грамм
кг - килограмм
Ә.Б.- әсер ету бірлігі

Нормативтік сілтемелер

Осы курстық жұмыста келесі нормативтік құжаттарды қолдануға сілтемелер жасалған:
МЖМБС 2.104 -2006 КҚБЖ (ЕСКД).Негізгі жазбалар.
МЖМБС 2.301 -68 КҚБЖ (ЕСКД).Форматтар.
МЖМБС 2.601 -2006 КҚБЖ (ЕСКД).Пайдалану құжаттары.
МЖМБС 2.304-81 КҚБЖ (ЕСКД).Сызбалық шрифттер.
МЖМБС 2.701-84 КҚБЖ (ЕСКД).Схемалар.Түрлері мен типтері.Орындауға қойылатын жалпы талаптар.
МЖМБС 2.321-84 КҚБЖ (ЕСКД).Әріптік белгілеу.

Ф. 7. 04 - 03

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті

__________________________кафедрасы

___________________________________ пәні бойынша

Курстық жұмыс

Пәні ___________________________________ ____________________
Жұмыс тақырыбы:__________________________ ___________________
Мамандығы:_________________________ ________________________

Орындаған _______________________________
(студенттің аты жөні,тобы)
Жетекші ___________________________________ __________
(оқытушының аты - жөні,ғылыми дәрежесі, атағы)

Жұмыс ____________
бағасы
бағасына қорғалды
_____________2016ж.

Норма бақылау:
_______________
қолы, аты - жөні

Комиссия:
_______________
қолы,аты - жөні
_______________
қолы,аты - жөні

Шымкент 2016 ж.

Ф. 7. 05 - 04

М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті

______________________________кафед расы

Бекітемін
Каф.меңгерушісі __
_________2016ж.

№____Тапсырмасы

___________________________________ пәні бойынша курстық жұмыс
Студент _______________________________
(тегі,аты-жөні)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жұмыс тақырыбы ___________________________________ ___________
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Бастапқы мәліметтер ___________________________________ _______

№
Курстық жұмыстың мазмұны

Орындалу
мерзімі
Көлемі
(парақ саны)
1

2

3

4

5

6

7

Ұсынылған әдебиеттер: 1.___________________________________ _______________________
2.___________________________________ _______________________
3.___________________________________ __________________________

Тапсырма берілген күні _________жұмысты қорғау күні________________
Жұмыс жетекшісі ___________________________________ ______________
(қызметі, тегі,аты - жөні, қолы)
Тапсырманы орындауға қабылдаған_________________________ ______
(күні, студенттің қолы)

Ф. 7. 04 - 06

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті

___________________________________ ____жоғары мектебі
_________________________________ ________кафедрасы

Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
_____________________
(қолы,аты - жөні)
_______________2016ж.

Курстық жұмысты қорғау

Хаттамасы №____

___________________________________ ___________________ пәні
студент____________________________ _тобы_________________________

Курстық жұмыс тақырыбы ___________________________________ __
___________________________________ ______________________________

Қорғау кезінде келесі сұрақтарға жауап алынды:
1.___________________________________ _____________________________
2.___________________________________ _____________________________
3.___________________________________ _____________________________

Курстық жұмысты орындау кезінде алынған балл (60 мүмкіндіктен) _____, қорғау бағаланды (40 мүмкіндіктен)_____балл.
Сомалық баллы______
Жұмыстың бағасы____________

Курстық жұмыс жетекшісі__________________________ __________
Комиссия мүшелері___________________________________ _____________
Комиссия мүшелері___________________________________ _____________
Қорғау күні__________2016ж.

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Еліміздің тәуелсіздігінің 10 жыл ішінде болған экономикалық өзгерістер ветеринарлық қызмет көрсету жүйесін түп-тамырымен өзгеруіне әкеп соқтырады.
Орталықталындырылған жоспарлы экономика кезеңінде қалыптасқан және бұрын толық мемлекет қаржысымен қаржыландырып келген ветеринарлық қызмет сапалы ветеринарлық қызмет көрсетуді қалыптастыра алмады. Ол жеке кәсіпкерлік саласының дамуына кедергі болады.
Осы жағдайлар Ветеринария туралы заңның талқыланып, 1995жылы қабылдануына әсер етті.
Бұл қаулы ТМД елдері арасындағы заңды күші бар және сол уақыттың барлық талаптарына жауап беретін алғашқы құжаттардың бірі болды. Ол елімізде ветеринарияның бір саласы жеке кәсіпкерліктің дамуына жол ашты және бұл ветеринариялық қызмет көрсетудің нарықтық дамуына негіз болды.
Ветеринариялық жүйені дұрыс қалыптастыру жолында жасалған жұмысты негізге ала отырып, төмендегі мәліметтерге көңіл бөледі:
мемлекеттік қадағалау, бақылау қызметінен шаруашылықтық-атқарушы қызметін бөліп ажырату жұмыстары атқарылды. Нарықтық экономикасы дамыған мемлекеттер мысалында ветеринарияда инспекторлық жүйе құрылды. Ол мемлекетегі қызметтегі бөлімнен, ауыл округына және базарға дейінгі аумақты қамтыды. Мемлекеттік ветинспекторлар ветеринарлық тәжірибе жүргізбейді.
ветеринариялық қызмет көрсетудің барлық саласы бәсекелестік ортаға шығарылған, бұған өте қауіпті жұқпалы аурулармен күресу шараларын ұйымдастыру және карантин қойылатын инфекциялық ауруларды жою жұмыстарын жүргізу қосылмаған.
ветеринария саласында жұмыс атқаратын мелекеттік өндірістер саны анықталған.
ветеринариялық препараттарды өндіруде барлық потенциалдық өндірушілердің байланысын қалыптастыруда және ветеринарлық қызмет көрсету нарығына ветпрепараттарды жеткізуде бәсекелестік ортасы кеңейтілген.
осы қалыптасқан өзгерістердің бәрі 1995 жылы қабылданған заңға қарама-қайшылық туғызады және ол 2002 жылдың 10 шілдесінде жаңа талаптарға сай келетін Ветеринария туралы заңды қайта талқылап, қабылдануының себебі болды.
жаңа Ветеринария туралы заңның мақсаты- ветеринарлық-санитарлықжағдайды жақсарту, жануарлар өнімдерін, шикізаттардың және ветеринарлық қадағалаудан өтетін басқа объектілердің қауіпсіздігін, халықты адам мен жануарларға ортақ жұқпалы аурулардан сақтау, сонымен қатар бірінші, экономикалық орталық құру.
мемлекеттік қадағалау қызметін жақсарту үшін бір жағынан ветеринарияның барлық саласын лицензиялайтын институттың құрылуы; ал екінші жағынан мемлекеттік қадағалау пунктерінде тексерілетін жүктерді дайындау, өңдеу, сақтау жұмысымен айналысатын бүкіл мемлекет территориясындағы барлық субъектілерді қамтиды және мемлекеттік ветбөлімнен ауыл аймағына дейін инсректорлық вертикаль құрылады.
заңның халықаралық ветеринарлық талаптарға жауап беруі, Қазақстанның Бүкіл әлемдік сауда ұйымы құрамына кіруіне себеп болады.
Бұл аурумен көбінесе жас қозылар ауырады. Байқалатын кезі -- қой қоздайтын мезгіл. Індеттің қоздырғышы сыртқы ортада ұзақ уақыт тіршілік ететіндіктен ауру қайта-қайта өрши беруі мүмкін.
Індет сау төлге ауру қойдан жұғады. Өйткені дизентерия қоздырғышы бар қойды қозы емеді де, ауру енесінің сүті арқылы төлге енеді. Сонымен катар, ауру қоздырғышымен ластанған қой қоралар, қой қоздайтын бөлмелерден індет жаңа туған қозыларға тарайды.
Аурудың қоздырғышы ішек куысында уын шығарады да, оның іріткіш қасиетінің салдарының ішектің кілегей қабығы қабынады. Соның әсерінен пайда болған токсин қозы организмін улайды.
Сонымен қатар, токсин қанның ақ түйіршігін уландырып, олардың фагоцитарлық қызметін жояды. Осы уланудың салдарынан ыдырағаи тканьдер кеселді одан сайын өршіте түседі[1,2].
Курстық жұмыстың мақсаты - анаэробты дизентерия ауруына қарсы ветеринариялық-санитариялық іс-шараларын зерттеу.

1 Негізгі бөлім

1.1Ветеринария саласындағы мемлекеттік реттеу

Ветеринария саласындағы мемлекеттік саясат
Ветеринария саласындағы мемлекеттік саясат:
1) мемлекеттік ветеринариялық қадағалау бақылайтын жүктерді өндіру, сақтау және өткізу кезінде мемлекеттік ветеринариялық қадағалауды жүзеге асыруға;
2) осы Заңның 11-бабында белгіленген ветеринариялық қызметтің жекелеген түрлерін жүргізуге мемлекеттік манаполяны сақтауға;
3) Қазақстан Республикасының аумағын басқа мемлекеттерден жануарлардың жұқпалы және экзотикалық ауруларының әкелінуі мен таралуынан қорғауға;
4) мемлекеттік ветеринариялық қадағалаудың тәуелсіздігін қамтамасыз етуге;
5) індет жағдайын объективті түрде бағалауды және ветеринария саласындағы халықаралық нормаларды ескере отырып, ветеринриялық ережелер мен нормативтерді ғылыми негізде әзірлеуге;
6) ғылыми негіздемесі болған жағдайда, ветеринариялық іс шаралар өткізудің халықаралық ұсыныстарда көзделгеннен анағұрлым жоғары деңгейіне жетуге;
7) ветеринариялық-санитариялық қолайлы жағдайды қамтамасыз ету мақсатында ветеринариялық іс шараларды жүзеге асыру кезінде мемлекеттік ветеринариялық қадағалау бақылайтын жүктерді өткізуді негізсіз шектеулерге жол бермеуге;
8) жануарлардың және адамның денсаулығына қауіп төндіретін, алып қойлатын және жойылатын жануарлардың құнын өтеу тәртібін белгілеуге бағытталған.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің ветеринария саласындағы құзіреті
Қазақстан Республикасы Үкіметінің ветеринария саласындағы құзіретіне:
1) ветеринария саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеу;
2) ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның ұсынуы бойынша жануарлардың аса қауіпті ауруларының профилактикасы мен диагностикасы жөніндегі республикалық бағдарламаларды бекіту;
3) ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның ұсынуы бойынша ветеринария саласындағы нормативтік құқықтың актілерді қабылдау немесе бекіту;
4) ветеринария саласындағы мемлекеттік органның ұсынуы бойынша, профилактикасы, диагностикасы және жойылуы республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатын жануарлардың аса қауіпті ауруларының тізбесін қабылдау немесе бекіту;
5) жануарлардың және адамның денсаулығына қауіп төндіретін, алып қойылатын және жойылатын жануарлардың құнын өтеу тәртібі мен шартарын белгілеу;
6) шет мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен ветеринария саласындағы ынтымақтастық;
7) осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілеріне сәйкес ветеринария саласында басқа да функцияларды жүзеге асыру кіреді.
Қазақстан Республикасының ветеринария жүйесі
Қазақстан Респуликасының ветеринария жүйесіне;
1) мемлекеттік органдардың ветеринария саласындағы қызметті жүзеге асыратын бөлімшелері;
2) мемлекеттік органдардың ветеринария саласындағы қызметті жүзеге асыратын бөлімшелері;
3) мемлекеттік ветеринариялық ұйымдар:
4) ветеринария саласындағы кәсіпкерлік қызметпен шұғылданатын жеке және заңды тұлғалар кіреді.
Ветеринарияны мемлекеттік басқару органдары
1. Ветеринарияны мемлекеттік басқару органдарына;
1) ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган;
2) мемлекеттік бақылау постылары бар шекарадағы және көліктегі мемлекеттік ветеринариялық қадағалаудың аймақтық бөлімшелері;
3) ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның облыстық, республикалық маңызы бар қаланың аумақтық бөлімшелері;
4) селолық округтердің, базарлардағы, мемлекеттік ветеринариялық қадағалау органдары бақылайтын жүктерді өндіру, дайындау, сақтау, өңдеу және өткізу жөніндегі ұйымдардағы ветеринариялық инспекторлары бар ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның аудандық, қалалық, аумақтық бөлімшелері жатады.
2. Ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган мен оның аумақтық бөлімшелерінің басшылары бір мезгілде- Қазақстан Республикасы мен тиісті аумақтардың бас мемлекеттік ветеринариялық инспекторлары, ал олардың орынбасарлары Қазақстан Республикасы мен тиісті аумақтардың бас мемлекеттік ветеринариялық инспекторларының орынбасарлары бола алады. Ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның басшысы әкімшілік мемлекеттік қызметшілердің тиісті лауазымдарына қоса бас мемлекеттік инспектор, бас мемлекеттік ветеринариялық инспектордың орынбасары деген арнаулы атаулар беруге құқылы.
Ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган мен оның аумақтық бөлімшелерінің құзіреті
Ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган мен оның аумақтық бөлімшелерінің құзіретіне:
1) ветеринария саласында біріңғай мемлекеттік саясат жүргізу;
2) жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңдарын сақтауына мемлекеттік ветеринариялық қадағалауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
3) жануарлардың аса қауіпті ауруларының профилактикасы, диагностикасы және жойылуы республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатын тізбесін әзірлеу;
4) аса қауіпті аурулармен ауыратын жануарлар ауруының профилактикасы, диагностикасы және оларды емдеу жөніндегі іс шараларды ұйымдастыру мен қамтамасыз ету;
5) денсаулық сақтау органдарымен бірлесе отырып, халықтың денсаулығын жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғауды ұйымдастыру және өзара ақпарат алмасуды жүзеге асыру;
6) Қазақстан Республикасының аумағын басқа мемлекеттерден жануарлардың жұқпалы және экзотикалық ауруларының әкелінуі мен таралуынан қорғауды ұйымдастыру;
7) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен ветеринариялық препараттарды мемлекеттік сатып алуды, сақтауды, тасымалдауды және пайдалануды ұйымдастыру;
8) Қазақстан Республикасының ветеринари саласындағы заңдарында белгіленген тәртіппен ветеринариялық іс шараларды, ветеринариялық ережелер мен нормативтерді, ветеринариялық есеп пен есептілік нысандарын, ветеринария саласындағы басқа да нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу мен бекітуді ұйымдастыру;
9) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ветеринариялық қызметтерді лицензиялау;
10) ветеринариялық препараттарды мемлекеттік сатып алу, ветеринария саласындағы жұмыстарды, ветеринариялық ғылыми зерттеулер мен ветеринария саласындағы мамандарды қайта даярлау тапсырыстарын орындау жөніндегі республикалық бюджеттік бағдарламаларды, нормативтік конкурстық және тендерлік құжаттама ны әзірлеуге қатысу;
11) Жануарлар аурулары бойынша індет мониторингін ұйымдастыру және індет жағдайын зерделеу;
12) Жүргізіліп жатқан ветеринариялық іс шаралар, белгіленген ветеринариялық ережелер мен нормативтер, Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы басқа да нормативтік құқықтық актілері туралы мүдделі тұлғаларға ақпарат беруді ұйымдастыру мен қамтамасыз ету;
13) Ветеринариялық препараттарды, аспаптарды, құрал-саймандарды, жемшөп пен жемшөптік қоспаларды байқаудан өткізуді, бақылауды, оларды тіркеу сынағынан өткізуді ұйымдастыру, сондай-ақ ветеринариялық препараттарды мемлекеттік тізілімін жүгізу;
14) жаңа ветеринариялық препараттарға, аспаптарға, құрал-саймандарға, жемшөп пен жемшөптік қоспаларға қорытындылар беру;
15) халық арасында ветеринариялық ағартушылық жұмысты ұйымдастыру және жүргізу;
16) Мал шаруашылығы объектілерін және жануарларды өндіру, дайындау, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты өңдеу жөніндегі ұйымдарды пайдалануға қабылдайтын мемлекеттік комиссияларға қатысу;
17) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен ветеринария саласындағы халықаралық ұйымдарда Қазақстан Республикасының атынан өкілдік ету, сондай-ақ олармен ынтымақтастықты ұйымдастыру;
18) Қазақстан Респуликасының заңдарына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асыру;
Мемлекеттік органдардың ветеринария саласындағы қызметті жүзеге асыратын бөлімшелері
1.Жануарларды ұстайтын және пайдаланатын мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен ветеринария саласындағы мынандай қызметтерді:
1) тиісті мемлекеттік органдарга тиесілі жануарлар ауруларына профилактика және диагностика жасау, оларды емдеу;
2) тиісті мемлекеттік органдарға тиесілі мемлекеттік ветеринариялық қадағалау объектілеріне мемлекеттік ветеринариялық қадағалау қызметін жүзеге асыратын бөлімшелер құра алады.
2. Мемлекеттік органдардың осы баптың 1-тармағында аталған бөлімшелері мемлекеттік ветеринариялық қадағалауды жүзеге асыруды қоса алғанда, ветеринариялық шараларды ұйымдастыру мен орындауға қатысты бөлігінде Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңдарын басшылыққа алады.
3. Мемлекеттік органдарды осы баптың 1-тармағында аталған бөлімшелері ветеринариялық есеппен жүргізеді және оларды Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңдарында белгіленген тәртіппен табыс етеді.
Жергілікті өкілдері және атқарушы органдардың ветеринария саласындағы құзіреті
1.Жергілікті атқарушы органдар мемлекеттік ветеринариялық ұйымдар құрып, олардың құрылымын, қаржыландыру және материалдық-техникалық қамтамасыз етілу тәртібін белгілей алады.
2.Жергілікті атқарушы органдар ветеринариялық инспекторларға олардың мемлекеттік ветеринриялық қадағалау функцияларын атқаруына көмек көрсетеді, ауру жануарларды санитарлық союды қоса алғанда, ветеринариялық іс шаралар жүргізуді ұйымдастырады, сондай-ақ жергілікті уәкілетті органдардың шешімі бойынша оларды жүзеге асыруға жергілікті бюджеттерден қаражат бөле алады [10].

1.2Қозының анаэробтық дизентериясы

Ауруға негізінен жаңа туған, мерзімі 5 күнге жетпеген қозылар шалдығады, ауру өте жіті түрде өтеді. Ал 10 -- 15 күндік қозылар бүл ауруға сирек шалдығады.
Қ о з д ы р ғ ы ш ы -- клостридиум перфрингенс деген ауа жоқ жерде тіршілік ететін микробтың В типі.
Эпизоотологиясы. Бұл аурумен көбінесе жас қозылар ауырады. Байқалатын кезі -- қой қоздайтын мезгіл. Індеттің қоздырғышы сыртқы ортада ұзақ уақыт тіршілік ететіндіктен ауру қайта-қайта өрши беруі мүмкін. Індет сау төлге ауру қойдан жүғады. Өйткені дизентерия қоздырғышы бар қойды қозы емеді де, ауру енесінің сүті арқылы төлге енеді. Сонымен катар ауру қоздырғышымен ластанған қой қоралар, қой қоздайтын бөлмелерден індет жаңа туған қозыларға тарайды.
Аурудың өршуі. Аурудың қоздырғышы ішек куысында уын шығарады да, оның іріткіш қасиетінің салдарының ішектің кілегей қабығы қабынады. Соның әсерінен пайда болған токсин қозы организмін улайды. Сонымен катар токсин қанның ақ түйіршігін уландырып, олардың фагоцитарлық қызметін жояды. Осы уланудың салдарынан ыдырағаи тканьдер кеселді одан сайын өршіте түседі.
А у р у д ы ңнышаны. Ауру жасырын және баяу, созылмалы түрде өтеді. Жасырын кезеңі 5 -- 12 сағатқа созылады. Ауру қозы енесін ембейді, іші өтеді, нәжісі сұйылып сарғыш тартады. Біразуақыттан соң ол қоюланып, қоңырланады. Кейде нәжіске қан араласады. Ауырған қозы әлсін-әлсін күшене береді, соның салдарынан қозының белі бүкірейіп, іші қабысады. Қозы селқос тартады, жүні үрпиіп, бір жерде бұйығып ұзақ тұрып алады, енесін ембейді. Дене қызуы 41 градусқа дейін көтеріледі. Тыныс алуы, жүрек соғуы жиілейді, қиналады. Әбден арықтап ақырында өлім-жітімге ұшырайды.
Ауру баяу, созылмалы түрде өтсе қозы көп кешікпей аурудан сауығады. Ауырған қозы- лардың 80 -- 100 процентке жуығы өлім-жігімге ұшырайды.
Өлекседегі өзгерістер. Сойып қарағанда елексе өте арык, болады. Ішекте ерекше патологиялық өзгерістер байқалады. Ол қабынған ішек қуысы қан аралас жынға толып, ішектің кейбір тұстарынан жара көрінеді. Шажырқай бездері қалыптьі кәлемінен үлкейгені, қанталап, талаурағаны байқалады. Бауырыныд үлкейгені, қанға толып босаңсығаны айқын көрініп тұрады. Жүрек етінін, жұмсарғаны анық білінеді. Үлпершегі сары, қоймалжың сұйыққа толып тұрады.
Бұл қозы ауруы клиникалық белгілеріне, өлекседегі өзгерістеріне және бактериологиялык зерттеудің нәтижесіне қарап анықталады. Қозының анаэробтық дизентериясының клиникалық нышаны кокцидиозбен сальмонел лез диареясының белгілеріне ұқсас келеді.
Сондықтан аталған індеттерді бір-бірімен ажырата білу қажет.
Кокцидиозбен көбінесе марқайған -- 6 -- 12 ай аралығындағы қозылар ауырады. Індет күз (89,1%) және көктем (83%) айларында байқалады(профессор С.К.Сыбанбаев). Кокци - диозбен ауырған қозыны сойып қарағанда оның ішек қабықтарының едәуір қалыңдағанын байқауға болады. Қозы ішегінің шырынын лабораториялық тексеру әдісімен анықтағанда кокцидидің көптеген ооцистерін байқаймыз.
Диарея іидетімен де көбінесе марка қозылар ауырады. Ауырған қозылардың ішек- қарнында айтарлықтай патологиялық өзгеріс болмайды. Паренхиматозды органдарды лабораториялық әдіспен тексеру нәтижесінде сальмонеллез қоздырғышын ажыратуға бо - лады.
Аурудың алдын алу шаралары. Шаруашылықта қозы басын аман сақтау үшін қойларға берілетін азықтың құнарлы, сіңімді, витаминді болуына баса назар аудару қажет. Қой жаппай қоздайтын мезгілде зоогигиеналык ережелерді бұлжытпай орындау керек. Қораны уақытылы дезинфекциялайды. Шаруашылықта ауру білінісімен ауырған және ауру нышаны анық білінбей жүрген қойларды бөліп емдеу керек. Егер індет байқала қалса туғаныиа 2 сағат болған қозылардың тері астына дизентерияға қарсы 5 мл мөлшерде арнайы қан сарысуы егіледі. Ауру шыққан шаруашылықта барлық саулықтарға жыл сайын вакцина егу кажет..
Анаэробтық дизентерияға қарсы қозы үшін поливалентті ГНКИ вакцинасы қолданылады. Буаз саулықтар үшін вакцинамен бірге арнайы қан сарысуы егіледі. Ауырған малды емдегенде де осы қан сарысуы қолданылады.
Қозыны иммундау үшін қозы дизентериясына қарсы бивалентті ((ГНКИ) қан сарысуын пайдаланады. Ем неғұрлым ертерек басталып, күтім айтарлықтай жақсы болса, нәтиже де соғұрлым жақсы болады.

1.3Қозы қылауы

Қозы қылауы -- жас қозының жұқпалы ауруы. Індетке шалдыққан қозылардың
60проценті өледі.
Қ о з д ы р ғ ы ш ы -- сальмонелла бактериясы.
Төзімділігі. Креолиннің 5 проценттік эмульсиясы сальмонелла бактериясын үш сағатта қырып тастайды. Ксилонафтың 4 проценттік ерітіндісі мен нафтолизолдың ыстық (60 -- 70 градустық) эмульсиясы, күйдіргіш натрийдың 2 процентті ерітіндісі қоздырғышты 2 сағатта жояды.
Аурудың эпизоотологиясы. Қылаумен барлық мал ауырады, бірақ көбінесе 5 күндік жас қозылар шалдығады. Қылау індеті бір жерде тұрақты болмайды. Қей шаруашылықта осы індетпен тек буаз саулықтар ауырса, басқа шаруашылықта жас қозылар арасында байқалады.
Індет айналаға ауырған және ауырып жазылған қой арқылы тарайды. Сонымен қатар ауруды қолдан ұрықтандыру кезінде қошқарлар да таратады және микроб түскен шөп, су арқылы жұғады. Індетті шопандар иттерінің де таратуы мүмкін.
Аурудың шығуының бірнеше себебі бола - ды. Бірінші -- буаз саулықтың күтімінің нашарлығы, екінші -- азықтың құнарсыз болуы минералды-витаминді заттардың қажетті мөлшерде азық құрамында болмауы. Үшінші -- қыс мезгілінде мұздаққа жаю, суаттың ластануы және т. б.
А у р у д ы ң н ы ш а н ы. Қылауға шалдыққан буаз саулықтар буаздығының 4 - айлығында жаппай іш тастайды. Қозы туған соң 5 күн өтісімен ауырады, яғни қоздырғыш қозыға енесінің құрсағында жатқанда жұғады. Ауырған қозы денесінің температурасы көтеріледі, өкпесі қабынып, жүрек қызметі нашарлайды, іші өтеді, қиналады. Қозының жалпы организмі әлсірейді. Ауру меңдеп 2 -- 4 күн ішінде қозы өледі.
Өлекседегі өзгерістер. Өлген козыны сойып қарағанда шелдің ісінгенін, оган фибрин аралас қызыл түсті жалқаяқ жиналғанын көреміз. Өкпесінде фибрин тұнған сілемдер кездеседі. Ішек қуыстарының қанталағаны, бүйректерінін, жұмсарғаны білініп тұрады.
А у р у д ы а н ы қ т а у. Қозының қылауы аурудың эпизоотологиясына, ауру нышанына, өлекседегі өзгерістеріне, бактериологиялық зерттеудің қорытындыларына карай ажыратылады.
Е м і. Қылаумен ауырған төлді белгілі мнлшерде алыиған синтомицин, неомицин, мономицин, левомицетин, фуразолидон дәрілерімен емдейді.
Іш тастаған саулықтарды дереу бөліп алып, жеке күтім жасап, тиісті дәрілермен емдеу керек. Қылаудың салдарынан өршіген эндометритті (жатырдың ішкі бетінің қабынуы) жатынды мұқият тазартып, дезинфекциялайды. Дезинфекция үшін ашутастың 0,25 -- 1процентті ерітіндісін, 1 : 1000 перман - ганат, соданың 1 -- 2 процентті ерітіндісін, ас тұзының 5 -- 10 процентті ерітіндісін, 1:1000 ривонол қолданылады. Жатыр қуысындағы эксудатты сыртқа шығару үшін саулыққа тері астына 0,5 -- 1 мл прозерпин егеді. Екі тәулік өткен соң тағы еккен мақүл. Жүрек қызметін жақсарту үшін камфора майы, кофеин, глю - коза қолданылады.
Қой қорасы жаңа сөндірілген әктің 3 -- 5 процентті ыстық эмульсиясымен, қи биотермиялық әдіспен зарарсыздандырылады. Аурудан әбден айыққан соң қораға ақырғы рет дезинфекция жасалынып, карантинді ашуға болады.
Сақтандыру шаралары. Төл арасында қылау ауруын шығармас үшін алдымен саулыктардың күтімін жақсарту қажет. Мал - ды қүнарлы азыкпен азықтандыру, олардың қорасын, өрісін, суатын таза ұстау керек. Саульіқ қойларды қыс кезінде мұздақ жерге жаюға, жауын-шашынды күндері өріске шығаруға болмайды. Малды көгерген, иістенген, борсыған пішенмен, үсіген сүрлеммен азықтандырмау қажет. JIac суаттан суаруға рұқсат етілмейді.
Індет таратушы қойды тауып алып оқшаулап, жеке емдеу керек. Оны табу үшін РА әдісін және басқа да бактериологиялық зерттеулерді ұдайы жүргізіп отыру қажет. Қылау ауруы байқалған отарлар жаз не күз айларында серологиялық әдіспен түгелдей тексерілуі тиіс.
Сақтандыру ретінде қойға қылауға карсы гипериммундық сарысу қолданылады. Ауру байқалған шаруашылықта бойдақ қойларды саулық отарына қосуға болмайды. Бұл отардағы саулықтарды вакцинациялайды. Іш тастаған қойдың қағанағы, шуы жиналып алынып, көміп тасталады. Аула, қора, күту бұйымдары дезинфекцияланады.
Төлдейтін қоралар өте таза, қозы тұратын бөлім жылы, ауасының таза, жаңа болып тұруы осы індетті болдырмаудың бірден-бір кепілі.
1.4Диплококкоз

Диплококкоз -- қозының өкпесін, асқазанын, буындарын зақымдайтын және өте жіті өтетін індет.
Аурудың микробы сыртқы ортаға төзімсіз келеді. Қой нәжісімен араласып сыртқа шықкан микроб күн сәулесінде екі айға дейін, қаранғы жерде бірнеше ай бойы өмір сүреді. Микроб 50 -- 60°С ыстықта 10 минуттың ішінде өледі.
А у р у д ы ң э п и з о о т о л о г и я с ы. Індеті қозыға ауру қойдан жұғады, яғни ауырған саулықтың жыныс органдары, желіні қабынады да, енесін емген қозы ауруға шалдығады. Ауруға көбінесе 2 -- 3 айлық қозы бейім келеді. Күтімі нашар қой ауруға тез шалдығады. Індет Қазақстанның оңтүстік аймағында көктем, жаз мезгілінде шығады.
А у р у д ы ң н ы ш а н ы. Ауырған тел қызуы 40 -- 41° С-қа дейін көтеріледі. Қозының тыныс алуы қиындап, тамырының соғуы жылдамдайды. Қөздері қызарады. 3 -- 4 күн өткен соң жөтел пайда болады, қозы ыңқылдап, жүні жығылады. Төлдің іші өтіп, танауынан маңқа ағады. Нәжіске қан, жалқаяқ араласады, екі күннен кейін қозының буындары ісінеді. 3 -- 4 күн өткен соң төл әбден арып, қиналып өледі. Өлер аядында қозы денесінің қызуытөмендейді.
Өлекседегі өзгерістер. Өлген төлді сойып қарағанда кілегейлі және сыртқы қабықтары, ішкі органдары қанталағанын, лимфа бездерінің үлкейгенін, іштің кеуде және үлпершек куыстарында қан аралас жалқаяқ іркілгенін кереміз. Талақтың үлкейгені, бауырдың ісініп босаңсығаны, өкпенің қабынып, қарайғаны айқын білініп, тіліп жібергенде екпе ұлпасы алапестеніп тұрады. Қозы буындарының іскені байқалады.
Ауруды анықтау. Індет эпизоотологиясына, клиникалық белгілеріне, өлекседегі өзгерістеріне қарай анықталады. Ауруды ажырату қиынға түссе, бактериологиялық зерттеу, биологиялық сынау әдістері қолданылады.
Емі және алдын алу жолдары. Ауырған төлді бөліп алып, диплококкозге қарсы 5 -- 10 мл мөлшерде арнаулы қан сары - суы егіледі. Жүрек қызметін жаксарту мақсатымен күніне 2 -- 3 рет кофеин, камфора жіберіледі. Қозының әр кг салмағына 0,02 -- 0,05 ЕД есебімен норсульфазол ішкізген дұрыс. Бұлшық етке малдың 1 кг салмағына 1000 -- 2000 ЕД есебімен 2 -- 3 тәулік бойы күніне 2 -- 3 рет пенициллин жіберіледі. Стрептомицин 2000 ЕД есебімен 2 -- 3 тәулік бойы күніне 1 рет егіледі.
Індетке қарсы антибиотиктерді қан сарысуымен қатар қолданса нәтижелі болады.
Қора, төл күтуге қолданылған ыдыс-саймандар күйдіргіш натрдың ыстық ерітіндісімен зарарсыздандырылады.
Шаруашылықта диплококк індеті бұрын байқалғанболса жаңа туған төлге аурудан сақтандыру мақсатымен 5 -- 10 мл қан сары - суы егіледі. Ал бір апта өткен соң төлдің бұлшық етіне диплококк формолвакцинасы жіберіледі. Вакцина екі рет егілуге тиіс.
Аурудың алдыналу үшін төл азығының құнарлы, сіңімді болуына баса көңіл бөлу керек. Қораның тазалығы, жылылығы, жарықтығы ауруды болдырмауға үлкен септігін тигізеді.
Жыныс органдары зақымдалған ұрғашы малды шағыстыруға болмайды. Ондай қойдан алынған төлді де 2 -- 3 аптаға дейін кеп төлге қоспай бөлек ұстау қажет.

1.5Жыбырлақ

Жыбырлақ -- қозы мен тоқтының жұқпалы ауруы. Індетке сақа қойлар да шалдығады.
Ауру қоздырғышы шөп, ішкен су аркылы ішке енеді де (қоздырғыш әдетте малдың ішек-қарнында тіршілік етеді, өзіне қолайлы жағдай туғанда микроб өте жылдам көбейіп, токсин шығарады. Токсин ішек арқылы сорылып, қан тамырларымен барлық организмге жайылады. Содан соң организмнің клеткаларына сіңіп, бүкіл денені улайды.
Қ о з д ы р ғ ы ш ы -- клостридиум перфингенс микробының Д және С типі болып табылады. Олар ауа жеткіліксіз жерде өсіп - өнеді. Сыртқы ортада төзімді, жер қыртысында жылдар бойы тірі сақталады. Ыстыққа төзімді, қайнаған суда 90 минуттың ішінде өледі.
Эпизоотологиясы. Індетке тоқтылар мен козылар шалдығады. Ауру көбінесе күз мезгілінде жиі байқалады. Қөктемде буаз, қоздаған саулықтарауырады. Жыбырлақ қыста туған қозыларды жайылымға шығарған кезде жиі кездеседі. Төлдің күзде ауыратын себебі оларды қысқы жайылымға көшіргенде асқазанның ас қорыту процесі нашарлайды. Көктемде саулықтардың буаздығына, тууына байланысты физиологиялық жағдайы ауытқиды.
Жыбырлақ ауру қой, өлексе, азық, су арқылы жүғады. Бір рет індет шыққан жерде оның жыл сайын қайталана беруі мүмкін.
А у р у д ы ң н ы ш а н ы. Індет өте жіті, жіті, созылмалы түрде өтеді. Қозы, тоқты өте жіті түрімен ауырса шөп, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.