СПИД ауруы туралы

КІРІСПЕ

1. СПИД кайдан пайда болды

2. СПИД коздырғышы

3. СПИД.ті коздыратын вирустың таралу жолдары

4. СПИД ауруының белгілері

5. СПИД.тің алдын алу

6. СПИД.ті емдеу мәселелері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Соңғы жылдары жер шары халықтарының назары XX ғасыр обасы аталған - СПИД (синдром приобретенноғо иммунодефицита - иммуннтет жетіспеушілік синдромы) дертіне аууда. Қазірдің өзінде ондаған мың адамдардың өмірін жойған осы бір катерлі ауру жайында жүмыр жердін түкпіртүкпірінде күн сайын хабар бермей отырған бірдебір ғазет, журнал, теледидар немесе радио торабы жоқ. Бұл дерттін кара бұлты бүкіл жершарын басып келеді. Сондықтан да осы аурудың алғашқы және негізгі белгілері, одан сақтану жолдары, аурудың алдын алу және емделу тәсілдері сиякты мәселелер барша жұртты мазалап, ойландырып, толғандыруда.
Осы ұсынылып отырған жұмыстың максаты - аталған сұрактар жайында мағлұмат беру. Айтар сөзіміз түсінікті болу үшін жалпы жұкпалы аурулар қалай тарайтынына қысқаша тоқталып өту қажет сияқты.

1. А.С. Шевелев, СПИД - загадка века; М.,1991г.

2. Б.И. Веркин, Ю.Л. Волянский, Л.М. Марчук и др., Синдром приобретенного иммунодефицита. Возможные механизмы взаимодействия вируса иммунодефицита человека с клетками организма; Харьков, 1988.

3. М. Адлер, Азбука СПИДа; М.: Мир, 1991.

4. Л.А. Кожемякин, В.Г. Бондаренко; Нестабильность генома и СПИД. Биохимия, 1992, т. 57, в. 9, с. 1417-1426.

5. Интернет: WWW.AІDS.ru
6. «Денсаулықң журналы 3,2003

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

М А 3 М Ұ Н Ы

КІРІСПЕ

1. СПИД кайдан пайда болды

2. СПИД коздырғышы

3. СПИД-ті коздыратын вирустың таралу жолдары

4. СПИД ауруының белгілері

5. СПИД-тің алдын алу

6. СПИД-ті емдеу мәселелері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Соңғы жылдары жер шары халықтарының назары XX ғасыр обасы аталған -
СПИД (синдром приобретенноғо иммунодефицита - иммуннтет жетіспеушілік
синдромы) дертіне аууда. Қазірдің өзінде ондаған мың адамдардың өмірін
жойған осы бір катерлі ауру жайында жүмыр жердін түкпіртүкпірінде күн сайын
хабар бермей отырған бірдебір ғазет, журнал, теледидар немесе радио торабы
жоқ. Бұл дерттін кара бұлты бүкіл жершарын басып келеді. Сондықтан да осы
аурудың алғашқы және негізгі белгілері, одан сақтану жолдары, аурудың
алдын алу және емделу тәсілдері сиякты мәселелер барша жұртты мазалап,
ойландырып, толғандыруда.
Осы ұсынылып отырған жұмыстың максаты - аталған сұрактар жайында
мағлұмат беру. Айтар сөзіміз түсінікті болу үшін жалпы жұкпалы аурулар
қалай тарайтынына қысқаша тоқталып өту қажет сияқты.

1. СПИД ҚАЙДАН ПАЙДА БОЛДЫ

Жер шарының әр түкпіріндегі медицина ғылымынык тәжірибелі мамандары
арасында адам өміріне өте қатерлі осы ауру кайдан пайда болдың деген
айтыстар күнібүгінге дейін жүріп келеді.
АҚШ ғалымдары СПИД туралы жүргізілген ғылыми жұмыстардың нәтижесіне
сүйене отырып, бұл ауру адам баласының белгілі бір бағытта жүргізген
ісінің жемісің деген тоқтамра келді.
Франс пресс агенттігінің хабары бойынша Англиянын вирусолог докторы
Д.Сили: СПИД вирусы бактериологиялық кару жасаумен айналысып жатқан
лабораториялардың бірінде жасалғанң,- деген батыл тұжырым айтты.
Париждегі Пастер атындағы институттың ғалымдары өздері жүргізген
зерттеулердіқ арқасында мынадай тұжырымға токталады: СПИД вирусы осы
ғасырдың 70ші жылдарынын соңына дейін дүниеде болған емес және ол табиғи
өзгерістерге түскен баска вирустарға да жатпайдың. Бұл ой СПИД вирусы
африкалықтарданң немесе маймылданң шықты деген саудагерлік теорияларды
жокка шығарады.
Кептеген ралымдардың ойынша, СПИД вирусы АҚШтың өзінде жасалран.
Швейцарияның Вохенцайтунгң газетінде вирус АҚШтын ФортДетриктегі (Мэриленд
штаты) бактернологиялық соғыстын тәсілдерін зерттуге арналған
лабораториядан шыруы мүмкін екені жазылған.
Америкаиың ксйбір документтерін тексере келіп, 1986 жылы Англияның
Гардианң газеті де осындай корытыидыға келді. Оның тұжырымы бойынша, 1969
жылы АҚШтың корғаныс министрлігінің. өкілі АКДІІ конгресінің бюджет
комиссиясы мәжілісінде сөйлеген сөзінде: Пентагон адам организмінде
иммунитет жетіспеушілікке немесе оны мүлдем жойып жіберуге соқтыратын
биологиялық әскеріі жаңа затты жасауға бар күшін салудаң,-деп көрсеткен.
Әрине, кездейсоқ бір кателіктін аркасында бұл вирус сыртқы ортаға шығып,
тарай бастауы да ғажап емес. СПИД ауруының АҚШ әскерн кызметкерлерінің
арасында кен тарауы осыған байланысты болуы да мүмкін. Пентагон өкілдерінің
аіітуынша әскери кызметтегі 1 миллион 200 мын, еркек пен әйел тексеріліп,
олардың 2 мыңнан астамы СПИД вирусымен закымдалғаны анықталран.
АҚШ ғалымдарынын көрсетуінше СОНҒЫ жылдары СПИД ауруымен бұрынғыдай
гомосексуалистер, нашақорлар және жезөкшелер жиірек ауырғанымен, бұл дерт
халыктын басқа топтарында да кеңінен табыла бастаған. АҚШ армиясында әр
уакытта жүргізілетін тексерулер бұл вирусты семья кұрғандар мен кұрмағандар
арасынаи тең шамада табура болатынын көрсеттің, - дейді Уолтер Ридтегі
армиялық ғылымызерттеу институтынын кызметкері доктор Роберт Рэдфилд.
Жоғарыда аталран Швейцариянын Вохенцайтунгң апталық газетінің хабарына
қарағанда, 1985 жылы көктемде АҚШтың Атланта қаласында өткен СПИД
проблемаларына арналған халықаралық конгресте сөйлеген америкалық зерттеуші
Макс Эссекстің сөзі жиылғандарға ортаға жай түскендей эсер еткен. Онын
сөзіне қараранда кейбір аурулардан Орталык. Африкада өмір сүретін макака
маймылдарында кездесетін SТL-Ү3 вирусы табылған. Эссекс жүргізген
зерттеулерде кемшіліктер болғанына карамастан, кейбір ғалымдар мүмкін СПИД
маймылдан тарадың деген теорняға сене бастаған. Егер макака вирусың
тексерілгендердін жартысынан табылса, қалран жартысынан неге табылмайды?!
Сонымен, Эссекс псн онын тобының макака вирусынң денсаулығы жаксы
африкалық азаматтардың. жартысынан табуы неліктен? Эссекстін бұл ибары көп
елдерде тексерілді, бірақ еш қолдау таппады.
1985 жылдың жазында Дүниежүзілік Денсаулық сактау ұйымы маймыл
теориясынң тиянаксыз деп тауып, бұл шсшім 1986 жылы июнь айында Парижде
өткен СПИД проблемаларына арналған конгресте бекітілді.
СПИД ауруын қоздырады деп есептелетін НІҮ вирусы да Африкадан шыкқанң
дейтін теория біршама үзақ өмір сүрді. Кейбір ғалымдардың зерттеулердің
нәтижелері бұл теорияра дәлел окелгендей болды. Себебі, африкалык,
азаматтардан алынран және 1984 жылдан бері сақталран қаидарды қайталап
тексеру кезінде осы вируска қарсы организмде антитела, яғни, организмде
оған қарсы күресетін қорраныш заттарынын пайда болғандығын дәлелдейтін
реакция байқалран.
Кейіннен мұқият түрде жүргізілген тексерулер бұл тұжырымдардың теріс
екенін көрсетті.
СПИД ауруының пайда болуы жайындағы осындай теріс пікірлердін
жойылуына, Берлинде тұратын Лелли және Якоб Сегалдардың ғылымизерттеу
жұмыстарынын нәтижесі зор болды. Олардың біреуі - биофизик, екіншісі -
иммунолог. Бұл ғалымдардың тұжырымдауы бойынша НІҮ вирусы табиғи ортаның
жемісі емес, оны жасаған адам.
Бұл ойларын олар былай деп түсіндіреді: НІҮ вирусы - АҚШта
әскерибиологиялық ғылыми зерттеу кезінде адамға деген қатері онша
түсінілмеген және бактериологиялык каруға жарамсыз танылған микроорганизм.
Себебі, осы вируспен түрмеде отырғандарды өз еркіменң зақымдағанда олар
тез уақытта ауыра қоймаған. Лабораториялық зерттеулер кезінде орын алған
кемшіліктердін кесірінен вирус адамдар арасында тарауға мумкіндің алған.
Ерлі-зайыпты Сегалдардың ойынша, бұл вирустың тарауына лабораторияда
болған авария себеп болуы да мүмкін. Дегенмен, вирустың белгілі бір
мақсатпен даярланғанына олар еш күмән келтірмейді. Вирус шамамен 1978 жылы
жасалған. Микробтарды белгілі бір касиетке бағдарлап өзгерту тек жоғарыда
аталған Форт Детриктегі 1977 жылы ұйымдастырылған әскери лабораторияда ғана
мүмкін екен. Ал азаматтық лабораторияларда вирусты осылай өзгертіп
пайдаланудың еш қажеті жоқ еді.

2. СПИД КОЗДЫРҒЫШЫ

СПИД қоздырғышын немесе адамда иммунитет жетіспеушілікті туғызатын
вирусты (ВИЧ-1) 1983 жылы ғалымы, вирусолог Л.Монтанье тапты. Ал, жылы
америкалық ғалым Р.Галло вирустың барлық касиеттерін жанжакты тексеріп
жариялады.
СПИД вирусы адам организмінде калай өмір суреді? Адам организміие
енген ол қанның лимфоцит клеткаларының ішіне кіріп, клетканык генетикалық
аппаратына жабысып, тез көбейе бастайды. Осынын әсерінек клетка жарылып
өледі. Одан шыккан вирустар жаңа клеткаларға жабысып, өткен процесті
қайталайды. Лимфоцит клеткаларының осылай өле беруі салдарынан күндердің-
күнінде организмде иммуннтет жетіспеушілік пайда болады. Бұл жасырын кезең
ондаған жылға дейін созылуы мүмкін. Айрықша еске салатын жай, осы жасырын
кезең кезінде адам өзін аурумын деп есептемейді. Бірақ, ол өзімен
қатынастағы адамдарға жұкпалы аурудың көзі ретінде СПИДті тарата береді.
СПИД вирусы химиялық немесе физикалык әсерлерге өте төзімсіз. Вирусты
57 градусқа дейін қыздырса өледі. Сондықтан вирус бар зат қайнатылса, оның
шыдамайтыны анык. Әдеттегі медициналык тэжірибеде қолданылатын спирт,
аңетон, эфир, гидрохлорид, натрий және т. б. дезинфекциялык заттар СПИД
вирусын оп-оңай жоқ кылады. Жаракаттанбаған адам терісіне түскен вирус
осындағы қорғаныш ферменттерікік немесе басқа да бактериялардың әсерінен
тез уақытта өледі.
Өкінішке орай, СПИД вирусьш өлтіретін дәрілік заттар адам клеткаларына
да зияндығын тигізеді. СПИД ауруын емдейтін тиімді дәрілер жасаудың бір
қиындығы осыған байланысты.
1985-3986 жылдары СПИД вирусына (ВИЧ1) ұқсас төртінші типті маймыл
ретровирусы мен ВИЧ2 (ВИЧ1ден кейбір генетикалық белгілері өзгешелеу вирус)
вирустары табылды. Бұл екі вирустың адам үшін эпидемиологиялық маңызы онша
жоғары емес деп саналады.
Соңғы кезде Сан-Францискодағы (АҚШ) Калифорния университеті ғалымдары
СПИДтің ВИЧ1 және ВИЧ2 вирустарын бір адамнан табуға болады деген жаңалық
ашты. Ассошиэйтед пресс агентінің хабары бойынша, Африканың батысында
орналаскан Кот д Ивуар мемлекетінің 37 жастағы бір әйелінен СПИДтің екі
вирусы бірдей табылған.
СПИДтің ВИЧ1 вирусынан АҚШта 45 мың адам қаза болды. Ал, СПИДтің ВИЧ2
вирусымен ауырғандар Батыс Африка мен Европаның кейбір мемлекеттерінде
кездеседі.
СПИДтің тек бір вирусымен ғана күрес жургізу, оған профилактикалык
шаралар ұйымдастыру өте киын. Бүгінде, адамзат баласынын СПИДтің екі бірдей
вирусымен ауруы СПИД-ке карсы күресті одан әрі қиындата түседі.

3. СПИДТІ КОЗДЫРАТЫН ВИРУСТЫҢ ТАРАЛУ ЖОЛДАРЫ

Әдетте, СПИД вирусы үшін адам организмінің ішкі ортасы қажет. Ол
хайуанаттардың организмінде өмір сүре алмайды. Оның өсіп-өнуіне, көбеюіне
тек адам клеткасы мүмкіндік береді. Сондықтан да СПИД адамға
жанжануарлардан жұқпайды. СПИД ауруын тарататын тек адам ғана.
СПИД вирусы ауырған адамнан сау адамға қалай жетеді? Ол үшін
біріншіден, вирус ауырған адамнан сыртқа шығуы керек; екшшіден, сыртқа
шыққан вируғ сау адам организміне жетуі қажет. Міне, осы екі процессті
белгілі совет эпидемиологы СССР Медицина ғылымы академиясының академигі
Л.В.Громашевский жұк.палы аурулардың таралу механизмің, деп атаған.
Зақымдалған адам организмінде вирус канның лимфоциті мен канның
түйірлері пайда болатын органдарда өсіп-өнеді. Сыртқы ортаға ол ұрықпен
немесе әиелдердің жыныс мүшелерін ылғандандырып тұратын сұйықтармен бірге
шығады. Қазіргі кезде вирустың осындай жолдармен таралуы ешкандай күмән
туғызбайды.
Жыныстық жакындасу кезінде әріптестердің жыныс мүшелерінің шырышты
сілекей қабығындағы жаракатқа, яғни, канға немесе сары суға СПИД-пен
закымдалған адамнан шыкқан вирус түседі де, әріптесіне ауруды жұқтырады.
Егер жыныстық әріптестердін жыныс мүшелерінде созылмалы немесе таяуда
пайда болған ауру болса, жұкпалы аурудың ауысуына мүмкіндік бар. Өйткені,
олар жыныс мүшелсрінің тез жарақаттануына жағдай жасайды.
СПИД вирусынын гомосексуалистердін., бисексуалистердін (басқа
жыныстағы адамдармен қатар өз жынысындағылармен де жыныстық катынас
жасайтындар), гетеросексуалистердің немесе еркектер мен әйелдердін
кайсысының қанында болса да өсіп-өнуіне жағдай бар. Мысалы, АКШ-тағы
гомосексуалистер баскаларға карағанда СПИД-пен жиі ауырады. Біріншіден,
оларда 80-ші жылдары өздеріне лайыкты жыныстық әріптестері көп болды (орта
есеппен жылына 1200ге дейін, он жылда 15000ға дейін); екіншіден, ішектін
шырышты сілекей қабығы қынаптарыдан көрі жүқалау келеді және онда қабыну
процестері жиі болады.
СПИД ауруын таратуда маңызы жағынан екінші орын алатыи жол - вирустың
ластанған шприц және оның инесі арқылы жетуі. Бұл қан құйғанда немесе
нашақорлардың бір ғана лас шприцті пайдалануынан жиі болады. АҚШ-та СПИД-
пен ауырғандардың -17, Батыс Германияда - 6, Италияда 40 проценті
нашақорлар үлесіне тиеді.
Бүгінде көпшілік арасында бірнеше адамға дәрі салғанда тек инесін ғана
ауыстырып, бір шприцті пайдалануға болады деген жаңсақ пікір бар. Бұл
әрине, дұрыс емес. Себебі, тамырға дәрі жібергенде шприцке қанның көзге
көрінбейтін майда тамшылары қайта сорылады. Яғни, инені тері астына немесе
бұлшық етке салғанкан ғөрі қан тамырына салу едәуір қауіпті екенің ескерген
жөн. Себебі, қанға жұкпалы ауру бірден туседі.
Бүгінде жыныстық өмірде әдепсіздікке жол бермейтін, наркотиктерге
жуымайтын адамдарды СПИД ауруына душар ететін басқа да жол бар ма?ң деген
занды сұрақ ойландырады.
Осындай қауіпке негіз жоқ деп айту киын. Бірақ ұзақ уақыт жүргізілген
бақылаулар нәтижесінде бір семьяда вирус тасымалдаушымен бірге тұру, ыдыс-
аяқты бірге пайдалану, бір дәретханаға бару, ортақ киімдерді кию, монша
заттарын ортақ ұстау, сүйісу, тіпті бір төсекке жату да кауыпты емес. Яғни,
ауру тек қана жыныстық қатынаска түскенде ғана жұғады. Сол сияқты мыңдаған
СПИД ауруларымен жұмыс істейтін медицина қызметкерлері өз жұмысына
жауапкершілікпен карауы тиіс. Мысалы, үш медицина қызметкертің СПИД-пен
ауырғаны жайлы мәлімет бар. Олардың ауыру себептерін тексере келгенде,
жыныстық қатынас екені анықталды. Әрине, СПИД ауруларымен жұмыс істейтін
хирургтарға, тіс дәрігерлеріне, лаборанттарға, медсестраларға және өз
жұмысына жауапсыздықпен қараған басқа да мамандарға қолдарында немесе басқа
мүшелерінде кездесетін жарақаттар арқылы жұғуы мүмкін. Егер осындай
жарақатка вирус түссе, адам ауруға шалдығады. Сондықтан қолға киетін тағы
да басқа сақтық шараларды ұмытпау керек.
Ауыздағы сілекейден, көздің жасынан СПИД вирусы табылыпты деген хабар
да біраз жұртшылықты дүрліктірді. Алайда, жоғарыда айтқанымыздәй, ауру жүру
үшін вирус қанға түсуі керек. Мысалы, СПИД-пен ауырған, психикасы бұзылған
бір адам медицина қызметкерлерін тістеген. Бірак олардың ешқайсысына ауру
жұққан жок, яғни, көз жасы мен сілекейдің СПИД таратуда ешқандай роль
атқармайтыны белгілі болды.
Маникюр жасау, ауру адаммен моншаға түсу, бассейнде шомылу немесе
ауруханада бір палатада жату да ешқандай зиянсыз. Әрине, ол аурумен
жыныстық қатынаста болмаса немесе екеуіне бір шприцпен дәрі салынбаса ауру
жұғуы мүмкін емес.
Сол сияқты СПИД вирусы адамды шағатын маса, бүрге, кандала, бит
тәрізді жәндіктер арқылы жұғады деген де тсріс пікір. Егер бұл жондіңтер
аркылы тарау мүмкін болса, СПИД ауруымен тек қауыпты топқаң жататындар
ғана емес өмір бойы әдепті, салауатты өмір сүретіндер, оның ішінде жас
балалар көп ауруы тиіс еді. Алайда, осы жәндіктер өте көп Африкада да СПИД-
тің осындай жолмен тарауы негізсіз екенін өмірдің өзі көрсетті.
АҚШ-тың бір-қатар штаттарында вирус тасымалдаушылардан қолын қорғау
үшін полиция қызметкерлері соңғы кездері резинкалық қолғап киеді. Осындай
шараларды спорттық массажистер мен тренерлер де колдана бастады. Бірақ СПИД
вирусының осы жолдармен тарауы да мүмкін емес. Бұл - резиналық қолғаптарды
шығаратын фабрикалардың СПИД төңірегіне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.