Өндіріс факторлары туралы

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе
Негізгі бөлім

1) Өндіріс факторлары

2) Өндiрiс факторлары: бiрiктiру әдiстерi және оның тиiмдiлiгi

Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Экономикалық өсудің қоғам дамуының әр түрлі кезеңдеріне тән жалпы белгілері бар. Әрқашанда сол кезеңдегі өндірістің факторлары мен өндіріс нәтижелерінің сапалық сипаттамаларына сәйкес келетін, нақты тарихи формаларда көрінеді. Қазіргі кезең экономикалық өсудің өткен дәуірдің бәрінен, принциптік тұрғыда өзгеше өтумен сипатталады. Бұл өтудің негізі біздің көз алдымызда өрістеп, тереңдеп отырған ғылыми - техникалық өрлеу болып табылады. Қандай да болмасын қоғамдағы өзгерістер өндіріспен тікелей байланысты. Өндірістің дамуы - қоғамның өзгерісі. Қазіргі жаһандану заманының негізі - нарық. Барлық болып жатқан нарықтық қатынастар түбегейлі өзгерістерді болдырып жатыр. Бұл өзгерістер де - өндірістің туысы.

Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны - бұл өндіріс. Міне, сондықтан да, бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп, қызмет көрсетілуі тиіс. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау жоғары өнімді техникалар мен технологияны қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Экономикалық іс әрекет орындалатын орында өндірісті және өнімдерді сатуға кететін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді. Сол сияқты бизнес жоспарлар өзірленеді, маркетинг қолданады, тиімді басқару жүйесі - менеджмент іске асырылады. Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі нарықтық жағдайда тек мынадай ғана экономикалық субъект өміршең бола алады, Егер де ол нарық талабын аса сауаттылық пен және компоненттілікпен анықтайтын, сұраныс талабын қанағаттандыратын өнімдерді өндіруді ұйымдастыратын және білікті қызметкерлерді жоғары табыспен, ең соңында, көп пайданы қамтамасыз ете алатын болса.

Келешекте өндірісті жүргізуге маманданған экономистер үшін өндірістің экономикалық негізін терең білгендері қажет -ақ. Осындай терең білімдерді қалыптастыру үшін төмендегі мәліметтерді білгендері абзал.

Өндіріс - адам қоғамының өмір сүру негізі. Осыған байланысты, экономика екі іргелі экономикалық аксиомаға негізделеді: Шексіз мұқтаждықтар мен шектеулі ресурстар.

Мұқтаждықтар - адамдардың белгілі бір пайдалылығы бар игіліктерді иелену мен пайдалануға деген ынталылықтары. Мұқтаждықтарды қанағаттандыратын құралдар - игіліктер болып табылады . Бірінші мұқтаждықтар шектеусіз мөлшерде болады. ал екінші - шектеулі. Соңғылары экономикалық игіліктер деп аталады. Осы екі аксиомаға сәйкес, адамдардың шексіз мұқтаждықтарын шектеулі игіліктермен қанағаттаныруға тырысу - өндірістің нәтижесі. Яғни өндірісте өндірілген өнімдер арқылы тұтынушылар өздерінің қажеттіліктерін қанағаттандыруға ұмтылады. " Өндіріс " сөзі кең ауқымды, оны макродеңгейде де, микродеңгейде де қарастыруға болады. Мұның себебі, оның универсалдығында. Өндіріс - бұл қоғамның дамуы мен өмір сүру үшін қажетті материалдық және рухани игіліктерді құру процесі. Өндіріс ұғымын жалпы алғанда - абстракция, бірақ ақылға сыйымды абстракция, себебі ол шын мәнінде жалпылама мағынаны білдіреді және өнеркәсіп, ауылшаруашылығы, құрылыс сияқты жиынтық өндірісте көрінеді. Өндіріс бір мезгілде тұтыну процесінде бола алады. Өсімдік химиялық элементтерді тұтына отырып, өзін - өзі ұдайы өндіреді. өнеркәсіп өндірісі жұмыс күшін, шикізат пен материалдарды тұтына отырып материалдық игіліктерді ұдайы өндіреді. Тұтынусыз - өндіріс процесі де жоқ . Бұдан біз, кез келген экономикалық іс әрекеттің экономикалық субъектілердің тұтынуынсыз жүзеге аспайтындығын тайға таңба басқандай анық көре аламыз

Өндіріс - халықтың өмір сүруінің материалдық шарты, Адамзат табиғатының дамуының негізгі шарты. Кез келген қоғамдағы прогресс өндірістің дамуымен негізделеді. Яғни, қоғамда өндіріс процесі қарқында жүріп жатса, сәйкесінше прогрестену процесі де жүзеге асып жатқандығы.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Өндіріс факторлары

Өндіріс факторлары дегеніміз не? Өндіріс процесінде нақтылы пайдаланып отырған ресурстарды өндіріс факторлары деп атайды.

Өндіріс тек үш фактордың әсері арқылы ғана жүзеге асады. Өндірістің жалпы қоғам өндірісінің негізгі факторлары - еңбек, жер, капитал. Егер де осы факторлардың ішінен ең болмаса біреуі ғана болмаса онда өндіріс процесі жүзеге аспайды. Яғни, ешқандай тауар, қызмет өндірілмейді. Өндіріс процесі жүру үшін міндетті түрде еңбек, жер, капитал факторлары болуы тиіс. Тек болып қана қоймай, сонымен қатар қимыл, іс - әрекетте болуы шарт. Берілген үш фактор бір- бірімен тығыз байланысу арқылы, бір - бірімен әрекеттесу нәтижесінде өндірістік процесс жүзеге асырылады.

Әлеуметтік экономикалық дамуда қандай да ел болмасын, қоғам болмасын жалпы әлем шаруашылығы, әлем экономикасы үш негіздің арқасында қалыптасады. Бұл үш негіз - өндірістің үш факторы. Экономикалық - теориялық тұғадан « Еңбек» мәселесін тарихи және әлемдік қоғамдық негізде алсақ, жалпы экономикалық дамуда, оның ерекше тарихи, әлеуметтік - экономикалық негізі бар. Адамзат тіпті өз жаратылысынан бастап, түпкілікті жабайы кезеңінен бері, барлық адамзат қоғам дауынының дәуірлерінен осы заманға дейін еңбекпен шұғылданды. Егер де осы замандағы еңбекті экономикалық тұрғыдан алсақ, ол бүкіл әлеуметтік-экономикалық дамуда ғылыми- техникалық өрлеу негізінде ұйымдастырылған және ғылыми басқаруы болуы айқын. Яғни, жалпы көлемде цивилизациялық негізінде екенін көрсетеді.

«Капитал» - әлем көлемінде, әлем деңгейінде тарихи деңгейде ең басты тұрғыдан алсақ, материалдық негізде, әлеуметтік-экономикалық жан жақты дамуда өндіріс салаларында қызмет ететін капитал, өнеркәсіп жалпы ел дамуының капиталы деп анықтама беруге болады. Өнеркәсіпке немесе халық шаруашылығына бөлінген тікелей капитал, оның қатарында ақша қаражат өндірісті жеке немесе кеншенді объектілерін салуға; техника, технология, машиналар көптеген алуан түрлі жабдықтар сатып алуға; оны монтаждау, іске қосу; сол сияқты өнім өндіруге қажетті көп түрі ресурстар шикізат, материалдар, энергия су басқа да қажетті ресурстар айналмалы капитал ретінде жұмсалады. Сондай-ақ тұрақты және өзгермелі капитал, бүкіл халық шаруашылығының және әлеуметтік -экономикалық потенциалды, тіпті ел байлығын қалыптастыру негізі болып табылады.

« Жер» әлем елдерінің экономикалық көлемінде, жер жүзі шаруашылығында алатын орны ерекше және өте үлкен. Ел экономикасын жерді табиғи ресурстарысыз жалпы дамыту, әсіресе әлеуметтік тұрғыдан дамыту мүмкін емес. Жер бүкіл әлем көлеміндегі, жер жүзі халықтарының өнімді тұтыну көзі. Сондықтан жер, әлем елдері экономикасында, олардың барлығының дамуында түпнұсқа болып табылады.

Экономика дамуының негізінде еңбекке ерекше тоқталатын болсақ, еңбексіз атап айтсақ, жұмысшылардың еңбектенуінсіз ешқандай өндіріс жүзеге аспайды. Ешқандай адам баласы, жалпы қоғам, мемлекет өзінің өмірін, тіпті тіршілігін еңбексіз қамтамасыз ету мүмкін емес. Сондықтан да, ерте көне заманнан бері осы заманға дейін, әрине келешекте қандай да адам болмасын, қандай да қоғам болмасын, өзінің тіршілігін, тіршілік негізін дамуын тек еңбек арқылы қамтамасыз етеді.

Осының қатарында экономика дамуының өндірістің басты факторы -капитал да бар. Оны жұмсап пайдалану негізінде экономикалық өндірістік потенциал - негізгі қор қалыптасады.

Әлеуметтік - экономикалық даму, өндірістік қоғамдық негізімен, өсіn -өніп өркендеп келеді. Сондықтан да экономикалық тұрғыдан өндіріс халық шаруашылығында өнім - тауар өндіріп, қоғамға қызмет істеп, жалпы капитал қорын тұрақты өсіріп, инвестицциялық негізде өндірісті халық шаруашылығының салаларында дамытып, барлық өндірілген өнімді бөліп бағыттау, айырбастау, айналымға айналдырып, тұтынуға жіберу басты мәселе болып келеді. Ол ең негізгі өндірістік өнім негізі. өорыта келгенде, өндіріс даму негізінен экономиканың дамуы және де оның аумағының тұрақты өсуін қамтамасыз етеді. Нарық заманында өндірістің өсуі екі бірінші кәсіпкерліктің дамуы арқылы, әр түрлі кәсіпорындарды қалыптастырып дамыту арқылы капиталды пайдалану негізінде ішкі, сыртқы инвестиция негізінде пайдалануды қамтамасыз етеді.

2. Өндiрiс факторлары: бiрiктiру әдiстерi және оның тиiмдiлiгi

Өндiрiс факторларында бiрiктiру әдiстерiнiң мәнi зор. Мәселен, сауда капиталының қызметi айырбас, айналыс процесiн үздiксiз жүргiзу арқылы экономиканы iлгерi бастыруға көмектеседi. Бiрақ сауда капиталы қоғам байлығын, адамдардың әл-ауқатын көтеретiн күш емес. Оның себебi айналыс, айырбас саласында тек қана күн формасы ауысып тұрады, екiншi сөзбен айтқанда, тауар, оның құны бiр қолдан екiншi қолға өткенде ешбiр жаңа тауар, жаңа құн жасалмайды. Демек меркантелистер теориясы ғылыми дәлелденбеген, ол халық шаруашылығын толық қамтитын iлiм болған жоқ. Меркантелистердiң осы осалдығын физиократтар байқады да қоғамдық байлық, саудада емес, өндiрiсте екенiн дәлелдедi. Бiрақ физиократтар Ф. Кенэ, А. Тюрго т. б. өндiрiс қатарына тек ауыл шаруашылығын жатқызды. Олардың пiкiрiнше, қоғам байлығының бiрден бiр көзi ауыл шаруашылығы өнiмдерi, сондықтан өсiмтал тап қатарына тек қана шаруалар жатады деген ұғымды дәрiптеп, Ф. Кенэ тұңғыш рет ұдайы өндiрiс теориясына қатысты “Экономикалық кесте” жасады. Бұл кестеде бiр жыл iшiнде өндiрiлген ауыл шаруашылық өнiмдерiнiң ұдайы өндiрiс процесi зерттелiндi.

Ф. Кенэнiң “Экономикалық кестесi” қоғамдық өндiрiстiң ұдайы даму процесiн зерттеуге арналған, өз заманындағы даналықпен болжалған ғылыми тұжырымдамалар қатарына жатады. Физиократтардың өндiрiске көңiл аударуы экономикалық ой-пiкiрдегi күрделi жаңалық, алға басу. Бiрақ олардың өнiдiрiстiк тек қана ауыл шаруашылығымен шектеуi халық шаруашылығының басқа салаларын өнiмсiз деп есептеуi дұрыс болмады. Оны буржауазиялық саяси экономиканың көрнектi өкiлдерi У. Петти, А. Смит, Д. Рикардо, С. Сисмонди еңбектерi айқын көрсеттi. Қоғам байлығы жалпы өндiрiс салаларыңда пайда болатындығы дәлелдендi. Ауыл шаруашылығымен қатар өнеркәсiптiң материалдық игiлiктердi өндiру, өңдеу процестерiн жалғастыратын байланыс, халыққа қызмет көрсету салаларында да жаңа құн өндiрiлiп, қоғамдық байлық молаяды деген қағида берiк калыптасты.

Классикалық саяси экономия жаңа дамып келе жатқан капиталистiк өндiрiстiк қатынастарды дәрiптеушi, өндiрiс капиталының мүддесiн қорғайтын экономикалық ой-пiкiрдiң прогрессивтi сатысы болды. Классикалық буржуазиялық саяси экономияның басты табысы еңбек құн теориясының негiзiн қалады.

Осы ой-пiкiрдiң қалыптасуы сауда және қарыз-өсiмқорлық капиталына қарсы өндiрiстiк капиталдың коғамдағы ерекше рөлiн атап көрсеткен ғылыми қағида болғаны белгiлi. Еңбек құн теориясын маркстис саяси экономия iлгерi дамытып, қосымша құн туралы iлiмдi жан-жақты талдады.

Экономистер жалақы, пайыз жөне рентадан басқа табыстың төртінші санаты - пайда туралы айтып жүр. Жалақы еңбекпен келетін табыс, пайыз капиталдан алынатын табыс, рента жерден түсетін табыс болып саналады. Пайда дегеніміз - лайыздық ставка, ренталық төлем, жалакыдан, қалыпты кәсіпкерлік пайда (кәсіпкердін “жалақысы”) үстіндегі молшылық. Басқаша айтқанда, экономикалық пайданы біддіреді. Экономикалық пайда динамикалық процеспен, өндірістің жаңа техникаға өтуімен және перспективалардың белгісіздігімен, монополия проблемаларымен жөне материаддық ынталандыруды тудырумен байланысты. Экономикалық пайда алмауға болады. Айталық, кәсіпкер тек бухгалтерлік шығындардың орнын толтырды, езінің кәсіпкерлік қызметіне қалыпты пайда (ұқсас кәсіпорындағы менеджердің еңбекақысымен салыстырғанда), өз капиталына пайыз, өзіне тиісті жерден және ғимараттан ренталық табыс алды делік. Осының өзі-ақ көсіпкерді шаруашылықтың осы саласында ұстауға жеткілікті. Алайда осы аталған түрлерден де тысқары табыс - экономикалық пайда алуға болады. Ондай пайда, мысалы, жаңалық тапқыштықпен байланысты. Жаңалық табушы - зеректік, ойлау сонылығы және батылдық қасиеттері бар адам. Ол жаңа процесті өзі ойлап табатын ғалым болмауы да мүмкін, бірақ ол жаңа идеяны өндіріске ендіруге қол жеткізеді. Бұған көптеген адамдар тырысып бағады, бірақ жеңіске жететіндері некенсаяқ. Жолдары болған жаңашылдар тапқан ақшалай табыс пайда болып саналады. Әдетте пайда формасындағы мүндай табыстар үдайы болмайды, жөне ақыр соңында олар біртіндеп жоғалады, себебі жаңалық тарап кетеді де, бөсекелестер шығады. Экономикалық пайда белгісіздікпен жөне тәуекелдікпен байланысты. Мысалы, делдал бидай бағасының алғы кезенде кө-терілетіндігін біліп қалды. Осыған байланысты ол капиталдың пайыздық ставкасынан жоғары көтеріңкі табыс табуға қол жет-кізеді. “Белгісіздік болмаған жағдайда жиынтық ақша түсімі мен жиынтық шығындар арасындағы кез келген айырмашылық бәсекелестік процесінде үстінде жойылады, сөйтіп пайда нөлге тең болып шығады. Пайда алу мүмкіндігі тәуекелді әрекетке, маңызды жаңалыққа ынталандырады және үміт еткені мен нақтылы нөтижелер ара-сындағы айырмашылықты күткен адамдарды ерекше күш жүм-сауға итермелейді” дейді Пол Зейне, экономикалық пайдаға қатысты ой толғап.

Өндіріс факторына келетін әдеттегі табыстан тыс пайда сол кәсіпкердің монополиялық жағдайының нәтижесінде алынуы мүмкін.

Қалай болғанда да экономикалық пайда алуға деген үміт техникалық прогрестің, капиталдарды өндіріс салалары бойынша қайта бөлудің ынталандырушысы болып табылады.

Маркстік теорияға сәйкес пайда (үстеме қүнның ақшалай формасы) жалданбалы жүмыскерлердің тек қана қол еңбек-терімен жасалынады жене жүмысшы күшінің құнынан тысқары өнім болып саналады. Адам өмiр сүру үшiн өндiруi керек, өндiру үшiн өндiрiс құрал-жабдықтары қажет. Мiне, осымен байланысты адамдар бiр-бiрiмен қатынасқа енедi, ол өндiрiс құрал-жабдықтарын иемденумен байланысты. Сонымен, меншiк жай ғана зат емес (заттар арқылы мате-риалданғанмен), ол материалдық игiлiктердi иемденудiң тарихи қалыптасқан нысаны. Мешiк қатынасы мыналар: а) иемдену, иелiк ету; ә) материалдық жабдықтарды шаруашылық тұрғыдан пайдалану; б) экономикалық тұрғыдан өткiзу (өткiзiлсе, меншiк несiне табыс әкеледi деген сөз) . Меншiк көп қырлы, күрделi түсiнiк. Оны тек өндiрiстiң заттық факторларына балау дұрыс емес. Ол жұмыс күнiнiң өндiрiс құрал-жабдықтарымен қосылу әдiсi мен типiн көрсетедi, ал мұның өзi, әрбiр қоғамның экономикалық жүйесiнiң маңызды сипаты. Меншiк қатынасы бүкiл шаруашылық организiмiн, яғни бүкiл ұдайы өндiрiс қатынасын (өндiрiс, бөлу, айырбас, тұтыну) қамтиды. Меншiк қатынасы қандай сипатта болса, ұдайы өндiрiс сипаты да сондай болғаны. Меншiк - тарихи ұғым. Жалпылама меншiк деген түсiнiк жоқ, ол белгiлi бiр нақты тарихи нысанда орын алады. Тарихта әр түрлi меншiк нысандары болғаны белгiлi, оны жеке және қоғамдық меншiк деп екi түрге топтауға болады:

Жеке меншiк - өндiрiс құрал-жабдықтарына, оның нәтижесiне жеке бiр адамдардың - меншiк иесiнiң иелiк етуi. Ол екi нысанда болады: еңбекке негiзделген және өз еңбегiне негiзделмеген. Еңбекке негiзделген меншiктiң субъектiлерi бiр мезгiлде әрi қызметкер (өзi еңбек етедi, әрi меншiк иесi болуы мүмкiн, ол еңбек өнiмiне тек өзi иелiк етедi, қанаудың қандайда болсын түрiн қолданбайды, Еңбекке негiзделмеген жеке меншiк, басқа” бiреудiң еңбегiне, жалдамалы еңбекке сүйенедi. Жұмыс күшiнiң өндiрiс құрал-жабдықтарымен қосылуы, мешiк табиғатын ажырата бiлу, рыноктық қатынасқа енiп келе жатқан бiздiң республика үшiн өте маңызды.

Меншiктiң тағы бiр түрi - аралас меншiк. Мұнда жеке және қоғамдық меншiктiң әр қилы ұштасуы орын алады. Мысалы, кооперативтiк, акционерлiк, мемлекеттiк меншiк. Рыноктық қатынасқа көшумен байланысты ғылыми әдебиеттерде, баспасөз беттерiнде қоғамдық меншiктi даттап, жеке меншiктi мақтау жиi ұшырасады. Меншiктiң бiр түрiн, екiншiсiне қарама-қарсы қойып, бiреуiне монополиялық айдар тағудың неге соқтыратынын өмiр өзi көрсеттi. Осымен байланысты айтарымыз, бiрiншiден, меншiктiң қай түрiнiң қалыптасуы, дамуы немесе жойылып тарихи аренадан кетуi (кеңес “одағының ыдырауы) адамдардың таңдауы бойынша емес, өндiрiстiң белгiлi бiр тарихи даму деңгейiне, басқа да себептерге байланысты объективтi туындайды. Екiншiден, шындығына келгенде қоғамның дамуында, оның бiр экономикалық системадан екiншiсiне ауысуы кезеңiнде меншiктiң көп түрлi нысандарының болуы әбден заңды. Оның үстiне ешбiр елде меншiктiң бiр түрi таза классикалық түрде орныққан емес. Барлық елдердiң экономикасында да бiз жоғарыда атап өткен меншiктiң бiрнеше түрлерi әр қилы арақатынаспен орын алды. Бұл туралы алдағы тақырыптарда кеңiрек тоқталатын боламыз1. Экономиқалық қатынас өмір қажеттiлiгiнен туады. Ежелгi дүниедегi экономикалық кейбiр құбылыстар мен процестер Египет, Қытай, Үнiдiстан, Греция, (Ксенофонт, Платон, Аристотель т. б. ) ойшылдарының еңбектерiнде қарастырылды. Мәселен, Аристотель тауар құны деген ұғымға тоқталып, оның айырбас қатынасынан шығатынын байқаған. Бiрақ ерте дүниеде, орта ғасырларда экономикалық ой-пiкiр ғылым болып қалыптаспады. Оның себебi ол заманда тауарақша, рынок, сауда дамыды, шаруашылық негiзiнен тұйық натуралды - заттай жүргiзiлдi.

Тарихта 70 жылдан астам кеңес елiнде, екiншi дүниежүзiлiк соғыстан, кейiн Еуропа, Азияның бiрсыпыра мемлекеттерiнде, Кубада социалистiк революция басталып, социализмнiң көбiнесе кеңестiк моделi (үлгiсi) жүзеге асырылды. Сонымен бiрге XX ғасырдың екiншi жартысынан бастап капиталистiк дүниеде де елеулi өзгерiстер болды. Бiр топ дамыған елдер (АҚШ, Жапония, ФРГ, Англия, Канада, Италия), соңғы жылдары Оңтүстiк Корея, Сингапур, Гонконг сияқты елдер қазiргi заманғы ғылыми-техникалық революцияға бейiмделiп, әлемдiк озық тәжiрибенi дұрыс пайдалану нәтижесiнде коғамдық өндiрiстiң тиiмдiлiгiн айтарлықтай арттырып келедi. Бұл елдерде еңбек жағдайын жақсарту, жұмысшылардың тұрмыс дәрежесiн көтеру, олардың кәсiпорындарды басқаруға, демократияны дамытуға қатысуы сияқты жаңалықтар Ресейдегi Қазан төңкерiсiнiң әсерiнен деуге болады. Себебi социалистiк қоғамның мiндетi, оның ұсынған ұрандары капиталистiк елдерге әсерiн тигiзбей қойған жоқ. Капиталистер дүниедегi өзгерiстердi ескерiп, жұмысшыларға қолайлы жағдай туғызу жолдарын iздедi. Әрине, еңбекақының өсуi, тұрғын үй, әлеуметтiк қорғау мәселелерiн шешу алдымен жұқыс-шы табының еңбек өнiмдiлiгiне, өндiрiсте жаңа техника, технологияны енгiзуге байланысты екенi айқын. Қазiргi iлгерi дамыған елдерде еңбек өнiмдiлiгi дәрежесi, еңбектiң интенсивтiлiгi өте жоғары екенi белгiлi. Мәселен, ФРГ-де бұрынғы ГДР-мен салыстырғанда еңбек өнiмдiлiгi дәрежесi 2 есе жоғары болды. Сол сияқты Оңтүстiк Корея, Жапония, Сингапурда жұмысшылар 10-12 сағат қажырлы еңбек ететiнi құпия емес. Капиталисте дамыған елдердiң артта қалған, бұрын отарлық тәуелдiлiкте болған ха-лықтардың еңбегiн арзан пайдаланудан түсiрген пайдасын айтпасқа болмайды. Ресейдегi 1917 жылғы Қазан төңкерiсi экономикалық жағынан мешеу қалған елде жүзеге асырылды.

Қазақ халқының көшпелi тұрмыс салты, экономикалық дәстүрлері жетiлмедi, соның салдарынан дүниежүзiлiк мәдениет пен ғылымнан шектелiп қалды. Қазан төңкерiсiнiң қазақ жерiне тарауына байланысты озат елдiң пролетариатының көмегiмен капитализмге соқпай, социализмге өту теориясы қолданылды. Ұрандарында бәрi де адам үшiн, адамның игiлiгi үшiн деген сөз жазылған социализмнiң әкiмшiлдiк жүйесi кеңес халқын дүниежүзiлiк ғылыми-техникалық прогрестен шетте қалдырып, үлкен дағдарысқа ұшыратты. Бұл өте өкiнiштi және қынжылтатын жағдай. Әңгiме ауыртпалық пен дағдарыс туралы сөздi қайталай беруде емес, керiсiнше, осы дағдарыстан тезiрек шығу жолдарын анықтау, халықаралық еңбек бөлiнiсiне неғұрлым ұйымдасқаңдықпен өтуде болып отыр. Әр халықтың егемен ел болғысы келетiн табиғи талап деп қарасақ, соңғы уақытта басқа республикалар тәрiздi Қазақстанның өз алдына мемлекет болып әлемдiк кеңiстiктен, Бiрiккен Ұлттар Ұйымынан орын алуы тарихи маңызы зор оқиға. Экономикалық тәуелсiздiк болмайынша саяси тәуелсiздiктiң де баянды болуы қиын. Қоғамдық еңбек бөлiнiсiнiң артықшылықтарын неғұрлым тиiмдi пайдалану, өз экономикасының құрылымын жетiлдiру, сыртқы сауда, айырбас қатынастарының заңдылықтарын меңгеру қажет. Қазақта “сауда сақал сипағанша” деген мақал бар, соңдықтан халықаралық сауда-саттықтың, дүниежүзiлiк рыноктың тәртiбiн мүқият зерттеудiң, бәсекелiк күрестiң ұтылмас жолын меңгерудiң маңызы арта бермек. Ежелден саудаға шорқақ қазақтың алдыңда рынок теориясы мен тәжiрибесiн жедел және жан-жақты игеру мiндетi тұр. Республикамызда дарынды, шет тiлдердi бiлетiн жастар аз емес, олардың бiр тобы АҚШ-та, Англияда, Францияда, Германия, Оңтүстiк Қорея, Жапония, Түркия сияқты елдерде бизнес, маркетинг, менеджмент, банк жүйесi, финансвалюта, басқа да қалыптасқан қазiргi заманғы рыноктық инфрақұрылымның заңдылықтарын үйренуде. Бұл прогрессивтi бағыт одан әрi дами бермек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.