Кәсіпкерлік және кәсіпорын

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.1 Кәсіпкерлік және кәсіпорын ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың негізгі формалалары ... ... ... ... ... ... ... ... ..6

2.1 Кәсіпкерліктің қалыптасуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.2 Капиалдар нарығы және оның мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.3 Кәсіпкерлік капиталдың қалыптасу көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32

Пайдалынған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33

Кәсіпкерлік кең тарағанда қоғамның өмірі нарық экономикасына сәйкес формаларда жүріп отырады. Кәсіпкерлік – бұл қоммерциялық табысқа жетуді көздейтін іс - әрекет , ал кәсіпкер – кәсіпорын ( фирманы ) иемденетін адам , немесе , иемденушінің атынан кәсіпорынның жұмыстарын басқаратын өкілетті менеджер.
Ірі өндірісте меншікті иемденуші мен кәсіпкер бір – бірінен ажыратылады. Олардың қызметтерінің бөлінуінің негізінде капитал функциядан капитал меншіктің бөлініп шығуы туады.
Кәсіпкерлік шаруашылық іс - әрекеттің белгілі типінен тұрады. Жаңашылдық , ресурстарды тиімді пайдалану , тәуелділікке бел байлаушылық , технологиялық процестерді қолдап пайдаланудағы икемділік пен тапқырлық – осы және т.б кәсіпкерлікті сипаттайды. Кәсіпкерлік өндірістік , коммерциялық – делделдық , сауда – саттық , инновациялық , консультативтік іс - әрекеттерді және құнды қағаздармен жүргізілетін операцияларды қамтиды.
Нарық экономикасында шаруашылық жүргізудің кәсіпкерлік іс - әрекеттерді тиімді және белсенді жүріп отыруы үшін белгілі шарттар қажет:

• еркін тауар өндірушілердің шаруашылық әрекеттерінің толық еркіндігінің болуы;
• меншіктің барлық түрлерінің тең құқықтығы жағдайында , экономикалық әрекеттің нәтежесіне толық жауапкершіліктің болуы;

1. Э. Долан « Макроэкономика » 1994 жылы.
2. Дорнбуш Р , Фишер С « Макроэкономика » 1999 ж.Алматы қаласы.
3. Смагулова Ш. А. , Баспаков А. Д. « Макроэкономика » 1999 ж. Алматы
4. Камаев В. Д. « Экономикалық теория » 1999ж Алматы қ

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р.

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.1 Кәсіпкерлік және
кәсіпорын ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .5
1.2 Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың негізгі
формалалары ... ... ... ... ... ... ... ... ..6

1. Кәсіпкерліктің
қалыптасуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... 18
2. Капиалдар нарығы және оның
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
3. Кәсіпкерлік капиталдың қалыптасу
көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32

Пайдалынған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..33

Кірспе.

Кәсіпкерлік кең тарағанда қоғамның өмірі нарық экономикасына сәйкес
формаларда жүріп отырады. Кәсіпкерлік – бұл қоммерциялық табысқа жетуді
көздейтін іс - әрекет , ал кәсіпкер – кәсіпорын ( фирманы ) иемденетін адам
, немесе , иемденушінің атынан кәсіпорынның жұмыстарын басқаратын өкілетті
менеджер.
Ірі өндірісте меншікті иемденуші мен кәсіпкер бір – бірінен
ажыратылады. Олардың қызметтерінің бөлінуінің негізінде капитал функциядан
капитал меншіктің бөлініп шығуы туады.
Кәсіпкерлік шаруашылық іс - әрекеттің белгілі типінен тұрады.
Жаңашылдық , ресурстарды тиімді пайдалану , тәуелділікке бел байлаушылық ,
технологиялық процестерді қолдап пайдаланудағы икемділік пен тапқырлық –
осы және т.б кәсіпкерлікті сипаттайды. Кәсіпкерлік өндірістік ,
коммерциялық – делделдық , сауда – саттық , инновациялық , консультативтік
іс - әрекеттерді және құнды қағаздармен жүргізілетін операцияларды қамтиды.

Нарық экономикасында шаруашылық жүргізудің кәсіпкерлік іс - әрекеттерді
тиімді және белсенді жүріп отыруы үшін белгілі шарттар қажет:

• еркін тауар өндірушілердің шаруашылық әрекеттерінің толық еркіндігінің
болуы;
• меншіктің барлық түрлерінің тең құқықтығы жағдайында , экономикалық
әрекеттің нәтежесіне толық жауапкершіліктің болуы;
• игіліктер мен қызметтер өндірісін ынталандыратын фактор ретінде
өндірушілердің бәсекелестігінің болуы;
• нарықта бағаның еркін белгіленуі;
• экономиканың ашықтығы , оның бүкіләлемдік шаруашылық жүйесімен
интеграцияда болуы , сыртқы экономикалық операциялар жүргізуге
кәсіпкердің құқы болуы.

Кәсіпкерлік және кәсіпорын
Кәсіпкерлердің әдетте іс - әрекет формаларын таңдауда , жалдамалы еңбек
негізнде өндірушілерді өндіріске тартуында кең мүмкіндіктері болады.
Айтып кеткендей , қоғамдық өндіріс әр түрлі ұйымдастыру құқықтық
құрылымдық буындардан тұратын , күрделі интеграцияланған жүйе болып
табылады. Қоғамдық құрылыс шеңберінде кәсіпкерлік әрекеттің негізгі бірлігі
– ол кәсіпорыны ( фирма ) ол меншіктің әр түрлі формаларының негізінде
құрылады: жеке , мемлекеттік , шаруашылық ассоцияциясы , акционерлік
компания , фермерлік семьялық шаруашылық , т.б түрде болады.
Кәсіпорны ( фирма ) микродәрежеде шаруашылықты ұйымдастыру әрекетінің
көптараған бірлігі. Өндірістің көлеміне қарай олар кіші ( шағын ) , орта ,
аса ірі кәсіпорыны болып бөлінеді. Фирманың көлемі шығарылатын өнімінің
шамасымен ғана байланысты болмайды , ол кәсіпорынның нарықтағы үлес
салмағымен бәсекелестік ортаға бейімделуімен байланысты болады.
Кәсіпкерліктің ұйымдастыру – құқықтық формасы деп қандай кәсіпорны (
фирманы ) алсақ та оны нақты тауар мен қыхметтерді жасауға бағытталған
өндірістік – техникалық тұтастық деп және экономикалық ынталары пайда мен
жеке табысты көздеген адамдар деп ұжымы деп қарау керек. Барлық өндіріс
факторларын пайдаланудың нәтижесі кәсіпорнының ( фирма ) табысын құрайды.
Үздіксіз тұрақты табыс табу үшін , кәсіпорнының өндіріс өнімдерінің жалғыс
түрін өндіруі жетімсіз болады. Бұндай өндіріс , әсіресе құрылымдық
экономикалық дағдарыста өзінің тұрақтылығынан тез айырылады.
Бір өнімдік өндірістік жағымсыз конъюктурасы , фирманың табыстарының
төмендетеді және шаруашылық әрекеттің бір түрінен келген зиянды басқа
тауарлар мен қызметтер өндірісінен түскен табыстар мен өтеу мүмкіндігін
жояды.
Өндірістің көп профильдігі инвестициялық саясаитпен байланысты болады.
Өндірістің жетілуі және инновациялануы қаражат пен қордың кп болуын
тілейді. Ал бұларды шағын , маманданған өндірісте табуға қиынға түседі.
Көпөнімді өндірісті тілейтін жағдай , ол тауарларды жаңартып өндіріп
отырудың қажеттігі , өйткені белгілі бір мерзімнен кейін , олар моральдық
тозуға ұшырайды. Телевизорлардың , компьютерлердің , аудио ,
видеотехниканың жаңа буыны пайда болуы , ескіргендерін жаңартуды талап
ететіндіктен , экономистердің көбі , қызметі көп өнімді өндіріспен
байланысты болса , кәсіпкерлік әрекет көп табыс әкеледі деп тұжырымдайды.

Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың негізгі формалалары.

Фирма нарықтық экономиканың негізгі экономикалық агенті. Бір немесе
бірнеше кәсіпорыннан тұратын , пайда табу үшін тауар мен қызметтер жасап
шығаруға ресурстарды пайдаланатын ұйымды фирма деп атайды. Фирмаларды
жіктеу үшін әр түрлі көрсеткіштер қолданылады , олардың маңыздысына
меншіктің формалары және фирманың көлемі жатады.
Меншіктің формасына сәйкес формалалардың немесе кәсіпкерліктің үш түрін
атап көрсетуге болады:

• индивидуалдық немесе жеке кәсіпкерлік;
• серіктестік немесе партнерлік;
• корпорация ( акционерлік қоғам ).

Индивидуалдық ( жеке ) кәсіпкерлік деген бір адам иелік ететін бизнес.
Индивидуалдық бизнестің иелік етушісі сонымен бірге менеджер қызметін
атқарады. Оның мүлігі мен жауапкершілігінде шек болмайды. Индивидуалдық
бизнесмен заңды тұлға болмайды. Сондықтан ол тек табыс салығын төлейді ,
корпорацияға белгіленген салық төлемейді. Бизнестің аса кең тараған бұл
формасы ұсақ дүкендерге , қызмет сферасына , фермаларға , заңгерлік іс -
әрекеттерге тән болады.
Серіктестік ( партнерлік ) дегеніміз екі және одан көп адам иелік
ететін бизнес. Бұл да заңды тұлға емес , сондықтан табыс салығын ғана
төлейді және фирманың барлық қарыздарына шексіз жауапкершілік артады.
Артықшылығы: ұйымдастырылуы жеңіл , қосымша қаражаттар және жаңа идеяларды
іске тарту мүмкіндігі болады. Кемшіліктері:

• шаруашылық дами түскенде қаржы ресурстарының тапшылығынан қосымша
капилды іске тарту мүмкіндігі шектелген;
• фирма мүшелерінің барлығы бірдей іс - әрекет мақсаттарын жетіле
түсінбеуі;
• фирма табыстары мен шығыстарындағы бірге тапқан мүліктерді бөлудегі әр
кісінің үлес салмағын анықтаудың қиындығы. Брокерлік кеңселер ,
аудиторлық фирмалар , қызмет көрсету сферасының мекемелері және т.б
көбінесе , серіктестіктер формасында ұйымдастырылады.

Корпорация деп бір заңды тұлға болып бірлесіп , кәсіпкерлік қызмет
жасау үшін қосылған адамдар жиынтығын атайды. Корпорация меншігіне құқықтар
акцияларға сәйкес бөлшектерге бөлінеді , сондықтан корпорацияның иелері
акциялар ұстаушы , ал корпорацияның өзі – акционерлік қоғам деп аталады.
Корпорацияның табыстарына корпоация салығы салынады. Акциялардағы
үлестеріне сәйкес белгіленетін корпорация қарыздары үшін , корпорация
иелері шектеулі жауапкершілік артады. Корпорациялардың артықшылықтары:

• акциялар мен облигацияларды сатып ақша капиталын іске тартудың шексіз
мүмкіндігі;
• акционерлік құқықтарының заттық ( мүліктік ) құқыққа және жеке құқыққа
бөлінуі. Мүліктік құқыққа дивидент алу және фирма жойылған жағдайда
оның мүліктерінің құнының бір бөлігін алу құқы жатады. Жеке құқықа
акционерлік қоғамның істерін басқаруға қатынаса алу құқығы жатады.
Акционер заңдық құқығын жоғалтпай басқаруға қатыспауына болады;
• басқару қызметтерін жүргізуге сырттан жоғары квалификациясы бар
мамандарды шақыра алады;
• корпорацияның тұрақты қызмет етуі. Қоғамнан әлдебір акционердің шығуы
фирма қызметіне , оның жабылуына әсер етпейді.

Бизнес ұйымдастырудың корпоративтік формасының кемістіктер:

• акция ұстаушыларға дивиденд түрінде төленетін корпорация табысының
бөлігіне екі жақты ( екі рет ) салық салынуы: біріншісі – корпорация
пайдасының бөлігі деп , екіншісі акция ұстаушы табысының бөлігі деп;
• экономикалық бейәрекеттердің , қылмыс жасауға қолайлы мүмкіндіктердің
мол болуы;
• меншіктену мен бақылау қызметтерінің бөлінуі. Акция иемденушілер
барынша көп дивиденд алуға ынталы болады , менеджерлер оны азайтып
ақшаны айналысқа жіберуге тырысады.

Корпорациялардың басқа да кемшіліктері болады , бірақ артықшылықтары
одан көп. Фирманың көлеміне сәйкес бизнес кіші ( шағын ) , орташа және ірі
бизнес болып бөлінеді.
Осы заманда батыс экономикасында кіші бизнес шаруашылықтың ең ірі
секторын құрайды. Бұнда барлық жұмыспен қамтылғандардың жартысынан көбі
еңбек етеді. Кіші бизнестің типтік формасына франчайзинг ( franchise –
жеңлдік ) жүйесі мен венчурлік ( venture – бел байлау , тәуекел ету )
кәсіпкерлігі жатады.
Франчайзингке ұсақ жеке фирмалар жатады. Белгілі жерде , белгілі
сферада , өздерінің қызметтерінде ірі фирманың фабрикалық маркасын
пайдалану құқығына ие болу үшін , олар бір – бірімен контракт жасады.
Бұлардың баға жағынан тауарды жеткізуде , жабдықтармен қамтылуда
жеңілдіктері болады. Кіші фирмалар ірі компаниялардың өнімдерін бөлшек
саудада сатушы қызметтері арқылы атқарады.
Бұндай контрактар екі жаққа пайдалы: ұсақ фирмалар ірілерден
қамқорлыққа ие болады , олардан сауда жасайтын аймақ алады , ал ірі
фирмалар өнімдерін өткізуге жұмсалатын ақшаны үнемдейді және қамқорлыққа
алғандардан ұдайы төлемдер алып тұрады.
Венчурлік фирма. Бұл ғылыми зерттеумен және оны әрі дамытуымен
айналысатын коммерциялық ұйым. Олар , осымен қатар , ғылыми жаңалықтарды
иемденетін компанияларды қаржыландырады және консультация жүргізеді.
Венчурлік кәсіпорындар жаңалық енгізуден бизнес жасайды. Олардың әрекеттері
тәуекелділікті тілейді , бірақ жаңа өнім нарықтың талабына , шығындардың
төмендеуіне сәйкес келмесе , күйіп кету мүмкіндігі мол.
Сондықтан венчурлік фирмалар өнімнің бір түрін тез жасауды аяқтап ,
оның басқа жаңа түрлерін жасаумен айналасуға тырысады.
Венчурлік кәсіпкерлік екінші дүниежүзілік соғыстан кейін тұңғыш рет АҚШ
– да пайда болған. Венчурлік фирмалар Қазақстанда құрыла бастады , бірақ
жалпы шағыс кәсіпкерлікке ұқсас , кең тарамай отыр. Ал Қазақстан үшін шағын
кәсіпкерліктің маңызы өте зор , өйткені ол көп мәселе шешеді:

• Қазақстан халқының елеулі бөлігін құратын жағдайы төмен адамдар үшін
соншама көлемді капитал салымынсыз тұтыну тауарлары мен қызметтер
өндңрңсңн кеңейтуге ат салысады;
• халықтың материалдық және қаржылық қаражаттарын өндіріске тартуға
көмектеседі;
• ірі өндірістен босаған адамдарды жұмыспен қамтуға мүмкіндік береді.
Кіші бизнестің әлеуметтік – саяси мағынасы да зор: ол қоғамның
тұрақтылығының кепілі болып табылатын орташа таптың даму негізі.
Бірақ шағын бизнестің даму қарқыны қанағаттандырады деп айтуға ерте.

Бұның ішкі және сыртқы себептері аз емес:

Ішкі факторлары:
• старттық капиталдың жетімсіздігі;
• банкілермен байланыстың нашарлығы.

Сыртқы факторлар:
• қисынсыз салық жүйесі;
• заңдардың шикілігі , тұрақсыздығы;
• криминалдық прессинг.

Шағын бизнесті жандандыру үшін қажет шараларды үш бағыттан жүргізу
қажет:
• шағын бизнестің ішкі ортасын жақсарту керек;
• нақты фирмаларға тікелей көмек көрсету;
• шағын кәсіпорындарының өзін - өзі ұйымдастыруын күшейту.

Орташа бизнестің рөлі мәз емес. Бұл ірі кәсіпкерлікпен де , ұсақ
кәсіпкерлікпен де бәсекелес болады. Нәтижесінде ірілер қатарына шығуы
мүмкін , немесе мүлде күйрейді. Тек кейбір ерекше монополистік өнім
шығаратын болса жағдайы жөнді болуы мүмкін ( мүгедектерге , жарымжандарға
арналған техника жасау , қала сағаттарын жөндеу ) т.б.
Ірі бизнес , көбінесе бизнестің ең тұрақтысы. Оның нарықтағы монополдық
болмысы көпшілік тұтынуына арналған арзан және мол өнім өндіруге мүмкіндік
береді.
Енді мынадай сұрақтардың реті келіп тұр:

1. Қандай жағдайлар фирма көлеміне әсер етеді ?
2. Фирмалар не үшін құрылады ?
3. Нарық мүшелерінің әрқайсысын минифирма болдырып , неліктен барлық
экономика жаппай , түгел нарық түрін алмайды ?

Баршаға мәлім , нарық бостандық әкеледі , ал әкімшілік , иерархия ,
бақылау және саналы жоспарлаудың болуы туралы бостандыққа шек қояды. Мәселе
нарық механизмін пайдаланудың арзанға түсуінде. Нарықтың әр мүшесі
өздерінің жеткізушілері мен жабдықтаушылары және сатып алушылары туралы ,
келіссөз жүргізу және келісі – шарт талаптарының орындалуы туралы
информация алуға мәжбүр болады. Осы үшін шығын жасалынады. Осындай шығындар
трансакциондық ( лат. transactio келісім ) шығындар деп аталады.
Бұл шығындар нарықтық агенттердің бір – бірімен қатынастарын келістіру
процесінде пайда болады. Егер экономика тек жалғыз физиеалық тұлғалардан
тұрып , жаппай , тағы нарық болса , миникелісімдер өте көп
болғандықтан , трансакциондық шығындар тым көп болар еді. Фирманы
ұйымдастыру , осы шығындарды төмендетудің әдісі болып табылады.
Фирмалар нарықтық механизмді шектеп , жою мақсатымен , нарықтық
үйлесімнің қымбат болғандығына жауап ретінде құрылады деген тұжырымдар жоқ
емес. Шынында , трансакцияларды нарықтың көмегінсіз , фирманың ішінде жасау
арзан түседі екен. Иерархия ( фирма ) мен нарықтың бір – бірінен
артықшылығы жоқ.
Нарықтық және әкімшілік реттеу тетіктерін салыстыруарқылы , фирманың
қажетті көлемін анықтауға болады. Ол нарықты пайдаланудың шекті шығындары
мен әкімшілік бақылауды қолданудың шекті шығындарының теңдесу нүктесі
арқылы белгіленеді. Осы шекараға дейін иерархия пайдалы болады , ал
содан кейін – нарық пайдалы. Фирманың оптималдық көлеміне өндірістің саласы
, технология , фирманың интеграциялану дәрежесі , т.б әсер етеді.
Фирма теориясында фирмалар тік және көлденең интеграцияланған фирмалар
болып бөлінеді.
Тік интеграция деп өндірістік процестің ең төменінен , оның ең жоғары
сатысына дейін ( мысалы , мұнайды өндіруден бастап одан шығарылған
өнімдерді сатуға дейін ) айналысатын фирмалар бірлестігін айтады.
Көлденең интеграция – бір түрлі бизнеспен айналысатын фирмалардың
бірлестігі. Көлденең интеграцияның бір түрі – диверсификация ( ағылшынша
diversification – саналуан , көптүрлік ). Бұл , бір – бірімен технологиялық
байланысы болмайтын , саналуан фирмалардың бірлестігі. Мысалы , химиялық
концерн Дюпон – де – Немур химиялық тал жіп ( талшық ) , дәрі – дәрмек
, рефрижераторлар , ұшақтар өндірістерін біріктіріп отыр.
Қазақстанда бизнесті ұйымдастырудың ерекшеліктері бар. Кәсіпорын
деген категорияға мазмұны жағынан жаңа толықтама енгізілді.
Ақырғы уақытқа дейін ол ерекше ұйымдық – құқықтық форма деп түсінілетін
, яғни меншігі жоқ коммерциялық ұйым деп , өйткені жоспарлы экономикада
меншік иесі мемлекет. Шынында мемлекет өз кәсіпорындары арқылы тек өзімен
өзі іс - әрекетте болады,
өйткені кәсіпорындарының өздерінің өздерінің мүліктерін сату туралы
бір – бірімен жасасқан келісім шарттары осы мүлікке деген меншік құқын
өзгертпейді , өйткені мемлекет мемлекет меншік иесі болып қала берді.
Нарық экономикасында , әміршіл – экімшілік экономикасынан өзгеше ,
тауар – ақша айналымына , номиналдық емес , ақиқат меншік иелері қатысады:
индивидуалдық кәсіпкерлер , кооперативтер , серіктестер , қоғамдық ұйымдар.
Бұлар үшін экономикалық жағынан да , құқықтық жағынан да , кәсіпорынын
құрудың ешқандай мағынасы болмайды. Бұларда басқа мақсат: кәсіпорын құру
емес , бір тұлғаның ( адамның ) компаниясын құруды көздейді , яғни
шаруашылық қоғамдары. Кәсіпорын деген түсінік тек коммерциялық емес
ұйым ретінде – меншік иесі жоқ , мемлекеттік және муниципалдық секторларды
өзін ақтайды.
Нарықтық түсінім жағынан кәсіпорын кәсіпкерліктің ерекше
ұйымдастыру – құқықтық формасы емес , ол тек мүліктік кешен – ғимараттардың
, құрылыстардың жабдықтардың жабдықтардың , шикізаттардың жиынтығы , болып
табылады. Ол унитарлық болады , өйткені оның мүліктері жалғыз меншік
иесінде ( мемлекеттің , муниципалдық құрылымдардың ) болады , сондықтан
жұмыскерлердің арасында бөлініске түспейді.
Унитарлық кәсіпорынның бір түрі – федералдық қазыналық кәсіпорындар.
Мемлекеттік және муниципалдық унитарлық кәсіпорындар заңды тұлға болады.
Заңды тұлғаға өзінің меншігінде , немесе , шаруашылық пайдалануында ,
ақшалай мүлігі болатын және өздерінің міндеттері үшін осы мүлік мөлшерінде
жауап беретін , ұйымдар жатады. Заңды тұлғаға коммерциялық жіне
коммерциялық емес ұйымдар жатады.
Коммерциялық ұйымға пайда табуды қызметтерінің негізгі мақсаты деп
тұтатын ұйымдар жатады.
Коммерциялық емес ұйымдарға пайда табумен , оны мүшелерінің арасында
бөлуді мақсат етпейтін ұйымдар жатады.
Коммерциялық ұйымдардың формалалары:

• шаруашылық серіктестіктер мен қоғамдар;
• өндірістік кооперативтер;
• мемлекеттік және муниципалдық унитарлық кәсіпорындар.

Шаруашылық серіктестіктер мен қоғамдардың мынадай формалалары болады:

• толық серіктестік;
• сенімді серіктестік ( коммандиттік серіктестік )
• жауапкершілігі шектелген қоғам;
• акционерлік қоғам ( ашық және жабық )
• балалық және тәуелді қоғамдар.

Кәсіпкерлік іс - әрекетпен айналысатын және өздерінің қарамағындағы
мүліктер шамасында іс - әректтерінің нәтижесіне жауапты серіктестік толық
серіктестік деп аталады. Толық серіктестіктің пайдасы мен шығындары осының
мүшелері арасында олардың жалпы қосынды капиталдағы үлес салмағына
пропорционалдық түрде бөлінеді.
Егер толық серіктестіктермен қатар осы серіктестікте бір , немесе ,
бірнеше мүше – салымшылар ( коммандистер ) болса , онда бұндай
серіктестіктер сенімді ( коммандиттік ) серіктестік деп аталады.
Коммандистер шығын қауіпіне өздерінің салымдарының мөлшерінде ғана жауапты
болады және олар осы серіктестіктің кәсіпкерлік қызметіне қатынаспайды.
Бұлар серіктестіктің пайдасынан қосынды капиталдағы өздерінің салымдарына
сәйкес бөлімін алады.

Жауапкершілігі шектелген қоғамның мүшелері , өздері қосқан салымдардың
құны көлемінде шығындар қауіпына жауапты болады.

Қосымша жауапкершілігі бар қоғамдардың мүшелері жауапкершілікті өздері
қосқан салымдарының құнына сәйкес , барлығына ортақ есе көлімінде жауапты
болады. Егер бір мүше банкрот болса , оның жауапкершілігі қалғандарына ,
солардың салымдарына пропорционалды бөлінеді.

Акционерлік қоғам – жарғылық қоры ( капиталы ) акциялардың белгілі
санына бөлінген қоғам. Акционерлдің жауапкерлігі тек өздерінің акциялары
құнының шамасында болады.

Ашық акционерлік қоғам шығарылатын акцияларға ашық жазылу жүргізіп ,
оны сатуға құқығы бар болады.

Жабық акционерлік қоғамның акциялары тек осы қоғамның құрылтайшылары
арасында бөлініп таратылады.

Балалық шаруашылық қоғамға капиталының мөлшері барлық қоғамның жарғылық
капиталы мөлшерінің басым көбін құрамайтын қоғам жатады. Сондықтан бұндай
қоғам , барлық қоғам шегшімдеріне шешуші ықпал ете алмайды. Балалық қоғам
негізі қоғамның қарыздары бойынша жауапты болмайды.

Өндірістік кооператив өздерінің бірлескен жеке еңбектеріне және
қосылған төлемдеріне негізделген , бірлесіп өндірістік , немесе , басқа да
қызметтер атқару үшін қосылған адамдардың еркін бірлестігі.

Унитарлық кәсіпорын – бұл меншік иесі оның қарауына берген мүліктерге
менгшік құқы жоқ , коммерциялық ұйымдар. Унитарлық форма тек мемлекеттік
және муниципалдық кәсіпорындарға тән болады.
Коммерциялық емес ұйымдар , тұтыну кооперативтері , қоғамдық , немесе ,
діни мекемелер , қайырымдылық және басқа қорлар формасында құрылуы мүмкін.
Материалдық және басқа қажеттерді қанағаттыру мақсатпен , адамдардың
жарна төлемі негізінде құрған еркін бірлестігі , тұтыну кооперативі деп
аталады. Тұтыну кооперативтердің кәсіпкерлік қызметтерден түскен табыстары
солардың мүшелері арасында бөлінеді.
Қоғамдық және діни ұйымдарға рухани және басқа материалдық емес
қажеттерді қанағаттандыру мақсатпен құрылған азаматтардың еркін
бірлестіктері жатады. Бұлар коммерциялық емес құрылымдар. Бірақ , бұлардың
тек құрылғандығы мақсаттарға жету үшін ( мысалы балауыз шам , крест ,
шіркеулердің тізбек бауларын жасау ) кәсіпкерлік қызметпен айналасу құқы
болады.
Қор деп еркіндік негізде жарналар арқасында құрылған коммерциялық емес
ұйымдар аталады. Бұлардың әлеуметтік , қайырымдылық , мәдени , ағарту
немесе басқа мақсаттары болады. Қор өз алдына қойған қоғамдық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.