Физика-географиялық аудандастыру

ЖОСПАР
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ФИЗИКА.ГЕОГРАФИЯЛЫҚ АУДАНДАСТЫРУ
ТМД.НЫ АУДАНДАСТЫРУ
ІІІ Қырым . кавказ таулы елі.
ІІ. Украйн Карпаты
ІҮ Орал таулы елі
Ү Таулы . Аралды Арктика.
ҮІ. Орыс жазығы.
ҮІІ Байкал таулы елі
ҮІІІ Алтай . саян таулы елі.
ІХ Қазақ ұсақ шоқысы.
Тұран жазығы
ХІ Орта Азия мен Қазақстан таулары
ХІІ Батыс Сібір жазығы
ХІІІ Орта Сібір
ХІҮ Солтүстік Шығыс Сібір
ХҮ Камчат . курил Вулканды ел
ХҮІ Амур . Сахалин елі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

ТМД-ң аумағы солтүстіктен-оңтүстікке, батыстан-шығысқа қарай өте үлкен аумақты алып жатқандықтан, табиғаты әртүрлі болып келеді. Әртүрлі табиғи компоненттерін қарастырғанда олардың кеңістіктегі біртекті таралмауы, өзара байланысы мен әрекеттесуі әрқалай болу салдарынан, ТМД аумағынгда әртүрлі табиғи аумақты келгендердің пайда болуына әкеліп соқтырған.
Әсіресе, қазіргі уақытта табиғи экологиялық тепе-теңділікті сақтау мен экологиялық дағдарысқа апармау жолдары туралы сұрақтар бірінші орында тұрғандықтан, физика-географиялық аудандастыруды ғылыми және практика жүзінде қолданудың мәні зор.
Табиғи-аумақтық кешен оның ішкі және сыртқы өзара әрекеті мен өзара байланысы физикалық географияның негізгі зерттеу нысаны болып табылады. Сондықтан, кез келген аумақтың кешендік зерттелуі тек бір ғана компонентпен сипатталмайды, ол өзіне міндетті түрде одан тыс жердің регионалдық айырмашылығының анализі, табиғи аумақтық кешеннің құрамына кіретін компоненттердің бәрін қарастыру керек.

1. Мауленова С.С., Бекмолдин С.Қ., Құдайбергенов Е.Қ. Экономикалық теория: оқу құралы. - Алматы: Экономика, 2004.
2. Бердалиев К.Б. Қазақстан экономикасын басқару негіздері: оқу құралы. Алматы: Экономика, 2001.
3. Назарбаев Н.А. 2030 стратегиясы.
4. Курс экономической теории: учебное пособие./под ред. Чепурина М.Н. Алматы, 1994. -480 с.
5. Макконел Кэмпбелл P., Брю Стәңли Л. Экономикс: принципы, проблемы и политика. М., Республика, 2000.
6. Құлымжанов М.Қ. Экономикалық заңдар және нарық қатынастары// ж. Аль-Пари №1,2003.
7. Жаңа экономикаға барар жолда//Егемен Қазақстан. 24 желтоқсан 2004 жыл
8. Экономикалық өсуде тың серпіліс бар//Егемен Қазақстан. 28 желтоқсан 2004 жыл

Пән: География
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
негізгі бөлім
Физика-географиялық аудандастыру
ТМД-ны аудандастыру
ІІІ Қырым – кавказ таулы елі.
ІІ. Украйн Карпаты
ІҮ Орал таулы елі
Ү Таулы – Аралды Арктика.
ҮІ. Орыс жазығы.
ҮІІ Байкал таулы елі
ҮІІІ Алтай – саян таулы елі.
ІХ Қазақ ұсақ шоқысы.
Тұран жазығы
ХІ Орта Азия мен Қазақстан таулары
ХІІ Батыс Сібір жазығы
ХІІІ Орта Сібір
ХІҮ Солтүстік Шығыс Сібір
ХҮ Камчат – курил Вулканды ел
ХҮІ Амур – Сахалин елі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе
ТМД-ң аумағы солтүстіктен-оңтүстікке, батыстан-шығысқа қарай өте үлкен
аумақты алып жатқандықтан, табиғаты әртүрлі болып келеді. Әртүрлі табиғи
компоненттерін қарастырғанда олардың кеңістіктегі біртекті таралмауы, өзара
байланысы мен әрекеттесуі әрқалай болу салдарынан, ТМД аумағынгда әртүрлі
табиғи аумақты келгендердің пайда болуына әкеліп соқтырған.
Әсіресе, қазіргі уақытта табиғи экологиялық тепе-теңділікті сақтау мен
экологиялық дағдарысқа апармау жолдары туралы сұрақтар бірінші орында
тұрғандықтан, физика-географиялық аудандастыруды ғылыми және практика
жүзінде қолданудың мәні зор.
Табиғи-аумақтық кешен оның ішкі және сыртқы өзара әрекеті мен өзара
байланысы физикалық географияның негізгі зерттеу нысаны болып табылады.
Сондықтан, кез келген аумақтың кешендік зерттелуі тек бір ғана компонентпен
сипатталмайды, ол өзіне міндетті түрде одан тыс жердің регионалдық
айырмашылығының анализі, табиғи аумақтық кешеннің құрамына кіретін
компоненттердің бәрін қарастыру керек.

Физика-географиялық аудандастыру
ТМД-ны аудандастыру
Аудандастырудың ғылыми-танымдық құндылығы ол – аумақтың географиялық
тұрғыдағы мәліметтерін логикалық топтаудың, регионалдық зерттеулердің
мәліметтерін жүйелі түрде мазмұндаудың, ел танымдық бейнелеуді және оқу
мақсатындағы мәліметтерді ұйымдастырудың негізі болып табылады.
Физика-географиялық аудандастырудың ауылшаруашылығындағы жұмысының
мақсаты: жеке табиғи комплекстер бір-бірінен өзіндік табиғи жағдайлары мен
табиғи ресурстарымен ерекшеленетіндіктен, экологиялық, тепе-теңдікті сақтай
отырып, оларды тиімді пайдалана білу. Ауылшаруашылығына, қала құрылысына,
аудандық жоспарлауға, халықтың демалыс орындарын ұйымдастыруға қатысты
қолданбалы аудандастыру схемалары да осы мақсатта қолданылады.
Ең алғашқы аудандастыру жұмыстары ХVІІІ ғасырда пайда болған
(Х.А.Чеботарев, 1776 ж; С.И.Плещеев, 1786 ж; Е:Ж.Зябловский, 1807 ж;
К.И.Арсеньев, 1819 ж, 1848 ж.).Оларда табиғи жағдайлары мен ауылшаруашылығы
есебі бойынша ірі аудандар ерекшеленген.
ХІХ ғ. ІІ жартысынан бастап география ғылымындағы өзгерістер мен
нақтылы мәліметтердің жиналуына байланысты табиғи компоненттерді жеке-жеке
аудандастыруға мүмкіндік туды, яғни салалық аудандастыру пайда болды. Сол
уақыттарда өкілдік басқа компоненттерге қарағанда жақсы зерттелген,
сондықтан Ресейдің Европалық бөлігінің ең алғашқы табиғи аудандастыру
кескіндері өсімдік жамылғысының әртүрлілігіне байланысты құрылған
(Р.Траутфеттер, 1850; А.Н.Бекетов, 1874; Ф.Г.Кеппен, 1885 ж.).
Өсімдік – табиғи жағдайлардағы барлық кешендендің анықтауышы
болғандықтан, аудандастыру кескіндері солтүстіктен-оңтүстік-шығысқа
бағытталған табиғи жағдайлардың заңдылық бойынша өзгеруі анық, тура
көрсетілген, яғни зональдылық географиялық қабықтың кеңістіктегі өзгеруі
заңдылығының негізі.
В.П.Семенов-Тянь-Шаньскийдің Европалық Ресейге жүргізген аудандастыруы
салалалық болып есептеледі.Дегенмен, ол жоғарғы шөгінділердің жайғасуы мен
оған қоса бедер, климат және өсімдік дамуы есебімен өткізілгенімен,автор
географиялық емес,геоморфологиялық құрылым болып табылады. ХІХ ғ мен ХХ
ғасырларда бұл ойды тура тұжырымдаған ең алғаш В.В.Докучаев болатын. Осы
арқылы ең алғашқы кешендік физико-географиялық тәжірибелік аудандастырулар
жүргізілген. 1897 ж. Г.И.Танфильеваның Шығыс-Европа жазығына климаттың,
өсімдіктің, топырақтың регионалдық тұрғыда ерекшелігіне байланысты
аудандастырылуы жүргізілген. Ал 1907 ж. Крубер осы аумаққа зональдылық
ерекшелігіне қарамай, рельефін алған – облыс, зона және округ бірліктері
әртүрлі табиғи аумақтық кешен болып табылады.1913 ж. Ресейдің ең алғашқы
ландшафтық кескінін құрастырған Л.С. Берг еді. Берг зоналарға қысқаша
сипаттама беріп отырған, кей кездері оның ішіндегі провинциялық
ерекшеліктерді де қоса отырған. Кейінірек ол табиғи зоналарды нақтылы түрде
өзінің Физико-географические зоны СССР және Географические зоны
Советского Союза атты монографиясында сипаттаған.
1964 ж. дүниежүзілік физика-географиялық атлас үшін Г.Д.Рихтер ТМД-ң
аудандастыруын жүргізген. Картада екі ел мен провинция бірлігі түскен.
ТМД аумағында 19 ел, 88 зона және таулы облыстар, 305 провинция
анықталған.
1983 ж. жоғарғы мектептерде ТМД-ң масштабы 1:8000000 физика
географиялық аудандастыру картасы шықты. 1968 ж. аудандастырудың екінші
теппешекті бірлігі ретінде облыс ретінде тек қана таулы емес елді жазықты
ел де (зона орнына) алды. Енді картада 19 физика-географиялық ел, оның
құрамында 91 жазықты және таулы облыс және 342 провинция болды.
Ф.Н.Мильковтың және Н.А.Гвоздецкийдің (1986 ж.), Н.А.Гвоздецкий мен
Н.И.Михайлованың (1987 ж.) оқулықтарында ел-зона-провинция таксономиялық
бірліктері қолданылған.
Келесі таксономиялық бірлік – провинция. Провинция – рельеф,
геологиялық құрылымы және биоклиматтық ерекшеліктерінің ортақтығымен
сипатталатын зона немесе мысал ретінде Чулым-Енисей, Путорана, Орталық
Алтай, ұсақ масштабтыаудандастыруда провинция табиғи комплекстерден ең
кішісі.
Физика-географиялық аудан – салыстырмалы түрде ірі провинцияның
геоморфологиялық ортақ бөлігі.
ТМД-ны аудандастыру.
І. Кольск түбегі және Каремия
Балтық кристалдық қалқанының шығыс бөлігін алып жатыр.
Кольск түбегі мен Карелин шекарасында үш физика-географиялық
провинцияны анықтаған:
1. Тундралық-солтүстік тайганы Кольск түбегі.
2. Батыс тундраны Карель үстіртті жазығы.
3. Шығыс тундралы Беломор ойпатты жазығы.
ІІ. Украйн Карпаты
Орыс жазығы оңтүстік-батыс бөлігінен Карпат таулы елімен шектесіп тұр.
Бұл 1500 км созылған Альпі-Гималай тауларының үзбесі. ТМД-ға Карпаттың
Шығыс және орманды бөлігі кіреді, ТМД-дағы бөлігі Украиндық Карпат деп
аталады. таудың ауданы шашамен 24 мың км2. Орыс жазығымен Вишня өзені
бойымен жалғасады. Бір ғана провинциясы бар: Шығыс Карпат провинциясы.
ІІІ Қырым – кавказ таулы елі.
Қырым – Кавказ таулы елі физика – географиялық аудандастырудың ең
алдынғы рангідегі ірі таксилогиялық бірлігіне кіру себебі Кайназойлық
қатпарлы белделінің макрогеоқұрылымының біртектілігімен түсіндіріледі.
Мұнда келесідей физика – географиялық облыстарға бөлінген.
1. таулы Қырым
2. Үлкен Кавказ
3. Кавказ ойпаңы
4. Кішігірім Кавказ және Джавахет- Армян қыраты.
ІҮ Орал таулы елі
Орал таулы елінің шекарасында келесідеу физика – географиялық
облыстарға бөлінген:
1. Аласа таулы тундралы Пай - Хай
2. Орта таулы орманды тундарлы және тундралы полярлы Орал
3. Орта таулы тайгалы және тундралы Солтүстік Орал
4. Аласа таулы орманды ортаңғы Орал
5. Орта таулы тайгалы және тундралы Поляр маңы Орал
6. Орта таулы орманды далалы және далалы Оңтүстік Орал
7. Аласа таулы шөлейтті және далалы Мұғалжар.
Ү Таулы – Аралды Арктика.
Таулы – аралды Арктика шегінде келесідей физика – географиялық
облыстар анықталған:
1. Мұзды қалқандар мен Франц – Иосиф жеріндегі арктикалық шөлдер
2. Мұзды қалқандар мен шөгінділер мен Жаңа жердің арктикалық
тундрасы.
3. Мұзды жамылғылар, Солтүстік Жердің арктикалық шөлі.
4. Қазбалы мұздармен мен Новосибирск аралындағы аз дамыған, мұзданған
арктикалық шөлдері.
5. Врангель аралының арктикалық шөлейтті.
ҮІ. Орыс жазығы.
Шығыс европа жазығы – ауданы бойынша дүние жүзіндегі бірі жазықтардың
бірі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.