Қазақстандық қоғамды модернизациялау жағдайындағы саяси жарнама
Саясат әлеміндегі билік үшін күрес пен тайталас қазіргі кезде ақпараттық принциптерге сүйенген сайлау науқаны технологиялары белсене еніп жатқанына таңдануға болмайды. Саяси істерді жүргізу және алға қойылған саяси мақсаттарға жету процестерінде бүгінгі күні танылған маркетингтік, паблик рилейшнз және жарнамалық тәсілдердің өзектілігі күннен-күнге артуда. Дегенмен, оның маңыздылығы соңғы екі - үш жылда байқала бастады. Қазақстан Республикасында сайлау науқанын ұйымдастыру мен жүргізуде, әдістері мен технологияларында қолданылған саяси жарнамалардың ерекшелігін анықтап өтуге болады. Қазақстандағы сайлау науқанында жүргізілген саяси жарнаманың әртүрлілігі және өзіне тән белгілерін 1999 жылы және 2005 жылы өткен Президент сайлауындағы үгіт - насихат шараларын талдау арқылы түсінеміз.
Негізінен саяси жарнаманы талдау арқылы, саясат деген күрделі құрылымға соқпай кетуге болмайды. Саясат (1) мемлекеттік институттар жүйесі (Президент, Парламент, әскери күштер мен ішкі істер министрлігі, әлеуметтік қамсыздандыру және сыртқы істер министрлігі, қауіпсіздік министрлігі және т.б.) ретінде түсініледі. Ол заң шығарушы, атқарушы, сот биліктерін, бұқаралық ақпарат құралдарын, саяси ұйымдар мен партияларды, қоғамдық бірлестіктер мен қозғалыстарды біріктіреді.
Негізінен саяси жарнаманы талдау арқылы, саясат деген күрделі құрылымға соқпай кетуге болмайды. Саясат (1) мемлекеттік институттар жүйесі (Президент, Парламент, әскери күштер мен ішкі істер министрлігі, әлеуметтік қамсыздандыру және сыртқы істер министрлігі, қауіпсіздік министрлігі және т.б.) ретінде түсініледі. Ол заң шығарушы, атқарушы, сот биліктерін, бұқаралық ақпарат құралдарын, саяси ұйымдар мен партияларды, қоғамдық бірлестіктер мен қозғалыстарды біріктіреді.
1.Музыкант.В.Л. Реклама и PR – технологии в бизнесе, коммерции, политике. М.,Армада – пресс. 2002.- С.338.
2.А.Н.Нысанбаев. Президентские выборы 1999г.: анализ избирательных кампании.//Саясат.Февраль,1999. – С.27.
3.С.В.Платонов. Президентские выборы: плюсы и минусы избирательных технологии. //Саясат. Февраль, 1999.- С.31.
4. Феофанов О. Что может политическая реклама. из американского опыта. //Коммунист. 1991. №12. – С.49.
5. Коноваленко А.В. Психология политической рекламы. Ростов – на – Дону. “Феникс”. 2005. – С.30-37.
6. Абулкасова А.С., Бекбутаев Б.А. Роль оппозиционной прессы в формировании информационных потоков накануне президентских выборов.//Вестник КазНУ. Серия философия. Серия политология. Серия культурология. 2005. №2(24). – С.76-77.
2.А.Н.Нысанбаев. Президентские выборы 1999г.: анализ избирательных кампании.//Саясат.Февраль,1999. – С.27.
3.С.В.Платонов. Президентские выборы: плюсы и минусы избирательных технологии. //Саясат. Февраль, 1999.- С.31.
4. Феофанов О. Что может политическая реклама. из американского опыта. //Коммунист. 1991. №12. – С.49.
5. Коноваленко А.В. Психология политической рекламы. Ростов – на – Дону. “Феникс”. 2005. – С.30-37.
6. Абулкасова А.С., Бекбутаев Б.А. Роль оппозиционной прессы в формировании информационных потоков накануне президентских выборов.//Вестник КазНУ. Серия философия. Серия политология. Серия культурология. 2005. №2(24). – С.76-77.
ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҚОҒАМДЫ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ САЯСИ ЖАРНАМА
Саясат әлеміндегі билік үшін күрес пен тайталас қазіргі кезде ақпараттық
принциптерге сүйенген сайлау науқаны технологиялары белсене еніп жатқанына
таңдануға болмайды. Саяси істерді жүргізу және алға қойылған саяси
мақсаттарға жету процестерінде бүгінгі күні танылған маркетингтік, паблик
рилейшнз және жарнамалық тәсілдердің өзектілігі күннен-күнге артуда.
Дегенмен, оның маңыздылығы соңғы екі - үш жылда байқала бастады. Қазақстан
Республикасында сайлау науқанын ұйымдастыру мен жүргізуде, әдістері мен
технологияларында қолданылған саяси жарнамалардың ерекшелігін анықтап өтуге
болады. Қазақстандағы сайлау науқанында жүргізілген саяси жарнаманың
әртүрлілігі және өзіне тән белгілерін 1999 жылы және 2005 жылы өткен
Президент сайлауындағы үгіт - насихат шараларын талдау арқылы түсінеміз.
Негізінен саяси жарнаманы талдау арқылы, саясат деген күрделі құрылымға
соқпай кетуге болмайды. Саясат (1) мемлекеттік институттар жүйесі
(Президент, Парламент, әскери күштер мен ішкі істер министрлігі, әлеуметтік
қамсыздандыру және сыртқы істер министрлігі, қауіпсіздік министрлігі және
т.б.) ретінде түсініледі. Ол заң шығарушы, атқарушы, сот биліктерін,
бұқаралық ақпарат құралдарын, саяси ұйымдар мен партияларды, қоғамдық
бірлестіктер мен қозғалыстарды біріктіреді. (2) Саясат динамикалық саяси
процесс секілді үнемі өзгеріп отырады. (мысалы, Б.Н.Ельциннің екінші
мерзімге қайта сайлануы, шешен соғысы). (3) Саясат ойын ережелерінің жүйесі
ретінде дәуірдегі өзгерістерге байланысты құрылады. Саясатты реттеуші
заңдар жазылған (нормалар, заңдар) және жазылмаған (дәстүрлер, мінез –
құлық ережелері) болып бөлінеді. (4) Саясат құндылықтар, нормалар жүйесі
ретінде, саяси құндылықтарда ұсынылған басымдықтар арқылы қарама –
қайшылыққа ие. (5) Саясат адамзат қызметінің түрі ретінде – күнделікті
өмірмен бірге, сайлау науқанын жүргізу кезеңдерінде саясаткерлердің іс -
әрекеттерін, лидерлер мен қарапайым азаматтардың мінез – құлқын зерттейді
1.
1999 жылы Қазақстан Республикасы ғасыр тоғысындағы дәуірдің тағы бір сын
сәтінде тұрды. Қоғам дамуы мен мемлекет өркендеуінің ең басты мәні де, ең
маңызды сипаты да Президентті қалап, таңдауымен тиянақталады. Бұл бір
адамға ғана қатысты мәселе бола алмайды, ол әркім өз тағдырын кімнің,
қандай саяси қайраткер тұлғаға сенім тапсыруымен тікелей байланысты тұтас
елдік таңдау болып табылады. Сол жылы өткен ашық баламалы сайлаудың мәні
асқақ, маңызы зор. Сонымен қатар, пікір алуандығы мен демократияның оң
үрдісін орнықтыратын қастерлі қадам.
Қазіргі Қазақстандағы сайлаудағы үміткерлердің саяси сахнаға шығу
кезеңдерін атап өткен жөн. Ең маңызды сәт ретінде олардың сайлаушылармен
болған кездесу кезіндегі мінез – құлқы болып табылады. Үміткердің саяси
тұғырнамасының тұсаукесері сайлаушылар мінез – құлқының моделін өзіне
назарын аудартады және бәсекелестер арасындағы өзіндік имиджін
қалыптастырады. Саясаттағы үміткердің сайлау алды тұғырнамасы – саясаткерді
танымал етуші тауарлық белгі секілді.
Қазақстан Республикасында 1999 жылы 10 қаңтарда өткен президенттік
сайлаудың мерзімі жарияланғаннан кейін, тіркелу процесін сегіз үміткер
бастады. Сайлау науқанына қатысуға үміткерлер ретінде “Аргументы и факты –
Казахстан апталығының тілшісі Сейдахмет Құттықадам, “Азамат” қозғалысының
тең төрағаларының бірі Мұрат Әуезов, Коммунистік партияның лидері
Серікболсын Әбділдин, жазушы, сенатор Энгельс Ғаббасов, кеден комитетінің
төрағасы Ғани Қасымов сынды азаматтар ниет білдірді. Алғашқы сегізден екі
кандидат өз еркімен кандидатураларын кері қайтарып алды, ал бұрынғы премьер
– министр Әкежан Қажыгельдин мен өзінің радикалдық іс - әрекеттерімен
танымал болған Амантай Асылбековті Орталық Сайлау Комитететі тіркеген жоқ
2. Президент сайлауына қатысты шарттарды тек төрт үміткерлер ғана ұстанды
- Әбділдин С., Ғаббасов Э., Қасымов Ғ., Назарбаев Н.
Сайлау алды күрес кезеңін көптеген сарапшылар, науқанның
ұйымдастырушылық деңгейін бағалау арқылы имиджмейкингтің жобаларын ұстанған
“алға жылжыту” үрдісіне орала берді. Мәселен, “Панорама” газетінің 1998
жылғы 40 – шы санында, “Қазақстанның болашағы үшін” қозғалысы “Дауыс бер
немесе ұтыласың” ұранын, “Біз кімді таңдайтынымызды білеміз” деген лозунгке
асығыс алмастырғаны айтылған. Ресей сайлау науқанындағы үгіт – насихат
жобаларын көшіру, қоғамдық пікірді журналистік шеберлік әдістерге бағындыру
деп түсінуге болады. Сонымен бірге, Президенттікке үміткерлер сапалы
имиджін қалыптастырып үлгіруге уақыттары тығыз болды. Бұл науқанда саяси
жарнамаға қарағанда, саяси үгіт-насихат кеңінен қолданылды. “Молодой
Казахстан глазами россиян”, “Давайте жить дружно”, “Мы выбираем Президента”
сияқты көптеген TV-жобаларда көбінесе үгіт – насихат жүргізудің элементтері
байқалды. Теледидардағы саяси жарнамалар телепублицистикалық репортаждар
мен суреттемелер дәрежесінде орындалып, өзіндік өркениеттік стандарттарын
жоғалтты. Сайлау алды тактика пассивті түрде өтті десек қателеспейміз 3.
Жалпы сайлау науқаны кезеңіндегі басылымдарда да үміткерлер саяси
жарнама қолданбай, кампанияда саяси үгіт – насихат жүргізуге көп назарын
салды. Газеттерде үміткерлер туралы мінездемелік, ақпараттық, сұхбаттық
мақалалар жарияланумен болды. Мәселен, елдің негізгі ресми газеттері
саналатын “Егемен Қазақстан” мен “Казахстанская правдада” жарық көрген
материалдарға көңіл бөлсек.
Президенттікке коммунистер ұсынған кандидат Серікболсын Әбділдинмен
“Егемен Қазақстан” тілшісі Оңғар Өмірбек газеттің 1998 жылдың 257 – ші
санында “Басты мақсат - өкімет қызметін халық бақылауына ұстау” деген
тақырыпта сұхбаты жарияланса, науқанда “Өкімет – халық үшін” қағидасын
ұстанған үміткер аталмыш басылымның 1999 жылдың 4 – ші нөмірінде “Өзіңнің
де, елдің де тағдырын өзгерту - қолыңда” атты бағдарламалық үгіт – насихат
мақаласы жарияланды. Және де орыс тілді негізгі ресми басылымымыздың 1998
жылдың 237 – ші санында журналист Вадим Махинмен жүрген сұхбаты жарық
көрді. Сайлау алды қызу жарыстың басынан, С.Әбділдин өкіметке қарсы позиция
ұстанды. Кеңестік типтегі басшылардың қимылдарын еске түсірген үміткер,
авторитаризмге бет бұруға дайын саясаткер бейнесін көрсетті. Сонымен қатар,
коммунистердің оппозициялық саясаткерлермен бірігуі БАҚ – пен байланыс
мәселелерін күрделендіре түсті.
Жазушы Энгельс Ғаббасов “Егемен Қазақстанның” 1998 жылдың 4
желтоқсанындағы нөмірінде тілші Ғабит Мүсіреповпен өткен “Өзіне сенімді
адамдар ғана тәуекел етеді” сұхбаты оқырман назарына ұсынылса, осы санда
қолдау жөніндегі штабтың төрағасы Нұрлан Рақымжановпен Қаз ААГ тілшісі
Оразхан Жарқынбекұлының жүргізген сұхбаты жарияланды (орыс тіліндегі
нұсқасы “Казахстанская правда” газетінде де жария көрді), аталмыш газеттің
сол жылғы 258 – ші санында тілші Оңғар Өмірбектің “Өзіме де, көріпкелдігіме
де сенемін” атты мақаласы жарық көрді. Негізінен Э.Ғаббасов турасында
бұқаралық ақпарат құралдары алуан түрлі пікірлер білдірді. Әсіресе
басылымдар оны ең солғын және енжар кандидат ретінде атап көрсетті.
Сайлау науқанына кеш қосылған Ғани Қасымов сайлаушылар даусына таласты
баспасөз, теледидар мен үгітбригадаларын жұмылдыру арқылы демократиялық
елдердің тәжірибелеріндегі технологияларды қолданған В. Жириновский секілді
жүргізді. Теледидар эфирінде вазаны лақтыру, базардағы бұзақылардың шашынан
сүйреп тарту сияқты қылықтары, “Мен барлығына жауаптымын!” және “Қатал
қолмен тәртіп орнатып жөнге саламын!” деген ұрандары сайлаушылардың бір
бөлігінің назарын аудартып, оларды тарту мақсатын көздеді. “Шындық пен
жауапкершілік жолында” атты үндеуі “Егемен Қазақстан” газеті
оқырмандарының назарына 1999 жылғы 5 – ші санында ұсынылды.
Іс басындағы Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың науқандағы іс -
әрекеттеріне барлық басылымдар ерекше мән берді. Мәселен, “Егемен
Қазақстанның” 1999 жылғы 3 – ші санында тәуелсіз баспагер, тарих ғылымының
кандидаты Мұхтар Құл – Мұхаммедпен “Мен халқыма сенемін” атты көлемді
сұхбаты жарық көрді. Науқан тұсында “Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму
стратегиясы” сүйенуге арқау болды. Бағдарлама идеяларын көрсететін ұрандар
ілінді. Науқанда табысқа жетуде Қазақстан мен Ресейдің танымал мәдениет
қайраткерлерін қатыстыру айтарлықтай үлес қосты. “Біз кімді сайлайтынымызды
білеміз” атты турдың ұйымдастырылуы президент науқанының негізгі бағытын
көрсеткендей.
2005 жылғы сайлау науқаны ғалым – заңгерлердің жұртшылыққа арналған ашық
хатымен басталды. Хаттың негізгі мазмұны президент сайлауының болатын
мезгіліне байланысты еді. Ғалымдардың айтқан пікірлеріне байланысты көп
таластар пайда болды, нәтижесінде Конституциялық кеңес сайлаудың болатын
күнін ресми анықтады.
2005 жылғы Президент сайлауының науқаны осыдан жеті жыл бұрынғы
науқаннан өзгеше болды. Саяси жарнаманың уақытпен бірге дамығандығы айқын
көрінді. Бұл сайлаудағы Қазақстанның саяси нарығына Ресейлік, Украиндік
саяси кампаниялардың қалдықтары қатыспады. Бұл отандық саяси сайлау
технологияларының мектебі ілгері жылжығанын байқатады. Дәстүрлі плакаттар,
транспаранттар, листовкалармен қатар, жарнамашылырдың әр-алуан идеялары
бар. Сол идеялар әрқашан сайлау науқаны технологияларында өзара күреседі.
О.Бальзактың өзі, идеяны тек идеямен жеңуге болады деген емес пе? Міне,
солардың кейбір түрлері соңғы сайлау науқандарында қолданылды.
Жалпы өткен жылғы сайлауға қатысуға тілек білдірушілер саны көп болды.
2005 жылғы 3 қазандағы мәлімет бойынша президенттікке 18 адам үміткерлікке
ұсынылды, оның төртеуін республикалық қоғамдық бірлестіктер ұсынса, 14 – і
өзін - өзі ұсынғандар. Лингвистикалық комиссия 13 үміткердің мемлекеттік
тілді еркін меңгергендігін анықтап, ҚР Орталық сайлау комиссиясы Қазақстан
Республикасының Конституциясы және “Қазақстан Республикасының сайлау
туралы” Конституциялық заңында қойылатын талаптарға сай келетінін анықтады.
Дегенмен сайлау комиссиясы “Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы”
Конституциялық заңының 59-бабы 7 – тармағы 3) тармақшасының екінші абзацына
сәйкес, тіркеуге қажетті құжаттарды табыс етпегендігіне байланысты Асан -
Ата К.Қ., Асылбек А.Х., Бәзілбаев Ж.Ә., Қайсаров У.Ә., Оразай М.Қ., Өтен
С.С., Рахымжанов Б., Тілеулесов М.Қ сынды азаматтарды кандидат ретінде
тіркеуден бас тартты. Президенттікке үміткерлер ретінде “Отан”
республикалық саяси ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Саясат әлеміндегі билік үшін күрес пен тайталас қазіргі кезде ақпараттық
принциптерге сүйенген сайлау науқаны технологиялары белсене еніп жатқанына
таңдануға болмайды. Саяси істерді жүргізу және алға қойылған саяси
мақсаттарға жету процестерінде бүгінгі күні танылған маркетингтік, паблик
рилейшнз және жарнамалық тәсілдердің өзектілігі күннен-күнге артуда.
Дегенмен, оның маңыздылығы соңғы екі - үш жылда байқала бастады. Қазақстан
Республикасында сайлау науқанын ұйымдастыру мен жүргізуде, әдістері мен
технологияларында қолданылған саяси жарнамалардың ерекшелігін анықтап өтуге
болады. Қазақстандағы сайлау науқанында жүргізілген саяси жарнаманың
әртүрлілігі және өзіне тән белгілерін 1999 жылы және 2005 жылы өткен
Президент сайлауындағы үгіт - насихат шараларын талдау арқылы түсінеміз.
Негізінен саяси жарнаманы талдау арқылы, саясат деген күрделі құрылымға
соқпай кетуге болмайды. Саясат (1) мемлекеттік институттар жүйесі
(Президент, Парламент, әскери күштер мен ішкі істер министрлігі, әлеуметтік
қамсыздандыру және сыртқы істер министрлігі, қауіпсіздік министрлігі және
т.б.) ретінде түсініледі. Ол заң шығарушы, атқарушы, сот биліктерін,
бұқаралық ақпарат құралдарын, саяси ұйымдар мен партияларды, қоғамдық
бірлестіктер мен қозғалыстарды біріктіреді. (2) Саясат динамикалық саяси
процесс секілді үнемі өзгеріп отырады. (мысалы, Б.Н.Ельциннің екінші
мерзімге қайта сайлануы, шешен соғысы). (3) Саясат ойын ережелерінің жүйесі
ретінде дәуірдегі өзгерістерге байланысты құрылады. Саясатты реттеуші
заңдар жазылған (нормалар, заңдар) және жазылмаған (дәстүрлер, мінез –
құлық ережелері) болып бөлінеді. (4) Саясат құндылықтар, нормалар жүйесі
ретінде, саяси құндылықтарда ұсынылған басымдықтар арқылы қарама –
қайшылыққа ие. (5) Саясат адамзат қызметінің түрі ретінде – күнделікті
өмірмен бірге, сайлау науқанын жүргізу кезеңдерінде саясаткерлердің іс -
әрекеттерін, лидерлер мен қарапайым азаматтардың мінез – құлқын зерттейді
1.
1999 жылы Қазақстан Республикасы ғасыр тоғысындағы дәуірдің тағы бір сын
сәтінде тұрды. Қоғам дамуы мен мемлекет өркендеуінің ең басты мәні де, ең
маңызды сипаты да Президентті қалап, таңдауымен тиянақталады. Бұл бір
адамға ғана қатысты мәселе бола алмайды, ол әркім өз тағдырын кімнің,
қандай саяси қайраткер тұлғаға сенім тапсыруымен тікелей байланысты тұтас
елдік таңдау болып табылады. Сол жылы өткен ашық баламалы сайлаудың мәні
асқақ, маңызы зор. Сонымен қатар, пікір алуандығы мен демократияның оң
үрдісін орнықтыратын қастерлі қадам.
Қазіргі Қазақстандағы сайлаудағы үміткерлердің саяси сахнаға шығу
кезеңдерін атап өткен жөн. Ең маңызды сәт ретінде олардың сайлаушылармен
болған кездесу кезіндегі мінез – құлқы болып табылады. Үміткердің саяси
тұғырнамасының тұсаукесері сайлаушылар мінез – құлқының моделін өзіне
назарын аудартады және бәсекелестер арасындағы өзіндік имиджін
қалыптастырады. Саясаттағы үміткердің сайлау алды тұғырнамасы – саясаткерді
танымал етуші тауарлық белгі секілді.
Қазақстан Республикасында 1999 жылы 10 қаңтарда өткен президенттік
сайлаудың мерзімі жарияланғаннан кейін, тіркелу процесін сегіз үміткер
бастады. Сайлау науқанына қатысуға үміткерлер ретінде “Аргументы и факты –
Казахстан апталығының тілшісі Сейдахмет Құттықадам, “Азамат” қозғалысының
тең төрағаларының бірі Мұрат Әуезов, Коммунистік партияның лидері
Серікболсын Әбділдин, жазушы, сенатор Энгельс Ғаббасов, кеден комитетінің
төрағасы Ғани Қасымов сынды азаматтар ниет білдірді. Алғашқы сегізден екі
кандидат өз еркімен кандидатураларын кері қайтарып алды, ал бұрынғы премьер
– министр Әкежан Қажыгельдин мен өзінің радикалдық іс - әрекеттерімен
танымал болған Амантай Асылбековті Орталық Сайлау Комитететі тіркеген жоқ
2. Президент сайлауына қатысты шарттарды тек төрт үміткерлер ғана ұстанды
- Әбділдин С., Ғаббасов Э., Қасымов Ғ., Назарбаев Н.
Сайлау алды күрес кезеңін көптеген сарапшылар, науқанның
ұйымдастырушылық деңгейін бағалау арқылы имиджмейкингтің жобаларын ұстанған
“алға жылжыту” үрдісіне орала берді. Мәселен, “Панорама” газетінің 1998
жылғы 40 – шы санында, “Қазақстанның болашағы үшін” қозғалысы “Дауыс бер
немесе ұтыласың” ұранын, “Біз кімді таңдайтынымызды білеміз” деген лозунгке
асығыс алмастырғаны айтылған. Ресей сайлау науқанындағы үгіт – насихат
жобаларын көшіру, қоғамдық пікірді журналистік шеберлік әдістерге бағындыру
деп түсінуге болады. Сонымен бірге, Президенттікке үміткерлер сапалы
имиджін қалыптастырып үлгіруге уақыттары тығыз болды. Бұл науқанда саяси
жарнамаға қарағанда, саяси үгіт-насихат кеңінен қолданылды. “Молодой
Казахстан глазами россиян”, “Давайте жить дружно”, “Мы выбираем Президента”
сияқты көптеген TV-жобаларда көбінесе үгіт – насихат жүргізудің элементтері
байқалды. Теледидардағы саяси жарнамалар телепублицистикалық репортаждар
мен суреттемелер дәрежесінде орындалып, өзіндік өркениеттік стандарттарын
жоғалтты. Сайлау алды тактика пассивті түрде өтті десек қателеспейміз 3.
Жалпы сайлау науқаны кезеңіндегі басылымдарда да үміткерлер саяси
жарнама қолданбай, кампанияда саяси үгіт – насихат жүргізуге көп назарын
салды. Газеттерде үміткерлер туралы мінездемелік, ақпараттық, сұхбаттық
мақалалар жарияланумен болды. Мәселен, елдің негізгі ресми газеттері
саналатын “Егемен Қазақстан” мен “Казахстанская правдада” жарық көрген
материалдарға көңіл бөлсек.
Президенттікке коммунистер ұсынған кандидат Серікболсын Әбділдинмен
“Егемен Қазақстан” тілшісі Оңғар Өмірбек газеттің 1998 жылдың 257 – ші
санында “Басты мақсат - өкімет қызметін халық бақылауына ұстау” деген
тақырыпта сұхбаты жарияланса, науқанда “Өкімет – халық үшін” қағидасын
ұстанған үміткер аталмыш басылымның 1999 жылдың 4 – ші нөмірінде “Өзіңнің
де, елдің де тағдырын өзгерту - қолыңда” атты бағдарламалық үгіт – насихат
мақаласы жарияланды. Және де орыс тілді негізгі ресми басылымымыздың 1998
жылдың 237 – ші санында журналист Вадим Махинмен жүрген сұхбаты жарық
көрді. Сайлау алды қызу жарыстың басынан, С.Әбділдин өкіметке қарсы позиция
ұстанды. Кеңестік типтегі басшылардың қимылдарын еске түсірген үміткер,
авторитаризмге бет бұруға дайын саясаткер бейнесін көрсетті. Сонымен қатар,
коммунистердің оппозициялық саясаткерлермен бірігуі БАҚ – пен байланыс
мәселелерін күрделендіре түсті.
Жазушы Энгельс Ғаббасов “Егемен Қазақстанның” 1998 жылдың 4
желтоқсанындағы нөмірінде тілші Ғабит Мүсіреповпен өткен “Өзіне сенімді
адамдар ғана тәуекел етеді” сұхбаты оқырман назарына ұсынылса, осы санда
қолдау жөніндегі штабтың төрағасы Нұрлан Рақымжановпен Қаз ААГ тілшісі
Оразхан Жарқынбекұлының жүргізген сұхбаты жарияланды (орыс тіліндегі
нұсқасы “Казахстанская правда” газетінде де жария көрді), аталмыш газеттің
сол жылғы 258 – ші санында тілші Оңғар Өмірбектің “Өзіме де, көріпкелдігіме
де сенемін” атты мақаласы жарық көрді. Негізінен Э.Ғаббасов турасында
бұқаралық ақпарат құралдары алуан түрлі пікірлер білдірді. Әсіресе
басылымдар оны ең солғын және енжар кандидат ретінде атап көрсетті.
Сайлау науқанына кеш қосылған Ғани Қасымов сайлаушылар даусына таласты
баспасөз, теледидар мен үгітбригадаларын жұмылдыру арқылы демократиялық
елдердің тәжірибелеріндегі технологияларды қолданған В. Жириновский секілді
жүргізді. Теледидар эфирінде вазаны лақтыру, базардағы бұзақылардың шашынан
сүйреп тарту сияқты қылықтары, “Мен барлығына жауаптымын!” және “Қатал
қолмен тәртіп орнатып жөнге саламын!” деген ұрандары сайлаушылардың бір
бөлігінің назарын аудартып, оларды тарту мақсатын көздеді. “Шындық пен
жауапкершілік жолында” атты үндеуі “Егемен Қазақстан” газеті
оқырмандарының назарына 1999 жылғы 5 – ші санында ұсынылды.
Іс басындағы Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың науқандағы іс -
әрекеттеріне барлық басылымдар ерекше мән берді. Мәселен, “Егемен
Қазақстанның” 1999 жылғы 3 – ші санында тәуелсіз баспагер, тарих ғылымының
кандидаты Мұхтар Құл – Мұхаммедпен “Мен халқыма сенемін” атты көлемді
сұхбаты жарық көрді. Науқан тұсында “Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму
стратегиясы” сүйенуге арқау болды. Бағдарлама идеяларын көрсететін ұрандар
ілінді. Науқанда табысқа жетуде Қазақстан мен Ресейдің танымал мәдениет
қайраткерлерін қатыстыру айтарлықтай үлес қосты. “Біз кімді сайлайтынымызды
білеміз” атты турдың ұйымдастырылуы президент науқанының негізгі бағытын
көрсеткендей.
2005 жылғы сайлау науқаны ғалым – заңгерлердің жұртшылыққа арналған ашық
хатымен басталды. Хаттың негізгі мазмұны президент сайлауының болатын
мезгіліне байланысты еді. Ғалымдардың айтқан пікірлеріне байланысты көп
таластар пайда болды, нәтижесінде Конституциялық кеңес сайлаудың болатын
күнін ресми анықтады.
2005 жылғы Президент сайлауының науқаны осыдан жеті жыл бұрынғы
науқаннан өзгеше болды. Саяси жарнаманың уақытпен бірге дамығандығы айқын
көрінді. Бұл сайлаудағы Қазақстанның саяси нарығына Ресейлік, Украиндік
саяси кампаниялардың қалдықтары қатыспады. Бұл отандық саяси сайлау
технологияларының мектебі ілгері жылжығанын байқатады. Дәстүрлі плакаттар,
транспаранттар, листовкалармен қатар, жарнамашылырдың әр-алуан идеялары
бар. Сол идеялар әрқашан сайлау науқаны технологияларында өзара күреседі.
О.Бальзактың өзі, идеяны тек идеямен жеңуге болады деген емес пе? Міне,
солардың кейбір түрлері соңғы сайлау науқандарында қолданылды.
Жалпы өткен жылғы сайлауға қатысуға тілек білдірушілер саны көп болды.
2005 жылғы 3 қазандағы мәлімет бойынша президенттікке 18 адам үміткерлікке
ұсынылды, оның төртеуін республикалық қоғамдық бірлестіктер ұсынса, 14 – і
өзін - өзі ұсынғандар. Лингвистикалық комиссия 13 үміткердің мемлекеттік
тілді еркін меңгергендігін анықтап, ҚР Орталық сайлау комиссиясы Қазақстан
Республикасының Конституциясы және “Қазақстан Республикасының сайлау
туралы” Конституциялық заңында қойылатын талаптарға сай келетінін анықтады.
Дегенмен сайлау комиссиясы “Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы”
Конституциялық заңының 59-бабы 7 – тармағы 3) тармақшасының екінші абзацына
сәйкес, тіркеуге қажетті құжаттарды табыс етпегендігіне байланысты Асан -
Ата К.Қ., Асылбек А.Х., Бәзілбаев Ж.Ә., Қайсаров У.Ә., Оразай М.Қ., Өтен
С.С., Рахымжанов Б., Тілеулесов М.Қ сынды азаматтарды кандидат ретінде
тіркеуден бас тартты. Президенттікке үміткерлер ретінде “Отан”
республикалық саяси ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz