Геодезиялық жұмыстар

1. КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1 Тірек тораптарын құрудың ерекшеліктері және олардың
түрлері
2.2 Геодезиялық тірек тораптарын жобалау принциптері
2.3 Өндірістік ғимараттар мен кұрылыстарды салу кезіндегі
геодезиялық жұмыстарда қолданылатын аспаптардың түрлері
2.4 Өнеркәсіптік құрылыстарды салудағы бөлу жұмыстары
2.5 Жобаны жер бетіне көшірудегі геодезиялық жұмыстар
2.6 Трассасының айналмалы қисығын жергілікті жерде бөлу.
2.7 Бағаналарды вертикаль жағдайда орнату
2.8 Жобалық бұрышты, қашықтықты, биіктікті және ылдилығы
белгілі жазықтықты жер бетіне көшіру
2.9 Алаңды вертикаль тегістеу кезіндегі геодезиялық жұмыстар
2.10 Жер бетін нивелирлеу
2.11 Құрылыс.монтаждау жұмыстарын орындаудың
дәлдігін геодезиялық тексеру

3. ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Өнеркәсіптік кәсіпорындар белгілі өнімді өндіруді және шығаруды қамтамасыз ететін құрылыс кешені болып саналады. Оның құрамына кіретін өндірістік қызметті атқаратын құрылыстар өнеркәсіптік деп аталады. Оларға мыналар жатады: арнайы ғимараттар, оларда белгілі технологиялық процесс жүргізіледі, олармен байланысты энергетикалық, қуаттық және басқа да қондырғылардың ғимараттары; қоймалық бөлмелер, оның ішінде механикаландырылғандары; жерасты және жер үсті коммуникациялары және т.с.с. Өзінің көлемдік-орналасу және құрылымдық шешілуіне қарай өнеркәсіптік ғимараттар жоғары әр түрлілігімен ерекшеленеді, олар атқаратын қызметіне, технологиялық процестер операцияларының тізбектілігіне, жабдықтардың орналасуына және габариттеріне байланысты болады.
Өнеркәсіптер ғимараттар бір қабатты және көпқабатты, бірқалыпты және көпаралықты болып жобаланады. Бірқабатты ғимараттың негізгі құрылымдық қаңқалық элементтері бағаналар ғимараттың бойлық және көлденең бөлу өсьтері торына сәйкес орналасады. Бойлық өсьтері арасындағы қашықтық- аралық, ал көлденең өсьтеріндегісі- бағаналар адымы деп аталады. Бағаналар іргетасқа орнатылады. Бағаналардың бойлық байланысы стропила асты фермаларының және іргетастық мәткелер көмегімен, ал көлденең байланыс стропилалық фермалармен жүзеге асырылады. Жабулар және қабырғалар панельдерден салынып көтеріледі. Көпірлік кранның жабдығы үшін кран астындағы мәткелер тірек болып саналады.

1. Қалыбеков Т. Геодезия мен топография негіздері.-Алматы: Ана тілі, 1993. -184 б.
2. Гришичева Р.М. Основы геодезии.- М.: Недра, 1980.- 197 с
3. Инженерная геодезия /Е.Б.Клюшин, М.И.Киселев, Д.Ш.Михелев и др.- М.: Высш. шк., 2001. – 464 с.
4. Курс инженерной геодезии / Под ред. В.Е.Новака.- М.: Недра, 1989. – 430 с.
5. Федотов Г.А. Инженерная геодезия. – М.: Высш.шк., 2002. – 463 с.
6. Борщ-Компониец В.И. Геодезия. Маркшейдерское дело. – М.: Недра, 1989.- 512 с.

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

1. КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .

2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .

2.1 Тірек тораптарын құрудың ерекшеліктері және олардың
түрлері
2.2 Геодезиялық тірек тораптарын жобалау принциптері

2.3 Өндірістік ғимараттар мен кұрылыстарды салу кезіндегі

геодезиялық жұмыстарда қолданылатын аспаптардың түрлері

2.4 Өнеркәсіптік құрылыстарды салудағы бөлу жұмыстары

2.5 Жобаны жер бетіне көшірудегі геодезиялық жұмыстар

2.6 Трассасының айналмалы қисығын жергілікті жерде бөлу.

2.7 Бағаналарды вертикаль жағдайда орнату

2.8 Жобалық бұрышты, қашықтықты, биіктікті және ылдилығы

белгілі жазықтықты жер бетіне көшіру

2.9 Алаңды вертикаль тегістеу кезіндегі геодезиялық жұмыстар

2.10 Жер бетін нивелирлеу

2.11 Құрылыс-монтаждау жұмыстарын орындаудың
дәлдігін геодезиялық тексеру

3. ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .

4. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

КІРІСПЕ

Өнеркәсіптік кәсіпорындар белгілі өнімді өндіруді және шығаруды
қамтамасыз ететін құрылыс кешені болып саналады. Оның құрамына кіретін
өндірістік қызметті атқаратын құрылыстар өнеркәсіптік деп аталады. Оларға
мыналар жатады: арнайы ғимараттар, оларда белгілі технологиялық процесс
жүргізіледі, олармен байланысты энергетикалық, қуаттық және басқа да
қондырғылардың ғимараттары; қоймалық бөлмелер, оның ішінде
механикаландырылғандары; жерасты және жер үсті коммуникациялары және т.с.с.
Өзінің көлемдік-орналасу және құрылымдық шешілуіне қарай өнеркәсіптік
ғимараттар жоғары әр түрлілігімен ерекшеленеді, олар атқаратын қызметіне,
технологиялық процестер операцияларының тізбектілігіне, жабдықтардың
орналасуына және габариттеріне байланысты болады.
Өнеркәсіптер ғимараттар бір қабатты және көпқабатты, бірқалыпты және
көпаралықты болып жобаланады. Бірқабатты ғимараттың негізгі құрылымдық
қаңқалық элементтері бағаналар ғимараттың бойлық және көлденең бөлу өсьтері
торына сәйкес орналасады. Бойлық өсьтері арасындағы қашықтық- аралық, ал
көлденең өсьтеріндегісі- бағаналар адымы деп аталады. Бағаналар іргетасқа
орнатылады. Бағаналардың бойлық байланысы стропила асты фермаларының және
іргетастық мәткелер көмегімен, ал көлденең байланыс стропилалық
фермалармен жүзеге асырылады. Жабулар және қабырғалар панельдерден салынып
көтеріледі. Көпірлік кранның жабдығы үшін кран астындағы мәткелер тірек
болып саналады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2.1 Тірек тораптарын құрудың ерекшеліктері
және олардың түрлері
Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың барлық түрлерін іс жүзінде
геодезиялық қамтамасыз ету үшін тірек тораптары жасалынады, олардың
пункттері жұмыс аумағындағы пландық және биіктік координаталарды сақтайды.
Осы тораптар мынадай жұмыстарға негіз болады: іздестірулер кезінде
топографиялық түсірулерді жүргізу; қала аумақтарында әр түрлі жұмыстарды
орындау; тындырымды құжаттамасын жасау; ғимараттар мен құрылыстарды салу
кезінде бөлу жұмыстарын орындау; құрылыстар табанының және құрылыстарың
өзінің шөгуін және деформациясын бақылау. Геодезиялық тірек тораптарының
осындай кең пайдаланылуы олардың әр түрлі схемаларының және құру
әдістерінің болуын талап етеді.
Инженерлік-геодезиялық пландық және биіктік тірек тораптары
геометриялық фигуралар жүйесі болып саналады, олардың төбелері жергілікті
жерде арнайы белгілермен бекітіледі. Пландық және биіктіктік тірек
тораптары алдын-ала жасалынған геодезиялық жұмыстарды жүргізу жобасына
сәйкес құрылады. Осы жобаны жасағанда геодезиялық тірек тораптарына қатысты
мәліметтерді қала немесе елді мекендер аумағында құрылыс жүргізіп жатқан
барлық ұйымдардан және геодезиялық қызметтерден жинайды. Жиналған
материалдар бойынша алдағы жұмыс аумағының шегінде бұрын орындалған
геодезиялық тірек тораптарының барлық кластары мен разрядтары пункттерінің
орналасу схемасын жасайды. Инженерлік-геодезиялық практикада бұрын
жасалынған тораптардың пункттері жақын орналасса да торапты жаңадан жасау
жағдайлары жиі кездеседі. Осы жағдай пункттердің өзара орындарын анықтаудың
жоғары дәлдігін қамтамасыз ету мақсатымен жасалынады.
Инженерлік-геодезиялық тораптардың бірқатар өзгеше ерекшеліктері
болады:
– тораптар шартты координаталар жүйесінде жасалынады да мемлекеттік
координаталар жүйесіне байланыстырылады;
– тораптар пішіндері қамсыздандырылатын аумақ немесе объектілер
пішінімен және объектілер тобымен анықталады;
– тораптардың шектелген өлшемдері, жиірек азғана фигуралар немесе
полигондар санымен болады;
– қабырғалар ұзындығы, әдетте, қысқа болады;
– торап пункттерінің күрделі жағдайда пайдалануына қарай олардың
жағдайының тұрақты болуына жоғары талаптар қойылады;
– бақылау жағдайлары, әдетте, қолайсыз болады.
Тірек торабының мақсатты пайдалануына байланысты ерекшеліктерді
көрсеткен жөн. Осындай ерекшеліктер гидротехникалық құрылыстарды,
көпірлерді тұрғызғанда, әр түрлі мақсаттағы тоннельдерді, дәлдігі жоғары
құрылыстарды салғанда жасалынатын тораптарға тән болады. Мысалы, биіктігі
едәуір бөгетті салғанда тар өзен аңғарларында салынатын объектіні белдеулеп
бөлуге мүмкіндік беретін көп белдеулі торапты құру қажеттігі туады. Ал
көпір өткелін салғанда торапты құрған кезде жаға бойымен өлшеулер жүргізу
қиындайды. Тоннельдерді және кейбір жоғары дәлдікті құрылысты салғанда
торапты құрудың дәлдігіне жоғары талаптар тек қана белгілі бір бағыт
бойынша қойылады.
Торапты құру түрін таңдау көптеген себептерге байланысты болады:
тораптың атқаратын қызметі; объектінің типі; оның пішіні мен алып жатқан
ауданы; физикалық-географиялық жағдайы; қажетті дәлдігі және жұмысты
орындаушыдағы өлшеу құралының қолдағы бары. Мысалы, триангуляцияны ашық
қиылысқан жерлерде, бастапқы құрылым ретінде ауданы қомақты немесе созылған
объектілерде қолданылады; полигонометрия – жабық жерлерде немесе салынған
аумақта; сызықтық-бұрыштық құрылым – жоғары дәлдікті торапты жасау
қажеттігі болғанда; трилатерация - әдетте жоғары дәлдікті қажет ететін
шағын объектілерде; құрылыстық тораптар - өнеркәсіптік алаңдарда.
Объектінің келешектегі алып жатқан ауданына және құрылыс
технологиясына байланысты инженерлік-геодезиялық тораптар бірнеше жүйелі
сатыда құрылуы мүмкін. Мысалы, түсіру және бөлу жұмыстары үшін триангуляция
немесе сызықтық-бұрыштық тораптар полигонометриялық және теодолиттік
жүрістермен әрі қарай жиілендіру үшін негіз болуы мүмкін. Тірек тораптарын
құру әдісін таңдауда өлшеу құралдарының дамуы зор роль атқарады.
Электрондық тахеометрлерді өндіріске кең түрде ендіру сызықтық-бұрыштық
тораптарды және полигонометрияны өте жиі қолдануға әкеліп соқты.
Биіктік тірек тораптары әдетте бастапқы реперлер арасында жүргізілген
жеке жүрістер немесе полигондар жүйесі түрінде геометриялық нивелирлеу
әдісімен жасалынады. Электрондық тахеометрлерді пайдалану, кейбір
жағдайларда геометриялық нивелирлеу әдісін тригонометриялық әдіспен
ауыстыруға мүмкіндік тудырады.

2.2 Геодезиялық тірек тораптарын жобалау принциптері
Инженерлік-геодезиялық тораптарды жобалағанда жұмыстардың атқаратын
міндетіне, объектінің түріне және ауданына байланысты мынадай негізгі
мәселелерді шешу қажет:
– торапты құрудың дәлдігіне қойылатын бастапқы талаптарды біліп
алу;
– торапты дамытудың саты санын анықтау;
– торапты құрудың әрбір сатысындағы түрін таңдау;
– әрбір сатыдағы торапты құрудың дәлдігіне жалпы талаптарды
белгілеу;
– торапты құрудың әрбір сатысындағы өлшеулердің жеке түрлерінің
қажетті дәлдігін табу.
Осы мәселелер екі жолмен шешілуі мүмкін.
Жобалау жағдайына байланысты тораптың нақтылы түрін анықтайды және оны
құру класын таңдайды. Таңдалған тораптың класына нормативтік құжаттармен
анықталатын геометриялық және дәлдік параметрлер бар. Осыларды басшылыққа
ала отырып жоба жасалынады және оны бағалайды. Бағалау нәтижелері қандай
болса да бір соңғы параметрлері бойынша берілген немесе нормативтіктермен
салыстырылады да тиісті қорытынды жасалынады. Сонан соң нұсқаулармен
ұсынылған өлшеулердің әдістері мен құралдары таңдалынады. Осындай шешу
принципі ірі масштабтағы топографиялық түсірулерді жүргізу үшін тірек
тораптарын жобалауда және елді мекендерді салған мезгілде ғимараттар мен
құрылыстардың негізгі өсьтерін жер бетіне көшіру кезінде қолданылады.
Арнайы мақсаттағы тірек тораптары үшін жобалау және дәлдігін есептеу
тораптың атқаратын міндетіне қарай жасалынады; бастапқы дәлдік талаптары
беріледі немесе есептелінеді. Пункттердің қажетті тығыздығына және
орналасу орындарына байланысты торапты құрудың схемасы жобаланады. Сонда
шамамен белгілі класқа сәйкес геометриялық параметрлерді басшылыққа алуға
болады. Сонан соң есептеулер негізінде торапты дамытудың әрбір сатысы үшін
құрылудың анық класы анықталады. Осындай есептеулер нәтижесінде әрбір саты
үшін өлшеулердің әдістемесі мен құралдары таңдалынады.[1]

2.3 Өндірістік ғимараттар мен кұрылыстарды салу кезіндегі геодезиялық
жұмыстарда қолданылатын аспаптардың түрлері
Құрылысты жобалау алдында, келешек құрылыс алаңында, мұнай
және газ кәсіпшілігінің бас жобасына негіз болатын тірек торабын
дамытады, ipi масштабтағы түсірулер жүргізеді, топографиялық пландар
дайындалады, олардың негізінде кәсіпшіліктің өнеркәсіп алаңының бас планы
жасалынады. Осы планда құрылыс объектілерінің пландық және биіктік орындары
және ғимараттардың негізгі құрылыстық өсьтерін геодезиялық пункттерге
байланыстыру мәліметтері беріледі.
Жобалау кезіндегі геодезиялық жұмыстар құрылыс құжатының геодезиялық
бөлімін жасаудан, бөлу сызбаларын құрудан, алаңды вертикаль тегістеу
жобасын әзірлеуден және жобаны жер бетіне көшірудің бастапқы мәліметтерін
геодезиялық дайындаудан тұрады.
Жобаны жер бетіне көшірудегі геодезиялық жұмыстар жергілікті жерде
учаске телімінің шекарасын, құрылыстың жобалық сызықтарын бөлуден,
ғимараттың негізгі өстері мен негізгі жобалық горизонттарды жер бетіне
көшіруден және жобаның геодезиялық бөлімін жасаудан тұрады.
Құрылысты қамтамасыз ететін күнделікті геодезиялық
жұмыстар құрылыс конструкциялары мен жабдықтарды жобаға
сәйкес орындарына тұрғызудан, биіктігін және тіктігін тексеруден,
күнделікті түсіруді жүргізуден және құрылыс кезеңдерінің тындырымды
сызбаларын жасаудан тұрады.
Аталмыш жұмыстардың әрқайсысы құрылыстың белгілі 6ip кезеңіне байланысты
жүргізіледі, сондықтан олар шешетін мәселелерімен, өлшеу дәлдіктерімен,
демек, орындау әдістерімен және қолданылатын аспаптарымен ерекшеленеді.
Құрылыс алаңында жергілікті жердің карталары мен пландарын жасауға
арналаған геодезиялық түсipулердің пландық негіздеуі ретінде триангуляция,
полигонометрия және трилатерация пункттері, ал биіктік - нивелирлік торап
реперлері пайдаланылады. Осы тораптар қажетті тығыздыққа дейін түсіру
пункттерімен жиілендіріледі.
Кейде сол маңдағы геодезиялық пункттердің дәлдігі мен жиілігі құрылыс
алаңындағы бөлу жұмыстарын қамтамасыз етуге жеткіліксіз болуы мүмкін.
Сондықтан оларды жиілетеді, не арнайы тірек жүйелерін құрады. Тірек
пункттерінің торабын толықтыру 1 және 2 разрядты триангуляция немесе
полигонометрия әдісімен, теодолиттік жүрістермен, тура және кері
қиылыстырулармен орындалады. Жаңа пункттер құрылыс жұмыстарының әcepi
тимейтін жерлерге орнатылады. Пункттердің биіктіктері нивелирлеу арқылы
аныкталады.
Жергілікті жерде салынып жатқан құрылыстың сипатты нүктелерінің пландық
және биіктік орындарын анықтау үшін жер бетінде орындалатын геодезиялық
жұмыстар ғимаратты бөлу немесе жобаны жер бетіне көшіру деп аталады.
Kөшipy жұмыстары құрылыстың бас планы, құрылыс іргетасының, агрегаттар мен
кондырғылардың бөлу сызбалары, жолдар мен коммуникациялардың планы және
профилі, аумақты вертикаль тегістеу жобасы, монтаждау сызбасы негізінде
орындалады.
Құрылысты бөлу жұмыстары үш кезеңмен орындалады.
Бірінші кезеңде геодезиялық пункттерден жергілікті жерде бөлу жұмыстары
жүргізіліп негізгі бөлу өсьтерінің орындарын табады және оларды бекітеді.
Екінші кезеңде құрылысты егжей-тегжейлі бөледі, соның арқасында негізгі
өсьтерден құрылыстың бойлық және көлденең өсьтері, элементтерінің өзара
орналасулары анықталады.
Үшінші кезең құрылыстың монтаждау өсьтерін бөлуді және бекітуді және
технологиялық жабдықтарды жобалық орнына көшіруді геодезиялық қамтамасыз
етуден тұрады. Геодезиялық. жұмыстардың дәлдіктері әр кезең сайын жоғарылай
береді.
Тахеометр аспабының жаңа үлгілері және оларды өндірісте қолдану
Электронды тахеометрлер − жоспарды алу мақсатында, жағдай мақсатында
жағдай бейнесі мен рельефін алу үшін қолданылатын тахеометрлік түсіріс
аспаптары. Тыс жердегі обьектілердің ара қашықтығын, биіктігін, базалық
өлшеу сызықтарын кері белгісін орындап, координаттарын анықтауға мүмкіндік
береді.
Электронды тахеометр үлкен ішкі жады бар барлық түсірістердің
нәтижесін сақтайтын, өте интелектуалды аспап. Кейбір электронды
тахеометрлердің моделінде координаттарды персональді компьютердің көмегімен
енгізуге болады.
Топографиялық түсіріс және басқа инженерлік-геодезиялық жұмыс түрлерін
жүргізуде далалық өлшеулерді автоматтандыру үшін жоғары дәлдіктегі
электрондық тахеометр жасалып шығарылған. Электрондық тахеометр
конструкциясы кодты теодолиттің негізінде жасалған. Ол бұрыш өлшеу
бөлігінен, сәулелі арақашықтық өлшеуіштен және біріктіріліп орналастырылған
ЭЕМ тұрады. Бұрыш өлшеуіш бөлігімен горизонталь және вертикаль бұрыштар
өлшеніс, сәулелі арақашықтық өлшеуіш арқылы ұзындық анықталады, ал ЭЕМ
әртүрлі геодезиялық есептерді шығаруды аспаптың жұмысын басқаруды өлшеу
нәтижелерін бақылауды және оларды сақтауды қамтамасыз етеді..
Жаңа үлгідегі тахеометрлер топографиялық, инженерлік ізденіс және
құрылыс жұмыстары үшін арнайы жасалған. Ол қолдануға өте ыңғайлы және
оларда үлкен программалар жүйесі орнатылған.

1- Сурет, ТСR405 сериясы
ТСR405 тахеометрі топографиялық, инженерлік – ізденіс және
құрылыс жұмыстары үшін арнайы жасалған. Ол қолдануға өте қолайлы және үлкен
программалар жүйесі орнатылған. ТСR405 тахеометрін үйрену аз уақыт қажет
етеді.

ТСR405 power тахеометрінің техникалық сипаттамасы

Көру дүрбісі
Ұлғаюы 30x
Көру аймағы 1° 30' (26 м на 1км)
Ең кіші аралық 1,7м
Жіп торы Жарықпен
Бұрыштық өлшеулер
Әдіс Абсолюттік есептеулер (ориентацияны
жоғалтпау),
Дисплей мүмкіншілігі 1“ 0.5 mgon 0.01 mil
CKO (DIN 18723, ISO 12857) 5"(1.5mgon)
Компенсатор
Жүйе Электрондық, 2 осьтік, сұйықты
компенсатор
Жұмыс диапазоны +- 4' (0.7 gon)
Орнатылу дәлдігі 1,5“
Призмаға дейінгі аралықты өлшеу - лазер классы 1 I
Призмаға дейінгі өлшемі GPR1 (Leica)3500 м (1 призма) 5400 м (3
призма) 7000 м (ұзын базис)
Катафотқа өлшеу (60 мм х 60 мм) 250 м
Дәлдік (дәлжылдамслежение) 2 мм + 2 ppm 5 мм + 2 ppm 5 мм + 3
ppm
Өлшем уақыты (дәлжылдам слежение) 1 с 0,5 с 0,3 с
Шағылыспайтын өлшеулер - лазер классы 2 II
Пластинаға дейін өлшеу (Kodak GRAY) 80 м
Дәлдік (жылдам слежение) 3 мм + 2 ppm 5 мм + 2 ppm
Өлшем уақыты (жылдам слежение) (3с + 1с 10 м) (1с + 0.3 с 10 м)
Жады және байланыс
Ішкі жад 10 000 блоктық мәліметтер
Интерфейс RS232
Мәліметтер форматы GSI IDEX ASCII Оңай жасалатын
қолданыстағы формат
Операциялар
Дисплей Әріптік-сандық, 6 жол х 31 символ
Пернетақта 4 функционалдық пернелер; екінші
пернетақтаны орнату мүмкіншілігі
бар.
Лазерлік отвес
Түр Лазерлік нүкте
Дәлдік 1,5 мм (2 сигма) құралдың
биіктігінде 1,5 м
Қоршаған ортаға әсері
Температураның жұмыс диапазоны –20°C до +50°C
Шаң, ылғалдан қорғау (IEC529) IP54
Сақтау кезіндегі температура –40°C до +70°C
диапазоны
Габариттар және салмақ
Ұзындығы х ені х биіктігі 151мм x 203мм x 316мм
Салмақ (құралаккумуляторштатив) 4,2 кг 0,2 кг 0,6 кг
Қорек көзі
Аккумулятор түрі NiMH камкодер
Қысым сыйымдылығы 6 В 1800 мАч; GEB 111 6 В 3600
мАч; GEB 121
Сыртқы қорек көзі Кабель арқылы (11,5...14 В)
Жұмыс кезеңі GEB121 6 сағат шамасы
Сызықтарды өлшеу саны GEB121 9 000-нан кем емес

2.4 Өнеркәсіптік құрылыстарды салудағы бөлу жұмыстары
Өнеркәсіптік кәсіпорынның құрылыстарын салғанда көп көлемді
геодезиялық жұмыстар орындалады. Жобаны жер бетіне көшіру үшін бөлу торын
құрады. Бөлу торы пункттерінен ғимараттардың, құрылыстардың, инженерлік
коммуникациялардың бас және негізгі өсьтері көшіріледі. Егжей-тегжейлі
бөлгенде көшірілген және бекітілген негізгі өсьтердей конструкцияның жеке
элементтерінің орындары анықталады. Осыдан басқа технологиялық жабдықты
монтаждау үшін іргетасты салу және тірек бөліктерін бөлуді орындайды.
Өнеркәсіптік кәсіпорынның құрылысы барысында өндірістік процесті
қамтамасыз ететін технологиялық жабдықты монтаждау кезіндегі геодезиялық
жұмыстар ерекше орын алады. Осы жұмыстардың әдістемесі және дәлдігі
көптеген факторларға байланысты болады, олардың негізгісі жабдықтардың
пішіні, көлемі және құрылымдық ерекшеліктері, сондай-ақ олардың
элементтерінің өзара орындарына қойылатын талаптар болады.
Бөлу негізі әдетте квадраттар қабрғаларының ұзындығы 100-200 м
геодезиялық құрылыстық тор түрінде құрылады. Тордың координаталық өсьтері
құрылыстың негізгі өсьтеріне дәлме-дәл түрде параллель болады. Құрылыстық
тор өнеркәсіптік кәсіпорынның бас планында барлық ғимараттар мен құрылыстар
кешенінің орналасуын ескеріп, олардың пункттері құрылыстық жұмыстар
аймағында болмайтындай және құрылыс барысында жоғалмайтындай етіп
таңдалынады.
Құрылыстық тор болғанда бөлу жұмыстары тордың сәйкес қабырғаларынан
өлшеуден тұрады. Осы үшін құрылыстық тордың координаталар жүйесінде
құрылыстың бұрыштық нүктелерінің координаталары есептелінеді және сызбаға
салынады. Мысалы, жергілікті жерде А және В нүктелерінің координаталары
ха, уа және хв, ув құрылыстық тор қабырғаларынан теодолиттің және
рулетканың көмегімен анықталады.
Жергілікті жерде А нүктесін алу үшін құрылыстық тордың р төбесінде
теодолитті орнатады да оны r нүктесіне бағдарлайды. Есептеу нәтижесінде
табылған қашықтықты рm= (у= уа-ур рулетканың көмегімен р төбесінен өлшеп
құрылыстық тордың рr қабырғасында m нүктесінің орнын табады. Содан соң
теодолитті m нүктесіне орнатып, оны құрылыстық тордың қашықтау жатқан
нүктесіне бағдарлайды да вертикаль дөңгелектің екі жағдайында 900 – қа тең
бұрышты құрып осы бағыт бойынша mА=ха - хр және АС=хс - ха қашықтықтарын
салады. Осылайша табылған А және С нүктелерін жер бетінде бекітеді. Осыған
ұқсас түрде В және Д нүктелерінің орындары анықталып бекітіледі. Тексеру
үшін міндетті түрде құрылыстың барлық қабырғалары мен АД және СВ
диагональдары өлшелінеді, олардың бір-біріне тең болуы құрылыстың А,В,С
және Д төбелеріндегі бұрыштардың 900 – қа тең екендігінің айғағы болады.
Осы нүктелерді полярлық тәсілмен бөлу үшін (х және (у координаталар
өсімшелері арқылы полярлық бұрыштар ( және полюстен сәйкес нүктелерге
дейінгі қашықтықтар S есептелінеді. Полярлық координаталар әдісімен бөлуді
электрондық тахеометрдің көмегімен жүргізген қолайлы болады. Осы жағдайда
құрылыс қабырғаларының ұзындықтарын өлшеу міндетті түрде жүргізілуі қажет.
Құрылыс өсьтерінің өзара перпендикулярлығын бекітілген нүктелерде
теодолитті орнатып тексереді. Тік бұрыштан ауытқуы мүмкін мәндерден аспауы
тиісті.
Құрылыс өсьтерін бекіту үшін құрылыстық деңгейлеуішті жасайды, ол үшін
бағаналарды орнатады да оған жоғарғы жағы горизонталь болатындай етіп
деңгейлеуіш тақтаны қағады
Құрылыстық деңгейлеуіш салынатын нысанның айналасында тұтас немесе
тек қана бұрыштарында болуы мүмкін.[2]

2.5 Жобаны жер бетіне көшірудегі геодезиялық жұмыстар
Жергілікті жерге инженерлік құрылыстың жобасын көшіру үшін бөлу сызбалары
жасалынады, оларда бөлуге қажетті барлық мәліметтер көрсетіледі: биіктік
белгілер, координаталар, арақашықтықтар, ылдилықтар, бұрыштық және ұзындық
құрулар элементтері. Бастапқы мәліметтерді геодезиялық дайындау графикалық,
аналитикалық және граф - аналитикалық тәсілдермен орындалуы мүмкін.
Графикалық тәсіл бөлу мәліметтерін (координаталарды, арақашықтықты,
бұрышты және биіктікті) планнан тікелей анықтаудан тұрады. Бұл тәсіл бөлу
үшін бастапқы мәліметтердің жоғары дәлдігі қажет болмағанда қолданылады.
Аналитикалық тәсіл жобаның геометриялық схемасына қатаң сәйкес
координаталарды, арақашықтықтарды және құрылыстың өсьтік нүктелерін өзара
және тораптың тірек пункттерімен байланыстыратын бағыттарды аналитикалық
анықтаудан тұрады. Осы тәсіл ең дәл болады, бірақ өте көп еңбекті қажет
етеді.
Мәліметтерді граф – аналитикалық тәсілмен дайындау жедел болады және
көптеген жағдайда жеткілікті дәлдікті қамтамасыз етеді, сондықтан құрылыс
практикасында жиі қолданылады. Осы тәсілді қолданғанда ғимараттың осьтік
нүктелерінің координаталарын құрылыстың бас планынан графикалық түрде алады
да, тірек торабы пункттерінің координаталарын пайдаланып, бағыттардың
дирекциондық бұрыштарын және арақашықтықтарды кері геодезиялық есептердің
формулаларымен анықтайды.
Жобалық нүктелердің координаталары былайша анықталады.
– А нүктесі арқылы координаталық торлар қабырғаларына параллель
сызықтар жүргізіледі. План бойынша (х және (х, (у және (у.
– А нүктесінің координаталарын мына формулалармен есептейді:

o ХА = ХА + ; УА = УА + ,
– ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.