Мектепішілік бақылау жүйесі

Мазмұны

І.КІРІСПЕ 2

1.ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІНІҢ НЕГІЗДЕМЕСІ. 2
2.КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ МАҚСАТЫ: 3
3. БОЛЖАМ: 3

ІІ. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІН ДАЙЫНДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 4
1. ТАҚЫРЫПҚА БАЙЛАНЫСТЫ ӘДЕБИЕТТЕРДІ ТАЛДАУ 4
2. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 5
3. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫҢ МАЗМҰНЫ 6
4. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ФОРМАЛАРЫ 7
6. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫҢ ПРИНЦИПТЕРІ 12
7. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫ ЖОСПАРЛАУ 13
8. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫҢ БАСҚА БАСҚАРУ ФУНКЦИЯЛАРЫМЕН БАЙЛАНЫСЫ 14

ІІІ. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ТӘЖІРИБЕСІ МЕН ОНЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ 15
1. СӘТБАЕВ ҚАЛАСЫНЫҢ № 1 МЕКТЕП. ГИМНАЗИЯСЫНЫҢ МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУЫ 15
2. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУ ЖҮРГІЗУДЕ КЕЗДЕСЕТІН КЕЙБІР ТИПТІК КЕМШІЛІКТЕР 16
3.КЕМШІЛІКТЕРДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ 16
4. МЕКТЕПІШІЛІК БАҚЫЛАУДЫҢ НЭТИЖЕЛІЛІГІНІҢ ӨЛШЕМДЕРІ. ӨЛШЕУ БАҒАНДАРЫНЫҢ (ШКАЛА) ТҮРЛЕРІ 19
5. БАҚЫЛАУДЫҢ ЖЕЛІЛІК (СЕТЕВОЙ) ӘДІСІ 21

ІҮ. ҚОРЫТЫНДЫ 24

Ү. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 25

ҮІ. ҚОСЫМШАЛАР 26

І.Кіріспе
1.Тақырыптың өзектілігінің негіздемесі.
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін жетілдірудің негізгі мәселесі- заман талабына сай білім сапасын жақсарту және қоғам мен мемлекеттің, тұлғаның келешекте маңызды қажеттіліктеріне сай білім жүйесінің барлық компоненттерімен қамтамасыздандыру.
Қазіргі әлемдік жахандану жолдарының негізгі бағыты- өзгермелі бәсекелес жағдайға тез бейімделу және даму тұрақтылығының аса маңызды міндеттерін қанағаттандыру. Білім жүйесінің әлеуметтік капиталының дамуы мемлекеттің бәсекелестік қабілетімен анықталады.
Қазақстанның білім жүйесіндегі жүргізіліп жатқан реформа барлық білім жүйесін қамтиды. Педагогикалық баспасөз беттерінде 12 жылдық білім беруге көшуге дайындық, оның мақсаты туралы пікірталастар көп айтылды. ХХІ ғасырдың табалдырығында мектеп алдына қойылған жаңа мәселелердің шешімі мектеп үрдісін және басқару мәселелерін жаңартуды талап етеді. Осыған байланысты мектепті басқарудың қазіргі қоғам талабына сай бағытын енгізу қажеттілігі туындап отыр.
ЮНЕСКО анықтамасы бойынша сауатты басқарушы- ол іс- әрекеттің барлық түрлеріне қатыса алатын, сол әрекеттерде мектептің тиімді жұмыс атқарылуы үшін сауаттылықты қажет ететін адам. Басқару сауаттылығының негізін не құрайды және мектептің тиімді жұмыс атқаруыга, дамуына ол қалай әсер етеді? Қазіргі заманғы басшыларының іс-әрекетінің түрлерінің негізгісі: ол оқу – тәрбие үрдісін және білім беру мекемелерін басқара алуы. Басқарудың мазмұнын жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру, бақылау, бағалау функциялары құрайды. Сондықтан қазіргі заман талабына сай мектепте педагогикалық үрдісті бақылайтын тиімді мектепішілік бақылау жүйесі қажет.

V. Қолданылған әдебиеттер
«Білім туралы» Заң, Алматы, 2000 ж. 2,7 бап.
1. «Қазақстан Республикасы 12 жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасы» Астана, 2006 ж.
2. «Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты» Астана, 2006 ж.
3. Поташник М.М. «Управление современной школой».
М: АПП ЦИТП 1992 ж.
4. Конаржевский Ю.А. «Педагогический анализ учебно-воспитательного процесса». Москва, 1986 ж
5. Третьяков П.И. «Оперативное управление качеством образования в школе». Москва, 2004 ж
6. Зверева В.И. «Как сделать управление школой успешным».
Москва, 2004 ж.
7. Симонов В.П. «Педагогический менеджмент». Изд: Пед. общество России, Москва, 1999 ж.
8. Мигаль В.И., Мигаль Е.А. «Управление современной школой». Выпуск І. Изд: Учитель, 2005 ж.
9. Зубов Н «Как руководить педагогами». Москва, 2005 ж.
9. Татьянченко В.С. «Демократической потенциал ВШК». Алматы, 1992 ж.
10. Макарова Т.Н. «Учебный процесс: Планирование, организация и контроль
І часть». Пед.поиск, 2001 ж.
11. Садвакасова З.М. «Организационный менеджмент в образовании». Алматы,2006 ж
12. «12 жылдық білім. Республикалық ғылыми-әдістемелік және ақпараттық сараптамалық журнал». № 3, 7, 12

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Мектепішілік бақылау жүйесі.
Орындаған тыңдаушы:

Тыңдаушы қолы:________жұмыстың тапсырылған күні___________
Ғылыми жетекші: ___________________________________ ____ _
қолы ___________________________________ ___________________

Мазмұны

І.Кіріспе 2

1.Тақырыптың өзектілігінің негіздемесі. 2
2.Курстық жұмыстың мақсаты: 3
3. Болжам: 3

ІІ. Мектепішілік бақылау жүйесін дайындаудың теориялық негіздері 4

1. Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді талдау 4
2. Мектепішілік бақылаудың мақсаты мен міндеттері 5
3. Мектепішілік бақылаудың мазмұны 6
4. Мектепішілік бақылаудың түрлері мен формалары 7
6. Мектепішілік бақылаудың принциптері 12
7. Мектепішілік бақылауды жоспарлау 13
8. Мектепішілік бақылаудың басқа басқару функцияларымен байланысы 14

ІІІ. Мектепішілік бақылауды ұйымдастыру тәжірибесі мен оны жетілдіру
жолдары 15

1. Сәтбаев қаласының № 1 мектеп- гимназиясының мектепішілік бақылауы 15
2. Мектепішілік бақылау жүргізуде кездесетін кейбір типтік кемшіліктер 16
3.Кемшіліктерді жетілдіру жолдарының технологиясы 16
4. Мектепішілік бақылаудың нэтижелілігінің өлшемдері. Өлшеу бағандарының
(шкала) түрлері 19
5. Бақылаудың желілік (сетевой) әдісі 21

ІҮ. Қорытынды 24

Ү. Қолданылған әдебиеттер 25

ҮІ. Қосымшалар 26

І.Кіріспе

1.Тақырыптың өзектілігінің негіздемесі.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін жетілдірудің негізгі
мәселесі- заман талабына сай білім сапасын жақсарту және қоғам мен
мемлекеттің, тұлғаның келешекте маңызды қажеттіліктеріне сай білім
жүйесінің барлық компоненттерімен қамтамасыздандыру.
Қазіргі әлемдік жахандану жолдарының негізгі бағыты- өзгермелі
бәсекелес жағдайға тез бейімделу және даму тұрақтылығының аса маңызды
міндеттерін қанағаттандыру. Білім жүйесінің әлеуметтік капиталының дамуы
мемлекеттің бәсекелестік қабілетімен анықталады.
Қазақстанның білім жүйесіндегі жүргізіліп жатқан реформа барлық білім
жүйесін қамтиды. Педагогикалық баспасөз беттерінде 12 жылдық білім беруге
көшуге дайындық, оның мақсаты туралы пікірталастар көп айтылды. ХХІ
ғасырдың табалдырығында мектеп алдына қойылған жаңа мәселелердің шешімі
мектеп үрдісін және басқару мәселелерін жаңартуды талап етеді. Осыған
байланысты мектепті басқарудың қазіргі қоғам талабына сай бағытын енгізу
қажеттілігі туындап отыр.
ЮНЕСКО анықтамасы бойынша сауатты басқарушы- ол іс- әрекеттің барлық
түрлеріне қатыса алатын, сол әрекеттерде мектептің тиімді жұмыс атқарылуы
үшін сауаттылықты қажет ететін адам. Басқару сауаттылығының негізін не
құрайды және мектептің тиімді жұмыс атқаруыга, дамуына ол қалай әсер етеді?
Қазіргі заманғы басшыларының іс-әрекетінің түрлерінің негізгісі: ол оқу –
тәрбие үрдісін және білім беру мекемелерін басқара алуы. Басқарудың
мазмұнын жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру, бақылау, бағалау функциялары
құрайды. Сондықтан қазіргі заман талабына сай мектепте педагогикалық
үрдісті бақылайтын тиімді мектепішілік бақылау жүйесі қажет.

Зерттеу объектісі: Басқару әрекеті.
Зерттеу пәні: Бақылау жүйесі.

2.Курстық жұмыстың мақсаты:

3. Болжам:

Егер мектепішілік бақылау жүйесінің жаңа моделі құрылса,онда:
1) мектеп әрекетінің өлшемдік негізі дайын болады;
2) оқу-тәрбие үрдісінің және оның нәтижелерін нақты бағалауға болады;
3) басқарушылық шешімдері нақты және дәлелді болады;
4) жедел басқарушылық шешімдердің орындалуын реттеуге қолайлы болады;
5) педагогикалық талдау функциясы толық және қажетті ақпаратпен қамтамасыз
етіледі;
6) мектептін моральдік- психологиялық ахуалы жақсарады және педагогикалық
ұжымның мүшелерінің өзіндік дамуына жағдай туындайды.

ІІ. Мектепішілік бақылау жүйесін дайындаудың теориялық негіздері

1. Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді талдау

Мектепішілік басқарудың әр түрлі жақтарын демократияландыру кезінде
мектепте бақылау керек емес деген әңгімелер туындап отырады. Мұндай
көзқарас дұрыс па? Дұрыс емес деп ойлаймыз. Бұл көзқарастың туындауы
мектепішілік бақылаудың мәнін дұрыс бағалағандықтан және барлық
тексерістерді өткізу кезінде инспекторлық та қатаң әкімшілік ету. Айтылған
бағыттардың әрқайсысына тоқталып кетейік. Ең бастапқысы мектепішілік
бақылау ұғымын ашып көрелік.
Т.И.Шамова мектепішілік бақылауға мынадай сипат береді. Мектепішілік
бақылау мектептегі оқу- тәрбие жүйесінің дамуы және жалпы мемлекеттік
талаптарға, оқу жоспарларына, бағдарламаларға сәйкес жұмыс жүргізу процесі
деп қарастырылады.
Н.А.Сорокин өзінің Дидактика оқулығында мектепішілік бақылауды былай
қарастырады. Бақылау- тексеру мақсатымен жүргізілетін жүйелік есепке
алу,байқау және тексеру.
Белгілі педагогиканы зерттеуші Ю.А. Конаржевский мектепішілік бақылауға
мынадай ұғым береді. Мектепішілік бақылау бұл- Не? және Қалай? деген
сұрақтарға жауап беретін мектепішілік ақпараттың негізгі, бастапқы ағымы.
Орыс ғалымы В.П. Симонов Педагогикалық менеджмент оқу құралында:
Мектепішілік бақылау- келіп түскен ақпараттарды өңдеу, реттеу, талдау және
бағалау- деп қорытындылайды.
Ал В.И. Зверева өзінің Мектеп басқаруды табысты ету жолдары
кітабында: Мектепішілік бақылау - әр түрлі топтағы оқушылардың білім
алу,тәрбиелену және даму деңгейін анықтауға және оны бағалау, жоспарланатын
деңгеймен салыстыру, бір- бірінен ауытқушылық дәрежесін және себептерін
белгілеуге бағытталған деген түйінге келеді.
Яғни, барлық ғалымдардың еңбектерін қорытындыласақ, мектепішілік
бақылау- танымды қамтамасыз ететін басқарудың бір бөлігі деп сипаттауға
болады. Нақты дәләлсіз, ақиқатсыз, дәлелдерді тексерусіз дұрыс басқару
мүмкін емес.

2. Мектепішілік бақылаудың мақсаты мен міндеттері

Бақылаудың мақсаты және тақырыбы болуы ешкімді күмән туғызбайды. Ал осыны
жоспарда дұрыс ашып және мектеп өмірінде қалай іске асырылатынын бәрі біле
бермейді. Яғни , әр әрекетті дұрыс түсіну және белгілеу қажет, оның ішінде
мектепішілік бақылау жүйесіндегі әрекеттерді .
Мақсат қою – басшының соңғы нәтижені көздейтін бақылау- диагностика
әрекетінің бастапқы кезеңі.Практика көрсеткендей, таңдау ең бірінші мектеп
жұмысының жаңа оқу жылына қойылған мақсаттар мен міндеттермен айқындалады.
Бақылау мақсаты мектептің оқу жылына арналған мақсаттармен бірдей болу
керек.
Мектептегі білім беру процесінің бақылаудың негізгі мақсаттары:
-білім беру саласындағы басқарушының шешімдерінің орындалуын құзіретті
тексеру;
- орындаушылар әрекетіндегі кемшіліктерді шебер, әдептілікпен және жедел
жөндеу;
- талдаушылық біліктілік пен дағдыларға сүйене отырып, басқарушылардың
басқарушылық әрекетін жетілдіру;
- алдыңғы қатардағы педагогтардың тәжірибелерін анықтап, тарату.
Әлеуметтік жүйені оның ішінде жалпы білім беретін мектепті басқарудағы
жалпы мақсат- оның әрекетін реттеу және сапалы күйге көшіру. Жалпы мақсатқа
жетуді басқарудағы әр функцияның өзіне тиісті мақсаттарын іске асырудың
есебімен қол жеткізуге болады. Сондықтан, мектепішілік бақылаудың мақсаты
қабылданған шешімдерге ( жылдық жоспар, нормативтік құжаттар, оқыту мен
тәрбиелеудің стандарты т.б.) педагогикалық процестің сәйкестігін анықтау.
Басқа сөзбен айтқанда, жалпы бақылаудың және мектепішілік басқарудың
мақсаты басқарылып отырылған объектінің күйі жайында және басқару жүйесінің
әсерінен кейін пайда болатын өзгерістер жайында ақпарат жинау. Сол
себептен, мектепішілік бақылау екі сұраққа жауап көздейді. Не?,
Қалай?.

3. Мектепішілік бақылаудың мазмұны

Мектепішілік бақылаудың субъектілері

Әкімшілік бақылау – нақты жоспар бойынша әкімшілікпен тұрақты өткізізіледі.
Ұжымдық бақылау- кәсіби пікірталасу, жұмыс жайында шығармашылық есеп беру
арқылы мұғалімдер ұжымымен өткізіледі.
Өзара бақылау- біліктіліктері тең мамандар арасында жүргізіледі, тәжірибе
алмасу және біліктілік арттыру кезеңінде тиімді.
Қоғамдық бақылау–мектеп жайлы жұртшылықтың көзқарасын қарастыру және
мектепке ата-аналар мен жұртшылықтың бағасы.
Өзін-өзі бақылау – талап етілетін стандарт пен нормаларымен мұғалімнің қол
жеткізген нәтижелерін өзіндік салыстыру.
Оқушылық бақылау- мектеп түлектерінің мектеп жайлы ойын қарастыру.

4. Мектепішілік бақылаудың түрлері мен формалары

Мектепішілік бақылау тек қана мақсатты ғана болмау керек, ол және
тақырыптық болады. Оқу – тәрбие процесін жалпы немесе жекелеген пәнді ғана
бақылауға болмайды. Зерттеліп отырған пәннің нақтылығы болмаса, жан-жақты
және шынайы ақпарат жинауға кедергі тигізеді, нені зерделеу керек екені
анықталмай ақпарат жинауды қиындатады. Тәжірибелі басшылар былай
пайымдайды: оқу- тәрбие процесінде ақпарат жинаудың бірнеше бағыты бар,
оларды жетілдіруден мектеп ұжымының осы кезеңдегі дамуының табысы мен
нәтижесі көрінеді. Осы сұрақтар тақырыптық тексерудің негізін қалайды.
Сонымен қатар, тақырыптық бақылау оқу пәнінің кейбір тақырыптарының оқыту
жайын зерделеуді ұсынады және оларды таңдау кездейсоқ болмау керек. Бұл
оқыту курстарының тақырыбы немесе оларды оқып үйрену кезінде оқушылардың
жетекші білім жүйесі қалыптасады. Бұлар пән бойынша оқыту жүйесінде
бастапқы звено. Оларды мектепте оқытылатын курстар ішінен табуға болады. Әр
пәннің оқу жоспары мен бағдарламасы бойынша оқушыда қалыптастырукерек
білім мен біліктілікті ерекшелейтін тақырыпты оқып-үйренетін мерзімі
көзделген.Олар оқытудың күйін және барлық оқу пәндері бойынша оқушылардың
білімінің сапасын бақылаудың мақсатталған тақырыптық бағытталғанын
айқындайды. Олай болса, мектепішілік бақылаудың тақырыптық екі бағыты
анықталған. Бақылау жайлы айтып отырып, оның түрлерін, формаларын және
әдістерін айыра білу қажет. Бақылаудың түрі- нақты бір мақсатпен
өткізілетін бақылаудың формаларының, түрлерінің ерекшеліктері олардың
объектісі,қойылатын міндеттермен және бақылауға пайдаланатын құралдармен
айқындалады. Мектептер практикасында өткізілетін мақсатына қарай
бақылаудың екі түрін бөліп айтуға болады: Тақырыптық және фронтальдық.
Тақырыптық бақылау басқару объектісінің белгіленген элементінің
ақпаратының күйін терең зерделеу үшін оқу жыл бойы өткізіледі. (Оқушылардың
білім білік дағдылары деңгейі, мұғалім жұмыс сапасы, үйірмелер мен
факультеттердің жұмысының сапасы, жеке сабақтар жүргізу сапасы, сабақта
техника қауіпсіздігін сақтау т.б). Тақырыптық бақылау қорытындысы бойынша
мәлімет, әңгімелесу, кеңес өткізіледі.
Фронтальдық бақылау басқару объектісін жалпы уақытылы және жан-жақты
(әдістемелік жұмыс, оқу-тәрбие жұмысы, сабақтан тыс тәрбие жұмыстары,
ғылыми- зерттеу жұмыстары) және мектептің жекелеген бөлімдері ( сынып
параллельдері, әдістемелік орталықтар, қызметтер) мақсатымен жылына екі- үш
реттен көп емес өткізіледі. Мысалы, әдістемелік орталықтар фронтальды
бақылауға қойылса, онда оның әрекетінің барлық аспектілері тексеріледі.
Егерде фронтальды бақылау бір ғана мұғалімнің жұмысын тексеруді көздесе,
онда мұғалім әрекетінің барлық бағыттары зерттеледі. Мұндай бақылау
мұғалімді аттестациялау кезінде жүргізіледі.
Бақылаудың формалары- бұл бақылауды ұйымдастыру. Қайталануына
байланысты бақылау мынадай болады:
- кіріспе (өткен оқу жылы курсын тексеру үшін, жаңа оқу жылының
басында);
- алдын ала (қорытынды бақылау жұмысын жүргізу алдында мектеп бітіру
сыныптарында емтихан алдында, мектептің жаңа оқу жылына дайындығы);
- ағымдағы (тақырыпты талқылағаннан кейін мектеп жұмысының тоқсандық,
жарты жылдық қорытындысы);
- аралық ( ауыстыру сыныптарында жылдық қорытындысы бойынша
аттестациялау);
- қорытынды ( 9, 11 сыныптарда емтихан, мектептің жыл бойынша
қорытындысы).
Мектепте тексерілетін объект бойынша ұйымдастыру түрлеріне байланысты
бақылаудың әртүрлі алты формасын пайдаланады.
1. Арнайы дербес
2. Сыныптың жинақтау
3. Пәндік жинақтау
4. Тақырыптық жинақтау
5. Шолулық
6. Кешенді жинақтау

Бақылау формаларының мазмұны
Бақылау формасы Бақылау түрі
Фронтальды түрі Тақырыптық түрі
1. Арнайы-дербесБілім беру әрекетінің барлық Нақтыланған тақырып
бақылау сұрақтары бойынша жекелеген бойынша жекеленген
мұғалімнің жұмысын бақылау мұғалімнің ( сынып
(мұғалімді аттестациялау кезіндежетекшісінің) жұмысын
жүргізіледі). бақылау. (Оқыту
әрекетінің тиімділігі,
мұғалімнің әдістемелік
деңгейі) немесе
оқушының жұмысын
бақылау.
2. Сыныптық Бір сыныпта жұмыс жүргізетін Нақтыланған тақырып
жинақтау мұғалімдердің, сынып бойынша бір сыныптың
бақылауы жетекшілерінің, тәрбиешілердің барлық оқушыларын
әрекетін бақылау, + тәрбиедегі бақылау және
ата-ананың міндеттерінің нақтыланған сұрақтың
орындалуы, + ББД деңгейі, + күйін зерделеу (
аталған сыныпта қызметтер мысалы, бір сыныпта үй
жұмысы. тапсырмасының көлемін
бір топ мұғалімдердің
зерделеуі).
3. Пәндік Бекітілген пән бойынша Нақты тақырып (мәселе)
жинақтау оұқушылардың ББД жүйесінің бойынша бір пәнді
бақылауы қалыптасуын бақылау, оқытудағы жүргізетін мұғалімдер
сабақтастықты зерделеу (мысалы, бақыланады.
бір пәнді 5-11 сынып аралығында
беретін мұғалімдер бақыланады.
4.Тақырыптық- Оқытудың әр кезеңінде
жинақтау мұғалім жұмысын бақылау
бақылауы (мысалы, өз- өзін
танымдық дамыту немесе
оқушылардың тұлғасын
қалыптастыру)
5. Шолу бақылауыЖалпы білім беру әрекетіндегі
кейбір сұрақтар бойынша бақылау
( мектеп құжаттарының күйі,
мұғалімның еңбек тәртібі, оқу-
техникалық құралдарының күйі,
жыл соңында сынып бөлмелерінің
күйі)
6. Кешенді Бір тізбектегі сыныптар үшін
–жинақтау кешенді сұрақтар бойынша бақылау
бақылауы ( бір тізбектегі оқушылардың
тәрбие деңгейі, оқыту сапасы,
сынып жетекшілерінің жұмыс
сапасы).

Бұл таблицада келтірілген бақылау формалары өзінің практикада қолданысын
бақылаудың әдістері арқылы жүзеге асырылады.
5. Мектепішілік бақылаудың әдістері.
Бақылау әдісі- қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін бақылаудың практикалық
жүзеге асырылуының тәсілі.
Білім беру әрекетінің күйін зерделеу үшін бақылаудың тиімді әдістері
мыналар:
- байқау ( бір жайтты мұқият қарастыру, зерделеу);
- талдау (себептерді табу арқылы талдау, даму тенденциясын анықтау);
- әңгімелесу (қандай да бір тақырыпқа іскерлік әңгіме);
- құжаттарды зерделеу ( танысу, бір жайтты анықтау мақсатында жан-жақты
зерттеу);
- сауалнама жүргізу (сұрастыру жолымен зерттеудің түрі);
- білімді ауызша немесе жазбаша тексеру (оқу деңгейін анықтау үшін сынақ
жүргізу)

6. Мектепішілік бақылаудың принциптері

Соңғы жылдары көптеген мектеп басшыларын әр мұғалімнің әрекетін
бақылауда, тексерістердің саны мен жиілілігінің педагогикалық мақсаттылығы
ойландырмай қоймайды. Бұл заңдылық. Бүгінгі таңда мектептерді жаңарту
кезеңінде біз адамдар жайлы күнделікті ойланамыз. Ал бақылау формасы мен
мазмұны жағынан демократиялық болса да, мұғалімнің жүйкесіне салмақ
түсіреді, оның психикалық күйін қалыптан шығарады. Олай болса, бақылау болу
және онда адами факторлар есепке алыну үшін не істеу қажет? Мұның шешімі
ретінде бақылауды ұйымдастырған кезінде оның негізгі принциптерін ұстану
қажет. Олар:
1. Негізділік принципі. Ең алғашқы болып бақыланатын, жүйешені басқаратын
әрекеттің маңызды, түбегейлі бағыттары. Ол бақылаудың тепе-тең қалыпты
жүзеге асырудағы қажетті дәстүрлі көрсетімді жоққа шығарады, яғни
бақылаудың мазмұны туралы туындайтын негізгі сұрақтарды көздейді.
2. Кіріктіру принципі. Педагогтардың, ата-аналардың, оқушылардың,
қоғамдық мекемелердің және бірлестіктердің ішкі бақылауды
ұйымдастыруда бірлесуге күш жұмылдыру (егер білім беру процесінің
менеджерінің осы бақылауды үйлестіруде басымдылық құқығы болса).
3. Гуманизация принципі. Бұл принцип бақылау барысында субъект пен
объект арасында өзара түсіністікті, өзара сыйластықты, ынтымақтастықты
орнатуды ұжымдағы қарым-қатынас жүйесі талап етеді. Осы жайды міндетті
бағандарға келтіру ең бірінші жаңа жағдайда болған жайды қайта ойлау,
басшы мен бағынушы арасындағы сипатты, субъект- объект қарым-
қатынасынан субъект- субъект қатынасына көшу қажеттілігін анықтаумен
көзделген.
4. Дараландыру принципі .Бұл принцип әрбір шығармашыл даралықтың
өзінділігін міндетті түрде есепке алып, әрекет жүргізуде осы тұлғаның
өзін көрсету мүмкіндігін туғызу мақсатымен іске асырылады.
5. Жекелеген принципі. Педагогикалық ұжымның және оның жекеленген
топтарының кәсіби біліктілік деңгейінің айырмашылығы бақылау
деңгейінің өзара тәуелділігімен айқындалады.
7. Мектепішілік бақылауды жоспарлау
Білім беру әрекетінде жоспарлау ең негізгі орын алады. Жоспарлау іс-
шараларды алдын ала дайындау, оқу-тәрбие процесіне қатысты шаралардың
мерзімін, орындаушыларын, басқаратын және бақылауды ұйымдастыратын,
орындайтын адамдарды көрсетіп, оны орындауды көздейді.
Жоспарлаудың негізгі мақсаты – қорытынды нәтижені (оқушылардың оқу
деңгейі) қамтамасыз ететін, кешенді жұмыстарды орындау үшін бақылауға
қатысушылардың барлығын кіріктіру (ұштастыру).
Жоспарды дайындаудың дәйектілігі (бірізділігі):
1. Жоспарлаудың мақсатын және оған қол жеткізу үшін міндеттерді анықтау;
2. Іс-шаралардың тізімін құрып, қойылған міндеттерді орындау үшін күш-
қуат пен құралдарды таңдау;
3. Оқушылардың ББД күйін бақылау;
4. Мектеп құжаттарын бақылау;
5. Емтихандарға, ҰБТ- ға дайындық жұмысын бақылау;
6. Педагогикалық кадрлар жұмысын бақылау;
7. Мектептің оқу- материалдық базасы.
Жоспар мектеп басшысымен бекітіледі. Оқу- тәрбие жұмысы тақырыбы, мақсаты
және негізгі міндеттері бес жылға арналған мектептің дамуының келешектік
жоспарынан алынады.

8. Мектепішілік бақылаудың басқа басқару функцияларымен байланысы

Ұжымда үздіксіз ұйымдастырушылық күйді қолдап отырып, мектепішілік
бақылау оятушылық және ескертпелік сипатты тасымалдайды. Жағдайларды
айқындауда жай ғана құралға айналмас үшін мектепішілік бақылау міндетті
түрде педагогикалвқ талдаумен өзара әрекеттестікте болу қажет. Бақылаудың
мәліметтендіруін және мектепішілік жүйеде жедел ақпараттандыруын зерделей
отырып, қорытынды жасап, ұсыныстарды дайындап, ұжым басшылары реттеу
функциясын іске асырады. Бұның мәні мектептік жылдық жұмыс жоспарын
түзетуден, педагогикалық талдау мен мектепішілік бақылаудың бастапқы
бағыттарын өзгертуден ұйымдастырушылық қатынастар жүйесін жетілдіруден
тұрады.
Реттеу әрекеті бақылау мен талдауға негізделеді, осы жағдайда ғана ол
белгіленген табысқа қол жеткізеді. Мектепішілік бақылау мәліметтерін және
жедел ақпарат жүйесін талдай отырып, басшы оқу-тәрбие процесінің кейбір
бағыттарына назар аударуға, терең тақырыптық зерделеуге мән береді.

ІІІ. Мектепішілік бақылауды ұйымдастыру тәжірибесі мен оны жетілдіру
жолдары

1. Сәтбаев қаласының № 1 мектеп- гимназиясының мектепішілік бақылауы

Бақылаудың кез- келген түрі (формасы) белгілі бір жүйемен іске
асырылады. Ұсынылып отырған Сәтбаев қаласының № 1 мектеп-гимназиясының
мектепішілік бақылауы осыны көздейді. Ол:
1. Тексерудің негіздемесі;
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.