Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілеттіліктерін бағалау

Кіріспе.
1. Заңды тұлғаның несиелік қабілеттіліктерін бағалау ... ... ... ... ...4

1.1. Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6

1.2. Жеке тұлғаның төлем қабілетін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ...9

2. Несиелік қабілетті бағалауды жетілдіру жолдары. Шетел тәжірибесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14

3. Несие беру және қайтару есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28

Қазіргі несиелеу жүйесі қарыз алушының несиелік қабілетін анықтау әдістерінде де негізделеді. Айта кету керек, қарыз алушының несиелік қабілеті – бұл коммерциялық банк балансының өтімділігін қолдау әдісі болып табылады.
Несиелеу процесі белгіленген мерзімде сауданың қайтарылмай қалуға себепкер болатын көптеген тәуекел факторлардың іс - әрекетімен байланысты болып келеді. Сондықтан да банк ссуданың берілуі алдын – ала ықпал ететін факторларды оқып – үйрену арқылы несиелік қабілетті оқып үйренуге жағдай жасайды.
Қарыз алушышының несиелік қабілеті – бұл қарыз алушының өзінің қарыздық міндеттемелері бойынша толық және уақытылы есеп айырысу қабілеті.
Қарыз алушының несиелік қабілетінің, оның төлем қабілетінен бір айырмашылығы – онда өткен кезеңдегі немесе қандайда біркүндегі төлемсіздікті есепке алмайды, яғни мұнда алдағы уақыттардағы қарызды өтеу қабілеті болжанады. Өткен уақыттардағы қарыз алушының төлем қабілетсіздігінің дәрежесі клиенттің несиелік қабілетін бағалау барысында иек артатын ең бір формальды көрсеткіш болып табылады. Егерде қарыз алушының мерзімі өткен қарызы болып, ал балансы өтімді және меншікті капиталдың мөлшері жеткілікті болса, онда банкке өткен уақыттағы төлемдердің бір рет кешіктірілуі, клиенттің несиелік қабілетссіздігі туралы қорытынды үшін негіз болып табылмайды. Несиелік қабілеті бар клиенттер банкке жабдықтаушыларға, бюджетке ұзақ төлемсіздіктің болуын жібермейді.
Клиенттің несиелік қабілетінің деңгейі, банктің нақты қарыз алушыға беретін нақты ссудасымен байланысты қарапайым (жеке) тәуекелдерінің дәрежесін көрсетеді. Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі деп өз уақытында техника және материалдармен жабдықтаушылардың төлем талаптарын қанағаттандыру, несиелерді қайтару, қызметкерлердің еңбегінің төлемін жүргізу, бюджетке төлемдер енгізу қаблеттілігі түсіндіріледі. Төлем қабілеттілігінің өте қысқа және дәлірек анықтамасын профессор В.П. Кондраков береді. Оның пікірінше «төлем қабілеттілігі – бұл кәсіпорынның өз міндеттемелері бойынша есеп айырыса алу мүмкіндігі». Бұл жағдайда міндеттеме – бұл кәсіпорынның банкке немесе басқа қарыз берушіге ақша төлеу және сонымен өз қарыздарын (қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді ) өтеу міндетті. Ұзақ мерзімді қарыздарды өтеу мерзімі шарты бойынша ұзақ мерзімді несиенің және қарыздың мерзімінің өтуіне байланысы, қысқа мерзімді қарыздармен сәйкес келуі мүмкін. Және есепті жылы өтеуі қажет ұзақ мерзімді қарыздардың бір бөлігін қысқа мерзімді қарыздарына жатқызу керектігін есептеу біздің ойымызша дұрыс, себебі ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді міндеттемелер шотының бас жоспары «несиелер» 60 бөлімшесінің 601-603 синтетикалық шоттарының әр түрлі субшоттарында ескеріледі. Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, кәсіпорынның төлем қабілеттілігі деп, оның дер кезінде өзінің барлық міндеттемелері бойынша төлемдер жүргізуге дайындығын түсіну керек деп есептейміз.бірақ бұл үшін кәсіпорынның есеп айырысу, валюта және басқада шоттарында ақшалары болуы керек.

1. Балабанов И.Т. «Финансовый менеджмент: как управлять капиталом» финансы и статистика, 1995.
2. Мақыш С.Б., Ильяс А.Ә. «Банк ісі» Алматы. Қаз университеті 2004ж.
3. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» Алматы. Экономика. 2001ж.
4. Веснин В.Р. «Основы менеджмента» триада лтд. 1996г.
5. Гречникова И.Н. «Менеджмент», Банки и биржи, 1994г.
6. Колесников В.И. «Финансы и статистика» Москва. 2002г.
7. Глухов В.В. «Основы менеджмента», специальная литература. 1995г.
8. Балабанов И.Т. «Банки и банковское дело» Питер. 2001г.
9. Грейсон Д.мл. «Американский менеджмент на пороге ХХІ века» Экономика. 1991г.
10. Михачев М. «Документы и делопроизводство» Справочное пособие. Экономика 1991г.
11. Сейіткасымов Г.С. «Банк ісі» Қаржы қаражаты. Алматы. 2002ж.
12. Давлетова М.Т. «Кредитная деятельность банков в Казахстане» КазГАУ. Алматы. Экономика. 2001г.
13. Ладанов И.Д. «Практический менеджмент. Ч.1. Менеджер и менеджмент, Ч.2. Менеджерское искуство» 1992г.
14. Нурсеитов Э.О. «Кредиты, займы, ссуды» Банковская бухгалтерия предпринимателя, 2000г.
15. Лаврушин О.И. «Финансы и статистика» Москва. 2000г.
16. Зигерт В., Ланг Л., «Руководить без конфликтов» Экономика. 1990г.
17. Коробовой Г.Г. «Банковское дело» Москва. Экономист. 2004г.
18. Зазыкин В.Г., Чернышев А.П. «Менеджмент: психологические секреты проффесий» Москва. 1992г.
19. Румянцевой З.П., Соломатина И.А. «Менеджмент организаций» Москва. 1995г.