Қазақстандағы қайырымдылық негіздері
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І. Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2 Қазақстандағы қайырымдылық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ. Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болуы ... ... ... 26
3.1 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу тарихы ... ... ..26
3.2 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу себептері ... ...28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
І. Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2 Қазақстандағы қайырымдылық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ. Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болуы ... ... ... 26
3.1 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу тарихы ... ... ..26
3.2 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу себептері ... ...28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Қайырымдылық мәселесі көптеген саяси гуманитарлық ғылымдарда зерттелініп келе жатыр. Қайырымдылықтың тамыры ежелгі болғандықтан, ерте заманнан бері қарай атақты ірі ойшыл - ғалымдардың, мемлекет қайраткерлерінің жазған ғылыми еңбектерінде, айтқан нақыл сөздерінде бұл мәселе жан- жақты айтылып, зерттеліп келуде.Әрине қайырымдылық - ол әлеуметтік процесс, институт.
Қайырымдылық грек тілінде «eleemon»-« қайырымды, мейірімді, ізгі ниетті» деген мағына береді, ал шіркеу тілінде ол «Caritabilis» сөзімен айтылып, қайырымдылық мағынасын білдірген. Тертуллиан, Иероним, Августин сияқты христиандар грек тілінен «eleemosyne», яғни біреудің қайғысына ортақтасу, аяушылық білдіру деген сөзді алып қолданған. Ертедегі латын тілінде бұған ұқсас сөз болмаған1.
Ағылшын протестант діндарлары 1880 жылы ағылшын тілінде жазылған жаңа ілімнің аудармасын қайта қарап, ондағы «caritas» және «love» деген сөзбен алмастырған, яғни «достық», «махаббат» деген сөздерімен береді. Шындығында алғашқы христиан дінінің іс- әрекеті мен ойы соның дәлелі. Осы тұрғыда алғанда оның қырлары көп, оларды басқа да әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар қарастыруда. Ал социологияға келсек, біз ғылым қайырымдылықты әлеуметтік институт, процесс ретінде қарап, осы құбылысты социологиялық нақтылы зерттеулер арқылы негіздейді. Қайырымдылық мәселесі социологияда ауқымы өте кең жан жақты проблема болғандықтан, оны социологияның бір саласы немесе салалық социология деп те түсінуге болады.Сонымен, қайырымдылық проблемасын зерттеу социология ғылымының міндеттерінің бірі деген тұжырым жасаймыз.
Қазіргі егеменді Қазақстанда қайырымдылық ең өзекті мәселелердің біріне айналды. Бұл құбылыс бұрынғы Кеңес Одағы кезінде де орын алған, онда қайырымдылық істерімен мемлекет және қоғамдық орындар, ұйымдар айналысып отырған. Бірақ ол кезеңде қайырымдылыққа ресми тұрғыдан алғанда аса үлкен мән берілмеген. Маркстік идеологтар Кеңес қоғамын, социализмді әрбір адам толығынан қамқоршылық, қайырымдылық жасайтын қоғам деп түсіндірген. Сондықтан да қайырымдылықты арнайы бөлігі қарастырмады.
Қайырымдылық грек тілінде «eleemon»-« қайырымды, мейірімді, ізгі ниетті» деген мағына береді, ал шіркеу тілінде ол «Caritabilis» сөзімен айтылып, қайырымдылық мағынасын білдірген. Тертуллиан, Иероним, Августин сияқты христиандар грек тілінен «eleemosyne», яғни біреудің қайғысына ортақтасу, аяушылық білдіру деген сөзді алып қолданған. Ертедегі латын тілінде бұған ұқсас сөз болмаған1.
Ағылшын протестант діндарлары 1880 жылы ағылшын тілінде жазылған жаңа ілімнің аудармасын қайта қарап, ондағы «caritas» және «love» деген сөзбен алмастырған, яғни «достық», «махаббат» деген сөздерімен береді. Шындығында алғашқы христиан дінінің іс- әрекеті мен ойы соның дәлелі. Осы тұрғыда алғанда оның қырлары көп, оларды басқа да әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар қарастыруда. Ал социологияға келсек, біз ғылым қайырымдылықты әлеуметтік институт, процесс ретінде қарап, осы құбылысты социологиялық нақтылы зерттеулер арқылы негіздейді. Қайырымдылық мәселесі социологияда ауқымы өте кең жан жақты проблема болғандықтан, оны социологияның бір саласы немесе салалық социология деп те түсінуге болады.Сонымен, қайырымдылық проблемасын зерттеу социология ғылымының міндеттерінің бірі деген тұжырым жасаймыз.
Қазіргі егеменді Қазақстанда қайырымдылық ең өзекті мәселелердің біріне айналды. Бұл құбылыс бұрынғы Кеңес Одағы кезінде де орын алған, онда қайырымдылық істерімен мемлекет және қоғамдық орындар, ұйымдар айналысып отырған. Бірақ ол кезеңде қайырымдылыққа ресми тұрғыдан алғанда аса үлкен мән берілмеген. Маркстік идеологтар Кеңес қоғамын, социализмді әрбір адам толығынан қамқоршылық, қайырымдылық жасайтын қоғам деп түсіндірген. Сондықтан да қайырымдылықты арнайы бөлігі қарастырмады.
1.Городецкая Ирина Константиновна «Международная защита прав и интересов детей» М.1973
1. Табанов С.А. «Общество, родители, дети» Алма- Ата. Казахстан,1986
2. Назарбаев Н.Ә. Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму бағдарламасы - Алматы,1998
3. Парсонс Т. Общетеоретические проблемы социологии. Социология сегодня: Проблемы и перспективы.- М..,1965
4. Харчев Л.Г. Социология воспитания -М..,1990.123с.
5. Мертон Р. Социальная теория и социальная структура //Социс. 1992. №2-С.118-124
6. Тажин М. Социология негіздері. Алматы, 1993
7. Социальная работа: теория и практика учеб. пособие, 2004
8. Холостова И.И. Социальная работа учеб. пособие, 2004
9. Сорокин П.А « Человек, цивилизация, общества» М..,1985
10. Парамонов В.В. Экономика Казахстана. Алматы. – 2004 г. –98 б.
11. И.С. Жолдасбаев. Теоретические ооновы формирования института социального страхования // Аль-Пари – №4– 2009
12. Қаржы Министрілігінің статистикалық бюллетені. – 2008 ж , 212 б.
13. Говорухина И.Е. Проблемы взаимодействия субъектов управления социальной защитой населения в условиях рыночных отношений. – Вестник КазГУ.– №5. – 2007 г.,65 б.
1. Табанов С.А. «Общество, родители, дети» Алма- Ата. Казахстан,1986
2. Назарбаев Н.Ә. Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму бағдарламасы - Алматы,1998
3. Парсонс Т. Общетеоретические проблемы социологии. Социология сегодня: Проблемы и перспективы.- М..,1965
4. Харчев Л.Г. Социология воспитания -М..,1990.123с.
5. Мертон Р. Социальная теория и социальная структура //Социс. 1992. №2-С.118-124
6. Тажин М. Социология негіздері. Алматы, 1993
7. Социальная работа: теория и практика учеб. пособие, 2004
8. Холостова И.И. Социальная работа учеб. пособие, 2004
9. Сорокин П.А « Человек, цивилизация, общества» М..,1985
10. Парамонов В.В. Экономика Казахстана. Алматы. – 2004 г. –98 б.
11. И.С. Жолдасбаев. Теоретические ооновы формирования института социального страхования // Аль-Пари – №4– 2009
12. Қаржы Министрілігінің статистикалық бюллетені. – 2008 ж , 212 б.
13. Говорухина И.Е. Проблемы взаимодействия субъектов управления социальной защитой населения в условиях рыночных отношений. – Вестник КазГУ.– №5. – 2007 г.,65 б.
Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 3
І. Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...6
1.1Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 6
1.2 Қазақстандағы қайырымдылық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ. Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болуы ... ... ... 26
3.1 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу тарихы ... ... ..26
3.2 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу себептері ... ...28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .25
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Кіріспе
Қайырымдылық мәселесі көптеген саяси гуманитарлық ғылымдарда
зерттелініп келе жатыр. Қайырымдылықтың тамыры ежелгі болғандықтан, ерте
заманнан бері қарай атақты ірі ойшыл - ғалымдардың, мемлекет
қайраткерлерінің жазған ғылыми еңбектерінде, айтқан нақыл сөздерінде бұл
мәселе жан- жақты айтылып, зерттеліп келуде.Әрине қайырымдылық - ол
әлеуметтік процесс, институт.
Қайырымдылық грек тілінде eleemon- қайырымды, мейірімді, ізгі ниетті
деген мағына береді, ал шіркеу тілінде ол Caritabilis сөзімен айтылып,
қайырымдылық мағынасын білдірген. Тертуллиан, Иероним, Августин сияқты
христиандар грек тілінен eleemosyne, яғни біреудің қайғысына ортақтасу,
аяушылық білдіру деген сөзді алып қолданған. Ертедегі латын тілінде бұған
ұқсас сөз болмаған1.
Ағылшын протестант діндарлары 1880 жылы ағылшын тілінде жазылған жаңа
ілімнің аудармасын қайта қарап, ондағы caritas және love деген сөзбен
алмастырған, яғни достық, махаббат деген сөздерімен береді. Шындығында
алғашқы христиан дінінің іс- әрекеті мен ойы соның дәлелі. Осы тұрғыда
алғанда оның қырлары көп, оларды басқа да әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар
қарастыруда. Ал социологияға келсек, біз ғылым қайырымдылықты әлеуметтік
институт, процесс ретінде қарап, осы құбылысты социологиялық нақтылы
зерттеулер арқылы негіздейді. Қайырымдылық мәселесі социологияда ауқымы өте
кең жан жақты проблема болғандықтан, оны социологияның бір саласы немесе
салалық социология деп те түсінуге болады.Сонымен, қайырымдылық проблемасын
зерттеу социология ғылымының міндеттерінің бірі деген тұжырым жасаймыз.
Қазіргі егеменді Қазақстанда қайырымдылық ең өзекті мәселелердің біріне
айналды. Бұл құбылыс бұрынғы Кеңес Одағы кезінде де орын алған, онда
қайырымдылық істерімен мемлекет және қоғамдық орындар, ұйымдар айналысып
отырған. Бірақ ол кезеңде қайырымдылыққа ресми тұрғыдан алғанда аса үлкен
мән берілмеген. Маркстік идеологтар Кеңес қоғамын, социализмді әрбір адам
толығынан қамқоршылық, қайырымдылық жасайтын қоғам деп түсіндірген.
Сондықтан да қайырымдылықты арнайы бөлігі қарастырмады.
___________________________________ ___________________________________ ______
Городецкая Ирина Константиновна Международная защита прав и интересов
детей М.1973
Бұл проблема жөнінен Кеңес Одағы кезінде ғылыми еңбектерді ізденулерде орын
алмады. Ғылымда қайырымдылық өзекті мәселе ретінде қарастырылмады. Ал, шын
мәнісінде Кеңес Одағы кезінде де нақты өмірде, мұқтаждық, жоқшылық,
жетімдік көрген, азғындаған адамдар саны аз болған жоқ. Түрлі ауруларға
шалдыққан, мүгедекте жетім- жесір адамдардың Кеңес Одағы кезеңінде орын
алғаны белгі. Бұрынғы үкімет қаулыларында және партия съездерінде, әрбір
бесжылдық жоспарларында халыққа жақсы тұрмыстық жағдай жасап үнемі жазылып,
жарияланып отырды. Олар- жалақыны көбейтіп зейнетақы төлеу, көп балалы
аналарды материалдық көмек жұмыспен, тұрғын үймен қамтамасыз ету, тегін
орта және жоғары білім беру, медициналық көмек тағы басқалар. Бұлардың
түрлері көп болды. Бірақ, барлық халық бұл жеңілдіктермен түгел қамтылмады,
қамтылғандарына көрсетілген көмектің мөлшері шектелді. Зейнетақының
мөлшері 70- 120 сомды құрады. Жеңілдіктің сан қырлы салалары көпшілік
жағдайда формальды түрде іске асырылды.
Халық осы көмектерге үнемі арқа сүйеумен болды, Мен өмірге келдім, енді
мені мемлекет асырайды деген түсінік үстем болды. Өз мамандығы бойынша
жұмысқа орналаспаушылар да аз болмады, бірақ олар туралы ешкім де еш нәрсе
айтпады, бұл салада әділетсіздіктер бар дегендер жазаланды. Өз қаражатына
көлік алушылар, үй салушылар қудалауға түсті, саяси сенімсіз адамда
қатарына жатқызылды. Әр түрлі себептермен халық шаруашылығы саласында жұмыс
істемей қалған азаматтар жасы жетсе де әлеуметтік көмектен тыс қалды,
қоғамда әлеуметтік көмек көрсету деген атымен аталмады.
Осы аталған және басқа да кертартпа жағдайлар халықты жұмысқа, оның
нәтижесінде деген ынтасын жойды. Тұрмысымды жақсартуым өзіме байланысты
деген ұғым қалыптаспады. Әрине мемлекет тарапынан оларға көмектер
көрсетіліп жатты. Ол көмекте жеткіліксіз болды. Бірақ, қайырымдылық
проблемасы ол қоғамда қолға алынған жоқ. Ондай көмек ұйымдастыратын
қайырымдылық ұйымдары, қорлары, қоғамдық мекемелер жоқтың қасы болды.
Кеңес одағы ыдырағаннан соң, сол одақ құрамына кірген республикалар
егемендік алып, өз алдына тәуелсіз мемлекетте құрды. Сондай
республикалардың бірі - біздің Қазақстан. Бәрімізге белгілі елде реформалар
басталды, республика жаңа саяси экономикалық, әлеуметтік, рухани
құрылымдарды іске асыра бастады.
Жаңа қоғамды, нарықтық экономиканы құру республика азаматтарын біраз
қиыншылықтарға әкеліп соқтырды. Солардың ішінде халыққа ең ауыр тиіп
отырғаны жұмыссыздықтың көбейіп кетуі, кедейшіліктің, соның ішінде
қайыршылықтың орын алуы.
І. Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның түрлері
1.1Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның ерекшеліктері
Қазақстан Республикасы халықаралық қауымдастыққа енуімен көптеген
өркениетті елдерде қалыптасқан әлеуметтік әрекеттерді қабылдады және де
олардың кең көлемде дамуына жағдай жасады. Мемлекеттер арасындағы қатынас
әлеуметтік тілектестікке негізделді. Қазақстанның әлеуметтік қауымдастыққа
енуі дәстүрлі өмір салтын өзгертті. Әлем елі өзара қауымдастыққа
революциялық жолмен жүру арқылы енеді деген көзқарас күйреді. Адам баласы
қоғамында глоболизация деп аталатын - жаңа кезең пайда болды. Халықаралық
ұйымдардың өзара қарым- қатынасы күшейте түсті, соның нәтижесінде
әлеуметтік ұйымдар, олардың ұйымдастырушылары өзара кең түсінікте бола
бастады.
М. Вебердің пікірінше социологияның негізгі мақсаты әлеуметтік
әрекеттерді оның себептері арқылы түсіндіру болып табылады. Халықаралық
әлеуметтік ұйымдардың өзара әрекеттері адамдардың өз ісіне өзі мән беру
арқылы жасалатын және ол іске асырылған жағдайда жауап қайтару мүмкіндігі
ескерілетін іс- қимыл3.
Сондықтан әлеуметтік әрекетті түсіндіру үшін ең алдымен әрекеттерінің өз
ісіне берген мағынасын анықтау қажет екіншіден әлеуметтік әрекеттің
себептік мотивтерін анықтау қажет. М. Вебердің пікірінше әлеуметтік
әрекеттер үлкен әлеуметтік өзгерістерге әкеледі. Сондай ақ әлеуметтік
әрекеттер институттар мен топтардың іс- әрекет сипатына әлеуметтік ықпал
етеді. Сөз жоқ, өркениетті елдердегі әлеуметтік әрекеттер бірінші кезекте
қайырымдылық ұйымдарының өзара қарым -қатынасын жақсарта отырып, қоғамның
тұрақталуына толық әсер ете бастады.
Қазақстан Республикасы халықаралық қауымдастықтың белсенді мүшесі. Соның
нәтижесінде оның өтпелі кезеңдегі қиыншылықтарына қол ұшын беріп, халықтың
әлеуметтік жағдайына көмектесу халықаралық сипат ала бастады. Бүгінде әлем
түбірінен өзгерді, дүние жүзілік саясат өткен ғасырлардын өзгешелене түсті.
Бұл күнде дүние жүзіндегі бірден- бір беделді де белсенді гуманитарлық
қоғамдық қайырымдылық ұйымының бірі - халықаралық Қызыл Крест Комитеті.
1863 жылы швецариялық коммерсант Анри Дюнанның бастамасымен жаралы
адамдарға тұрақты көмек көрсету үшін Халықаралық Қызыл Крест Комитеті
құрылған.
___________________________________ ___________________________________ ______
Парсонс Т. Общетеоретические проблемы социологии. Социология сегодня:
Проблемы и перспективы.- М..,1965
1864 жылы Женева қаласында Дипломатиялық конференция болып, онда 12
мемлекеттің өкілдері Халықаралық келісім шартқа қол қойған. Ал 1876 жылы
бұл Халықаралық Қызыл крест Комитеті болып аталды. Осы қозғалыстың негізін
салушы Анри Дюнанның туған күні құрметіне 8 мамыр бүкіл әлемдік Қызыл
Крест және Қызыл Жарты Ай Қоғамының күні деп белгіленді.
Бұл қоғам Қазақстан Республикасының Конституциясы мен 1992 жылғы Республика
Президентінің Жарлығына сәйкес өз жұмысын атқарып келеді. Қоғам негізінен
қарулы қақтығыстарда зардап шеккендерге көмектесу, табиғат апаттары
жайдайында қол ұшын беру, халықтың әлеуметтік әлсіз топтарына жәрдемдесу,
халықаралық гуманитарлық құқықтық принциптерін орындау, шетелден
мемлекетімізге гуманитарлық көмек ұйымдастыру, сондай- ақ ұлттық қоғамды
нығайту жөніндегі жарғылық қызметіне сүйеніп жұмыс шақта, яғни қарулы
қақтығыстар, соғыс кезінде, сондай- ақ ірі табиғат апаты жағдайында тек
ұлттық Қоғам ғана заңды түрде шет мемлекеттерге шығып, Қызыл Крест және
Қызыл Ай қозғалысына кіргендіктен, соның бір бөлігі саналатын, бүгінде
Алматы қаласында орналасқан халықаралық Қызыл Крест және Қызыл Ай
Федерациясының өкілдері арқылы әлемде болып жатқан жаңалықтарды,
ақпараттарды біліп отыруға құқы бар.
Ұлттық қоғамның әлеуметтік жағдайы нашар адамдарға көмектесу жөніндегі
жобалары мен бағдарламаларын қазір Халықаралық Федерация қаржыландырып
отыр. Дүние жүзіндегі ұлттық қоғамдар қаржылай табыс көзін негізінен
қайырымдылық жасаудан, мүшелік жарналардан, мемлекеттік қызметтен түскен
табыстардан алады. Қызыл Крест және Қызыл Ай Халықаралық Федерациясының
штаб- пәтері Женевада орналасқан.
Қоғам соңғы бес жыл көлемінде Республикадағы тұрмысы нашар әлеуметтік
жағынан әлсіз топтарға, сондай- ақ мемлекттік емдеу мекемелеріне барлығы 40
миллион АҚШ доллары көлемінде көмек көрсеткен. 1997 жылы бұрынғы Семей
облысына жалпы бағасы 1 миллион 263 мың долларға 19 контейнер азық- түлік
жіберілсе, бұрынғы Көкшетау облысына 1,8 миллион долларға азық- түлік
партиясы бөлініп, ол 9 ауданның 22 мың тұрмысы нашар отбасыларына таратылып
берілді. Ал жетім балалар үйіне 332 мың доллардың киім-кешегі үлестірілген.
Сондай- ақ Германияның Қызыл Кресінен келген жалпы сомасы 5 миллион 433 мың
неміс маркасы болатын дәрі- дәрмек, медициналық хирургиялық құрал
-жабдықтар, ауруханалық құралдар Қазақстанның сегіз облысындағы
мемлекеттік ауруханаларға бөліп берілген.
Қазір Жапон Қызыл Крест мен түрік Қызыл Айынан минералды сулар құю
жүйесінен орнатуға қаржы бөлінсе, Германия, Ирландия Қызыл Крестерімен
кішігірім наубайханалар, диірмендер, тамақ өнімдерін шығаратын мекемелер
ашу жөнінде келіссөздер жүргізілуде. Ал Нидерланды, Франция мен Норвегия
қоғамдары медициналық спирт шығаруға, дәрі дәрмектерді орайтын цехтар,
тұрмысы төмен адамдар үшін дәріхана ашуға ниет білдіруде.
Қазақстан Қызыл Крест және Қызыл Ай Ұлттық Қоғамы елімізге қайырымдылық
шараларын жасауда, ал бүгінгі таңда елімізде мейірімділік қызметінің
көмегіне мыңдаған адам мұқтаж болып отыр. Олардың саны ұдайы өсіп келеді.
Жер жерде қайырымдылық асханалары ашылып, онда бір мезгіл мұқтаж адамдар
тамақтануда. Қаладағы жалғызбасты зейнеткерлерге, мүгедектерге, көп балалы
отбасының мүшелеріне, сондай ақ тұрмыс жағдайлары тым төмен жандарға
арналған қайырымдылық шараларының қаржысын Халықаралық әйелдер клкбы мен
Қазақстандағы шетелдік дипломаттардың жұбайлары бірігіп, өз қолдарымен
жасаған бұйымдарын жәрмеңкеде сатып, қайырымдылық көмегін көрсетіп отыр.
1.2 Қазақстандағы қайырымдылық түрлері
Америка Құрама Штатының Нью- Йорк қаласында Ашық қоғамдық институтының
ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының қоғамдық қорлар жөніндегі заңына
сәйкес Қазақстанда 1994 жылы құрылған Сорос- Қазақстан қоғамдық
қайырымдылық қоры 1995 жылы шілде айында Әділет министрлігі арқылы
тіркелді. Оның құқықтық құрылымы- қоғамдық қайырымдылық қор4.
Сорос Қазақстан қоғамдық қайырымдылық қоры. өз жұмысын Республикамызда
коммерциялық негізде емес, білім, мәдениет, ғылым, құқық қорғау, азаматтық
қоғам және қоршаған ортаны, денсаулық сақтау, тіл білімдері саласында
жүзеге асырады.
Ол тапқан табысының жартысына жуығын шамамен 300 миллион американ
долларын қайырымдылық мақсатқа жұмсайды. Қазірде аты әлемге әйгіленген
қаржыгер, осынау маңдай алды миллиардер ақшасын ізгі мақсаттар жолына
аямай, оңды- солды шашып жатқан жомарт жан адамсүйгіш қайырымды филантроп
қана емес, сонымен бірге өзінің ұстанған өмірлік қағидалары хақында пікір
көзқарастарын белгілеп, ондаған құнды еңбектер жазған философ.
___________________________________ ___________________________________ ______
Тажин М. Социология негіздері. Алматы, 1993
Джорж Сорос жоқшылықты көрген, жалаңаяқ жарлының да күйін кешкен, эмигрант
болудың да зардабын тартқан. Сөйтіп жүріп, Лондандағы экономика мектебін
бітіріп, бірнеше фирмаларда түрлі қызметтерді атқарады. 1969 жылы оның
инвестициялық мансабының шұғыл өрлеуі басталады. Сорос кейіннен дүние
жүзілік даңққа бөленген Квантум групп фирмасының басшы иегерінің бірі
болды. Жұмысты қарызға алынған төрт миллион доллардан бастаған бұл фирма
төрт миллиардтан астам қаржыға қожалық етеді. Жыл сайын 35 пайыз өсім беріп
отырған
Квантум групп Сорос компаниясының біреуі ғана. Джордж сорос бір-ақ
күнде 958 миллион доллар табыс табады. Сол бір-ақ күнде атақ даңқы айдай
әлемге жайылады. Сорос қорлары ширек ғасырда әрбір жұмыс күні сайын орта
есеппен 750 миллион доллардың құнды қағаздарын сатып және сатып алып
отырады.
Сексенінші жылдардың басына қарай ғаламат көп мөлшерде тапқан ақшасын ол,
өз сөзімен айтқанда қанша тырысып, қанша шашса да өз қара басына жұмсап
тауыса алмас еді. Енді Джордж Сорос қайырымдылық қорларын құра бастады.
Джордж Соростың бірқатар қорларының мақсаты-ақша жасау болса, оның басқа
қорлары сол ақшаны үлестірумен айналысады5.
Бір қызығы Джордж бала кезінен бастап ақ өзін өмірге үлкен істер
тындыру үшін келдім деп ойлайтын. Ол Будапеште 1930 жылы еврей отбасында
дүниеге келген. Әкесі мен шешесі оған Дырдв Шорош деген венгер есімін
береді. Кейіннен ол оны Джордж Сорос деп ағылшын мәнеріне өзгертеді. Әкесі
Триводор Шорош өзінің кіші ұлы үшін еліктейтін үлгі болған. Ал анасы
Элизабет болса оны өнерге музыкаға, білім ғылымға үйірсек етуге тырысады.
Отбасында бәрі венгерше сөйлегенімен Джордж өзінің қабілеттілігі арқасында
неміс, ағылшын және француз тілдерін үйреніп алады.
Сорос есімін әлемге жайған қасиеттерінің бірі - оның қайырымдылығы.
Бүгінде Сорос қоры әлемнің 31 елінде бар. Тек 1994 - 1999 жылдары ғана
филантропиялық мақсатқа 1 миллиард доллардан астам қаржы бөлінген. Кейінгі
деректерге қарағанда соңғы уақыттарда ашық қоғамдарды қолдап дамыту үшін
жыл сайын 350 миллион доллардан астам қаржы жұмсалады. Ашық қоғам орнатуды
алдына мақсат етіп қойған Джордж Сорос саясат пен экономикаға қатысты
көптеген ғылыми еңбектердің де авторы. Осындай әлемдік ауқымдағы ірі
тұлғаның, қоғамдық қайраткерлердің, қалмады. Республикамыздағы мәдениет пен
білім, денсаулық сақтау мен экология және басқа рухани әлеуметтік салаларды
дамытуға ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 3
І. Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...6
1.1Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 6
1.2 Қазақстандағы қайырымдылық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ. Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болуы ... ... ... 26
3.1 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу тарихы ... ... ..26
3.2 Қазақстандағы қайырылымдықтың пайда болу себептері ... ...28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .25
Пайдаланған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Кіріспе
Қайырымдылық мәселесі көптеген саяси гуманитарлық ғылымдарда
зерттелініп келе жатыр. Қайырымдылықтың тамыры ежелгі болғандықтан, ерте
заманнан бері қарай атақты ірі ойшыл - ғалымдардың, мемлекет
қайраткерлерінің жазған ғылыми еңбектерінде, айтқан нақыл сөздерінде бұл
мәселе жан- жақты айтылып, зерттеліп келуде.Әрине қайырымдылық - ол
әлеуметтік процесс, институт.
Қайырымдылық грек тілінде eleemon- қайырымды, мейірімді, ізгі ниетті
деген мағына береді, ал шіркеу тілінде ол Caritabilis сөзімен айтылып,
қайырымдылық мағынасын білдірген. Тертуллиан, Иероним, Августин сияқты
христиандар грек тілінен eleemosyne, яғни біреудің қайғысына ортақтасу,
аяушылық білдіру деген сөзді алып қолданған. Ертедегі латын тілінде бұған
ұқсас сөз болмаған1.
Ағылшын протестант діндарлары 1880 жылы ағылшын тілінде жазылған жаңа
ілімнің аудармасын қайта қарап, ондағы caritas және love деген сөзбен
алмастырған, яғни достық, махаббат деген сөздерімен береді. Шындығында
алғашқы христиан дінінің іс- әрекеті мен ойы соның дәлелі. Осы тұрғыда
алғанда оның қырлары көп, оларды басқа да әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар
қарастыруда. Ал социологияға келсек, біз ғылым қайырымдылықты әлеуметтік
институт, процесс ретінде қарап, осы құбылысты социологиялық нақтылы
зерттеулер арқылы негіздейді. Қайырымдылық мәселесі социологияда ауқымы өте
кең жан жақты проблема болғандықтан, оны социологияның бір саласы немесе
салалық социология деп те түсінуге болады.Сонымен, қайырымдылық проблемасын
зерттеу социология ғылымының міндеттерінің бірі деген тұжырым жасаймыз.
Қазіргі егеменді Қазақстанда қайырымдылық ең өзекті мәселелердің біріне
айналды. Бұл құбылыс бұрынғы Кеңес Одағы кезінде де орын алған, онда
қайырымдылық істерімен мемлекет және қоғамдық орындар, ұйымдар айналысып
отырған. Бірақ ол кезеңде қайырымдылыққа ресми тұрғыдан алғанда аса үлкен
мән берілмеген. Маркстік идеологтар Кеңес қоғамын, социализмді әрбір адам
толығынан қамқоршылық, қайырымдылық жасайтын қоғам деп түсіндірген.
Сондықтан да қайырымдылықты арнайы бөлігі қарастырмады.
___________________________________ ___________________________________ ______
Городецкая Ирина Константиновна Международная защита прав и интересов
детей М.1973
Бұл проблема жөнінен Кеңес Одағы кезінде ғылыми еңбектерді ізденулерде орын
алмады. Ғылымда қайырымдылық өзекті мәселе ретінде қарастырылмады. Ал, шын
мәнісінде Кеңес Одағы кезінде де нақты өмірде, мұқтаждық, жоқшылық,
жетімдік көрген, азғындаған адамдар саны аз болған жоқ. Түрлі ауруларға
шалдыққан, мүгедекте жетім- жесір адамдардың Кеңес Одағы кезеңінде орын
алғаны белгі. Бұрынғы үкімет қаулыларында және партия съездерінде, әрбір
бесжылдық жоспарларында халыққа жақсы тұрмыстық жағдай жасап үнемі жазылып,
жарияланып отырды. Олар- жалақыны көбейтіп зейнетақы төлеу, көп балалы
аналарды материалдық көмек жұмыспен, тұрғын үймен қамтамасыз ету, тегін
орта және жоғары білім беру, медициналық көмек тағы басқалар. Бұлардың
түрлері көп болды. Бірақ, барлық халық бұл жеңілдіктермен түгел қамтылмады,
қамтылғандарына көрсетілген көмектің мөлшері шектелді. Зейнетақының
мөлшері 70- 120 сомды құрады. Жеңілдіктің сан қырлы салалары көпшілік
жағдайда формальды түрде іске асырылды.
Халық осы көмектерге үнемі арқа сүйеумен болды, Мен өмірге келдім, енді
мені мемлекет асырайды деген түсінік үстем болды. Өз мамандығы бойынша
жұмысқа орналаспаушылар да аз болмады, бірақ олар туралы ешкім де еш нәрсе
айтпады, бұл салада әділетсіздіктер бар дегендер жазаланды. Өз қаражатына
көлік алушылар, үй салушылар қудалауға түсті, саяси сенімсіз адамда
қатарына жатқызылды. Әр түрлі себептермен халық шаруашылығы саласында жұмыс
істемей қалған азаматтар жасы жетсе де әлеуметтік көмектен тыс қалды,
қоғамда әлеуметтік көмек көрсету деген атымен аталмады.
Осы аталған және басқа да кертартпа жағдайлар халықты жұмысқа, оның
нәтижесінде деген ынтасын жойды. Тұрмысымды жақсартуым өзіме байланысты
деген ұғым қалыптаспады. Әрине мемлекет тарапынан оларға көмектер
көрсетіліп жатты. Ол көмекте жеткіліксіз болды. Бірақ, қайырымдылық
проблемасы ол қоғамда қолға алынған жоқ. Ондай көмек ұйымдастыратын
қайырымдылық ұйымдары, қорлары, қоғамдық мекемелер жоқтың қасы болды.
Кеңес одағы ыдырағаннан соң, сол одақ құрамына кірген республикалар
егемендік алып, өз алдына тәуелсіз мемлекетте құрды. Сондай
республикалардың бірі - біздің Қазақстан. Бәрімізге белгілі елде реформалар
басталды, республика жаңа саяси экономикалық, әлеуметтік, рухани
құрылымдарды іске асыра бастады.
Жаңа қоғамды, нарықтық экономиканы құру республика азаматтарын біраз
қиыншылықтарға әкеліп соқтырды. Солардың ішінде халыққа ең ауыр тиіп
отырғаны жұмыссыздықтың көбейіп кетуі, кедейшіліктің, соның ішінде
қайыршылықтың орын алуы.
І. Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның түрлері
1.1Қазақстандағы қайырымдылық негіздері және оның ерекшеліктері
Қазақстан Республикасы халықаралық қауымдастыққа енуімен көптеген
өркениетті елдерде қалыптасқан әлеуметтік әрекеттерді қабылдады және де
олардың кең көлемде дамуына жағдай жасады. Мемлекеттер арасындағы қатынас
әлеуметтік тілектестікке негізделді. Қазақстанның әлеуметтік қауымдастыққа
енуі дәстүрлі өмір салтын өзгертті. Әлем елі өзара қауымдастыққа
революциялық жолмен жүру арқылы енеді деген көзқарас күйреді. Адам баласы
қоғамында глоболизация деп аталатын - жаңа кезең пайда болды. Халықаралық
ұйымдардың өзара қарым- қатынасы күшейте түсті, соның нәтижесінде
әлеуметтік ұйымдар, олардың ұйымдастырушылары өзара кең түсінікте бола
бастады.
М. Вебердің пікірінше социологияның негізгі мақсаты әлеуметтік
әрекеттерді оның себептері арқылы түсіндіру болып табылады. Халықаралық
әлеуметтік ұйымдардың өзара әрекеттері адамдардың өз ісіне өзі мән беру
арқылы жасалатын және ол іске асырылған жағдайда жауап қайтару мүмкіндігі
ескерілетін іс- қимыл3.
Сондықтан әлеуметтік әрекетті түсіндіру үшін ең алдымен әрекеттерінің өз
ісіне берген мағынасын анықтау қажет екіншіден әлеуметтік әрекеттің
себептік мотивтерін анықтау қажет. М. Вебердің пікірінше әлеуметтік
әрекеттер үлкен әлеуметтік өзгерістерге әкеледі. Сондай ақ әлеуметтік
әрекеттер институттар мен топтардың іс- әрекет сипатына әлеуметтік ықпал
етеді. Сөз жоқ, өркениетті елдердегі әлеуметтік әрекеттер бірінші кезекте
қайырымдылық ұйымдарының өзара қарым -қатынасын жақсарта отырып, қоғамның
тұрақталуына толық әсер ете бастады.
Қазақстан Республикасы халықаралық қауымдастықтың белсенді мүшесі. Соның
нәтижесінде оның өтпелі кезеңдегі қиыншылықтарына қол ұшын беріп, халықтың
әлеуметтік жағдайына көмектесу халықаралық сипат ала бастады. Бүгінде әлем
түбірінен өзгерді, дүние жүзілік саясат өткен ғасырлардын өзгешелене түсті.
Бұл күнде дүние жүзіндегі бірден- бір беделді де белсенді гуманитарлық
қоғамдық қайырымдылық ұйымының бірі - халықаралық Қызыл Крест Комитеті.
1863 жылы швецариялық коммерсант Анри Дюнанның бастамасымен жаралы
адамдарға тұрақты көмек көрсету үшін Халықаралық Қызыл Крест Комитеті
құрылған.
___________________________________ ___________________________________ ______
Парсонс Т. Общетеоретические проблемы социологии. Социология сегодня:
Проблемы и перспективы.- М..,1965
1864 жылы Женева қаласында Дипломатиялық конференция болып, онда 12
мемлекеттің өкілдері Халықаралық келісім шартқа қол қойған. Ал 1876 жылы
бұл Халықаралық Қызыл крест Комитеті болып аталды. Осы қозғалыстың негізін
салушы Анри Дюнанның туған күні құрметіне 8 мамыр бүкіл әлемдік Қызыл
Крест және Қызыл Жарты Ай Қоғамының күні деп белгіленді.
Бұл қоғам Қазақстан Республикасының Конституциясы мен 1992 жылғы Республика
Президентінің Жарлығына сәйкес өз жұмысын атқарып келеді. Қоғам негізінен
қарулы қақтығыстарда зардап шеккендерге көмектесу, табиғат апаттары
жайдайында қол ұшын беру, халықтың әлеуметтік әлсіз топтарына жәрдемдесу,
халықаралық гуманитарлық құқықтық принциптерін орындау, шетелден
мемлекетімізге гуманитарлық көмек ұйымдастыру, сондай- ақ ұлттық қоғамды
нығайту жөніндегі жарғылық қызметіне сүйеніп жұмыс шақта, яғни қарулы
қақтығыстар, соғыс кезінде, сондай- ақ ірі табиғат апаты жағдайында тек
ұлттық Қоғам ғана заңды түрде шет мемлекеттерге шығып, Қызыл Крест және
Қызыл Ай қозғалысына кіргендіктен, соның бір бөлігі саналатын, бүгінде
Алматы қаласында орналасқан халықаралық Қызыл Крест және Қызыл Ай
Федерациясының өкілдері арқылы әлемде болып жатқан жаңалықтарды,
ақпараттарды біліп отыруға құқы бар.
Ұлттық қоғамның әлеуметтік жағдайы нашар адамдарға көмектесу жөніндегі
жобалары мен бағдарламаларын қазір Халықаралық Федерация қаржыландырып
отыр. Дүние жүзіндегі ұлттық қоғамдар қаржылай табыс көзін негізінен
қайырымдылық жасаудан, мүшелік жарналардан, мемлекеттік қызметтен түскен
табыстардан алады. Қызыл Крест және Қызыл Ай Халықаралық Федерациясының
штаб- пәтері Женевада орналасқан.
Қоғам соңғы бес жыл көлемінде Республикадағы тұрмысы нашар әлеуметтік
жағынан әлсіз топтарға, сондай- ақ мемлекттік емдеу мекемелеріне барлығы 40
миллион АҚШ доллары көлемінде көмек көрсеткен. 1997 жылы бұрынғы Семей
облысына жалпы бағасы 1 миллион 263 мың долларға 19 контейнер азық- түлік
жіберілсе, бұрынғы Көкшетау облысына 1,8 миллион долларға азық- түлік
партиясы бөлініп, ол 9 ауданның 22 мың тұрмысы нашар отбасыларына таратылып
берілді. Ал жетім балалар үйіне 332 мың доллардың киім-кешегі үлестірілген.
Сондай- ақ Германияның Қызыл Кресінен келген жалпы сомасы 5 миллион 433 мың
неміс маркасы болатын дәрі- дәрмек, медициналық хирургиялық құрал
-жабдықтар, ауруханалық құралдар Қазақстанның сегіз облысындағы
мемлекеттік ауруханаларға бөліп берілген.
Қазір Жапон Қызыл Крест мен түрік Қызыл Айынан минералды сулар құю
жүйесінен орнатуға қаржы бөлінсе, Германия, Ирландия Қызыл Крестерімен
кішігірім наубайханалар, диірмендер, тамақ өнімдерін шығаратын мекемелер
ашу жөнінде келіссөздер жүргізілуде. Ал Нидерланды, Франция мен Норвегия
қоғамдары медициналық спирт шығаруға, дәрі дәрмектерді орайтын цехтар,
тұрмысы төмен адамдар үшін дәріхана ашуға ниет білдіруде.
Қазақстан Қызыл Крест және Қызыл Ай Ұлттық Қоғамы елімізге қайырымдылық
шараларын жасауда, ал бүгінгі таңда елімізде мейірімділік қызметінің
көмегіне мыңдаған адам мұқтаж болып отыр. Олардың саны ұдайы өсіп келеді.
Жер жерде қайырымдылық асханалары ашылып, онда бір мезгіл мұқтаж адамдар
тамақтануда. Қаладағы жалғызбасты зейнеткерлерге, мүгедектерге, көп балалы
отбасының мүшелеріне, сондай ақ тұрмыс жағдайлары тым төмен жандарға
арналған қайырымдылық шараларының қаржысын Халықаралық әйелдер клкбы мен
Қазақстандағы шетелдік дипломаттардың жұбайлары бірігіп, өз қолдарымен
жасаған бұйымдарын жәрмеңкеде сатып, қайырымдылық көмегін көрсетіп отыр.
1.2 Қазақстандағы қайырымдылық түрлері
Америка Құрама Штатының Нью- Йорк қаласында Ашық қоғамдық институтының
ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының қоғамдық қорлар жөніндегі заңына
сәйкес Қазақстанда 1994 жылы құрылған Сорос- Қазақстан қоғамдық
қайырымдылық қоры 1995 жылы шілде айында Әділет министрлігі арқылы
тіркелді. Оның құқықтық құрылымы- қоғамдық қайырымдылық қор4.
Сорос Қазақстан қоғамдық қайырымдылық қоры. өз жұмысын Республикамызда
коммерциялық негізде емес, білім, мәдениет, ғылым, құқық қорғау, азаматтық
қоғам және қоршаған ортаны, денсаулық сақтау, тіл білімдері саласында
жүзеге асырады.
Ол тапқан табысының жартысына жуығын шамамен 300 миллион американ
долларын қайырымдылық мақсатқа жұмсайды. Қазірде аты әлемге әйгіленген
қаржыгер, осынау маңдай алды миллиардер ақшасын ізгі мақсаттар жолына
аямай, оңды- солды шашып жатқан жомарт жан адамсүйгіш қайырымды филантроп
қана емес, сонымен бірге өзінің ұстанған өмірлік қағидалары хақында пікір
көзқарастарын белгілеп, ондаған құнды еңбектер жазған философ.
___________________________________ ___________________________________ ______
Тажин М. Социология негіздері. Алматы, 1993
Джорж Сорос жоқшылықты көрген, жалаңаяқ жарлының да күйін кешкен, эмигрант
болудың да зардабын тартқан. Сөйтіп жүріп, Лондандағы экономика мектебін
бітіріп, бірнеше фирмаларда түрлі қызметтерді атқарады. 1969 жылы оның
инвестициялық мансабының шұғыл өрлеуі басталады. Сорос кейіннен дүние
жүзілік даңққа бөленген Квантум групп фирмасының басшы иегерінің бірі
болды. Жұмысты қарызға алынған төрт миллион доллардан бастаған бұл фирма
төрт миллиардтан астам қаржыға қожалық етеді. Жыл сайын 35 пайыз өсім беріп
отырған
Квантум групп Сорос компаниясының біреуі ғана. Джордж сорос бір-ақ
күнде 958 миллион доллар табыс табады. Сол бір-ақ күнде атақ даңқы айдай
әлемге жайылады. Сорос қорлары ширек ғасырда әрбір жұмыс күні сайын орта
есеппен 750 миллион доллардың құнды қағаздарын сатып және сатып алып
отырады.
Сексенінші жылдардың басына қарай ғаламат көп мөлшерде тапқан ақшасын ол,
өз сөзімен айтқанда қанша тырысып, қанша шашса да өз қара басына жұмсап
тауыса алмас еді. Енді Джордж Сорос қайырымдылық қорларын құра бастады.
Джордж Соростың бірқатар қорларының мақсаты-ақша жасау болса, оның басқа
қорлары сол ақшаны үлестірумен айналысады5.
Бір қызығы Джордж бала кезінен бастап ақ өзін өмірге үлкен істер
тындыру үшін келдім деп ойлайтын. Ол Будапеште 1930 жылы еврей отбасында
дүниеге келген. Әкесі мен шешесі оған Дырдв Шорош деген венгер есімін
береді. Кейіннен ол оны Джордж Сорос деп ағылшын мәнеріне өзгертеді. Әкесі
Триводор Шорош өзінің кіші ұлы үшін еліктейтін үлгі болған. Ал анасы
Элизабет болса оны өнерге музыкаға, білім ғылымға үйірсек етуге тырысады.
Отбасында бәрі венгерше сөйлегенімен Джордж өзінің қабілеттілігі арқасында
неміс, ағылшын және француз тілдерін үйреніп алады.
Сорос есімін әлемге жайған қасиеттерінің бірі - оның қайырымдылығы.
Бүгінде Сорос қоры әлемнің 31 елінде бар. Тек 1994 - 1999 жылдары ғана
филантропиялық мақсатқа 1 миллиард доллардан астам қаржы бөлінген. Кейінгі
деректерге қарағанда соңғы уақыттарда ашық қоғамдарды қолдап дамыту үшін
жыл сайын 350 миллион доллардан астам қаржы жұмсалады. Ашық қоғам орнатуды
алдына мақсат етіп қойған Джордж Сорос саясат пен экономикаға қатысты
көптеген ғылыми еңбектердің де авторы. Осындай әлемдік ауқымдағы ірі
тұлғаның, қоғамдық қайраткерлердің, қалмады. Республикамыздағы мәдениет пен
білім, денсаулық сақтау мен экология және басқа рухани әлеуметтік салаларды
дамытуға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz