Есептеу-графикалық жұмыс: «Өндірістік жарықтандыруды есептеу»

1 Тапсырма ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2 Теориялық бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
3 Есептелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
4 Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
5 Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10

Өнеркәсіптегі жасанды жарықтандыру адамның көру жұмыс қасиеттігіне, физикалық және моральдік әсерін тигізеді, яғни еңбектің өнімділігіне, өнімнің сапасына және өнеркәсіптік жараөаттануға әсерін тигізеді.
Еңбекке жақсы әсерін тигізу үшін өнеркәсіптегі жасанды жасанды жарықтандыру мына нормаларға сәйкес келуі керек:

- жұмыс орындағы жарықтану «Табиғи және жасанды жарықтандыру. Ортақ талаптар» ережесіне жұмыстың сипаттамасы сәйкес келуі керек.
- Жұмыс орыны мен қоршаған ортаға жарық шамасынша бірқалыпты таралуы керек.
- Жұмыс орындарында тез көлеңкелер жоқ болуы керек.
- Жарықтану түстаралуы дұрыс таралуы үшін жарықтың спектірлі құрамын қамтамасыз етіп тұру керек.
- Жарықтану басқа да зиянды факторлар тудырмауы керек (шу және т.б.), және де электр және өрттен өауыірсіз болуы керек.
Жасанды жарықтандыру табиғи жарық жоқ болмағанда немесе жеткіліксіз болғанда қолданады.Жасанды жарықтандыру үшін өызу шамы, газразрядты шам, жазық жарықжүргыштер қолданады.
Жасанды жарықтандыру жарықтандыру жүйесінің типіне байланысты бөлінеді:
- Жергілікті – жарық ағыны тек жұмыс жерінде ғана таралады;
- Ортақ - біркелкі және локальді болып бөлінеді;
- Аралас – ортақ және жергілікті жарықтандырулардың қосындысы.

Жасанды жарықтандыру тағы да бөлінеді:
- Авариялық, егер жұмыс жарығы өшіп қалса қосылады (барлық жарықтан 5%);
- Жұмыстық – барлық бөлмеде және территорияда қойылады;
- Эвакауациялық- адамға қауіп төндіретін жерлерде қойылады (≥0.5 лк – мекемедегі жарықтық, 0.2 лк – сыртында).

Көру жұмысының шарттары::
1 ажыратылу обьектісінің өлшемі – жұмыс кезіндегі ең кіші өлшем;
2 Фон - жұмыс кезіндегі обьектінің беті. Түс пен бет фактурасына тәуелді шағылу коэффициенті.
Фон ашық болады егер, δ >0,4;
Фон орташа болады егер, 0,2< δ <0,4;
Фон қаранғы болады егер, δ <0,2.
3 Фонмен обьектінің контрастісі К- фон мен обьектінің шағылу коэффициенттерінің айырмашылығының фонның шағылу коэффициентінің абсолютты шамасына қатынасы.
Контрастті бөледі: кіші, егер К<0,2;
Орташа, егер 0,2<К<0,5;
Үлкен , егер К>0,5.
Жасанды жарықтаныдыруды есептеу мыналарды шешуге көмектеседі: жарықтандыру жүйесін таңдау, жарық көзінің типін, шамдардың орналасуын, жарықтехникалық есепті орындауға және жарықтандыру орнатылуының қуатын анықтауды үйретеді.

Жасанды жарықтаныдыруды есептеу түрлері
Жасанды жарықтаныдыруды есептеу келесі әдістерді қолданады: қолдану коэффициенті, нүктелік және салыстырмалы қуаттылық.

Қолдану коэффициенті әдісі
η коэффициентін табу негізінде қолданады. η коэффициенті жарықтандыру құралының толық ағынының бетіне жарық ағынының толы қатынасы.
Тәжірибеде η коэффициенті бөлме индексін табу арқылы табылады.
Бөлме коэффициенті табылады:
i=(B+A)/h*(A+B),
А – бөлме ұзындығы;
В – бөлме ені;
h –есептелген биіктік.
Әр шам үшін ағын анықталады:
Ф = Е*Кз*S*z/N*η,
Е –берілген минималды жарықтандырғыш;
Кз –қор коэффициенті;
S –жарықталатын аудан, м2;
z – жарықтанудың бірекелкі емес коэффициенті = 1,1÷1,2;
N – шамдар саны
Салыстырмалы қуат әдісі
Салыстырмалы қуат- орналыған шамның қуатының жарықталатын аудан көлеміне қатынасы (Вт/м2).
Ортақ шам қуатын анықтайды:
Р=w*S/N,
w – салыстырмалы қуат,
S – бөлме ауданы,
N – шамдар саны.

Нүктелік әдіс
Әр шамдағы жарық ағыны есептеледі:

Ф = 1000*Еу*Кқ/μ*∑Еу ,
μ – салыстырмалы шамдарының әсірнің коэффициенті (1,1÷1,2);
∑Еу –берілген нүктедегі шартты жарықтанудың суммасы;
Еу – жеке шам.

Алынған жарық ағыны бойынша лампа таңдалынып алынады, оның ағыны (-10…+20%) аспау керек.

1. Г.М.Кнорринг. - Справочная книга для проектирования электрического освещения. -Л.: «Энергия»,1976.
2. Айзенберг Ю.Б. Справочная книга по светотехнике. – М.: Энергоатомиздат, 1983.
3. Методические указания к выполнению раздела «Охрана труда» в дипломном проекте. Алма-Ата,1969.