Көрнекілікті пайдаланудың психологиялық-педагогикалық мәселелері

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

Сазмуны

І-тарау. Көрнекілікті пайдаланудың психологиялық-педагогикалық мәселелері.

§1. 1 Оқытудың көрнекілік принципі

§ 1. 2 Оқытудағы көрнекілік түрлерімен орны.

ІІ. Тарау. Есеп шығаруда көрнекілікті пайдалну әдістемесі.

§2. 1. Жай есептерді шығарудағы көрнекіліктер.

§2. 2. Құрама есептерді шығарудағы көрнекіліктер.

§2. 3. Педагогикалық іс-тәжірибенің нәтижелері.

Қорытынды

І-тарау. Көрнекілікті пайдаланудың психологиялық-педагогикалық мәселелері.

§1. 1 Оқытудың көрнекілік принципі

Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Қазақстан - 2030». Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауыпсіздігі және әл - ауқатының артуы» туралы Қазақстан халқына жолдауында айқындалған негізгі басым бағыттар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін білім мазмұнын жаңартумен қатар, оқытудың әдіс тәсілдері қолданудың тиімділігін арттыру қажет. Сондықтан ұстаз өзінің ғана іс-әрекетінің дұрыс болуына қанағатанып қоймай, оқушылардың да танымдық белсенділігін дамытуға ерекше көңіл бөлгені жөн” - деген.

Әл-Фараби, Я. А. Коменский, И. Г. Песталоцци, Ж. Ж. Руссо, А. Дистервег, Ы. Алтынсарин, К. Д. Ушинский т. б оқыту арқылы оқушылардың ақыл-ой қабілеттерін, дербестігін дамытуға көңіл бөлу керектігін айтқан болса, оқыту үрдісінің ерекшеліктері мен ұстанымдары, оқыту әдістерінен құралдары туралы М. А. Данилов Б. Н. Есипов К. Ж. Ягодовский М. Н. Статкин Н. Я. Лернер, Р. Г Лемберг, Ю. К. Бабанский, В. Оконь, М. Жұмабаев, Ж. Аймаутов, А. Клингберг, М. Марев, С. Н Архангельский Н. Д. Хмель, т. б өз еңбетерінде талқылаған.

А. С. Выготский «Мектепке оқуға даярлау балалардың алған білім, дағды, біліктерінің ауқымынан зор, ақыл-ой үрдістерінің сапасына көбірек тәуелді болады. Сондықтан мұндай сапаға қол жеткізудің аса маңызды жақтарының бірі - балалардың бойында танымды тудыратын тәсілді қалыптастыру болып табылады» - дейді. Бұл жерде оқушының алдына танымдық міндетерді қойып, оның белсенділігін артыруға болама? - деген сұрақ туындайды.

Осы жөнінде К. Д. Ушинский, оқушылардың бойында бақылағыштық, танымдылық белсенділікті дамыту үшін көрнекі оқытуды талдау негізінде оқушыларда айқын обрыздар тудыратын өзіне таныс заттардың жаңа жақтарын ашатын, оқу материялын неғұрлым берік шешуіне көмектесетін көрнекі құралды көрсетуге кеңес береді. Өйткені, олар бір жағынан оқушылардың ой-өрісін, ауызекі, тілін, жазу дағдысын, айналасындағы өмір туралы түсінігін кеңейтеді және оқушының денгейіне сай саралап жасалғанда нәтижелі болады. Демек, оқу озатарын тежемейді. Әрі үлгерімі төмен оқушыны ескерусіз қалып қоймай олардың теориялық білімі мен дағдыларын дамытуға әсер етеді.

Көрнекі құралдарды оқу үрдісіндегі роліне қарай М. Махмутов 2-топқа бөледі:

1) затық-бейнелік көрнекі құралдар (картиналар, фотосуретер, дипозитер, суреттер, кино үзінділері, табиғи объектілер, т. б) ;

2) таңбалы көрнекі құралдар (схемалық көлемді модельдер, нұсқалар, сызбалар, картиналар, т. б) .

В. Шаталов «Жинақы әдеттен тыс тірек сигналдары оқушыларды қызықтырып, оларды белсенді еңбекке, ізденіске бастайды, сонымен қатар оқу проблемаларына аударады. Осыған орай баланың бойында аса маңызды қасиет қалыптасады, күнделікті, сан мәрте көз алдынан өтіп жатқан құбылыстар мен затарды өзінен әдеттегіден тыс жәйтті аңғарады» десе, көрнекі құралды пайдаланудың танымдық тиімділігі В. Занковтың пікірінше «оқушыларға объектімен оның қасиеттерін көрсету - бұл сөз бен көрнекі образдың оқушының тиісті дәрежеде қабысуына қол жеткізу деген сөз емес. Егер оқушы объектінің қасиетін өзі айыра алса және оған сөзбен өзі сипаттама берсе оның бойында объекті туралы түсінік қалыптасады және қасиеттердің сөздік белгілері анықталып байланысқа түседі».

Оқушылардың бақылауын ұйымдастырудың негізгі әдістілік ережелері мен тәсілдерін професор Т. Сабиров былай көрсетеді.

Мұғалім оқушылардың бақылауын-ұйымдастыру үшін ең алдымен, бақылаудың мақсатын, байқайтын нәрселердің немесе көлемін анықтап жоспарын жасау.
Бақылауды, мүмкіндігенше оқушылардың барлық сезім мөлшерін қалыптастыру арқылы нәрселердің анағұрлым көп және әртүрлі қассиетерін жан-жақты байқатқан жөн.
Мұғалім бақылау кезінде оқушылардың анализ бен синтез жасап, нәрселердің негізгі қасиеттерін айыру, топтатыру сияқты ойлау амалдарын қолданып, қортындылар шығаруына басшылық ете білуі қажет .
Бақылау кезінде мұғалім өз сөздеріне басшылық ету ролі мен оқушылардың өздігінен жұмыс істеуінің арасында дұрыс байланыс болуын қамтамасыз етіп, олардың өздігінен бақылау қабілетін мейлінше дамыту мақсатын көздеу керек.

Демек, мұғалім баяндайды, әңгімелейді, түсіндіреді, заттарды немесе көрнекі құралдар мен техникалық кұралдарды көрсетсді, ал окушылар сол кезде тыңдайды, қызығады, қабылдайды, бақылайды, ойланады және т. б. таным әрекеттерін жасайды. «Мұғалім оқыту әдісі арқылы оқушыларға білім беруде өзінің іс-әрекетін балалардың таным әрекетіне басшылық, етумен байланыстырылады» - деп жазады бұл жөнінде профессор Т. Сабыров. Бұның өзі оқылатын объектілер немесе құбылыстардың аса маңызды қасиеттері туралы олардың динамиқалық белгілерін жан-жақты түсінуіне мүмкіндік береді.

«Таным психикалық үрдістерінің (түйсік, қабылдау, зейін, ойлау, сөйлеу, т. б) . дамуымен бірге баланың психикалық қасиеттері де (қабілет, бейімділік, мінез) қалыптаса бастайды, Осыған байланысты ойлаудың қабылдағыштық, бақылағыштық, білімге құмарлық, тапқырлық, ізденімпаздық сияқты болымды жақтары да жетіле түседі», - дейді Р. М. Қоянбаев осы мәселе жайында жазған өз еңбегінде:

Ендеше педагог- ғалым Оразбек Нұсқабайдың сөзімен айтсақ, оқыту, тәрбиелеу және жетілдіріп дамыту үрдістерін білім берудің субъектісі болып табылатын оқушылардың белсенді іс-әрекеттерімен тығыз бірлікте жүргізу керек. Сонда ғана оқушылар өз іс-қимылының мақсаты мен маңызын түсініп-ұғынуға талаптанады. Олардың ойлау кабілеті жан-жақты толысып, пісіп-жетіледі. Алдағы өміріне қажетті білімнің, біліктің және дағдылардың берік негізін дамытады.

Көрнекі құралдар мен мұғалім сөзін ұштастыру проблемалары Л. В. Занковтың («Мұғалімнің сөздері мен көрнекі құралдардың оқыту ішіндегі көрнекілікпен оқушылар белсенділігін көрсету») деген еңбегінде анағұрлым толық талданған.

Л. В. Занковтың пікірінше, мұғалім сөзімен көрнекі құралдарды ұштастырудың алты формасы бар, атап айтқанда:

1-форма: Мұғалім сөздің көмегімен оқушылар жүргізілетін бақылауға жетекшілік жасайды, объектінің бейнесі туралы, оның тікелей қабылданатын қасиеттері мен қатынастары туралы білімді оқушылар бақылау процесінде көрнекі объектінің өзінен алады.

2-форма: Мұғалім сөздің көмегімен оқушылардың өздері көрнекі объектілерге жасалған бақылаулары негізінде және олардың бұрынғы білетіндері негізінде балаларды құбылыстар арасындағы қабылдау процесінде көзге көріне қоймайтын байланыстарды саналы түрде ұғынуға және тұжырымдауға бастайды;

3-форма: Объектінің бейнесі туралы, оның тікелей қабылданатын қасиеттері мен қатынастары туралы мәліметтерді оқушылар мұғалімнің сөз мәлімдемесінен алады, ал көрнекі құралдар сөзбен берілген мәліметтерді дәлелдеу қызетін атқарады.

4-форма: Оқушылар көрнекі объектіге жасаған бақылауына сүйене отырып, педагог құбылыстар арасындағы оқушылар тікелей қабылдай алмайтын байланыстар туралы хабарлайды, яки қорытынды жасайды, жекелеген деректерді біріктіреді, жинақтайды.

5-форма: Не сөз жәрдемімен, немесе көрнекі түрде көрсете отырып, мұғалім оқушыларға қолда бар объектілері мен жұмыс істегенде орындауға тиісті іс әрекеттерге қатысты, сондай-ақ ол іс-әрекеттердің орындалу әдістеріне қатысты нұсқау береді.

6-форма. Педагог сөздің жәрдемімен, оқушыларға қолда бар объектілерімен олар жасауға тиісті іс-әрекеттерді орындау әдістері жайында нұсқау береді, мұның өзінде мұғалімнің нұсқауы қолма-қол көрсетіліп отырады.

Көрсетілген құралдарды пайдаланудың танымдық тиімділігі Л. В. Занковтың пікірі бойынша, оларда берілетін мәліметтермен оқушылардың өздігінен қорыта алу дәрежесінен айқындалады.

Оқушылардың теориялық ойлауын дамытуға көрнекіліктің бір жағынан көптеген нәрселер мен құбылыстарға тән анағұрлым ортақ қасиеттеріне назар аудармауға мүмкіндік беретін, ал екінші жағынан ұғымдарды деректендіруге септігін тигізетін түрлерін қолдануға жәрдем етеді. Көрнекі құралдардың бұл мүмкіншіліктері А. М. Пышкало жазған мақаланың бірінде ашылып көрсетілген: «Әр-алуан нәрселерімен және геометриялық фигуралар модельдерімен жанаса, көптеген тәжірибелерде орындай отырып, оқушылар олардың қандай материалдан жасалғандығын, түр-түсіне, салмағына және т. с. с. қатысы шамалы оларға анағұрлым ортақ қасиеттерді айқындайды»!

Кейінгі кезеңдерде педагогикалық классиктері, методистер жеке пәндердің оқыту әдістерін зерттеп, оқытудың көрнекілік принципін нақты анықтай түсті.

Қазақстандағы педагогикалық ой-пікірлердің тарихында ұлы ағартушылардың, қазақтың алдынғы қатарлы зиялы өкілдерінің еңбектерінде оқыту мен тәрбиенің негізгі мәселелері туралы көзқараста ерекше орын алады.

Абай өзінің шығармаларында ақыл ойды дамытып, шын ғылыми білім алудың қажеттілігін, ол үшін ойлау, зейін, ес, мінез құлық, ерік жігер, қиял сияқты пихологиялық процестерді дамыту керек екендігін ашық ұғынды. Білім алуда педагогикалық принциптерді қолдануды насихаттау туралы пікірлерді дидактикалық мұра болып есептеледі. Ұлы Абайдың «Адам баласы көзбен көріп, құлақпен естіп, қолмен ұстап, тілмен татып, мұрын мен иіскеп тыстағы дүниеден хабар алады» деген дана ойы педагог классиктердің пікірлері мен ұштасып жатыр.

Сонымен, оқуда көрнекілікті қолдану арқалы оқушылардың білімі нанымды, дәлелді болады, ойлауы тереңдей түседі. Сонымен бірге көрнекілік оқылатын нәрсе заттардың негізгі белгілері мен ерекшеліктері білуді жеңілдетеді. Нәре заттардың әр жағының, салаларының байланыстары мен өзара қатынастарын түсінуге көмектеседі. Көрнекілік нәрсе заттар жөніндегі мәліметтерді, деректерді есте сақтауға ықпал жасайды.

Балалар әрқашан оқылатын нәрсе - заттар мен қолма-қол тікелей танысуға әуес, ынталы келеді, сондықтан көрнекілік әрқашанда оқушылардың білімдерді меңгеру үстінде бейсенділігін дамытуға әсер етеді, дүние тану-білу жұмысында оқушылардың назарын белгілі бағытқа жұмылдырады.

Бірақ бүкіл оқу көрнекілікке негізделеді деуге, тек көрнекілік арқылы ғана шектеледі деуге болмайды.

Педагогиканың классиктері оқылатын нәрсе мен заттар және құбылыс оқиғаларда алғашқы рет білуді байқаудың ролін жоғары бағалай отыра, байқаудың обстрактілі ойлаумен тығыз байланысты болатындығы ескертеді.

Оқытуда көрнекілікті пайдалануда мақсатқа жету үшін көрнекілікке төмендегі талаптар қойылады:

а) Көрнекілікті тек көрнекілік үшін пайдаланбай, белгілі бір мақсат үшін қолдану керек;

б) Эстетикалық талапқа жауап беретіндей болуы керек;

в) Балалардың ойлау қабілеттерін, сабаққа деген ынта жігерлікті, белсенділігін арттыру міндетті;

г) Көрнекілік мұғалімге сабақта көздеген мақсатына жетуінің нәтижесін айқындаушы ролін атқарады;

д) Көрнекілікті дидактикалық принциптерінің талаптарына сай қолдануы тиіс;

е) Көрнекілік балалар орындарында отырып көре алатындай үлкен болуы керек.

к) Көрнекілік бір орнынан екінші орынға оңай көшіріп апаруға лайықты және оңай қозғалатындай болуы керек. Сонымен мұғалім көрнекі құралды пайдаланғанда

1) көрнекі құралға мән бермеуден;

2) көрнекі құралды орынсыз жерде қолданудан сақ болуы тиіс.

Оқытуда көздеген мақсатқа жету үшін көрнекілікке төмендегідей міндеттер қойылады:

а) құрылысы формасы, болуы жағынан қарапайым болуы керек;

ә) эстетикалық талапқа жауап беретіндей болуы тиіс;

б) балалардың ойлау қабілеттерін, сабаққа деген ынта жігерін, белсенділігін арттыру міндет;

в) көрнекілік мұғалімге сабақта көздеген мақсатына жетуінің нәтижесін айқындаушы ролін атқарады;

г) көрнекілікті дидактикалық принциптерінің топтарына сай қолдануымыз тиіс;

д) көрнекілік балалар орындарында отырып көре алатындай үлкен болу керек;

е) бір орыннан екінші орынға оңай көшіріп апаруға лайықты және жеке бөліктерге оңай қозғаатындықтай және құрамды бөліктерге ажыратылатын болуы керек;

Көрнекілік әдістерін сабақ барысында дұрыс пайдалану оқушының оқу материалын жақсы меңгеруіне, осы сала бойынша өз танымын одан әрі кеңейте түсуіне және талпынуына қол жеткізеді.

§ 1. 2 Оқытудағы көрнекілік түрлерімен орны.

Оқу әдістемелік кешенінің бір бөлігі ретінде көрнекілік құралдары пән мазмұнының, ұйымдастыруының, оқыту әдістемесімен оқу-тәрбие жүйесінің бір тұтастылығын талап етеді.

«Көрнекілік құралдары» ұғымының мазмұны психологиялық және педагогикалық әдебиеттерде түрліше сипатталады. «Көрнекілік терминінің түбірі көру» естігенннен шықса да, қазіргі уақытта ол түрліше сезім мүшелері арқылы санаға әсер ету керектігін білдіреді.

Педагогикалық сөздікте оқытудағы көрнекілікке «оқушылардың тікелей қабылдауындағы нақты бейнелерде қалыптасқан оқытуға негізделген дидактикалық ұстамын» - деп анықтама беріледі.

Оқушы санасында көрнекілік бейнелерін қалыптастырудың құралдары ретінде мектепте түрлі оқыту жабдықтары қолданылады. Педагогика ғылымын дамытушылардың бірқатары табиғаттың техникалық және қоршаған ортаның барлық заттары мен құбылыстары кернекіліктің құралы ретінде қ а р а с ты р ылуы керек деп е с е п тейді.

Оқыту процесінде табиғат затгары мен құбылыстарының маңызды роль аткаратыны және көрнекілік бейнелерін калыптасшрудың қажетгі кұралдары болып табылатаны белгілі. Мысалы, В. А. Сухомлинский жеке тұлғаның жан-жақты дамуына әсерін тигізетін көріністермен қамтамасыз етудің құралы ретіңде баланы табиғи ортада тәрбиелеп-оқьпуды қарастырды. Ол баланы табиғи ортада оқьпудың тұтас жүйесін жасай отырып, "табиғат - бала ойын жетілдірудің кайнар көзі" деп атап көрсетгі [5] .

Қоршаған ортаның түрлі заттары мен құбылыстары көрнекіліх құралдары ретінде зор маңызға ие. Л. И. Мсндельштман, О. Занков, Э. Т. Мингазов. Л. И. Фридман, Л. Я. Зорина, В. И. Евлокимов, И. Н. Нұшманов, К. Жүнісова және т. б. сияқты көптеген педаготтар осы көзқарастарын өз еңбектерінде зерттеп, тұжырымдаған.

Таным теориясына сәйкес, сезімдік бейнелер бір адамға көрнекі бойымен, екініші адамға көрнекі болмауы әбден ықтимал. Сондықтан, "көрнекілік құралдары" ұғымы Л. И. Мевдельшманның пікірінше шартгы түрде ғана айтылады [3] .

Ал, көрнекілік туралы Л. И. Фридман өзінің көзқарасын былайша тұжырымдайды [5] :

көрнекілік нақты нысанның, заттың немесе құбылыстың каңдай да бір касиеті немесе сапасы ол осы объектілердің психологияльқ бейнелерінің ерекшелігі мен қасиеті; жеке адам үшін олардың қарапайымдылығы мен түсініктілігінің көрсеткіші;
адам санасыңда қалыпта са тын бейненің көрнекілігі мен көрнексіздгі көптгеген себептерге тәуелді. Олар таным қабілетіне, даму деңгейіне, қызығушылығы мен бейімділігіне, кажеттілігі және калауына байланысты болып келеді.

Көрнекіліктің құралы ретінде түрлі модельдер карастырылады. Л. И. Фридман модельдердің олардың құрастырылған затына қарай былайша жіктеп көрсеткен.

Модельдер

Заттық идеалды

шыныдан, тірі табиғи статистикалық динамикалық бейнелік таңбалық ұғымдық

ағаштан, объектіден

темірден жасалған

жасалған-

дар және

т. б.

Модельдердің көрнекілігі негізделетін басты зандылық: заттық және идеалды (бейнелік және таңбалық-символикалық) модельдер моделъденуші обьектінің көрнекі бейнелерінің алдын-ала ұғымдық модельдерде (қаңдайда бір құбылыс, процесс немесе заттың теоралық сызба-нұсқасын) құрастырылуы.

Оқытуда көрнекілік ұстанымының қажеттілігін ойдың нақтылықтан абстрактылыққа, сезімталдық сипатган радикалдыққа (орнықтылыққа) көшу диалектикасына негізделеді. Мәселен, Л. И. Фридман модельдердің оқытуға арналған арнайы құралдар ретіндегі мазмұнын атап көрсетеді. Біріншіден, модельдеу оқыту нәтижесіңде оқушылардың меңгеруі тиіс білім мазмұны мен игеруі қажет таным әдісіне қызмет етеді. Екіншіден, модельдеу жетілдірілген оқьпудың негізгі қозғаушы күші мен құралы болып табылады [6] .

Ал, В. И. Евдокимовтың пікірінше, "көрнекі кұралдар" дегеніміз - оқыту барысында түрлі құбылыстар мен процесстерді таныстыруға мүмкіндік жасайтын арнайы таңдап алынған заттар мен құрастырмалар [2] .

Қорыта айтқанда, көрнекі құралдары туралы ұғымдардың жалпы сипаты мен анықтамасы ғылыми түрде тұжырымдалған. Олар:

1. Көрнекі құрал - нақты обьектінің, заттың немесе құбылыстың түрлендірілген формасы, моделі.

2. Көрнекі құрал - таным құралы. Таным процесінде нақты заттарды, құбылыстарды, олардың табиғи немесе қоғамдық өмір сүру жағдайын елестетуге мүмкіндік жасайды.

3. Оқу міндеттерін тиімді шешуге бағыттала құрастырылған кез келген заттық немесе идеалдық модель көрнекі құрал бола алады.

Оқытуда көрнекі құралдарды пайдаланудың маңызды мәселелердің бірі - олардың ғылыми негізделген топтамасының болуы. Бұл мәселе оқытудың теориясы мен практикасыңда үлкен мәнге ие. Осы негізде көрнекі кұралдарының жүйесі және көрнекіліктің әрбір түрі мен типінің атқаратын дидактикалық қызметтері анықталады. Кейбір деректерде - "Мұндай топтаманың болмауы ұғымдарды түсінбеушілікке, сабақта көрнекі құралдарды пайдалану әдістерінің жеткіліксіздігіне әкеліп соғады" делінген [4] .

Педагогикада көрнекі құралдарды жүйелеудің бірнеше әдісі бар. Көп жағдайда олардың жеке түрлерінің белгілеріне (көлемі, біртүстілігі немесе әртүрлілігі, статистикалық немесе динамикалық, жекеше немесе ұйымда қолдануға арналуы және т. б. ), құрастырылған заңына қарай немесе дидактикалық түрғыда топтастырылады.

Егер танымды обьективті ақиқаттың санада бейнеленуі десек, И. В. Евдокимовтьщ көрнекі құралдары акиқатты бейнелеу тәсіліне сәйкес топтауы негізді тұжырым деп есептейміз.

Көрнекілік құралдарын жіктейтін сызба нұсқаны қарастырып көрейік.

Көрнекі құралдар:

табиғи көрнекіліктер бейнелеуші символикалық динамикалық

оқу картиналары сызбанұсқа

диапозивтивтер мәтіндік

диафильмдер сандық кестелер

муляждар диаграммалар

макеттер план карта

көркем суреттер таңбалық

бейнелер (формула, тандау белгілер)

Жалпы орта мектептерде оқу-тәрбие үрдісінің міндеттерін шешудегі көрнекілік құралдарының қызметтері олардың дидактикалық құрылымдары мен тәрбиелік бағыттарына орай анықталады. Көрнекілік құралдары мектепте оқыту мен тәрбие беру барысында:

оқушының жеке сезім-күйіне әсер етеді (яғни, таныммен, ғылыммен, өнермен байланыс жасауы мен тұрақтандырушылық қызметі) ;
ақпаратты меңгеруді жеңілдетеді (яғни, ақпараттық таныстырушылық қызметі) ;
ақиқатты объекті жөніндегі ақпаратты белгілі шамаға дейін ұғынуға мүмкіндік береді (сананы қалыптастырудағы көрнекілік қызметі) ;
іскерлік пен дағдының қалыптасуына үлес қосады (жаттықтыру қызметі) ;
оқу-тәрбие жұмыстарының нәтижесін бақылауға үлес қосады (бақылау мен бағалау қызметі) ;

Көрнекілік құралдары төмендегі шарттарды ескеру барысыңда ғана өз міндеттерін толық орындай алады:

- оқу бөлмелерінің толық жабдықталуы;

қажетті құралдың білім беру мен оқыту аясында өзіндік мүмкіндіктерінің жүзеге асырылуы;
оқу-тәрбие жүйесінің барлық салаларының кіріктірушілік, үйлесімділік және кешендік мүмкіндіктерін ескеруі;
оқытушы мен оқушының қазіргі кездегі оқыту әдістерін пайдалану барысында құрастырылған көрнекі құралдарының сапасын анықтайтын басты өлшемдері.

ІІ. Тарау. Есеп шығаруда көрнекілікті пайдалну әдістемесі.

§2. 1. Жай есептерді шығарудағы көрнекіліктер.

Математиканы оқытуда есептердің алатын орны ерекше. Оны оқытудың негізгі мақсаты - математикалық есептердің белгілі бір жүйесін, шешу әдістемесін оқушыларға игерту. Сондықтан есепті шешу - оқытудың мақсаты ғана емес, сондай-ақ құралы да. Оның қатарына пәнді оқытуда қарастырылатын жаттығулар тексті есептер, мысалдар, логикалық тапсырмалар, практикалық жұмыстар, яғни кез келген математикалық мазмұнды тапсырманы жатқызуға болады.

Күнделікті өмірде болып жатқан құбылысқа байланысты есептердің түрлері, пратикалық мазмұнды есептердің түрлері өте көп: экономикаға байланысты, ауыл шаруашылыққа, өндіріске байланысты, тұрмыстық салттарға байланысты есептер болады.

Математика ғылым ретінде есептен пайда болған және есеп арқылы дамиды. Мектеп математикасы есепсіз құру мүмкін емес.

Математикалық есеп оқушылардың ұғымдарды, теорияны және математика әдістерін меңгертуді тиімді де, айырбастамайтын құралы болып табылады. Оқушылардың ойлау қабілеттерін дамытуда, оларды тәрбиелеуде, білім, білік және дағдыларын қалыптасуында математикалық практикамен байланысын көрсетуде есептің алатын орны өте зор.

Математиканы оқытудағы басты мақсаттарға жетуге есеп басты қызметші болып табылады. Сондықтан математика сабақтарының жарты уақыты есеп шығаруға арналады. Әрбір мектеп бітіруші оқушы орта есеппен 15 мыңдай есеп шығарады екен. Ал солардың көпшілігі жоғарғы және арнаулы оқу орындарында түсу емтихандарында математикадан берілген тапсырмаларды шығара алмай жатады. Бұл әліде мектеп математикасын оқытуда, есеп шығаруда көңіл аз бөлініп отырғандығының дәлелі.

Бастауыш буында есеп қарастырылмайтын сабақ кездеспейді, яғни әр кластың оқулығында үш жүзге жуық есеп келтірілген, сонымен бірге мұғалімдердің жергілікті деректерді пайдаланып, қарастыратын және әдістемелік көмекші құралдар мен дидактикалық материалдардағы есептер бар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.