Мемлекеттік қызмет пен еңбек құқығы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім:
1.Мемлекеттік қызмет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.Еңбек құқығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5.11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
Негізгі бөлім:
1.Мемлекеттік қызмет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.Еңбек құқығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5.11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
Мемлекеттік қызмет – мемлекет қызметінің бір саласы және мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік органдардағы биліктің міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттілігін атқару жөніндегі қызметі болып табылады. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайларын Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі Заңы реттейді.
Еңбек құқығының нарығы жұмыс істеу үрдісіндегі еңбекті қолдану мен оны ұйымдастыру барысында қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттейді.Еңбек құқының қазіргі кездегі әдістері төрт негізгі белгілермен сипатталады:
1. Еңбек қатынастарының орталықтанған және оқшауланған реттеулерінің өзара бірлесуі. Бұл белгі еңбекті басқарудың мемлекеттік –құқықтық негізін көрсетеді. Орталықтанған басқару нормативтік-құқықтық актілерді қабылдау арқылы жүзеге асырылады, онда еңбекке қатысудың ең төменгі кепілдігі белгіленеді. Оқшауланған реттеулер жекеленген және ұжымдық еңбек келісім шартына отыру арқылы, сондай-ақ жұмыс берушінің актісін қабылдау арқылы жүзеге асады.
2. Келісімдік, ұсынылған және императивтік реттеу әдістерінің бірлесуі. Келісімдік реттеулер еңбек қатынастарында туындайтын көпшілік жағдайында олар өз бетімен оған қатысушы болады, яғни келісім шартқа отыру арқылы Ұсынылған әдіс ұсыну әдістері болған жағдайда көрінеді, оны сақтау заң шығарушы үшін міндетті болып саналады, алайда екі тарап ешқандай санкция қолданылудан қорықпайтын жағдайда оны сақтамауына да болады. Мұндай нормаға бірінен кеиін бірін екі бірдей демалыс күнін беру жатады. Реттеудің императивтік әдісі міндетті түрде норманы сақтаудың барлығымен көрінеді. Негізінен еңбекті қорғаудың барлық институттары императивтік нормадан тұрады.
3. Кәсіподақтық мекемелердің еңбек қатыныстыран реттеуге қатысу. Кәсіподақтық негізгі екі функцияны жүзеге асырады- өкілетті және қорғаушы, сондай-ақ ұжымдық келісім шартқа отыру кезінде, жеке еңбек келісім шартына отыру барысында және ұжымдық еңбек келіспеушілігі кезінде жұмыскердің мүддесін қорғайды.
4. Жұмыскерлердің еңбек құқығын қорғау әдістерінің өзіндігі. Ол ерекшелік ең бірінші еңбек құқы- ол кәсіподақтық мекемелердің әрекет ету негізінен көрінеді. Сонымен қатар арнайы мекемелер мен еңек келіспеушілік жағдайларын қарастаратын әдістер бар- ол мекемелер келісім коимссиясы, немесе көтеріліс жасау сияқты әдістер.
Еңбек құқығының нарығы жұмыс істеу үрдісіндегі еңбекті қолдану мен оны ұйымдастыру барысында қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттейді.Еңбек құқының қазіргі кездегі әдістері төрт негізгі белгілермен сипатталады:
1. Еңбек қатынастарының орталықтанған және оқшауланған реттеулерінің өзара бірлесуі. Бұл белгі еңбекті басқарудың мемлекеттік –құқықтық негізін көрсетеді. Орталықтанған басқару нормативтік-құқықтық актілерді қабылдау арқылы жүзеге асырылады, онда еңбекке қатысудың ең төменгі кепілдігі белгіленеді. Оқшауланған реттеулер жекеленген және ұжымдық еңбек келісім шартына отыру арқылы, сондай-ақ жұмыс берушінің актісін қабылдау арқылы жүзеге асады.
2. Келісімдік, ұсынылған және императивтік реттеу әдістерінің бірлесуі. Келісімдік реттеулер еңбек қатынастарында туындайтын көпшілік жағдайында олар өз бетімен оған қатысушы болады, яғни келісім шартқа отыру арқылы Ұсынылған әдіс ұсыну әдістері болған жағдайда көрінеді, оны сақтау заң шығарушы үшін міндетті болып саналады, алайда екі тарап ешқандай санкция қолданылудан қорықпайтын жағдайда оны сақтамауына да болады. Мұндай нормаға бірінен кеиін бірін екі бірдей демалыс күнін беру жатады. Реттеудің императивтік әдісі міндетті түрде норманы сақтаудың барлығымен көрінеді. Негізінен еңбекті қорғаудың барлық институттары императивтік нормадан тұрады.
3. Кәсіподақтық мекемелердің еңбек қатыныстыран реттеуге қатысу. Кәсіподақтық негізгі екі функцияны жүзеге асырады- өкілетті және қорғаушы, сондай-ақ ұжымдық келісім шартқа отыру кезінде, жеке еңбек келісім шартына отыру барысында және ұжымдық еңбек келіспеушілігі кезінде жұмыскердің мүддесін қорғайды.
4. Жұмыскерлердің еңбек құқығын қорғау әдістерінің өзіндігі. Ол ерекшелік ең бірінші еңбек құқы- ол кәсіподақтық мекемелердің әрекет ету негізінен көрінеді. Сонымен қатар арнайы мекемелер мен еңек келіспеушілік жағдайларын қарастаратын әдістер бар- ол мекемелер келісім коимссиясы, немесе көтеріліс жасау сияқты әдістер.
1. Қ.Д. Жоламан, А.Қ. Мұхтарова, А.Н. Тәуекелев. «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы, 1999ж.
2. Ғ. Сапарғалиев, Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы, 1997.
3. С.Д. Баққұлов. «Құқық негіздері». Алматы, 2004ж
4. О.Қағазов «Еңбек құқығы»ҚР.- Алматы, 2000.
5. ҚР Заңына пікір «КР-ның заң туралы» - Алматы: Баспа, 2000
6. Е. Баенов. «Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері».
2. Ғ. Сапарғалиев, Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы, 1997.
3. С.Д. Баққұлов. «Құқық негіздері». Алматы, 2004ж
4. О.Қағазов «Еңбек құқығы»ҚР.- Алматы, 2000.
5. ҚР Заңына пікір «КР-ның заң туралы» - Алматы: Баспа, 2000
6. Е. Баенов. «Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері».
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім:
1.Мемлекеттік
қызмет ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.Еңбек
құқығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.5-11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...12
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .13
Кіріспе
Мемлекеттік қызмет – мемлекет қызметінің бір саласы және мемлекеттік
қызметшілердің мемлекеттік органдардағы биліктің міндеттері мен
функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттілігін атқару
жөніндегі қызметі болып табылады. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық
жағдайларын Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі Заңы
реттейді.
Еңбек құқығының нарығы жұмыс істеу үрдісіндегі еңбекті қолдану мен оны
ұйымдастыру барысында қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттейді.Еңбек
құқының қазіргі кездегі әдістері төрт негізгі белгілермен сипатталады:
1. Еңбек қатынастарының орталықтанған және оқшауланған реттеулерінің
өзара бірлесуі. Бұл белгі еңбекті басқарудың мемлекеттік –құқықтық
негізін көрсетеді. Орталықтанған басқару нормативтік-құқықтық актілерді
қабылдау арқылы жүзеге асырылады, онда еңбекке қатысудың ең төменгі
кепілдігі белгіленеді. Оқшауланған реттеулер жекеленген және ұжымдық
еңбек келісім шартына отыру арқылы, сондай-ақ жұмыс берушінің актісін
қабылдау арқылы жүзеге асады.
2. Келісімдік, ұсынылған және императивтік реттеу әдістерінің
бірлесуі. Келісімдік реттеулер еңбек қатынастарында туындайтын көпшілік
жағдайында олар өз бетімен оған қатысушы болады, яғни келісім шартқа
отыру арқылы Ұсынылған әдіс ұсыну әдістері болған жағдайда көрінеді, оны
сақтау заң шығарушы үшін міндетті болып саналады, алайда екі тарап ешқандай
санкция қолданылудан қорықпайтын жағдайда оны сақтамауына да болады.
Мұндай нормаға бірінен кеиін бірін екі бірдей демалыс күнін беру жатады.
Реттеудің императивтік әдісі міндетті түрде норманы сақтаудың барлығымен
көрінеді. Негізінен еңбекті қорғаудың барлық институттары императивтік
нормадан тұрады.
3. Кәсіподақтық мекемелердің еңбек қатыныстыран реттеуге қатысу.
Кәсіподақтық негізгі екі функцияны жүзеге асырады- өкілетті және
қорғаушы, сондай-ақ ұжымдық келісім шартқа отыру кезінде, жеке еңбек
келісім шартына отыру барысында және ұжымдық еңбек келіспеушілігі
кезінде жұмыскердің мүддесін қорғайды.
4. Жұмыскерлердің еңбек құқығын қорғау әдістерінің өзіндігі. Ол
ерекшелік ең бірінші еңбек құқы- ол кәсіподақтық мекемелердің әрекет
ету негізінен көрінеді. Сонымен қатар арнайы мекемелер мен еңек
келіспеушілік жағдайларын қарастаратын әдістер бар- ол мекемелер келісім
коимссиясы, немесе көтеріліс жасау сияқты әдістер.
Мемлекеттік құқық. Әкімшілік құқықтың құрамдас бір бөлігі мемлекеттік
қызмет болып табылады. Мемлекеттік қызмет – мемлекет қызметінің бір
саласы және мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік органдардағы биліктің
міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық
өкілеттілігін атқару жөніндегі қызметі болып табылады. Мемлекеттік
қызметшілердің құқықтық жағдайларын Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23
шілдедегі Заңы реттейді.
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызметтің ұйымдастырылуы мен
атқарылуы келесі принциптермен негіз алады: заңдылық, қазақстандық
патриотизм, мемлекеттік қызмет жүйесінің біртұтастығы, азаматтар
құқықтарының, бостандықтарының және заңды мүдделерінің мемлекет мүдделері
алдындағы басымдылығын; Республика азаматтарының мемлекеттік қызметке қол
жеткізуге және өз қабілеттері мен кәсіби даярлығына сәйкес мемлекеттік
қызмет бойынша жоғарылатуға тең құқығы және Заңның 3-ші бабында айтылған
тағы басқа принциптері. Мемлекеттік қызметшілер лауазымдарының құрамына
мемлекеттік қызметшілердің саяси және әкімшілік лауазымдары кіреді.
Мемлекеттік саяси қызметшілердің мемлекеттік қызметке тағайындау, не сайлау
негізінде кіруі, ал мемлекеттік әкімшілік қызметке орналасуы конкурстық
негізде жүргізіледі. Мемлекеттік қызметке кіретін адамдарға мынадай
талаптар қойылады: олар Қазақстан Республикасының азаматтары болу, жасы 18-
ден кем болмауы, қажетті білімі, кәсіби даярлық деңгейі болуы керек және
т.б.
Ерікті еңбек ету құқығы. Қазақстан Республикасы Конституцияның 24-бабына
сәйкес: “Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін
таңдауынақұқығы бар”. Бұл Қазақстан Республикасының әрбір азаматы өз
қалауынша жұмысқа тұра алады және одан өз еркімен шығып кете алады дегенді
білдіреді. Жұмыспен айналысқысы келетінін, қанша жұмыс істегісі келетінін
азамат өзі шешеді. Конституцияның келтірілген бабында: “Еріксіз еңбекке
соттың үкімі бойынша, не төтенше жағдайда немесе соғыс жағдайында ғана жол
беріледі” делінген. Бұл егер адам қылмыс жасаса еріксіз еңбек ету
қолданылуымүмкін дегенді білдіреді. Сондай-ақ жағдай қоғам мен адам
қауіпсіздігіне қауіп төндірсе олар құтқару жұмыстарына еріксіз тартылуы
мүмкін. Қызмет түрін ерікті түрде таңдау мынаны білдіреді. Ол мемлекеттік
ұйым немесе жеке меншік болуы мүмкін немесе үйінде отырып, үй жұмысымен
айналысуы мүмкін. Сондай-ақ ол кітап жаза алады, сурет сала алады және де
басқа еңбекпен айналыса алады. Ол кәсіпкерлікпен, мал өсірумен,
бақташылықпен, т.б. айналысуы мүмкін.
[1]
Қазақстан Республикасының еңбек құқығының түсінігі, пәні, әдісі, жүйесі
Еңбек құқығының нарығы жұмыс істеу үрдісіндегі еңбекті қолдану мен оны
ұйымдастыру барысында қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттейді.
Еңбек құқының пәнін құрайтын қоғамдық қатынастардың шеңбері кең және
неғұрлым күрделі.
Ондағы негізгі орынды-жұмыскер мен жұмыс беруші арасында жұмыскердің өз
еңбек қызметін іске асыру кезінде пайда болған еңбек қатынастары алады.
Еңбек қатынасының негізгі мағынасы мен оның обьектісі жұмыс, яғни
азаматтың еңбекке деген мүмкіндігін іске асырудан басталады.
Еңбек құқығының пәні келесідей ерекшеліктермен сипатталады:
¬ қарым қатынастар ішкі еңбек қатынасы жағдайында жұмыскерді
белгіленген өзара еңбек ету жағдайына бағындырудан шығады;
¬ жұмыскер нақты бір мекеменің еңбек ұжымына енгізіледі;
¬ еңбек қатынастары – жұмыскерді жеке еңбек келісім шарты арқылы
жұмысқа жіберуге негізделген ерекше заңды деректерге байланысты пайда
болады;
¬ еңбек қатынасының мазұмыны жұмыскердің қатаң түрде белгіленген,
кәсіпке, мамандыққа, біліктілік пен лауазымға негізделген жұмысты
атқаруымен байланысты.
Еңбек құқының пәнін құрайтын еңбек қатынасынан басқа қатынас шеңберіне
еңбекке қатысты (еңбекке қосарланатын, одан шығатын немесе онымен
бірігетін) қатынастар да жатады. Ондай қатынастар мыналар;
¬ ұйымдастыру-басқару қатынасы;
¬ жұмысқа алу бойынша қатынастар;
¬ жұмыс барысындағы кәсіби дайындығы мен біліктілігін арттыру
қатынастары;
¬ еңбек келіспеушілігін қарастыру барысындағы қатынастар;
¬ еңбек заңдылығын сақтау мен оны бақылауға байланысты қатынастар.
[2]
[3]Еңбек құқының әдістері
Еңбек құқының қазіргі кездегі әдістері төрт негізгі белгілермен
сипатталады:
1. Еңбек қатынастарының орталықтанған және оқшауланған реттеулерінің
өзара бірлесуі. Бұл белгі еңбекті басқарудың мемлекеттік –құқықтық
негізін көрсетеді. Орталықтанған басқару нормативтік-құқықтық актілерді
қабылдау арқылы жүзеге асырылады, онда еңбекке қатысудың ең төменгі
кепілдігі белгіленеді. Оқшауланған реттеулер жекеленген және ұжымдық
еңбек келісім шартына отыру арқылы, сондай-ақ жұмыс берушінің актісін
қабылдау арқылы жүзеге асады.
2. Келісімдік, ұсынылған және императивтік реттеу әдістерінің бірлесуі.
Келісімдік реттеулер еңбек қатынастарында туындайтын көпшілік
жағдайында олар өз бетімен оған қатысушы болады, яғни келісім шартқа
отыру арқылы (мысалы, жұмыс істеу аптасы мәселесін шешу барысында, еңбек
ақы төлеу жағдайын шешу барысында т.б.) Ұсынылған әдіс ұсыну әдістері
болған жағдайда көрінеді, оны сақтау заң шығарушы үшін міндетті болып
саналады, алайда екі тарап ешқандай санкция қолданылудан қорықпайтын
жағдайда оны сақтамауына да болады. Мұндай нормаға бірінен кеиін бірін
екі бірдей демалыс күнін беру жатады. Реттеудің императивтік әдісі
міндетті түрде норманы сақтаудың барлығымен көрінеді. Негізінен еңбекті
қорғаудың барлық институттары императивтік нормадан тұрады. Сонымен
қатар заң шығарушы жалақы көлемін, демалыс уақытына т.б. жұмысқа алу
жасына қатысты ең төменгі талаптар қояды.
3. Кәсіподақтық мекемелердің еңбек қатыныстыран реттеуге қатысу.
Кәсіподақтық негізгі екі функцияны жүзеге асырады- өкілетті және
қорғаушы, сондай-ақ ұжымдық келісім шартқа отыру кезінде, жеке еңбек
келісім шартына отыру барысында және ұжымдық еңбек келіспеушілігі
кезінде жұмыскердің мүддесін қорғайды.
4. Жұмыскерлердің еңбек құқығын қорғау әдістерінің өзіндігі. Ол
ерекшелік ең бірінші еңбек құқы- ол кәсіподақтық мекемелердің әрекет
ету негізінен көрінеді. Сонымен қатар арнайы мекемелер мен еңек
келіспеушілік жағдайларын қарастаратын әдістер бар- ол мекемелер келісім
коимссиясы, немесе көтеріліс жасау сияқты әдістер.
[4]
Еңбек құқығының жүйесі.
ҚР еңбек құқының жүйесі-ол бір тұтас (сала) негіз құрайтын, неғұрлым жеке
өзіндік білім беруге бөлінетін жүйе (институттар), сондай-ақ басқа да одан
да құрылымдық бөлшекті норманы құрайтын (институт ішіндегі жіктердің)
нақты жалпылығы.
Еңбек құқының барлық жүйесі құралым бойынша екі үлкен – Негізгі және
Ерекше бөлімге бөлінеді.
Еңбек құқының құқықтың ұқсас салаларынан ерекшелігі
Еңбек құқына ұқсас құқық салалары болып азаматтық құқық, әкімшілік құқы
қоғамдық қамтамасыз ету құқықтары саналады.
Азаматтық құқық пәніне еңбекке қатысты қоғамдық қатынастар кіреді, олар
орнын толтыру түрінде болады, келісім шартқа негізделген. Оған жалға алу
келісімі, тапсыру, авторлық келісу т. б. шарттарын орындаулар жатады.
Алайда бұл қатынастар мен еңбек құқы пәніне кіретін қатынастар арасында
олардың әр салаларға жататынын көрсететін біраз ерекшеліктері болады.
Еңбек қатынасының пәні мен оның мазұмыны еңбек процессінің өзі болады және
соның өзі құқықтық реттеуге жатады. Азаматтық құқықта пәні ретінде соңғы
қорытынды болады.
Еңбек құқына әкімшілік құқығының белгілері ұқсас болады, оның ішінде
мемеклеттік қызмет институттары, оның пәні ретінде мемлекеттік
қызметкерлерге мемлекеттік-басқару қатынастарын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім:
1.Мемлекеттік
қызмет ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.Еңбек
құқығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.5-11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...12
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .13
Кіріспе
Мемлекеттік қызмет – мемлекет қызметінің бір саласы және мемлекеттік
қызметшілердің мемлекеттік органдардағы биліктің міндеттері мен
функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттілігін атқару
жөніндегі қызметі болып табылады. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық
жағдайларын Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі Заңы
реттейді.
Еңбек құқығының нарығы жұмыс істеу үрдісіндегі еңбекті қолдану мен оны
ұйымдастыру барысында қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттейді.Еңбек
құқының қазіргі кездегі әдістері төрт негізгі белгілермен сипатталады:
1. Еңбек қатынастарының орталықтанған және оқшауланған реттеулерінің
өзара бірлесуі. Бұл белгі еңбекті басқарудың мемлекеттік –құқықтық
негізін көрсетеді. Орталықтанған басқару нормативтік-құқықтық актілерді
қабылдау арқылы жүзеге асырылады, онда еңбекке қатысудың ең төменгі
кепілдігі белгіленеді. Оқшауланған реттеулер жекеленген және ұжымдық
еңбек келісім шартына отыру арқылы, сондай-ақ жұмыс берушінің актісін
қабылдау арқылы жүзеге асады.
2. Келісімдік, ұсынылған және императивтік реттеу әдістерінің
бірлесуі. Келісімдік реттеулер еңбек қатынастарында туындайтын көпшілік
жағдайында олар өз бетімен оған қатысушы болады, яғни келісім шартқа
отыру арқылы Ұсынылған әдіс ұсыну әдістері болған жағдайда көрінеді, оны
сақтау заң шығарушы үшін міндетті болып саналады, алайда екі тарап ешқандай
санкция қолданылудан қорықпайтын жағдайда оны сақтамауына да болады.
Мұндай нормаға бірінен кеиін бірін екі бірдей демалыс күнін беру жатады.
Реттеудің императивтік әдісі міндетті түрде норманы сақтаудың барлығымен
көрінеді. Негізінен еңбекті қорғаудың барлық институттары императивтік
нормадан тұрады.
3. Кәсіподақтық мекемелердің еңбек қатыныстыран реттеуге қатысу.
Кәсіподақтық негізгі екі функцияны жүзеге асырады- өкілетті және
қорғаушы, сондай-ақ ұжымдық келісім шартқа отыру кезінде, жеке еңбек
келісім шартына отыру барысында және ұжымдық еңбек келіспеушілігі
кезінде жұмыскердің мүддесін қорғайды.
4. Жұмыскерлердің еңбек құқығын қорғау әдістерінің өзіндігі. Ол
ерекшелік ең бірінші еңбек құқы- ол кәсіподақтық мекемелердің әрекет
ету негізінен көрінеді. Сонымен қатар арнайы мекемелер мен еңек
келіспеушілік жағдайларын қарастаратын әдістер бар- ол мекемелер келісім
коимссиясы, немесе көтеріліс жасау сияқты әдістер.
Мемлекеттік құқық. Әкімшілік құқықтың құрамдас бір бөлігі мемлекеттік
қызмет болып табылады. Мемлекеттік қызмет – мемлекет қызметінің бір
саласы және мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік органдардағы биліктің
міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық
өкілеттілігін атқару жөніндегі қызметі болып табылады. Мемлекеттік
қызметшілердің құқықтық жағдайларын Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23
шілдедегі Заңы реттейді.
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызметтің ұйымдастырылуы мен
атқарылуы келесі принциптермен негіз алады: заңдылық, қазақстандық
патриотизм, мемлекеттік қызмет жүйесінің біртұтастығы, азаматтар
құқықтарының, бостандықтарының және заңды мүдделерінің мемлекет мүдделері
алдындағы басымдылығын; Республика азаматтарының мемлекеттік қызметке қол
жеткізуге және өз қабілеттері мен кәсіби даярлығына сәйкес мемлекеттік
қызмет бойынша жоғарылатуға тең құқығы және Заңның 3-ші бабында айтылған
тағы басқа принциптері. Мемлекеттік қызметшілер лауазымдарының құрамына
мемлекеттік қызметшілердің саяси және әкімшілік лауазымдары кіреді.
Мемлекеттік саяси қызметшілердің мемлекеттік қызметке тағайындау, не сайлау
негізінде кіруі, ал мемлекеттік әкімшілік қызметке орналасуы конкурстық
негізде жүргізіледі. Мемлекеттік қызметке кіретін адамдарға мынадай
талаптар қойылады: олар Қазақстан Республикасының азаматтары болу, жасы 18-
ден кем болмауы, қажетті білімі, кәсіби даярлық деңгейі болуы керек және
т.б.
Ерікті еңбек ету құқығы. Қазақстан Республикасы Конституцияның 24-бабына
сәйкес: “Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін
таңдауынақұқығы бар”. Бұл Қазақстан Республикасының әрбір азаматы өз
қалауынша жұмысқа тұра алады және одан өз еркімен шығып кете алады дегенді
білдіреді. Жұмыспен айналысқысы келетінін, қанша жұмыс істегісі келетінін
азамат өзі шешеді. Конституцияның келтірілген бабында: “Еріксіз еңбекке
соттың үкімі бойынша, не төтенше жағдайда немесе соғыс жағдайында ғана жол
беріледі” делінген. Бұл егер адам қылмыс жасаса еріксіз еңбек ету
қолданылуымүмкін дегенді білдіреді. Сондай-ақ жағдай қоғам мен адам
қауіпсіздігіне қауіп төндірсе олар құтқару жұмыстарына еріксіз тартылуы
мүмкін. Қызмет түрін ерікті түрде таңдау мынаны білдіреді. Ол мемлекеттік
ұйым немесе жеке меншік болуы мүмкін немесе үйінде отырып, үй жұмысымен
айналысуы мүмкін. Сондай-ақ ол кітап жаза алады, сурет сала алады және де
басқа еңбекпен айналыса алады. Ол кәсіпкерлікпен, мал өсірумен,
бақташылықпен, т.б. айналысуы мүмкін.
[1]
Қазақстан Республикасының еңбек құқығының түсінігі, пәні, әдісі, жүйесі
Еңбек құқығының нарығы жұмыс істеу үрдісіндегі еңбекті қолдану мен оны
ұйымдастыру барысында қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттейді.
Еңбек құқының пәнін құрайтын қоғамдық қатынастардың шеңбері кең және
неғұрлым күрделі.
Ондағы негізгі орынды-жұмыскер мен жұмыс беруші арасында жұмыскердің өз
еңбек қызметін іске асыру кезінде пайда болған еңбек қатынастары алады.
Еңбек қатынасының негізгі мағынасы мен оның обьектісі жұмыс, яғни
азаматтың еңбекке деген мүмкіндігін іске асырудан басталады.
Еңбек құқығының пәні келесідей ерекшеліктермен сипатталады:
¬ қарым қатынастар ішкі еңбек қатынасы жағдайында жұмыскерді
белгіленген өзара еңбек ету жағдайына бағындырудан шығады;
¬ жұмыскер нақты бір мекеменің еңбек ұжымына енгізіледі;
¬ еңбек қатынастары – жұмыскерді жеке еңбек келісім шарты арқылы
жұмысқа жіберуге негізделген ерекше заңды деректерге байланысты пайда
болады;
¬ еңбек қатынасының мазұмыны жұмыскердің қатаң түрде белгіленген,
кәсіпке, мамандыққа, біліктілік пен лауазымға негізделген жұмысты
атқаруымен байланысты.
Еңбек құқының пәнін құрайтын еңбек қатынасынан басқа қатынас шеңберіне
еңбекке қатысты (еңбекке қосарланатын, одан шығатын немесе онымен
бірігетін) қатынастар да жатады. Ондай қатынастар мыналар;
¬ ұйымдастыру-басқару қатынасы;
¬ жұмысқа алу бойынша қатынастар;
¬ жұмыс барысындағы кәсіби дайындығы мен біліктілігін арттыру
қатынастары;
¬ еңбек келіспеушілігін қарастыру барысындағы қатынастар;
¬ еңбек заңдылығын сақтау мен оны бақылауға байланысты қатынастар.
[2]
[3]Еңбек құқының әдістері
Еңбек құқының қазіргі кездегі әдістері төрт негізгі белгілермен
сипатталады:
1. Еңбек қатынастарының орталықтанған және оқшауланған реттеулерінің
өзара бірлесуі. Бұл белгі еңбекті басқарудың мемлекеттік –құқықтық
негізін көрсетеді. Орталықтанған басқару нормативтік-құқықтық актілерді
қабылдау арқылы жүзеге асырылады, онда еңбекке қатысудың ең төменгі
кепілдігі белгіленеді. Оқшауланған реттеулер жекеленген және ұжымдық
еңбек келісім шартына отыру арқылы, сондай-ақ жұмыс берушінің актісін
қабылдау арқылы жүзеге асады.
2. Келісімдік, ұсынылған және императивтік реттеу әдістерінің бірлесуі.
Келісімдік реттеулер еңбек қатынастарында туындайтын көпшілік
жағдайында олар өз бетімен оған қатысушы болады, яғни келісім шартқа
отыру арқылы (мысалы, жұмыс істеу аптасы мәселесін шешу барысында, еңбек
ақы төлеу жағдайын шешу барысында т.б.) Ұсынылған әдіс ұсыну әдістері
болған жағдайда көрінеді, оны сақтау заң шығарушы үшін міндетті болып
саналады, алайда екі тарап ешқандай санкция қолданылудан қорықпайтын
жағдайда оны сақтамауына да болады. Мұндай нормаға бірінен кеиін бірін
екі бірдей демалыс күнін беру жатады. Реттеудің императивтік әдісі
міндетті түрде норманы сақтаудың барлығымен көрінеді. Негізінен еңбекті
қорғаудың барлық институттары императивтік нормадан тұрады. Сонымен
қатар заң шығарушы жалақы көлемін, демалыс уақытына т.б. жұмысқа алу
жасына қатысты ең төменгі талаптар қояды.
3. Кәсіподақтық мекемелердің еңбек қатыныстыран реттеуге қатысу.
Кәсіподақтық негізгі екі функцияны жүзеге асырады- өкілетті және
қорғаушы, сондай-ақ ұжымдық келісім шартқа отыру кезінде, жеке еңбек
келісім шартына отыру барысында және ұжымдық еңбек келіспеушілігі
кезінде жұмыскердің мүддесін қорғайды.
4. Жұмыскерлердің еңбек құқығын қорғау әдістерінің өзіндігі. Ол
ерекшелік ең бірінші еңбек құқы- ол кәсіподақтық мекемелердің әрекет
ету негізінен көрінеді. Сонымен қатар арнайы мекемелер мен еңек
келіспеушілік жағдайларын қарастаратын әдістер бар- ол мекемелер келісім
коимссиясы, немесе көтеріліс жасау сияқты әдістер.
[4]
Еңбек құқығының жүйесі.
ҚР еңбек құқының жүйесі-ол бір тұтас (сала) негіз құрайтын, неғұрлым жеке
өзіндік білім беруге бөлінетін жүйе (институттар), сондай-ақ басқа да одан
да құрылымдық бөлшекті норманы құрайтын (институт ішіндегі жіктердің)
нақты жалпылығы.
Еңбек құқының барлық жүйесі құралым бойынша екі үлкен – Негізгі және
Ерекше бөлімге бөлінеді.
Еңбек құқының құқықтың ұқсас салаларынан ерекшелігі
Еңбек құқына ұқсас құқық салалары болып азаматтық құқық, әкімшілік құқы
қоғамдық қамтамасыз ету құқықтары саналады.
Азаматтық құқық пәніне еңбекке қатысты қоғамдық қатынастар кіреді, олар
орнын толтыру түрінде болады, келісім шартқа негізделген. Оған жалға алу
келісімі, тапсыру, авторлық келісу т. б. шарттарын орындаулар жатады.
Алайда бұл қатынастар мен еңбек құқы пәніне кіретін қатынастар арасында
олардың әр салаларға жататынын көрсететін біраз ерекшеліктері болады.
Еңбек қатынасының пәні мен оның мазұмыны еңбек процессінің өзі болады және
соның өзі құқықтық реттеуге жатады. Азаматтық құқықта пәні ретінде соңғы
қорытынды болады.
Еңбек құқына әкімшілік құқығының белгілері ұқсас болады, оның ішінде
мемеклеттік қызмет институттары, оның пәні ретінде мемлекеттік
қызметкерлерге мемлекеттік-басқару қатынастарын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz