Қоғамдық денсаулық сақтау институтының бухгалтериясы мен экономикасы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I. Бөлім Қоғамдық денсаулық сақтау институтының бухгалтериясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Жеке меншік мекеменің бухгалериясының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2 Жеке меншік мекеменің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.3 Ақша қаражаттарын есепке алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.4 Еңбекақы бойынша есеп айырысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.5 Негізгі құралдарды есепке алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.6 Салық органдарына есеп беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
II. Бөлім Қоғамдық денсаулық сақтау институтының
экономикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
1.1 Қоғамдық денсаулық сақтау институтының басты мақсаты мен мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
Ш.Бөлім Қаржылық талдау бойынша түсінік
хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Түсінік хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Аудиторлік қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...68

24 наурыз айынан 7 маусым аралығына дейін Қоғамдық денсаулық сақтау орталығында өндірістік тәжірибені өткіздім. Жеке меншік мекеме «Институт общественного здровоохранения» Қазақстан Республикасының 16.01.2001ж № 142-П « Коммерциялық емес ұйымдар туралы » Заңның басқа нормативтік құқықтық актілерін басшылыққа ала отырып, жеке меншік мекеме ашылған.
Жеке меншік мекеменің мақсаты Жарғыда анықталған қызмет түрлерін жүзеге асырудың нәтижесінде Қазақстаи Республикасында қоғамдық денсаулық қағидаларыи еңгізу болып табылады.
Заң актілеріне сәйкес ақшалай және басқаша нысапдағы жеке меншік мекеменің мүлкінің қалыптасу көздері болып табылатындар:
• қатысушылардың түсімдері;
• кез-келген қазақстандық және шетелдік заңды тұлғалар мен азаматтардың ерікті, мүлікті жарналары мен қайыр-садақалары, көлік, құрал-жабдықтар, керек-жарақтар;
• заңмен белгіленген жағдайларда жұмыстарды, қызмет көрсету, сатқаннан түскен түсімдер ( кірістер);
• мәдени-ағарту және сауықтыру мүліктері;
• демеушілік қаражаттар.
Жеке меншік мекемеге берілген мүлік Жеке меншік мекеменің меншігі болып табылады және оның балансында есептеледі.
Жеке меншік мекеменін оралымды басқару қүқыгыпда мүлкі болады. Мекемеде 1-С программасымен бухгалтерлік есеп жүргізіледі. Уақытылы салық комитеттеріне есеп тапсырылады және статистикалық комитетке есеп тапсырылады.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Министерство образования и науки республики Казахстан
Колледж Университета "Туран "

Мамандығы 0705002 Экономика бухгалтерлік есеп және аудит Специальность

ЕСЕП БЕРУ
ОТЧЕТ

Пән бойынша: Бухгалтерлік есеп
Дисциплина:

Тақырыбы: Қоғамдық денсаулық сақтау институтының бухгалтериясы мен
Тема: экономикасы

Орындаған топ студенті:

Выполнил
(-а)
Студент (-ка) группы:
Ерлан Эльнара

Тексерген:

Проверил (а):

Экономика пәндерінің

оқытушысы
Кушекбаева
Ш.А.

Алматы 2009ж

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I. Бөлім Қоғамдық денсаулық сақтау институтының
бухгалтериясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1 Жеке меншік мекеменің бухгалериясының
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2 Жеке меншік мекеменің есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.3 Ақша қаражаттарын есепке
алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.4 Еңбекақы бойынша есеп
айырысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.5 Негізгі құралдарды есепке
алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11

1.6 Салық органдарына есеп
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
II. Бөлім Қоғамдық денсаулық сақтау институтының
экономикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
1.1 Қоғамдық денсаулық сақтау институтының басты мақсаты мен
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... .20
Ш.Бөлім Қаржылық талдау бойынша түсінік
хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Түсінік
хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Аудиторлік
қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...26
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..68
Кіріспе

24 наурыз айынан 7 маусым аралығына дейін Қоғамдық денсаулық сақтау
орталығында өндірістік тәжірибені өткіздім. Жеке меншік мекеме Институт
общественного здровоохранения Қазақстан Республикасының 16.01.2001ж № 142-
П Коммерциялық емес ұйымдар туралы Заңның басқа нормативтік құқықтық
актілерін басшылыққа ала отырып, жеке меншік мекеме ашылған.
Жеке меншік мекеменің мақсаты Жарғыда анықталған қызмет түрлерін
жүзеге асырудың нәтижесінде Қазақстаи Республикасында қоғамдық денсаулық
қағидаларыи еңгізу болып табылады.
Заң актілеріне сәйкес ақшалай және басқаша нысапдағы жеке меншік
мекеменің мүлкінің қалыптасу көздері болып табылатындар:
• қатысушылардың түсімдері;
• кез-келген қазақстандық және шетелдік заңды тұлғалар мен
азаматтардың ерікті, мүлікті жарналары мен қайыр-садақалары, көлік, құрал-
жабдықтар, керек-жарақтар;
• заңмен белгіленген жағдайларда жұмыстарды, қызмет көрсету, сатқаннан
түскен түсімдер ( кірістер);
• мәдени-ағарту және сауықтыру мүліктері;
• демеушілік қаражаттар.
Жеке меншік мекемеге берілген мүлік Жеке меншік мекеменің меншігі
болып табылады және оның балансында есептеледі.
Жеке меншік мекеменін оралымды басқару қүқыгыпда мүлкі болады.
Мекемеде 1-С программасымен бухгалтерлік есеп жүргізіледі. Уақытылы
салық комитеттеріне есеп тапсырылады және статистикалық комитетке есеп
тапсырылады.
1.1 Қоғамдық денсаулық сақтау ииститутының
бухгалтериясының қызметі

1.1 Жеке меншік мекеменің бухгалтериясы бір бас бухгалтерден тұрады.
Бас бухгалтердің құқықтары мен міндеттемелері:
Бас бухгалтер басшының бұйрығымен лауазымға тағайындалады немесе
босатылады және оған тікелей бағынады. Ол нормативтік құжаттарды пайдалана
отырып, барлық шаруашылық операцияларды бухгалтерлік есеп шоттарында дұрыс
бейнеленуі мен бақылауын қамтамасыз ету, кәсіпорын басшылары үшін шұғыл
ақпарат беру, бухгалтерлік есеп беруді дайындаи, оны белгіленген
мерзімдерде тапсыруға міндетті. Бас бухгалтер кәсіпорынның басшысымен бірге
тауар материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын, сондай ақ есеп
айырысу, несие, қаржылық міндеттемелер және шаруашылық келісімдерін
қабылдау мен босатуға негіз болатын құжаттарға қол таңбасын қояды. Айтылған
кұжаттар бас бухгалтердің қол таңбасысыз заңсыз болып саналады және
орындауга жатпайды.
Егер бас бухгалтер ұзақ уақыт жоқ болатын болса ( демалыста немесе
ұзақ іс сапарда), онда басшы қол таңбасын қою құқығын басқа адамга беру
гуралы жазбаша түрде бұйрық шығарады. Бас бухгалтерге заңдылыққа қайшы және
келісім шарт пен қаржылық тәртіпті бұзатын операциялар бойынша құжаттарды
дайындау мен орындауға тиым хабарлауға міндетті. Басшыдан айтылған
құжаттарды есепке алу туралы жазбаша ұйғарым алған соң, бас бухгалтер оны
орындайды. Бірақ онда орындалған операцияларды заңсыздығы үшін
жауапкершіліктің барлығы толығымен кәсіпорынның басшысына жүктеледі.
Материалды жауапты тұлғалардың (кассирлер, қоймашылар және т.б.)
тағайындалуы, босатылуы мен орын ауыстырылуы бас бухгалтериямен келісіледі.
Жұмыстан босатылуы кезінде бас бухгалтер барлық құжаттарды жаңадан
тағайындалған бас бухғалгерғе тапсырады. Құжаттарды тапсыру барысында
бухгалтерлік есептің жағдайы мен есепті мәліметтердің дұрыстығы туралы
кәсіпорынның басшысы бекітетін акті жазылады.

Штатында кассирі жоқ кәсіпорындарда, оның міндетін бухғалтер
немесс кәсіпорын басшысының жазбаша бұйрыгы бойынша басқа кызметкер атқару
мүмкін.
Жеке меншік мекеме банкіден есеп айырысу шотын ашу үшін банкіге
төмендегі құжаттарды өткізеді:
➢ шот ашу жөніндегі өтініш;
➢ кәсіпорын ұйымдастырылуының заңдылығы туралы құжат (нотариуспен
бекітілген құрылтайшылардың шешімі) жарғы көшірмесінің бір
данасы;
➢ мөрдің таңбасымен қоса кәсіпорынның қаржыларын басқарушылардың
қол таңбалары қойылған нотариуспен бекітілген екі карточка;
Жеке меншік мекеме тоқсан сайын салық органдарына өзінің ҚР-сы
көлемінде, сондай ақ (шет елдерде ашылгаи барлық шоттары валюталық,
депозитті және т.б.) туралы мәліметтер беріп тұрады.
Жеке меншік мекеменің есеп айырысу шотына өткізілген жұмыс үшін
ақшалар, аванстық төлемдер, дебиторлық қарыздар, кассадагы қолма-қол
ақшалар келіп түседі.
Есеп айырысу шотынан қолма-қол ақша есептері жүргізіледі, еңбекақы
төлеу, іс сапар, шаруашылық және өкілдік шығыстарына қолма-қол ақы төлеу,
іс санар, шаруашылық және өкілдік шығыстарына қолма-қол ақша беріледі.
Тұран әлем банкісінде шоттар ашылған.
Ерекше жағдайларда банк есеп айырысу шотынан мәжбүрлі түрде ақша
қаражаттарын шығыс етеді.
Мысалы; Жеке меншік мекеме өткен жылы салық органдарының алдында қарыз
бойынша төлеу мерзімдері отіп кеткендіктен, сондықтан мәжбүрлі түрде
аударылады. Жеке менінік мекеменің есеп айырысу шотында операциялар жүргізу
үшін негіз ретінде бастапқы құжаттар төлем тапсырмалары, чектер, қолма қол
ақшаны өткізу үшін хабарландырулар болып табылады.
Жеке меншік мекеменің банкінен қолма-қол ақша алу үшін ақша чегі
сенімді тұлға арқылы алады.
Чек кітапшасын алу үшін алушының аты-жөні көрсетілген және оның қол
таңбасының үлгісі берілген арнайы өтініш толтыру қажет. Өтініш басшы мен
бас бухгалтердің қол таңбалары қойылып, кәсіпорынның мөрімен бекітіледі.
Сол өтінішіне сәйкес банк сенімді тұлгаға 25 немесе 50 данаға чек
кітапшасын береді.
Банкідегі өзінің есеп айырысу шотынан қолма-қол ақша алу үшін
бухгалтер ақша чегін толтырады, огаи басшымен біргелікті қол таңбаларын
қойып кассирге береді. Чектегі сома жолдың басынан міндетті түрде бас
әріппен жазылады.
Кассир алдын-ала (шамамен 1-2 күн бұрын) банкіге қажетті сомаға
тапсырыс береді, ал одан соң оны чек бойынша алады. Чектер күнін өзгертпей,
жазылған күнді есепке алмай, 10 күн ішінде жарамды болып саналады. Чектің
түбіртегі есеп регистрінде кассалық операцияларды жазу үшін ақтаулы құжат
болып табылады.
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және есеп беру туралы
Ережелеріне сәйкес, кассирдің штаты жоқ кәсіпорында оның міндетін толық
материалдық жауапкершілік туралы келісім-шарты жасалуымен қоса, кәсіпорын
басшысының жазбаша түрдегі окімі бойынша бас бухгалтер немесе басқа
қызметкер атқару мүмкін.
Жеке меншік мекеменің банкіге қолма-қол ақшаны өткізу, ақшаның
жұмсалмаған қалдығы кассаға тапсырылады. Алушылар тарапынан қолма- қол
ақшамен төленген өнімнің өткізілуінен түскен ақшалар да есеп айырысу шотына
өткізіледі.
Есеп айырысу шотына ақша салу шығыс кассалық ордерімен жасалады.
Банкте ақша өткізетін кассир қолма-қол ақша салу бойынша Хабарландыруларды
толтырады.
Хабарландыру бланкісін банктің операторынан алу мүмкіи. Ол үш
бөліктеп тұрады. Жоғарғы бөлік банкіде қалады,ортадағы бөлік (квитанция)
кассирге беріледі. Хабарландырудың төменгі бөлігі (ордер) де кассирге
қайтарылады, бірақ тек тиісті операцияның банкпен өткізілгенінен соң және
банктің көшірмесімен бірге тігіледі.
Үш бөлікте әр бірінде қойылатындар: күні, кімнен ақша қабылдағанын,
алушы мен оның банкі, салымның тағайындалуы. Бірінші мен екінші бөліктердің
жоғардағы оң бұрышында кәсіпорынның есеп айырысу шоты мен сомасы сандармен
жазылады. Сол соманың өзі төмендегі тәртіпке сөзбен жазылады: Жазуды ол
үшін арналған орынның басына тиістіре бас әріппен бастау керек. Орынның
қалған жерлерін көлденең сызықпен сызып қою қажет.Үшінші бөлік сәл басқаша
толтырылады. Ордерде, алушы банктың коды мен кредит бойынша сомасын көрсету
қажет (біздің есеп айырысу шотымызда бұл сома дебет бойынша, ал банкіде -
кредит бойынша өтеді

3.1 Кассалық онерациилар жүргізудіц тәртібі

Қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау және жұмсау үшін Жеке меншік
мекемеде касса болады. Қолма-қол ақшамен жұмыс істеу ережелері ҚР-ы Ұлттық
банкінің нұсқауымен бекітілген.
Кассалық операцияларды дайындау кезінде төмендегі құжаттар
пайдаланылады:
➢ Кіріс кассалық ордерлер;
➢ Шығыс кассалық ордерлер;
➢ Кіріс және шығыс кассалық ордерлерді тіркеу журналы;
➢ Кассалық кітагі.
Кассаға қолма-қол кіріс кассалық ордер бойынша қабылданады, ал шығыс
етілуі-шығыс кассалық ордерлер арқылы жасалады. Оларға ақша алу немесе
беруге негіз болған құжаттар қоса тігіледі. Бас кітап, ККО, ШКО,(қосымша 1)
құжаттарында көрсетілген.
Жеке меншік мекеменің кассасына кіріс, шығыс қалай жүргізіледі.
Мысалы; 14 қаңтарда чек кітапшасына 22.000 теңге толтырылып Банкіден
қолма қол ақша алынды. Бірінші жүргізілетін операция бұл жеке меншік
мекеменің кассасына кіріс кіргізу.Ол үшін кіріс кассалық ордер 14 қаңтармен
22.000 теңге банкіден алынды деп толтырылады. Келесі проводка жүргізіледі
Дт 1010 Кт 1030 22.000 теңге өндірістік шығыс. Келесі операция шығыс
кассалық ордерлері 14 қаңтармен 22.000 тенге Дайырова Жадыраға есептік
сомаға бүкіл куәлік деректерімен толтырылады және ол алынған ақшаға қол
қояды. Келесі проводка жүргізіледі Дт 1251-Кт 1010-22.000 теңге
Қолма-қол ақша беру кезінде шығыс кассалық ордер немесе оған қоса тігілетін
құжаттарда қаржы басқарушыиың қол таңбасы болады.
Ақша өткізген тұлғаға кіріс кассалық ордерінің бөлігі болатын
жыртылмалы квитанция беріледі.
Келесі операция алынған ақшаға есеп жүргізу. Дайырова Жадыраға
аванстық есеп жүргізіледі, және толтырылады. 15 қаңтарда алынған ақша
22.000.теңге, жұмсалған ақша 13.770 теңге , қалған ақша 8.230 теңге. Келесі
проводка жүргізіледі Дт 7211 Кт 1251 13.770 теңге жұмсалған ақша. Келесі
операция қалған ақша 8.230 теңге яғни, кіріс ордері толтырылады. Келесі
нроводка жүргізіледі Дт 1010 Кт 1251 8.230 теңге жұмсалмаған ақша.
Құжаттарға келсек, жеке меншік мекемеде кайта пайдалану мүмкіндігін
болдырмайтын күні, айы, жылы белгіленген Алынды немесе Төленді
таңбасы бар.Мекемеде кіріс және шығыс ордерлер, оларға кезекті номір
беріледі, гіркеу журналында есепке алынады.
Мекемеде кассалық кітап жүргізіледі. Кассалық операциялар
бухгалтерлік кітаптарды жүргізу жөніндегі алдын ала қарастырылған
барлық талаптарға сай келетін кассалық кітапта жазылған.
Беттер өмірленіп, кітап түнтеліп, ал ондағы нарақтар саны,басшы мен
бас бухгалтердің қол таңбалары және кәсіпорынның морі койылған.
Кассалық кітаптағы жазулар көшіргіш арқылы 2 данада жазылған. Екінші
данасы - жыртылмалы, оған тіркелетін құжаттарды қоса, ол кассирдің есебі
болып саналады. Есеп күнделікті қолма қол ақшаның келу мен шығыс етілуі
барысы бойынша жазылан.

1.4. Еңбекақы бойынша есеп айырысу

Жай мерзімдік жүйесінің кезінде өзіне берілген (яғни иеленген)
тарифтік мөлшерлемесі немесе нақты істеген уақыт бойынша еңбеккерлерге
еңбекақы есептелінеді және осы жүйеге сандық, апталық көрсеткіштері үшін
қосымша еңбекақы сыйақылы мерзімдік төлем түрінде төленеді.

4.1 Еңбекақы бойынша есеп айырысуды ұйымдастыру

Еңбек пен еңбекақының есебі бухгалтер жумысының коп еңбекті қажет
ететін ең жауапты учаскелердің бірі болып саналады.
Қазіргі уақытта еңбек табыстары максималды мөлшермен
шектелмейді, олардың көлемі тек жеке тұлғалардың үсталатын табыс салыгымен
ғана реттеледі. Еңбекке ақы төлеу екі түрге бөлінеді: Жұмыс көлемі бойынша
Уақыт бойынша Соның ішінде уақыт бойынша есептейтін болсақ, мысалы:
Мекемеде өткен жылдың желтоқсан айында 15 қызметкер 17 күннен жұмыс
атқарды. Яғни, ортақ сомманы алатын болсақ, қызметкерлерге 827.350тт
көлемінде еңбекақы есептелінді. Операңия түрінде көрсететін болсақ, (
проводка ) Дт 7211 Кт3350 827.350тт еңбекақы есентелді Дт3350 Кт3220
82.735тт зейнетақы қорына Дт 3350 Кт 3120 59.834тт жеке табыс салыққа Дт
7211 Кт 3150 42.254'іт әлеуметтік салыққа Дт 7211 Кт 3210 22.340тт
әлеуметтік салық бойынша міндеттемеге Дт3350 Кт1040 684.78 Ітт
Өткен жылдың желтоқсан айында картшоттан қызметкерлерге 684.78 тт
көлемінде қаражат төленді.
Осы есептелген еңбекақы бойынша 2007 жылдың желтоксан айындағы
көрсеткіш 5 журнал ордерінде яғни, (қосымша 2) құжатында көрсетіледі.

1.5. Негізгі құралдарды есепке алу

Бухгалтерлік есеп пен есеп беру тәртібі (ережесі) бойынша барлық
шаруашылық субъектілері бухгалтерлік есеп мәліметтерінің дұрыстығын
қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ субъектідегі негізгі құралдардың нақты бар-
жоғын анықтау және күтіп сақталуын бақылау мақсатында жылына бір рет өзінің
мүліктеріне түгендеу жұмысын жүргізіп тұрулары қажет. Бухгалтерлік есептің
№ 6 Негізгі қорлар (құрал-жабдықтарды) есебі-деп аталатын стандартында
Негізгі құралдардың нақты бар-жогын анықтау және олардың күтіп сақталуын
бақылау мақсатында субъектілер қолданылып жүрген нормативтік, қүқықтық және
өзге де актілерге сәйкес негізгі құралдарды ауық-ауық түгендеп түрады
делінген.
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарды түгендеу жылдык
қорытыпды есеп беретін уақыт алдында қараша айының біріиен кейіи жүргізілуі
керек. Үйлерді, ғимараттарды тағы басқа жылжымайтын мүліктерді екі жылда
бір рет, ал кітапхана қорларын бес жылда бір рет түгендеуге болады.
Негізгі құралдарды жоғарыда көрсетіліп жазылған мерзімдерден бұрын,
яғни жиі түгендеу мынандай жағдайларда жүргізіледі:
• негізгі құралдарға жауапты адам қызметінен ауысканда;
• негізгі құралдар үрланған, жоғалған жағдайда;
• өрт немесе басқа да кенеттен болған табиғи апат
жағдайларына байланысты;
• шаруашылық субъектісі бір бағынышты органнан екінші орган
қарамағына ауыстырылғанда, т.б. жағдайларда.
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарға түгендеу жұмысын жүргізу
үшін тағайындалған комиссия жұмыс жүргізуден бұрын мыналарды толық тексеріп
алулары қажет:
• инвентарлық карточкалардың, инвентарлық кітапшалар инвентарлық
тізімнің бар немесе жоқтығын жоне олардың жағдайын;
• негізгі құралдардың төлқұжаттарының немесе техникалық құжаттарының
бар немесе жоқтығын және олардың жағдайын;
• жалға алынған немесе берілген, уақытша пайдалануға және сақтауға
берілген немесе алынған негізгі құралдардың тиістін құжаттарының бар немесе
жоқтығын.
• Егер ондай тиісті құжаттар болмаған жағдайда негізгі құралдарға
жауапты адамдардан ол құжаттарды табуын талап ету қажет. Егер бухгалтерлік
есептің регистрларында немесе техникалық құжаттарда қателіктер жіберілген
болса, онда ол қателіктерді анықтап құжаттарға тиісті өзгерістер енгізу
керек.
• Негізгі құралдарға түгендеу жүргізу барысында комиссия міндетті
түрде объектілерді мұқият қарап шығып түгендеу тізіміне олардың толық атын,
қандай жұмысқа арналғандығын, инвеитарлық номері мен негізгі техникалық
көрсеткішін, бастапқы кұны мен тозу құнын, тағы да басқа керекті
мәліметтерді енгізіп жазулары керек. Түгендеу барысында шаруашылық
субъектісінің балансына бұрын есепке алынбаған, сондай-ақ есеп
регистрларында сипаттайтын мәліметтері дұрыс көрсетілмеген немесе тіпті
көрсетілмеген негізгі құралдар табылған жағдайда түгендеу тізіміне олар
жайлы жетіспейтін мәліметтер дұрыс және толықтырылып толтырылуы керек.
Бұрын есепке алынбаған объектілер ағымдағы (түгендеу жүргізілген
уақыттағы) баға бойынша, ал олардың тозу құны ол негізгі құралдың сол күнгі
техникалық жағдайына қарап анықталып, субъектінің балансына кіріске
алынады. Бұл объектіге қойылған нарықтық бағасы мен тозу құны тиісті
түгендеу актісіндс көрсетілуі қажет. Егер құрылыстың, үйдің ғимараттың
жарым жартылай бұзылуы немесе оларға қосымша істелген күрделі жұмыстар
(жанама салынған үй, қосымша салынған қабаттар, т.б.) түгендеуіге дейін
есепке алынбаған жағдайда комиссия тиісті құжаттар бойынша объектінің
бастапқы құнының өсуінің немесе кемуінің нақты сомасын анықтап оларды
түгендеу тізіміне енгізуі керек. Сонымен қатар комиссия бұл қосымша
жұмсалған қаржының немесе қосымша шығынның есеп регистрлеріне
жазылмай қалуына кінәлі адамдарды анықтауы керек.
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарға түгендеу жұмысы
жүргізілетін уақытта басқа жақта болатын (тасымалдау құралдары, басқа жаққа
күрделі жендеуғе жіберілген негізгі құралдар,т.б.) объектілерге басқа жаққа
жібермей тұрып, алдын ала тексеріп түгендеу тізіміне енгізу керек.
Машиналар мен жабдықтар және күш беру қондырғылары түгендеу тізіміне
инвентарлық номері, зауыттық номері тағы басқа көрсеткіштері көрсетіліп
тіркеледі.
Біртектес, құндары бірдей, бір уақытта шаруашылық субъектісіне келіп
кіріске алынған шаруашылық құралдарының аттарымен қатар сандары да
жазылады. Пайдалануға жарамайтын, жөндеуге, бұрынғы қалпына келтіруге
келмейтін негізғі құралдар түгендеу тізіміне енгізілмейді. Оидай негізгі
құралдарға пайдаланылған уақыты мен тозуының себеитері жазылып бөлек акт
жасалынады. Шаруашылық субъектісінің меншігіндегі негізгі құралдармен қатар
жалға алынған негізгі құралдарына да түгендеу жүргізіледі. Түгендеу
тізімінің бір данасы негізгі құралдарды жалға берген заңды тұлғаға, яғни
негізгі құралдың иесіне жіберіледі.
Шаруашылық субъектісінің бухгалтериясы негізгі құралдарға түгендеу
жүргізудің нәтижесін анықтау үшін салыстыру ведомосын жасайды. Мұндай
ведомость түгендеу барысында анықталған косіпорынның бухгалтерлік есеп
мәліметтері мен ақиқаттарына сәйкес келмейтін бұрын есепке алынбаған, яғни
артық шыққан немесе кем шыққан негізгі құралдарға жасалынады. Түгендеу
жүргізу комиссиясы өз шешімін шығарады. Бұл шешімді шаруашылық
субъектісінің басшысы бекітуі керек.
Түгендеу нәтижесі бухгалтерлік есепте былайша жазылады артық шыққан,
яғни бұрын есепке алынбаған негізгі құралдардың кіріске алуына 12-Негізгі
құралдар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.