Қазақстан Республикасының шетел инвестициясын тарту жолдары



Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Инвестициялық байланыстар мен оларды жүзеге асыру жолдарының приоритетті бағыттары.
2. Шетел инвестицияларын тартудың негізгі формалары.
3. Шетел инвестицияларын бақылау.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасының Үкіметі 1991 жылы мемлекеттің социалистік негізін трансформациялау мәселесімен интенсивті түрде айналыса бастады. Бұл саясаттың негізгі бағыты жоспарлау экономикасынан нарықтық экономикаға өту мен экономикалық дағдарыстан шығу болды.
Осыған орай ел экономикасын рефомалаудың мынадай бағыттары белгіленді:
1) Социалистік экономикадан кейінгі қайта құру;
2) Дағдарысқа қарсы бағдарлама;
3) Макроэкономикалық тұрақтандыру;
4) Дүниежүзілік дағдарысты еңсеру;
5) Экономикалық өрлеуді қамтамасыз ету.
Осылардың 3-бағыты, немесе кезеңінде ұлттық экономиканы либерализациялауға көп көңіл бөлінді. Осының негізінде шетел капиталының қарқынды тартылуы орын ала бастады.
Шетел инвестицияларының сол кездегі маңызы өте жоғары болды. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында шетел инвестицияларының көптеп тартылуы жаңа мемлекеттің дүниежүзілік стандартқа сәйкес екендігінің және оның әлем елдерімен интеграциялық қатынасқа түсуге дайын екендігінің айғақ белгісі еді. Олар өз маңызын бүгінгі таңда да жоғалтқан жоқ. Қазіргі кезде шетел инвестицияларының мөлшері 10 млрд. АҚШ долларынан асты. Одан әрі де көбеюде.
Осы инвестицияларды тартудың маңызы неде? Олардың қандай формалары бар? Шетел инвесторларын бақылау керек пе? Осы сұрақтарға жауап іздеп көрейік.
1. С.Сагындыкова “Иностранные инвестиции в Казахстане”, Анализ и прогноз инвестиционных процессов в экономике. / Алматы, Ғылым 1994 ж.
2. Д.Қабдиев, Қ.Оқаев, К.Қажымұрат, М.Спанов, Ф.Әлжанова. Қазақстан экономикасы / Қазақ Ұлттық Энциклопедия, 5-том, Алматы, Қазақ энциклопедиясының бас редакциясы 2003 ж., 309-б.
3. Кредиты дают тем, кому верят // Казахстанская парвда, 2000 г., 25-октября, №271-272., 4-б.
4. Б.Байтелесова “Иностранные инвестиции в Казахстане” // Деловая неделя, 1997 г., №11 (239), 21-марта, 11-б.
5. Л.Усенбекова, К.Малмакова “Иностранные инвестиции в Казахстане” // Рынок ценных буиаг Казахстана, 2000 г., №6, 42-43 б.б.
6. Джумабаева З.Р. “Иностранные инвестиции как фактор реструктуризации национальной экономики Республики Казахстан” // Вестник университета “Қайнар”, 2002 г., №2, 34-37 б.б.
7. Г.Садыров “Инвестиционный аспект в развитии машиностроительного комплекса” // АльПари, 2002 г., №1, 47-б.
8. А.Иконников. ““КазТрансОйл”: пять лет эффективной деятельности”.// Континент. 2002 г. 4 -17 сентября. №17 (79). 34-б.
9. “Нефтегазовая вертикаль Казахстана”// Континент. 2002 г. 6 – 19 марта. №5 (67). 11-б.
10. А.Иконников. “Китайский маршрут, и не только”// Континент. 2003 г. 8 – 21 октября. №19 (106). 24-25 б.б.
11. А.Иконников.“Лучше поздно, чем никогда”// Континент. 2003г. 3 -16 декабря. 40-42 б. б.
12. Г. Нажметдинова.“проблемы региона – наши заботы”// Экологический Курьер. 2001г. 25 апреля. 2-б.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасының шетел инвестициясын тарту жолдары.

Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Инвестициялық байланыстар мен оларды жүзеге асыру жолдарының
приоритетті бағыттары.
2. Шетел инвестицияларын тартудың негізгі формалары.
3. Шетел инвестицияларын бақылау.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе.

Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасының Үкіметі 1991 жылы
мемлекеттің социалистік негізін трансформациялау мәселесімен интенсивті
түрде айналыса бастады. Бұл саясаттың негізгі бағыты жоспарлау
экономикасынан нарықтық экономикаға өту мен экономикалық дағдарыстан шығу
болды.
Осыған орай ел экономикасын рефомалаудың мынадай бағыттары белгіленді:
1) Социалистік экономикадан кейінгі қайта құру;
2) Дағдарысқа қарсы бағдарлама;
3) Макроэкономикалық тұрақтандыру;
4) Дүниежүзілік дағдарысты еңсеру;
5) Экономикалық өрлеуді қамтамасыз ету.
Осылардың 3-бағыты, немесе кезеңінде ұлттық экономиканы
либерализациялауға көп көңіл бөлінді. Осының негізінде шетел капиталының
қарқынды тартылуы орын ала бастады.
Шетел инвестицияларының сол кездегі маңызы өте жоғары болды.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында шетел инвестицияларының көптеп тартылуы
жаңа мемлекеттің дүниежүзілік стандартқа сәйкес екендігінің және оның әлем
елдерімен интеграциялық қатынасқа түсуге дайын екендігінің айғақ белгісі
еді. Олар өз маңызын бүгінгі таңда да жоғалтқан жоқ. Қазіргі кезде шетел
инвестицияларының мөлшері 10 млрд. АҚШ долларынан асты. Одан әрі де
көбеюде.
Осы инвестицияларды тартудың маңызы неде? Олардың қандай формалары бар?
Шетел инвесторларын бақылау керек пе? Осы сұрақтарға жауап іздеп көрейік.

Инвестициялық байланыстар мен оларды жүзеге асыру жолдарының приоритетті
бағыттары

Шетел инвестицияларының приоритетті салынуының жүйесі 1991 жылы
жасалған болатын. Осы кезде олардың 23 бөлігін көмірсутектік шикізаттың
өндірілуі мен өңдеуіне, 14-16 процентін ауыл шаруашылық салаға салынуы
керек деп шешім қабылданған. Солардың қатарына жеңіл өнеркәсіп,
металлургия, минералды шикізатты өңдеу, машина жасау, қызмет көрсету саласы
мен туризм да жатқызылды.
Сол кездегі антидағдарыстық шаралар (1992 жылдың соңы)
бағдарламаларында инвестициялық жобалардың жедел түрде жасалуы керектігі
аталып өткен. Олар Республиканың қызығушылығынан шығуы керек еді. Осындай
қызығушылықтардың қатарына мыналар енді:
1. Шетелдерде капитал салу мен шетел капиталын тарту арқылы
дүниежүзілік нарықта сұранысқа ие дайын өнім өндіру үшін
экспорттық потенциалды шикізаттық бағыттан шығару.
2. Шикізат ресурстары, жұмыс күші сияқты басқа да қолайлы ішкі
факторларды пайдалана отырып шетел инвестицияларын қарқынды
түрде тарту арқылы жүзеге асырылатын экономика салаларындағы
импортты алмастырушы өндірісті дамыту.
3. Шетелдерден дүниежүзілік нұсқаларға сәйкес ең жаңа техника мен
технологияларды тарту арқылы ғылыми-техникалық өндірісті көтеру.
4. Шетел инвестицияларын ұтымды бөлу арқылы республиканың
экономикалық тәуелсіздігін қамтамасыз ету.
5. Халықаралық саудаға қарқынды түрде қатысушы шетел инвестициялық
компанияларын тарту арқылы мемлекеттік бюджетке салық
салымдарының көлемін ұлғайту.
6. Әлеуметтік жағдайды жақсарту, жұмыс орындарының санын көбейту,
жаңа инвестициялық компанияларды құру арқылы артта қалған
аймақтарды көтеру.
Стратегиялық жоспарда мұндай шаралар ашық экономиканы қатайтады. Ал
Қазақстан үшін бұл әдіс дағдарысқа қарсы шара еді. Инвестициялық саясатты
жүргізу барысында тек елдің қызығушылығы ғана ескерілмеуі керек, яғни
капиталды экспорттаушы мемлекеттердің мақсаттары да ескерілуі керек.
Марксизмнің классиктерінің өздері капиталдың сыртқа шығуының негізгі
себебінің оның басқа елдерде орналастырылу арқылы көбірек пайда әкелуінде
екенін атап өткен болатын. Әсіресе бұл экономикалық дамуы жағынан төмен
жатқан мемлекеттерге қатысты, өйткені бұл елдерде капитал аз, жер бағасы
төмен, табиғат ресурстары мен шикізат арзан. Трансұлттық корпорациялар осы
принципті басшылыққа ала отырып өз капиталын дамушы елдерге шығарады.
Сонымен қатар, олардың көзқарасы бойынша, шетелдік кәсіпкерлік:
▪ Сыртқы салымдардың тұрақтануына;
▪ Экспорттық нарықтың кеңеюіне;
▪ Жеткіліксіз шикізат және энергетикалық ресурстардың тұрақты
жеткізілуіне әсерін тигізуі керек.
Осыған орай инвестициялық іс-әрекеттердің екі жақты да
қанағаттандыратын формасы қолданылуы қажет.

Шетел инвестицияларын тартудың негізгі формалары.

Республика үшін инвестициялық несиелер де, (тура, портфельді)
инвестициялар да қажет. Бірақ нақты бір форманы таңдамас бұрын дүниежүзілік
капитал экспортында болып жатқан тенденцияларды ескеру қажет.
Қазіргі кезде инвестиция тартудың мынадай формалары бар: 1) Тура
инвестициялар; 2) Портфельдік инвестициялар; 3) Банктік (инвестициялық)
несиелер; 4) Ресми несиелер.
Экономикалық реформалар жағдайындағы елдер үшін негізінен ресми
несиелер, халықаралық ұйымдардың несиелері мен үкімет кепілдігіне ие
банктік несиелер тән болып келеді (60-70%). Ал тура және портфельдік
инвестициялардың аз болуы инвестиция тартушы мемлекеттердің ішкі
экономикалық тұрақсыздығы мен ішкі қаржы нарықтарының дамымағандығына
байланысты.

Тура инвестициялар. Инвестиция тартудың ең тиімді формасы – тура
инвестициялар. Ол бірлескен және толықтай шетел кәсіпорындарының құрылуы
арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл форманың таңдалуы экономикалық және
саяси проблемалардың араласпауымен қызығушылыққа ие. Тура инвестициялардан
бас тартып, мемлекеттік қарызға көбірек көңіл бөлген елдер үлкен қарызға
ұшырап, экономикалық дағдарысқа тап болып отырған. Сондықтан шетел
компанияларының инвестицияларын жекешелендіру үшін тарту қажет. Тура шетел
инвестициялары ғана өте қымбат тұратын несиелердің орнын басып, нарықтық
экономика негіздерін дамыта алады.
Қазақстан үшін тура инвестициялардың тағы бір тиімді жағы – шетел
инвесторларының өзі үшін жұмыс істеуі. Тура инвестициялар шетел
компаниялары үшін үлкен перспективалар ашып, олардың өндіріске қажетті
құрал-жабдықтарды тез арада әкелуіне септігін тигізеді. Бұл инвестициялар,
сонымен қатар, дамушы ел үшін монополияға қарсы саясаттың негізі бола да
алады. Шетел компанияларын өз нарығына енгізу арқылы мемлекет ұлттық
кәсіпорындардың да жұмысқа құлшынысын арттырады. Тура инвестициялар оларды
дұрыс пайдалану жағдайында экспорт диверсификациясына, қосымша жұмыс
орындарының пайда болуына жағдай жасайды. Сонымен қатар, шетел несиелеріне
қарағанда мемлекеттік қарызды көбейтпей, валютаның сыртқа кетуінің қарқынын
төмендетеді. Осыған байланысты барлық дамушы елдер тура инвестицияларды
тартуға тырысады. Бірақ дамушы елдердің барлығы бұған қолын жеткізе
бермейді. Тек салыстырмалы түрде өндірісі мен инфрақұрылымы дамыған,
трансұлттық компаниялармен дұрыс қарым-қатынас жасай алатын жақсы
даярланған әкімшілігі бар елдер ғана бұл істе жақсы нәтижелерге жете алады.
Мұндай аз мемлекеттерге негізінен кейбір латын америкасының елдерін
жатқызуға болады. Сондықтан Қазақстан үшін шетел инвестицияларын тек тартып
қана қоймай, оларды дұрыс пайдалану өте маңызды.
Инвестициялық шаралар алғашында тек ең қарапайым екі жақты несиелер
негізінде жүргізілген. Оның үстіне, олар мемлекет арқылы немесе оның
кепілдігімен жүзеге асырылды. Бірақ 1993 жылдан бастап Республика аумағында
алғашқы тура инвестициялар тіркеле бастады. Әрине, алғашқы кезеңде тура
инвестицияларының көлемі аз болды. Мысалы: 1995 жылы олардың жалпы капитал
салымдарының көлеміндегі үлесі тек 1,5%-ке ғана тең болды. 1999 жылы ол
елдегі барлық инвестиция көлемінің 42%-не дейін жетті. Олардың негізгі
үлесін АҚШ (барлық тура шетел инвестицияларының 13 бөлігіне ие),
Ұлыбритания (18,8%) және Оңтүстік Корея (12,1%) алып отыр. Экономикалық
ақпарат орталығының хабарлауынша, 1993-1999 жылдар аралығындағы елімізге
енген инвестициялардың жалпы көлемі 8,8 млрд. АҚШ долларын құрады. Ал 2000
жылы инвестициялардың көлемі 10 миллиард АҚШ долларына дейін жетті. Көп
жағдайда осы аталған ірі капитал салымдарының арқасында еліміз өнеркәсіптің
негізгі салаларындағы дағдарыстан шықты: мұнай-газ өндіруде, қара және
түсті металлургияда, электр энергетикасында. Осы инвестициялар негізінде
Қарағанды металлургия комбинаты, Соколов-Сарыбай кен өндіру бірлестігі, кен
өндіру мен түсті металдар мен ферроқорытпалар жасаумен айналысатын
Қарағанды, Шығыс-Қазақстан, Павлодар облыстарының технологиялық кешендері,
барлық дерлік мұнай өндіруші кәсіпорындар мен энергетикалық объекттер
қалпына келтірілді. Аталған салалар шетел инвесторлары үшін ең тартымды
болып табылады.
Жоғарыда атап өткеніміздей, тура шетел инвестициялары үшін ең тартымды
салаға мұнай-газ өндірісі жатады. Оған салынатын салымдар жылдан-жылға
артуда.
Республика мұнайымен жұмыс істейтін шетел инвесторлары.
Тәуелсіздік алғаннан бергі 10 жылдан аса мерзімде ел экономикасын
сауықтыруға, әлеуетін арттыруға салынған шетелдік инвестицияның, шетелдік
инвесторлардың дені мұнайлы өлкелерге бет бұруда. 2002 жылғы дерек бойынша,
тек Атырау облысының өзінде 200-дей шетелдік және бірлескен кәсіпорындар
жұмыс істеді.
Жалпы, еліміздің мұнай ресурстарының 80%-ын шетел компаниялары
басқарады. Мұнда АҚШ, Канада, Батыс Еурапа, Украина т. б. Шет елдерінің
мұнай компаниялары жұмыс атқаруда. Ең ірілері қатарына біріктірілген
“Шеврон Тексако”, “ОКИОК”, “Лукойл”, “ССЛ”, “Керсал”, “Теңізшевройл” ж. т.
б. Компанияларын жатқызуға болады.
“Шеврон Тексако” корпорациясы соңғы 10 жылға жуық уақыт ішінде
Қазақстанға 4 млрд. АҚШ доллары шамасында инвестиция салды. Бұл қаржы,
негізінен, Теңіз мұнай кешеніндегі өндірісті кеңейтуге және Каспий тұрба
құбыры консорциумының (КТК) құрылысына жұмсалды. КТК 2001 жылы Теңіз-Қара
теңіз құбыр жүйесіне мұнай толтыру әрекетін бастады. Кейін мұнай
Новороссийсктен дүниежүзілік нарыққа кетті. Осы 1580 шақырымды мұнай құбыры
шикізаттың Қара теңіз бассейні аймағына еркін шығуын қамтамасыз етеді. КТК
алдағы 40 жыл бойы акционерлердің табысын жоғарылатпақ. Алдын-ала
өткізілген санаулар бойынша, біздің ел салық пен басқа да бюджетті салымдар
түрінде 8 миллиард АҚШ долларынан астам қаржыны иемденеді.
“Шеврон Тексако” инвестициялық портфелі өте ауқымды. Оның ішінде
Қазақстан үлесі 5%-дан жоғары. Бұл мөлшердің 2010 жылы 10%-ға жеткізілуі
жоспарланып отыр. Жалпы бұл корпорация дүниежүзінің 180-нен аса елдерінде
жұмыс істейді. Ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Инвестиция, бизнеске инвестиция тартуды жүзеге асыру және жетілдіру жолдары
Шетел инвестицияларының ұлттық экономиканың дамуындағы ролі
Қазақстан экономикасында шетел инвестициясын қолдану тиімділігі
ШЕТЕЛ ИНВЕСТИЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДАҒЫ РӨЛІ
Шетел инвестицияларын тартудың жетілдіру жолдары
Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын тарту: мәселелері және шешілу жолдары
Шетел инвестицияларын экономикаға тиімді тартудың мемлекеттік саясаты
Инвестициялар мәні, маңызы және түрлері
ҚР-да инвестициялық процестерді мемлекеттік реттеудің жағдайы мен перспективалары (сала деректерінде)
Қазақстан Республикасының инвестициялық саясаты: тенденциясы мен нәтижелері
Пәндер