Корпорациялық табыс салығы туралы
КІРІСПЕ 3
Ι САЛЫҚ ҰҒЫМЫ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ 5
1. Салық ұғымы және оның мәні 5
2. Салықтардың жіктелуі және түрлері 8
ΙΙ КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЮДЖЕТ КІРІСТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ РӨЛІ 12
1. Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны,
құрылу негіздері 12
2. Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу тәртібі 18
3. Корпорациялық табыс салығының бюджет кірістерін қалыптастырудағы рөлі 22
ҚОРЫТЫНДЫ 26
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 27
Ι САЛЫҚ ҰҒЫМЫ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ 5
1. Салық ұғымы және оның мәні 5
2. Салықтардың жіктелуі және түрлері 8
ΙΙ КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЮДЖЕТ КІРІСТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ РӨЛІ 12
1. Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны,
құрылу негіздері 12
2. Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу тәртібі 18
3. Корпорациялық табыс салығының бюджет кірістерін қалыптастырудағы рөлі 22
ҚОРЫТЫНДЫ 26
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 27
Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы даму кезеңі қоғамдық құрылыспен қатар экономикалық, шаруашылық және қаржылық салаларда түбегейлі өзгерістермен сипатталады. Экономикадағы және шаруашылық салалардағы зандарды және нарық заңнамаларын қолданудағы нарықтық қатынасқа көшу, нарықтық құрылымды құру мен іске асыру біздің көзқарасымыз бен ісімізді түбегейлі өзгертеді. Біз жаңа мемлекет болып қалыптасып, өзінің жоспарларын жүзеге асыру үшін қаржы қажет болады, сондықтан әрбір мемлекет сияқты Қазақстан Республикасыда салық саясатын жүргізеді.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке толенетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың езінің функцияла-ры мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жүмылдыратын үлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуы-ның бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері озгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сүрау салу-ларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына эсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтар-лықтай өрбіді. Мсмлекет қүрылымының өзгеруі, өркендеуі орқа-шан салық жүйесінің қайта қүрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салық дегеніміз бюджетке төленетін міндетті төлем. Бұл төлемдерді алдын ала белгіленген мөлешерде және Қазақстан Республикасының Салық заңнамалары мен Кодексі арқылы реттеледі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі КРСО құлдыраған кезде 1991 жылы құрылды. Бұл бізді мемлекет болып өз саясаттарымыз жүзеге асырудағы алғашқы шараларымыздың бірі болып есептелінеді. Салқы қызметі органдары салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай – ақ салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындалуына салық бақылауын жүзеге асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі. Салық қызметі органдары уәкілетті мемлекеттік орган мен салық органдарынан тұрады. Салық органдарына аймақаралық салық комитеттері, облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша салық комитеттері, аудандар бойынша салық комитеттері жатады. Арнайы экономикалық аймақтар құрылған жағдайда бұл аймақтардың аумағында салық комитеттері құрылуы мүмкін.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке толенетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың езінің функцияла-ры мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жүмылдыратын үлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуы-ның бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері озгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сүрау салу-ларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына эсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтар-лықтай өрбіді. Мсмлекет қүрылымының өзгеруі, өркендеуі орқа-шан салық жүйесінің қайта қүрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салық дегеніміз бюджетке төленетін міндетті төлем. Бұл төлемдерді алдын ала белгіленген мөлешерде және Қазақстан Республикасының Салық заңнамалары мен Кодексі арқылы реттеледі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі КРСО құлдыраған кезде 1991 жылы құрылды. Бұл бізді мемлекет болып өз саясаттарымыз жүзеге асырудағы алғашқы шараларымыздың бірі болып есептелінеді. Салқы қызметі органдары салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай – ақ салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындалуына салық бақылауын жүзеге асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі. Салық қызметі органдары уәкілетті мемлекеттік орган мен салық органдарынан тұрады. Салық органдарына аймақаралық салық комитеттері, облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша салық комитеттері, аудандар бойынша салық комитеттері жатады. Арнайы экономикалық аймақтар құрылған жағдайда бұл аймақтардың аумағында салық комитеттері құрылуы мүмкін.
1. «Қаржы», С.Құлпыбаев. Алматы, 2007ж.
2. «Салық Кодексі», Алматы, 2009ж.
3. «Жергілікті салықтар мен алымдар» М.Т.Құжабаева, Б.Ж.Ермекбаева, О.Б.Бурабаева. Алматы, 1998ж.
4. «Жалпы мемлекеттік салықтар» Б.Ж.Ермекбаева.
5. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы», Алматы « Жеті жарғы » 2009ж.
6. «Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы» (Салық кодексі). – Алматы: ЮРИСТ, 2006ж.
2. «Салық Кодексі», Алматы, 2009ж.
3. «Жергілікті салықтар мен алымдар» М.Т.Құжабаева, Б.Ж.Ермекбаева, О.Б.Бурабаева. Алматы, 1998ж.
4. «Жалпы мемлекеттік салықтар» Б.Ж.Ермекбаева.
5. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы», Алматы « Жеті жарғы » 2009ж.
6. «Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы» (Салық кодексі). – Алматы: ЮРИСТ, 2006ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
Ι САЛЫҚ ҰҒЫМЫ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ 5
1. Салық ұғымы және оның мәні 5
2. Салықтардың жіктелуі және түрлері 8
ΙΙ КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЮДЖЕТ КІРІСТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ
РӨЛІ 12
1. Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны,
құрылу негіздері 12
2. Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу тәртібі 18
3. Корпорациялық табыс салығының бюджет кірістерін
қалыптастырудағы рөлі 22
ҚОРЫТЫНДЫ 26
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 27
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы даму кезеңі қоғамдық
құрылыспен қатар экономикалық, шаруашылық және қаржылық салаларда түбегейлі
өзгерістермен сипатталады. Экономикадағы және шаруашылық салалардағы
зандарды және нарық заңнамаларын қолданудағы нарықтық қатынасқа көшу,
нарықтық құрылымды құру мен іске асыру біздің көзқарасымыз бен ісімізді
түбегейлі өзгертеді. Біз жаңа мемлекет болып қалыптасып, өзінің жоспарларын
жүзеге асыру үшін қаржы қажет болады, сондықтан әрбір мемлекет сияқты
Қазақстан Республикасыда салық саясатын жүргізеді.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бұл мемлекет біржақты тәртіппен
заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке
толенетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың езінің функцияла-ры мен
міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жүмылдыратын үлттық табыстың бір
бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуы-ның бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері озгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен
сүрау салу-ларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
эсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтар-лықтай өрбіді. Мсмлекет
қүрылымының өзгеруі, өркендеуі орқа-шан салық жүйесінің қайта қүрылуымен,
жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салық дегеніміз бюджетке төленетін міндетті төлем. Бұл төлемдерді алдын
ала белгіленген мөлешерде және Қазақстан Республикасының Салық заңнамалары
мен Кодексі арқылы реттеледі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі КРСО
құлдыраған кезде 1991 жылы құрылды. Бұл бізді мемлекет болып өз
саясаттарымыз жүзеге асырудағы алғашқы шараларымыздың бірі болып
есептелінеді. Салқы қызметі органдары салық және бюджетке төленетін басқа
да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының және
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық
және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай – ақ салық
төлеушілердің салық міндеттемелерін орындалуына салық бақылауын жүзеге
асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі. Салық қызметі органдары уәкілетті
мемлекеттік орган мен салық органдарынан тұрады. Салық органдарына
аймақаралық салық комитеттері, облыстар, Астана және Алматы қалалары
бойынша салық комитеттері, аудандар бойынша салық комитеттері жатады.
Арнайы экономикалық аймақтар құрылған жағдайда бұл аймақтардың аумағында
салық комитеттері құрылуы мүмкін. Салық органдары тиісті жоғары тұрған
салық қызметі органына төменнен жоғары қарай тікелей бағынады және
жергілікті атқарушы органдарға жатпайды. Уәкілетті мемлекеттік орган салық
органдарына басшылық жасауды жүзеге асырады. Салық органдарының бірінші
басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы
тағайындайды. Қазақстан республикасының Салық комитетінің Қаржы
министрлігіне қарайды. Алматы бойынша Салық комитеті алты аудандық Салық
комитетін басқарады. Қаржы министрлігінен келген барлық нұсқаулар осы
Алматы қаласы бойынша Салық комитетіне келеді, ал ол нұсқауларды аудандық
Салық комитеттеріне таратады. Әрбір Қазақстан Республикасының азаматтары
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес және Қазақстан
Республикасының Салық Комитетінің міндеттеріне қарай мемлекеттік бюджетке
салық төлеуге міндетті. Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті
төлемдерді Қазақстан Республикасының Салық Кодексі заңдары арқылы
реттеледі. Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының
негізгі бағыты немесе салық саясатының басты мақсаты – салық жүйесін құру
және оның тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін салық механизмін іске
асыру.
Қазіргі кезде бухгалтерлік есеп ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның
қаржылық жағдайын сипаттап, басқарушы шешім қабылдаудың негізі. ҚР
аймағында әрекет етіп тұрған барлық субъектілерге қаржылық есеп беруді және
бухгалтерлік есепті жүргізу міндеттілігі жүктеледі. Жалпы алғанда салық
міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып
табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі. 2001 жылғы 12 маусымда
№209-11 Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы (өзгертулер және толықтырулармен) салық Кодексі
қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар
мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.
Мемлекеттік бюджет─жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөліп пайдалану, жұмсау
үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады.
Бюджеттің қаржысы экономиканы дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын
және мәдени деңгейін көтеруге және басқа да мақсаттарға пайдаланылады. Жеке
және заңды тұлғалардан алынатын салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың
негізгі көзі болып табылады.
Ι САЛЫҚ ҰҒЫМЫ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
1. Салық ұғымы және оның мәні
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық қүрылысы мен
саяси іс-бағытына қарамастан үлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі
—үлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық қүралы, мемлекеттің кірістері
және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмүны нақты түрде көрінеді, ал
салықтардың әлеуметгік-экономикалық мәні, олардың түрлері мен ролі қоғамның
экономикалық қүрылысымен, мемлекеттің таби-ғатымен және функцияларымен
айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды толеу әрбір азаматтың
қасиетті боры-шы деген еді.
Қазақстан Республикасы Конституциясынын 35-бабында: заң-ды түрде
белгіленген салықтарды, алымдарды жоне езге де міндетті төлемдерді толеу
әркімнің борышы өрі міндеті болып табылады, —деп жазылған.
Салықтарда ежедден салық жуктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің екі
қагидаты қалыптасқан:
1) пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
2) "қайыр көрсету" (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салу-дың
қағидаттарын пайдалану салық молшерлемелерін белгілеуге және табыстың
өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты үтымды үйымдастырудың классикалык, қагидаттарын бүрын А.Смит
үсынған еді. Олар мынаган саяды:
1) салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты);
2) салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала және дәл анықталуы
керек (анықтылық қағидаты);
3) әрбір салық салық төлеуші үшін неғүрлым қолайлы уақыт-та және
әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қагидаты);
4) салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағида-ты).
Бүл қағидаттарды пайдалану салық салуда зорлық-зомбылықты жоқ етті,
бүл процеске реттемелеуді енгізді және А.Смитке "са-лықтар—оны
төлейтіндерге қүлшылықтың нышаны емес, бостан-дықтың нышаны" деп қорытынды
жасауға мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қагидаттардың
түжырымдамала-ры дәледдеңці, толықтырылды.
Салық салудың қазіргі қагидаттары мыналарға саяды.
1. Салық салудагы оділдік қагидаты скі аспектіде қарастыры-лады:
а) "деңгейлес тендікке" жету - салық толеушілердің табыста-рына тең
жағдайда біркелкі салық салынады;
е) "сатылас тендікті" сақтау — жеке түлғалардың табыстарына салық салу
табыстардың бір бөлігін қайта бөлу үшін прогрессивті шәкіл бойынша
сараланған молшерлемелерді қолдана отырып жүргізілуі тиіс.
2. Қарапайымдылық қагидаты. Салық механизм! салық төлеушіге түсінікті
болуы тиіс, ол рабайсыз әрі күрделі болмауы керек.
3. Салықтардың анықтығы — алдын ала белгіленген шарттар мен
талаптардың мызғымас тендігі елдің барлық аумағында және барлық шаруашылық
жүргізуші субъектілер үшін түсіндіру мен қолданудың біркелкілігі.
4. Жеңілдіктердің ең аз саны. Жеңілдіктер қүндық үйлесімдерді
бүрмалайды және салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға әдейі қояды.
5. Салык, салудың экономикалык, бейтараптыгы. Салықтар эко-номиканың
жүмыс істеуін жақсартуға және инвестициялардың өсуіне кедергі жасамауы
тиіс.
6. Экономикалық қатынастар бойынша осы едцің басқа әріптес елдермен
салықтардың негізгі түрлері бойынша салық мөлшерлемелерінің салыстырмалыгы.
Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық жоне бюджстке
төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің міндеттілігі, салық салудың
айқындылығы, әділдігі, салық жүйесінің біртүтастығы және салық заңнамасының
жариялылығы қағидаттары негізделеді.
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемслерін толық
көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.
Салықтар жөне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлем-дер айқын
болуға тиіс. Салық салудың айқындыгы салық төлеушінің салықтық
міндеттемелсрі туындауының, орындалуының және тоқ-татылуының барлық
негіздері мен тәртібін салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Еліміздегі салық салу жалпыга бірдей жоне міндетті болып табылады.
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тиым са-лынады.
Қазақстанның салық жуйесі оның бүкіл аумагында барлық салық
төлеушілерге қатысты бірыцгай болып табылады.
Салық салу мәселелерін рсттейтін нормативтік-құқықтық актілер ресми
басылымдарда міндетті түрде жариялануга жатады.
Мемлскетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан
алуан қоғамдық қажеттерге кейін иесіз пайдаланылуы болып табылады. Осысымен
салықтардың мемлекет, сондай-ақ басқа жсргілікті органдар белгілейтін түрлі
міндетті мақсатты жар-налардан, толем аударымдарынан айырмашылығы болады.
Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмүны олар атқаратын
функцияларда толық ашыла түседі. Жалпы қаржы категориясы түрғысынан
салықтар қосалқы категория болып та-былатындығын есте үстаған жон,
сондықтан қаржыға қатысты салықтардың функцияларын қаржының болгіштік
функциясы-ның қүрамдас қосалқы функциясы ретінде қарастырған жон.
Қазіргі кезде салықрр фискалдық, ретгеуші және қайта болу сияқты
негізгі үш функция орындайды. Бүлардың әрқайсысы осы қаржы категориясының
ішкі белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін білдіреді.
Фискалдық функция — барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
комегімен бюджеттік қор қалыптасады, мұның озі салықтардың қогамдық
міндеттерін арттыра түседі. Өйткені салықтар мемлекеттік бюджеттің
кірістерін толыстыра отырып, эко-номиканы, өлеуметтік-модени шараларды
жүзеге асыруды қамта-масыз етеді.
Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономика-лык қызметінің
үлғаюымен байланысты пайда болады. Ол үлттық шаруашылықтың дамуына
қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ықпал етеді. Бүл орайда салықтардың
нысандарын тандау, олар-дың молшерлемелерінің, алу әдістерінің озгеруі,
жеңілдіктер мен шегерімдер пайдаланылады. Бүл реттеуіштер қоғамдық үдайы
ондірістің қүрылымы мен үйлесіміне, қорлану мен түтыну колеміне ықпал
етеді.
Қайта болу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір болігі
мемлекеттің қарамағына отеді. Бүл функцияның іс-әрекетінің ауқымы жалпы
үлттық онімде салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады; ол үлттық
табыстың мемлекеттендірілу дәрежесін корсетеді: бүл үлес 1997 жылы — 19,7%,
1998 жылы — 16,6%, 1999 жылы - 17,4%, 2000 жылы — 22,6%, 2001 жылы -22,2%
болды (Ұлттық қорды есепке алғанда – 25%), 2003 жылы – 21.3% (Ұлттық қорды
есепке алғанда – 25.3%) болды.
Мемлекет салык, саясатын — салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның
оның нақтылы кезеңіндегі олеуметтік-эконо-микалық және басқа мақсаттар мен
міндеттеріне қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.
2. Салықтардың жіктелуі және түрлері
Салықтарды салу объектісі бойынша олар тікелей және жанама салықтар
болып болінеді.
Тікелей салықтар — салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен тікелей
төленген салықтар. Олар оз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі.
Нақты салықтар салық толеушілердің мүлкінің (меншігінің) кейбір түрлеріне
(үй, жер, кәсіп, ақшалай капитал және т.с.с.) салынады. Жеке тура салықтар
— бүл жеке адамдар заңи үйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын
салықтар. Нақты салықтардан айырмашылығы жеке салық салу әрбір салық
төлеушінің жеке табысы мен мүлкін де, оның қаржы жағдайын да ескереді.
Жанама салықтар — бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
салық толеушінің кірістері мен мүлкіне тікелей байланысты емес салықтар.
Жанама салықтарға қосылған қүнға салынатын салық, акциздер жатады. Жанама
салықтарға сон-дай-ақ сыртқы экономикалық қызметтен түсетін түсімдер де
(кеден баждары түріндегі, экспортқа және импортқа салынатын салық түріндегі
кеден кірістері, ішкі рынокта сатылатын тауарлар бағасы мен олардың
фактуралық қүнының айырмасы) жатады.
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді.
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе қызметтің
тарифіне) қосылатындығында, кіріктірілетіндігінде. Бүл жағдайда салықты
тауардың (қызметтің) нақты түтынушысы толейді, алайда түтынушы мен мемлекет
арасында тікелей байла-ныс болмайды.
Салықты алатын жоне оган билік жасайтын органга қарай орталық
(жалпымемлекеттік) жоне жергілікті салықтарды ажы-ратады.
Пайдалану тортібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақ-сатты
(арнаулы) болып болінеді.
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердің бюджеттерінде шоғыр-ландырылады
және жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қаржылан-дыруға пайдаланылады.
Мақсатты (арнаулы) салықтардың нысаналы арналымы болады (мысалы, зейнетақы
толемдерін қалыптастыру үшін пайдаланылатын әлеуметтік салық).
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салықтар
және түтынуға салынатын салықтар болып ажыра-тылады. Табысқа салынатын
салықтар толеушінің салық салынатын кез келген объектіден алған
табыстарынан алынады. Тутынуга салынатын салықтар — бүл тауарлар мен
қызметтер корсетуі түтыну кезінде теленетін шығынға салынатын салықтар.
Салық салу объектілерін есепке алу жоне оларды баеалау тосілдеріне
қарай салық алудың мынадай торт әдісі колданылады: кадастрлық, салық
толеушінің мағлүмлдамасы бойынша, табысты алу көзінен үстап қалу, патенттік
негізде.
Бірінші жагдайда салықты есептеу мен оны алу, салық салу
объектілерінің нақты табыстылығын есепке алмай табыстылық (жер салығы,
мүлік салығы) нормасын корсете отырып, олардың тізімдемесі негізінде жүзеге
асырылады.
Маглумдамада салық телеушілер табыстың көлемі, қажетті жеңілдіктерді,
шегерімдерді корсетеді және салық сомасын есеп-теп, төлейді. Олар
салықтардың түрлері бойынша салық мағ-лүмдамасын есепті салык, кезеңіне
сәйкес тапсырып отырады. Мәселен, корпорациялық табыс салығын, жеке табыс
салығын, көлік қүралдарына салынатын салықты және жер салы-ғын телеушілер
(арнаулы салық режімін қолданатын заңи түлға-ларды қоспағанда) салық
органына олар бойынша мағлүмдаманы есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 31-
наурызына дейін береді.
Жеке табыс салығы бойынша мағлүмдаманы мынадай салық толеушілер:
толем козінен салық салынбайтын табыстары барлар;
түрғын үй салу мен осындай қүрылыс үшін қүрлыс материалдарың сатып
алуды іске асырғандар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке
түлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндсгі
шоттарда ақшасы бар жеке түлғалар;
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы
заңнамалық актілеріне сәйкес маглүмдама беру жонінде міндеттеме жүктелген
адамдар;
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар табыс
етеді.
Әскери қызмстшілер мсн ішкі істер органдарының қызметкерлері жеке
табыс салығы бойынша мағлүмдаманы уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген
тәртіппен үсынады.
Салық төлеушіден салық мағлұмдамасын табыс етудің белгіленген
мерзіміне дейін жазбаша отініш алған жағдайда уәкілетті мемлекеттік орган
салық мағлүмдамасын табыс ету мерзімін екі айдан аспайтын мсрзімге үзартуга
құқылы. Бірақ салық мағлүм-дамасын тапсыру мерзімін озгертпейді.
Үшінші әдіс бойынша салық толеуші жүмыс істейтін үйым-ның, мекеменің
бухгалтсриясы одан салықты табыс алынған жерде есептеп, үстайды (толейді).
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
берілетін патент негізінде төленеді. Патент — арнаулы салык, режімін
қолдану куқығын куоландыратын жоне салык, сомасының бюджетке төленгендігін
растайтын құжат.
Салықтық есептің екі әдісі қодданылады: кассалықжәне есептеу әдісі.
Кассалық, әдіске сәйкес табыстар мен шегерімдер жүмысты орындау,
қызмет корсету, мүлікті жонелту мен кірістеу және ол бойынша жасалынған ақы
толеу мезетінен бастап есепке ал-нады.
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегсрімдер ақы толеудің уақытына
қарамастан жүмысты орындау, қызмет корсету, тауарларды откізу және кіріске
алу мақсатымен тиеп жіберу мезетінен бастап есепке алынады. Бүл әдіс салық
службалары үшін қолайлырақ және оны Қазақстанның барлық толеушілері
қолдануға қабылданған. Толеушілер үшін оның кемшілігі — салық төлемдері
жеткізілім тіпті уақытында теленбеген жаг-дайда да аударылуы тиіс, бүл
айналым қаражаттарын оқшау-ландыруға үрындырады.
Қазақстан Республикасының салық жү'йесі салықтардың, алым-дардың және
баждардың түрлерін, салық қатынастарын реттейтін құқықтық нормаларды және
салык, службасының органдарын кіріктіреді.
Қазақстан Республикасындағы салықтардың түрлері:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған қүнга салынатын салық.
4. Акциздер.
5. Жер қойнауын паидаланушылардың салықтары мен арнаулы толемдері.
6. Экспортқа шыгарылатын шикі мүнайга салынатын рента салыгы.
7. Әлеуметтік салық.
8. Жер салыгы.
9. Көлік қүралдарына салынатын салық.
10. Мүлікке салынатын салық.
11. Қазақстан Республикасының жасалган келісімшарттары бойынша онімді
болу жоніндегі үлесі.
Салықтардың жөне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
сомасы "Қазақстан Республикасының бюджет кодекс!" мен тиісті қаржы жылына
арналған Республикалық бюджет туралы занда белгіленген тәртіппен тиісті
бюджеттердің кірісіне түседі.
Сөйтіп, Қазақстанның салық жүйесі салықтардың және басқа міндетті
телемдердіңтүрлері бойынша тым сараланган. Салық қаты-настарын реттеуші
қүықтық нормалар Қазақстан Республикасы-ның Салық кодексінде сараланган
және тиісті нүсқаулықтарда келтірілген. Салық службасы оргаңдары уәкілетті
мемлекеттік орган мен салық органдарынан түрады. Салық органдарына
облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша аймақаралық салық
комитеттері, ауданаралық салық комитеттері, аудандар, қалалар және
қалалардагы аудандар бойынша салық комитеттері, сонымен бірге қаржы
полициясының болімшелері жатады.
Салық службасы органдары салық және бюджетке төленетін ба-сқа да
міндетті толемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарна-ларының
толықжәне дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай-ақ салық
төлеушілердің салықтық міндеттемелерін орындауы-на салықтық бақылауды
жүзеге асырады.
"Салық" және "салық салу" үғымдарын ажырата білген жон: бірінші
жагдайда — бүл экономикалық және қаржы категориясы, екіншісінде —
экономикалық-құқықтық механизмді пайдалана отырып салық төлемдерін ондіріп
алу (есептеу және алу) процесі.
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы Корпорациялық табыс салығы.
Корпорациялық табыс салығына тоқталып кетсек.
ΙΙ КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЮДЖЕТ КІРІСТЕРІН
ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ РӨЛІ
1. Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны, құрылу
негіздері
Корпорациялық табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады ( 20
% ). Бұл салықты Ұлттық банк пен мемлекеттік мекемелерді қоспағанда
Қазақстан Республикасы резидент-заңи түлғалары, сондай-ақ Қазақстанда
қызметін түрақты мскеме ар-қылы жүзеге асыратын немесе республикадағы
коздерден табыс алатын бейрезидент-заңи түлгалар толейді. Арнаулы салық
режімін қолданушы заңи түлгалар — шагын бизнестің субъектілері, шаруа
(фермерлік) қожалықтары, заңи түлға — ауыл шаруашылыгы онімін ондірушілер,
кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлері корпорациялық табыс салығын
төлейді.
Салықтар кез-келген өркениетті мемлекеттердің негізгі кіріс көзі.
Қазақстан Республикасы аумағында қолданылып жүрген заңды тұлғалардан
алынатын барлық салықтар мен алымдардың ішінде табыс салығының алатын орны
ерекше. Әлемнің қандай мемлекеті болмасын, барлығында табысқа не пайдаға
салық салынады. Бұл экономикалық категориялардың мазмұны, әсіресе олар
салық салу объектісі ретінде қызмет атқарса, олар тұрақсыз болады. Жалпы
алғанда, пайда дегеніміз шығыстарды шегергеннен кейінгі табыс, ал табыс-
шаруашылық субъектілерінің өз тауарын,қызметін, жұмысын сатқаннан түскен
түсім. Табыс категориясы қашанда пайда ұғымынан кең екендігі белгілі.
Қазақстанда қабылданған салықтық есеп ережесіне сәйкес, табыс – бұл
есепті кезеңдегі активтердің өсуі немесе міндеттемелердің азаюы. Табыс
алынған немесе алынуға тиіс өткізу құны бойынша бағаланады. Өткізу құны
салық төлеуші мен сатып алушы немесе активтерді қолданушы арасындағы
келісіммен анықталады.
Қазақстан Республикасы өзінің 20 жылдық қысқа тарихында салық салудың
жоғарыда аталған екі кестесінде қолданып үлгірді. Қазақ ССР-нің 1991 жылғы
ақпанның 14-дегі Кәсіпорындардан, бірлестіктерден және ұйымдардан алынатын
салықтар туралы заңына сәйкес салық салу объектісі ретінде пайда алынады.
Осы заңды ауыстырған Қазақстан Республикасы Президентінің 1994 жылғы
ақпанның 12-дегі Пайда мен табысқа салық салу туралы Заң күші бар
Жарлығында салық салу объектісі ретінде табыс та, пайда да алынады. Ал 1995
жылдың 24 сәуірінде қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы заң
күші бар Жарлығы мен қазіргі Салық кодексінде де табыс салығы нысанына
тоқтады және салық салудың ерекше категориясы салық салынатын табысты
енгізеді.
Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығында заңды
және жеке тұлғаларды қамтитын табыс салығының біртұтас конструкциясы
енгізілді. Бірақ бұл субъектілер арсында олардың табыс түрлері мен оны алу
әдістерінде айтарлықтай (едәуір) айырмашылық болуы бұл біріктірудің
тиімсіздігін көрсетті және заңды және жеке тұлғаларға салық салудың екі
режимі сақталды. Бұған қоса Қаржы Министрлігі заңды және жеке тұлғалардан
алынатын табыс салығын есептеу мен төлеудің тәртібі туралы бөлек 2
нұсқаулық дайындады. Жаңа Салық Кодексінде осы кемшіліктер ескеріп Салық
Кодексінің табыс салығына байланысты ең негізгі ерекшелігі заңды және жеке
тұлғалардан алынатын табыс салығының бір тұтастығы бұзылып, жеке-жеке салық
болып бөлінген және дүниежүзілік халықаралық стандартқа сәйкес заңды
тұлғалардан алынатын табыс салығы корпорациялық табыс салығы деген жаңа
терминмен алынатын болды. Қабылданған концепцияға сәйкес корпорациялық
табыс салығының салық салу негізінде заңды тұлғалардан алынатын табыс
салығының салық салу принциптері алынған. Салық заңдылықтарының нормаларын
біркелкі түсіндіруді қамтамасыз ету, салық төлеушінің қолдануын жеңілдету,
салық тәртібін сақтау деңгейін жоғарлату мақсатында Салық Кодексінде
нормативтік-құқықтық актілерінің біргеше ережелері біріктірілген, яғни
Салық Кодексінде бұрынғы салық заңдылығындай, салықтың төлеушілері, салық
салу объектісі, Жылдық жиынтық табысты қалыптастыру әдістемесі, оны кейін
түзету мүмкіндіктері, шығындарды шегеріске жатқызу, сол сияқты табысты
анықтау, залады көшіру құқығы және бюджетке төлеуге жататын салықты есептеу
жолдары анықталған.
Табыс салғының бұрынғы есептеу әдісін сақтай отырып, жылдық жиынтық
табыс пен салықтық шегерістердің құрамын қайта қарау жолымен корпорациялық
табыс салығы бойынша салық ауыртпалығын төмендету ұсынылған.
Корпорациялық табыс салығының құрылу негізі. Корпорациялық табыс
салығы корпорациялардың табысына салынатын тікелей салық. Содай-ақ
бюджеттің реттеуші кірісі болып табылады.
Бюджеттің кірісін реттелетін және бекітілетін салықтар құрайды.
Реттелетін салықтар –қалыпты мөлшер бойынша бюджеттің әр деңгейі
арасындағы бөлінетін салықтар.
Бекітілетін салықтар –тек бір бюджетке түсетін салықтар.
Заңды тұлға дегеніміз ҚР-ның не шет мемлекеттің заңдарына сәйкес
құрылған дербес мүлкі бар, сол мүлікпен құқықтар мен міндеттерге мүліктік
және мүліктік емес қатынастарды жүзеге асыратын, сотта талапкер және
жауапкер бола алатын ұйым.
Корпорациялық табыс салығын төлеушілерге ҚР ҰБ мен мемлекеттік
мекемелерді қоспағанда, ҚР резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ ҚР-да
қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе ҚР-дағы көздерден
табыс алатын резидент емес заңды тұлғалар жатады.
Резидент заңды тұлға –ҚР-ң заңдарына сәйкес құрылған немесе оның
нақты басқару органдары Қазақстанда болатын заңды тұлға.
Резидент емес заңды тұлға –ҚР аумағында кәсіпкерлік қызметін тұрақты
мекеме арқылы жүзеге асыратын, сондай-ақ тұрақты мекеме құрмай ҚР-нан
табыстар алатын шетел заңды тұлғалары.
Табыс салығының салық салу объектілері болып:
1. салық салынатын табыс;
2. төлем көзінен салық салынатын табыс;
3. ҚР-да қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес
заңды тұлғаның таза табыс корпорациялық табыс салығы салынатын
объектілер болып табылады.
Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен көзделген
шегерімдер арасындағы айырма ретінде анықталады.
Корпорациялық табыс салығын есептеу және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ 3
Ι САЛЫҚ ҰҒЫМЫ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ 5
1. Салық ұғымы және оның мәні 5
2. Салықтардың жіктелуі және түрлері 8
ΙΙ КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЮДЖЕТ КІРІСТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ
РӨЛІ 12
1. Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны,
құрылу негіздері 12
2. Корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеу тәртібі 18
3. Корпорациялық табыс салығының бюджет кірістерін
қалыптастырудағы рөлі 22
ҚОРЫТЫНДЫ 26
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 27
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы даму кезеңі қоғамдық
құрылыспен қатар экономикалық, шаруашылық және қаржылық салаларда түбегейлі
өзгерістермен сипатталады. Экономикадағы және шаруашылық салалардағы
зандарды және нарық заңнамаларын қолданудағы нарықтық қатынасқа көшу,
нарықтық құрылымды құру мен іске асыру біздің көзқарасымыз бен ісімізді
түбегейлі өзгертеді. Біз жаңа мемлекет болып қалыптасып, өзінің жоспарларын
жүзеге асыру үшін қаржы қажет болады, сондықтан әрбір мемлекет сияқты
Қазақстан Республикасыда салық саясатын жүргізеді.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бұл мемлекет біржақты тәртіппен
заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке
толенетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың езінің функцияла-ры мен
міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жүмылдыратын үлттық табыстың бір
бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуы-ның бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері озгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен
сүрау салу-ларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
эсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтар-лықтай өрбіді. Мсмлекет
қүрылымының өзгеруі, өркендеуі орқа-шан салық жүйесінің қайта қүрылуымен,
жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салық дегеніміз бюджетке төленетін міндетті төлем. Бұл төлемдерді алдын
ала белгіленген мөлешерде және Қазақстан Республикасының Салық заңнамалары
мен Кодексі арқылы реттеледі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі КРСО
құлдыраған кезде 1991 жылы құрылды. Бұл бізді мемлекет болып өз
саясаттарымыз жүзеге асырудағы алғашқы шараларымыздың бірі болып
есептелінеді. Салқы қызметі органдары салық және бюджетке төленетін басқа
да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының және
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық
және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай – ақ салық
төлеушілердің салық міндеттемелерін орындалуына салық бақылауын жүзеге
асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі. Салық қызметі органдары уәкілетті
мемлекеттік орган мен салық органдарынан тұрады. Салық органдарына
аймақаралық салық комитеттері, облыстар, Астана және Алматы қалалары
бойынша салық комитеттері, аудандар бойынша салық комитеттері жатады.
Арнайы экономикалық аймақтар құрылған жағдайда бұл аймақтардың аумағында
салық комитеттері құрылуы мүмкін. Салық органдары тиісті жоғары тұрған
салық қызметі органына төменнен жоғары қарай тікелей бағынады және
жергілікті атқарушы органдарға жатпайды. Уәкілетті мемлекеттік орган салық
органдарына басшылық жасауды жүзеге асырады. Салық органдарының бірінші
басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы
тағайындайды. Қазақстан республикасының Салық комитетінің Қаржы
министрлігіне қарайды. Алматы бойынша Салық комитеті алты аудандық Салық
комитетін басқарады. Қаржы министрлігінен келген барлық нұсқаулар осы
Алматы қаласы бойынша Салық комитетіне келеді, ал ол нұсқауларды аудандық
Салық комитеттеріне таратады. Әрбір Қазақстан Республикасының азаматтары
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес және Қазақстан
Республикасының Салық Комитетінің міндеттеріне қарай мемлекеттік бюджетке
салық төлеуге міндетті. Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті
төлемдерді Қазақстан Республикасының Салық Кодексі заңдары арқылы
реттеледі. Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының
негізгі бағыты немесе салық саясатының басты мақсаты – салық жүйесін құру
және оның тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін салық механизмін іске
асыру.
Қазіргі кезде бухгалтерлік есеп ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның
қаржылық жағдайын сипаттап, басқарушы шешім қабылдаудың негізі. ҚР
аймағында әрекет етіп тұрған барлық субъектілерге қаржылық есеп беруді және
бухгалтерлік есепті жүргізу міндеттілігі жүктеледі. Жалпы алғанда салық
міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып
табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі. 2001 жылғы 12 маусымда
№209-11 Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер туралы (өзгертулер және толықтырулармен) салық Кодексі
қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын салықтар
мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.
Мемлекеттік бюджет─жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөліп пайдалану, жұмсау
үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады.
Бюджеттің қаржысы экономиканы дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын
және мәдени деңгейін көтеруге және басқа да мақсаттарға пайдаланылады. Жеке
және заңды тұлғалардан алынатын салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың
негізгі көзі болып табылады.
Ι САЛЫҚ ҰҒЫМЫ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
1. Салық ұғымы және оның мәні
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық қүрылысы мен
саяси іс-бағытына қарамастан үлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі
—үлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық қүралы, мемлекеттің кірістері
және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмүны нақты түрде көрінеді, ал
салықтардың әлеуметгік-экономикалық мәні, олардың түрлері мен ролі қоғамның
экономикалық қүрылысымен, мемлекеттің таби-ғатымен және функцияларымен
айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды толеу әрбір азаматтың
қасиетті боры-шы деген еді.
Қазақстан Республикасы Конституциясынын 35-бабында: заң-ды түрде
белгіленген салықтарды, алымдарды жоне езге де міндетті төлемдерді толеу
әркімнің борышы өрі міндеті болып табылады, —деп жазылған.
Салықтарда ежедден салық жуктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің екі
қагидаты қалыптасқан:
1) пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
2) "қайыр көрсету" (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салу-дың
қағидаттарын пайдалану салық молшерлемелерін белгілеуге және табыстың
өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты үтымды үйымдастырудың классикалык, қагидаттарын бүрын А.Смит
үсынған еді. Олар мынаган саяды:
1) салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты);
2) салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала және дәл анықталуы
керек (анықтылық қағидаты);
3) әрбір салық салық төлеуші үшін неғүрлым қолайлы уақыт-та және
әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қагидаты);
4) салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағида-ты).
Бүл қағидаттарды пайдалану салық салуда зорлық-зомбылықты жоқ етті,
бүл процеске реттемелеуді енгізді және А.Смитке "са-лықтар—оны
төлейтіндерге қүлшылықтың нышаны емес, бостан-дықтың нышаны" деп қорытынды
жасауға мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қагидаттардың
түжырымдамала-ры дәледдеңці, толықтырылды.
Салық салудың қазіргі қагидаттары мыналарға саяды.
1. Салық салудагы оділдік қагидаты скі аспектіде қарастыры-лады:
а) "деңгейлес тендікке" жету - салық толеушілердің табыста-рына тең
жағдайда біркелкі салық салынады;
е) "сатылас тендікті" сақтау — жеке түлғалардың табыстарына салық салу
табыстардың бір бөлігін қайта бөлу үшін прогрессивті шәкіл бойынша
сараланған молшерлемелерді қолдана отырып жүргізілуі тиіс.
2. Қарапайымдылық қагидаты. Салық механизм! салық төлеушіге түсінікті
болуы тиіс, ол рабайсыз әрі күрделі болмауы керек.
3. Салықтардың анықтығы — алдын ала белгіленген шарттар мен
талаптардың мызғымас тендігі елдің барлық аумағында және барлық шаруашылық
жүргізуші субъектілер үшін түсіндіру мен қолданудың біркелкілігі.
4. Жеңілдіктердің ең аз саны. Жеңілдіктер қүндық үйлесімдерді
бүрмалайды және салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға әдейі қояды.
5. Салык, салудың экономикалык, бейтараптыгы. Салықтар эко-номиканың
жүмыс істеуін жақсартуға және инвестициялардың өсуіне кедергі жасамауы
тиіс.
6. Экономикалық қатынастар бойынша осы едцің басқа әріптес елдермен
салықтардың негізгі түрлері бойынша салық мөлшерлемелерінің салыстырмалыгы.
Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық жоне бюджстке
төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің міндеттілігі, салық салудың
айқындылығы, әділдігі, салық жүйесінің біртүтастығы және салық заңнамасының
жариялылығы қағидаттары негізделеді.
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемслерін толық
көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.
Салықтар жөне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлем-дер айқын
болуға тиіс. Салық салудың айқындыгы салық төлеушінің салықтық
міндеттемелсрі туындауының, орындалуының және тоқ-татылуының барлық
негіздері мен тәртібін салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Еліміздегі салық салу жалпыга бірдей жоне міндетті болып табылады.
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тиым са-лынады.
Қазақстанның салық жуйесі оның бүкіл аумагында барлық салық
төлеушілерге қатысты бірыцгай болып табылады.
Салық салу мәселелерін рсттейтін нормативтік-құқықтық актілер ресми
басылымдарда міндетті түрде жариялануга жатады.
Мемлскетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан
алуан қоғамдық қажеттерге кейін иесіз пайдаланылуы болып табылады. Осысымен
салықтардың мемлекет, сондай-ақ басқа жсргілікті органдар белгілейтін түрлі
міндетті мақсатты жар-налардан, толем аударымдарынан айырмашылығы болады.
Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмүны олар атқаратын
функцияларда толық ашыла түседі. Жалпы қаржы категориясы түрғысынан
салықтар қосалқы категория болып та-былатындығын есте үстаған жон,
сондықтан қаржыға қатысты салықтардың функцияларын қаржының болгіштік
функциясы-ның қүрамдас қосалқы функциясы ретінде қарастырған жон.
Қазіргі кезде салықрр фискалдық, ретгеуші және қайта болу сияқты
негізгі үш функция орындайды. Бүлардың әрқайсысы осы қаржы категориясының
ішкі белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін білдіреді.
Фискалдық функция — барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
комегімен бюджеттік қор қалыптасады, мұның озі салықтардың қогамдық
міндеттерін арттыра түседі. Өйткені салықтар мемлекеттік бюджеттің
кірістерін толыстыра отырып, эко-номиканы, өлеуметтік-модени шараларды
жүзеге асыруды қамта-масыз етеді.
Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономика-лык қызметінің
үлғаюымен байланысты пайда болады. Ол үлттық шаруашылықтың дамуына
қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ықпал етеді. Бүл орайда салықтардың
нысандарын тандау, олар-дың молшерлемелерінің, алу әдістерінің озгеруі,
жеңілдіктер мен шегерімдер пайдаланылады. Бүл реттеуіштер қоғамдық үдайы
ондірістің қүрылымы мен үйлесіміне, қорлану мен түтыну колеміне ықпал
етеді.
Қайта болу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір болігі
мемлекеттің қарамағына отеді. Бүл функцияның іс-әрекетінің ауқымы жалпы
үлттық онімде салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады; ол үлттық
табыстың мемлекеттендірілу дәрежесін корсетеді: бүл үлес 1997 жылы — 19,7%,
1998 жылы — 16,6%, 1999 жылы - 17,4%, 2000 жылы — 22,6%, 2001 жылы -22,2%
болды (Ұлттық қорды есепке алғанда – 25%), 2003 жылы – 21.3% (Ұлттық қорды
есепке алғанда – 25.3%) болды.
Мемлекет салык, саясатын — салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның
оның нақтылы кезеңіндегі олеуметтік-эконо-микалық және басқа мақсаттар мен
міндеттеріне қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.
2. Салықтардың жіктелуі және түрлері
Салықтарды салу объектісі бойынша олар тікелей және жанама салықтар
болып болінеді.
Тікелей салықтар — салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен тікелей
төленген салықтар. Олар оз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі.
Нақты салықтар салық толеушілердің мүлкінің (меншігінің) кейбір түрлеріне
(үй, жер, кәсіп, ақшалай капитал және т.с.с.) салынады. Жеке тура салықтар
— бүл жеке адамдар заңи үйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын
салықтар. Нақты салықтардан айырмашылығы жеке салық салу әрбір салық
төлеушінің жеке табысы мен мүлкін де, оның қаржы жағдайын да ескереді.
Жанама салықтар — бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
салық толеушінің кірістері мен мүлкіне тікелей байланысты емес салықтар.
Жанама салықтарға қосылған қүнға салынатын салық, акциздер жатады. Жанама
салықтарға сон-дай-ақ сыртқы экономикалық қызметтен түсетін түсімдер де
(кеден баждары түріндегі, экспортқа және импортқа салынатын салық түріндегі
кеден кірістері, ішкі рынокта сатылатын тауарлар бағасы мен олардың
фактуралық қүнының айырмасы) жатады.
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді.
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе қызметтің
тарифіне) қосылатындығында, кіріктірілетіндігінде. Бүл жағдайда салықты
тауардың (қызметтің) нақты түтынушысы толейді, алайда түтынушы мен мемлекет
арасында тікелей байла-ныс болмайды.
Салықты алатын жоне оган билік жасайтын органга қарай орталық
(жалпымемлекеттік) жоне жергілікті салықтарды ажы-ратады.
Пайдалану тортібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақ-сатты
(арнаулы) болып болінеді.
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердің бюджеттерінде шоғыр-ландырылады
және жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қаржылан-дыруға пайдаланылады.
Мақсатты (арнаулы) салықтардың нысаналы арналымы болады (мысалы, зейнетақы
толемдерін қалыптастыру үшін пайдаланылатын әлеуметтік салық).
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салықтар
және түтынуға салынатын салықтар болып ажыра-тылады. Табысқа салынатын
салықтар толеушінің салық салынатын кез келген объектіден алған
табыстарынан алынады. Тутынуга салынатын салықтар — бүл тауарлар мен
қызметтер корсетуі түтыну кезінде теленетін шығынға салынатын салықтар.
Салық салу объектілерін есепке алу жоне оларды баеалау тосілдеріне
қарай салық алудың мынадай торт әдісі колданылады: кадастрлық, салық
толеушінің мағлүмлдамасы бойынша, табысты алу көзінен үстап қалу, патенттік
негізде.
Бірінші жагдайда салықты есептеу мен оны алу, салық салу
объектілерінің нақты табыстылығын есепке алмай табыстылық (жер салығы,
мүлік салығы) нормасын корсете отырып, олардың тізімдемесі негізінде жүзеге
асырылады.
Маглумдамада салық телеушілер табыстың көлемі, қажетті жеңілдіктерді,
шегерімдерді корсетеді және салық сомасын есеп-теп, төлейді. Олар
салықтардың түрлері бойынша салық мағ-лүмдамасын есепті салык, кезеңіне
сәйкес тапсырып отырады. Мәселен, корпорациялық табыс салығын, жеке табыс
салығын, көлік қүралдарына салынатын салықты және жер салы-ғын телеушілер
(арнаулы салық режімін қолданатын заңи түлға-ларды қоспағанда) салық
органына олар бойынша мағлүмдаманы есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 31-
наурызына дейін береді.
Жеке табыс салығы бойынша мағлүмдаманы мынадай салық толеушілер:
толем козінен салық салынбайтын табыстары барлар;
түрғын үй салу мен осындай қүрылыс үшін қүрлыс материалдарың сатып
алуды іске асырғандар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке
түлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндсгі
шоттарда ақшасы бар жеке түлғалар;
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы
заңнамалық актілеріне сәйкес маглүмдама беру жонінде міндеттеме жүктелген
адамдар;
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар табыс
етеді.
Әскери қызмстшілер мсн ішкі істер органдарының қызметкерлері жеке
табыс салығы бойынша мағлүмдаманы уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген
тәртіппен үсынады.
Салық төлеушіден салық мағлұмдамасын табыс етудің белгіленген
мерзіміне дейін жазбаша отініш алған жағдайда уәкілетті мемлекеттік орган
салық мағлүмдамасын табыс ету мерзімін екі айдан аспайтын мсрзімге үзартуга
құқылы. Бірақ салық мағлүм-дамасын тапсыру мерзімін озгертпейді.
Үшінші әдіс бойынша салық толеуші жүмыс істейтін үйым-ның, мекеменің
бухгалтсриясы одан салықты табыс алынған жерде есептеп, үстайды (толейді).
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
берілетін патент негізінде төленеді. Патент — арнаулы салык, режімін
қолдану куқығын куоландыратын жоне салык, сомасының бюджетке төленгендігін
растайтын құжат.
Салықтық есептің екі әдісі қодданылады: кассалықжәне есептеу әдісі.
Кассалық, әдіске сәйкес табыстар мен шегерімдер жүмысты орындау,
қызмет корсету, мүлікті жонелту мен кірістеу және ол бойынша жасалынған ақы
толеу мезетінен бастап есепке ал-нады.
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегсрімдер ақы толеудің уақытына
қарамастан жүмысты орындау, қызмет корсету, тауарларды откізу және кіріске
алу мақсатымен тиеп жіберу мезетінен бастап есепке алынады. Бүл әдіс салық
службалары үшін қолайлырақ және оны Қазақстанның барлық толеушілері
қолдануға қабылданған. Толеушілер үшін оның кемшілігі — салық төлемдері
жеткізілім тіпті уақытында теленбеген жаг-дайда да аударылуы тиіс, бүл
айналым қаражаттарын оқшау-ландыруға үрындырады.
Қазақстан Республикасының салық жү'йесі салықтардың, алым-дардың және
баждардың түрлерін, салық қатынастарын реттейтін құқықтық нормаларды және
салык, службасының органдарын кіріктіреді.
Қазақстан Республикасындағы салықтардың түрлері:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған қүнга салынатын салық.
4. Акциздер.
5. Жер қойнауын паидаланушылардың салықтары мен арнаулы толемдері.
6. Экспортқа шыгарылатын шикі мүнайга салынатын рента салыгы.
7. Әлеуметтік салық.
8. Жер салыгы.
9. Көлік қүралдарына салынатын салық.
10. Мүлікке салынатын салық.
11. Қазақстан Республикасының жасалган келісімшарттары бойынша онімді
болу жоніндегі үлесі.
Салықтардың жөне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
сомасы "Қазақстан Республикасының бюджет кодекс!" мен тиісті қаржы жылына
арналған Республикалық бюджет туралы занда белгіленген тәртіппен тиісті
бюджеттердің кірісіне түседі.
Сөйтіп, Қазақстанның салық жүйесі салықтардың және басқа міндетті
телемдердіңтүрлері бойынша тым сараланган. Салық қаты-настарын реттеуші
қүықтық нормалар Қазақстан Республикасы-ның Салық кодексінде сараланган
және тиісті нүсқаулықтарда келтірілген. Салық службасы оргаңдары уәкілетті
мемлекеттік орган мен салық органдарынан түрады. Салық органдарына
облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша аймақаралық салық
комитеттері, ауданаралық салық комитеттері, аудандар, қалалар және
қалалардагы аудандар бойынша салық комитеттері, сонымен бірге қаржы
полициясының болімшелері жатады.
Салық службасы органдары салық және бюджетке төленетін ба-сқа да
міндетті толемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарна-ларының
толықжәне дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай-ақ салық
төлеушілердің салықтық міндеттемелерін орындауы-на салықтық бақылауды
жүзеге асырады.
"Салық" және "салық салу" үғымдарын ажырата білген жон: бірінші
жагдайда — бүл экономикалық және қаржы категориясы, екіншісінде —
экономикалық-құқықтық механизмді пайдалана отырып салық төлемдерін ондіріп
алу (есептеу және алу) процесі.
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы Корпорациялық табыс салығы.
Корпорациялық табыс салығына тоқталып кетсек.
ΙΙ КОРПОРАЦИЯЛЫҚ ТАБЫС САЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЮДЖЕТ КІРІСТЕРІН
ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ РӨЛІ
1. Корпорациялық табыс салығының экономикалық мазмұны, құрылу
негіздері
Корпорациялық табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады ( 20
% ). Бұл салықты Ұлттық банк пен мемлекеттік мекемелерді қоспағанда
Қазақстан Республикасы резидент-заңи түлғалары, сондай-ақ Қазақстанда
қызметін түрақты мскеме ар-қылы жүзеге асыратын немесе республикадағы
коздерден табыс алатын бейрезидент-заңи түлгалар толейді. Арнаулы салық
режімін қолданушы заңи түлгалар — шагын бизнестің субъектілері, шаруа
(фермерлік) қожалықтары, заңи түлға — ауыл шаруашылыгы онімін ондірушілер,
кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлері корпорациялық табыс салығын
төлейді.
Салықтар кез-келген өркениетті мемлекеттердің негізгі кіріс көзі.
Қазақстан Республикасы аумағында қолданылып жүрген заңды тұлғалардан
алынатын барлық салықтар мен алымдардың ішінде табыс салығының алатын орны
ерекше. Әлемнің қандай мемлекеті болмасын, барлығында табысқа не пайдаға
салық салынады. Бұл экономикалық категориялардың мазмұны, әсіресе олар
салық салу объектісі ретінде қызмет атқарса, олар тұрақсыз болады. Жалпы
алғанда, пайда дегеніміз шығыстарды шегергеннен кейінгі табыс, ал табыс-
шаруашылық субъектілерінің өз тауарын,қызметін, жұмысын сатқаннан түскен
түсім. Табыс категориясы қашанда пайда ұғымынан кең екендігі белгілі.
Қазақстанда қабылданған салықтық есеп ережесіне сәйкес, табыс – бұл
есепті кезеңдегі активтердің өсуі немесе міндеттемелердің азаюы. Табыс
алынған немесе алынуға тиіс өткізу құны бойынша бағаланады. Өткізу құны
салық төлеуші мен сатып алушы немесе активтерді қолданушы арасындағы
келісіммен анықталады.
Қазақстан Республикасы өзінің 20 жылдық қысқа тарихында салық салудың
жоғарыда аталған екі кестесінде қолданып үлгірді. Қазақ ССР-нің 1991 жылғы
ақпанның 14-дегі Кәсіпорындардан, бірлестіктерден және ұйымдардан алынатын
салықтар туралы заңына сәйкес салық салу объектісі ретінде пайда алынады.
Осы заңды ауыстырған Қазақстан Республикасы Президентінің 1994 жылғы
ақпанның 12-дегі Пайда мен табысқа салық салу туралы Заң күші бар
Жарлығында салық салу объектісі ретінде табыс та, пайда да алынады. Ал 1995
жылдың 24 сәуірінде қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы заң
күші бар Жарлығы мен қазіргі Салық кодексінде де табыс салығы нысанына
тоқтады және салық салудың ерекше категориясы салық салынатын табысты
енгізеді.
Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығында заңды
және жеке тұлғаларды қамтитын табыс салығының біртұтас конструкциясы
енгізілді. Бірақ бұл субъектілер арсында олардың табыс түрлері мен оны алу
әдістерінде айтарлықтай (едәуір) айырмашылық болуы бұл біріктірудің
тиімсіздігін көрсетті және заңды және жеке тұлғаларға салық салудың екі
режимі сақталды. Бұған қоса Қаржы Министрлігі заңды және жеке тұлғалардан
алынатын табыс салығын есептеу мен төлеудің тәртібі туралы бөлек 2
нұсқаулық дайындады. Жаңа Салық Кодексінде осы кемшіліктер ескеріп Салық
Кодексінің табыс салығына байланысты ең негізгі ерекшелігі заңды және жеке
тұлғалардан алынатын табыс салығының бір тұтастығы бұзылып, жеке-жеке салық
болып бөлінген және дүниежүзілік халықаралық стандартқа сәйкес заңды
тұлғалардан алынатын табыс салығы корпорациялық табыс салығы деген жаңа
терминмен алынатын болды. Қабылданған концепцияға сәйкес корпорациялық
табыс салығының салық салу негізінде заңды тұлғалардан алынатын табыс
салығының салық салу принциптері алынған. Салық заңдылықтарының нормаларын
біркелкі түсіндіруді қамтамасыз ету, салық төлеушінің қолдануын жеңілдету,
салық тәртібін сақтау деңгейін жоғарлату мақсатында Салық Кодексінде
нормативтік-құқықтық актілерінің біргеше ережелері біріктірілген, яғни
Салық Кодексінде бұрынғы салық заңдылығындай, салықтың төлеушілері, салық
салу объектісі, Жылдық жиынтық табысты қалыптастыру әдістемесі, оны кейін
түзету мүмкіндіктері, шығындарды шегеріске жатқызу, сол сияқты табысты
анықтау, залады көшіру құқығы және бюджетке төлеуге жататын салықты есептеу
жолдары анықталған.
Табыс салғының бұрынғы есептеу әдісін сақтай отырып, жылдық жиынтық
табыс пен салықтық шегерістердің құрамын қайта қарау жолымен корпорациялық
табыс салығы бойынша салық ауыртпалығын төмендету ұсынылған.
Корпорациялық табыс салығының құрылу негізі. Корпорациялық табыс
салығы корпорациялардың табысына салынатын тікелей салық. Содай-ақ
бюджеттің реттеуші кірісі болып табылады.
Бюджеттің кірісін реттелетін және бекітілетін салықтар құрайды.
Реттелетін салықтар –қалыпты мөлшер бойынша бюджеттің әр деңгейі
арасындағы бөлінетін салықтар.
Бекітілетін салықтар –тек бір бюджетке түсетін салықтар.
Заңды тұлға дегеніміз ҚР-ның не шет мемлекеттің заңдарына сәйкес
құрылған дербес мүлкі бар, сол мүлікпен құқықтар мен міндеттерге мүліктік
және мүліктік емес қатынастарды жүзеге асыратын, сотта талапкер және
жауапкер бола алатын ұйым.
Корпорациялық табыс салығын төлеушілерге ҚР ҰБ мен мемлекеттік
мекемелерді қоспағанда, ҚР резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ ҚР-да
қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе ҚР-дағы көздерден
табыс алатын резидент емес заңды тұлғалар жатады.
Резидент заңды тұлға –ҚР-ң заңдарына сәйкес құрылған немесе оның
нақты басқару органдары Қазақстанда болатын заңды тұлға.
Резидент емес заңды тұлға –ҚР аумағында кәсіпкерлік қызметін тұрақты
мекеме арқылы жүзеге асыратын, сондай-ақ тұрақты мекеме құрмай ҚР-нан
табыстар алатын шетел заңды тұлғалары.
Табыс салығының салық салу объектілері болып:
1. салық салынатын табыс;
2. төлем көзінен салық салынатын табыс;
3. ҚР-да қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес
заңды тұлғаның таза табыс корпорациялық табыс салығы салынатын
объектілер болып табылады.
Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен көзделген
шегерімдер арасындағы айырма ретінде анықталады.
Корпорациялық табыс салығын есептеу және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz