Мәліметтер қорын басқару жүйесі

I. Кіріспе.
** Мәліметтер қорын басқару жүйесі
** Реляциялық мәліметтер қорын жобалау
** Реляциялық мәліметтер қорын Microsoft Access мәліметтер қорын басқару жүйесінде жобалау
** Архитектурасы.
** Кестелер
** Сұранымдар
** Қалыптар
** Макростар
** Модульдер
**Қосымшалар проектісін өңдеу
**Деректер базасын құру
**Ауыстыру қасиеттері (Подстановка):
**Қарапайым шарттар
**Есептелетін өрістер
**Толық нәтижелі сұраным
**Сұраным параметрі
**Айқасқан сұранымдар
**Көпкестелі сұранымдар
**Сыртқы байланыс (біріктіру)
**Басқа құрылған сұранымды қолданып жаңа сұраным құру
**Сұраным шеберін қолдану
**Жаңарту сұранымы
**SELECT инструкциясы
Қорытынды.

Компьютерлік техниканың даму сатысының алғашқы сатысында кез келген қолданбалы программа арнаулы мәліметтерді жинақтаумен қатар жүрді, сондықтан оның көлемі үлкен жұмысты жылдам жүргізуге кері әсерін тигізді. 70-жылдарда ЭЕМ-нің жүйелік дамуына байланысты жағдай жақсара бастады. ЭЕМ-да шешілетін есептердің жалпы ортақ мақсаты болды. Бұл мақсатқа жету үшін алғашқы мәліметтерді жинақтап енгізу қажет. Пәндік облыстың дамуы және жұмысқа араласуына байланысты бұл деректер ішкі структурасы анықталмаған өзара байланыстылық қасиеті жоқ қажетсіз ақпараттың жиынын туындатады. Сол алғашқы мәліметтерді сипаттау, сақтау, өңдеудің жалпы ережелеріне сәйкестендіріп жүйелі түрге келтірілген, құрылымы дәр анықталған ақпараттық массив құрса, оны мәліметтер қоры немесе мәліметтер базасы деп атайды. Мәліметтер қоры деректерді ұйымдастыруда сапалы жаңа этап ретінде қабылданды. Мәліметтер қорының технологиясы пайда болғанға дейін әр программада басқа есептерден тәуелсіз тек өзіне ғана қатысты есепті шешуге қажетті элементтерді толассыз енгізу керек еді. Экономикада, кәсіпорындарды басқаруда қажетті ақпаратты бір рет енгізуге уақыт аз кетеді. Кез келген ақпарат бір рет жинақталып, басқа ақпараттық жүйелерге де таралуы, қолданылуы керек. Мәліметтер қорын қолданудың тағы бір артықшылығы мәліметтердің актуальды болуы, яғни - уақыттың жылжуына байланысты мәліметтердің жаңарып отыруы және артықшылықтың 3 негізі бар:
1) глобальды қателердің пайда болуынан қауіптенбей-ақ ақпаратты жаңартуды әр уақытта орындауға болады.
2) Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын қолданбалы пакеттерді модернизациялау мүмкіндігі туады.
3) Мәліметтер қорын қолданбалы программалардан бөлу мүмкіндігі туады. Яғни мәліметтер базасын құруда басқа да қосымшаларды қолданып, өңдеуде белгілі бір желілік, локальды мәліметтер қорын басқару жүйесін қолдануға болады.

1.Е.Қ.Балапанов, Б.Бөрібаев, Г.Мадиярова, М. Балабекова Windows 95 Алматы, 1999ж,
2.Информатика 30 сабақ. Е.Қ. Балапанов, Б. Бөрібаева, А. Дәулетқұлов Алматы, 1998ж.
3. Общая информатика . С.Симонович, Г. Евсеев, А.Алексеев, Москва, 2000ж.
4.Специальная информатика. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев, Москва, 2000ж
5.Информатика Н.Ермеков, М.Ермеков, С. Ноғайбаланова Алматы, Жазушы, 2002ж.
6.О.Ефимова, В.Морозов Курс компьтерной технологии. 2том Москва, АБФ, 1998г.
7.О. Ефимова, В. Морозов Курс компьютерной технологии 2том Москва, АБФ, 1998г.
8. Информатика негіздері №1,5 2002жыл журнал.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
I. Кіріспе.
** Мәліметтер қорын басқару жүйесі

** Реляциялық мәліметтер қорын жобалау

** Реляциялық мәліметтер қорын Microsoft Access мәліметтер қорын басқару
жүйесінде жобалау
** Архитектурасы.

** Кестелер

** Сұранымдар

** Қалыптар

** Макростар

** Модульдер

**Қосымшалар проектісін өңдеу

**Деректер базасын құру

**Ауыстыру қасиеттері (Подстановка):

**Қарапайым шарттар

**Есептелетін өрістер

**Толық нәтижелі сұраным

**Сұраным параметрі

**Айқасқан сұранымдар

**Көпкестелі сұранымдар
**Сыртқы байланыс (біріктіру)

**Басқа құрылған сұранымды қолданып жаңа сұраным құру

**Сұраным шеберін қолдану

**Жаңарту сұранымы
**SELECT инструкциясы

Қорытынды.

КІРІСПЕ
Компьютерлік техниканың даму сатысының алғашқы сатысында кез келген
қолданбалы программа арнаулы мәліметтерді жинақтаумен қатар жүрді,
сондықтан оның көлемі үлкен жұмысты жылдам жүргізуге кері әсерін тигізді.
70-жылдарда ЭЕМ-нің жүйелік дамуына байланысты жағдай жақсара бастады. ЭЕМ-
да шешілетін есептердің жалпы ортақ мақсаты болды. Бұл мақсатқа жету үшін
алғашқы мәліметтерді жинақтап енгізу қажет. Пәндік облыстың дамуы және
жұмысқа араласуына байланысты бұл деректер ішкі структурасы анықталмаған
өзара байланыстылық қасиеті жоқ қажетсіз ақпараттың жиынын туындатады. Сол
алғашқы мәліметтерді сипаттау, сақтау, өңдеудің жалпы ережелеріне
сәйкестендіріп жүйелі түрге келтірілген, құрылымы дәр анықталған ақпараттық
массив құрса, оны мәліметтер қоры немесе мәліметтер базасы деп атайды.
Мәліметтер қоры деректерді ұйымдастыруда сапалы жаңа этап ретінде
қабылданды. Мәліметтер қорының технологиясы пайда болғанға дейін әр
программада басқа есептерден тәуелсіз тек өзіне ғана қатысты есепті шешуге
қажетті элементтерді толассыз енгізу керек еді. Экономикада,
кәсіпорындарды басқаруда қажетті ақпаратты бір рет енгізуге уақыт аз
кетеді. Кез келген ақпарат бір рет жинақталып, басқа ақпараттық жүйелерге
де таралуы, қолданылуы керек. Мәліметтер қорын қолданудың тағы бір
артықшылығы мәліметтердің актуальды болуы, яғни - уақыттың жылжуына
байланысты мәліметтердің жаңарып отыруы және артықшылықтың 3 негізі бар:
1) глобальды қателердің пайда болуынан қауіптенбей-ақ ақпаратты
жаңартуды әр уақытта орындауға болады.
2) Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын қолданбалы пакеттерді
модернизациялау мүмкіндігі туады.
3) Мәліметтер қорын қолданбалы программалардан бөлу мүмкіндігі туады.
Яғни мәліметтер базасын құруда басқа да қосымшаларды қолданып,
өңдеуде белгілі бір желілік, локальды мәліметтер қорын басқару
жүйесін қолдануға болады.
Егер құрылатын мәліметтер қорын локальды, жеке қолдану керек болса,
негізгі талап қолданушыға қойылады, ал көпшілік қолданатын болса
мәліметтерді дұрыс жинақтау талабы администраторға жүктеледі. Ол өз
кезегінде жаңа мәліметтердің дұрыс енгізілуін бақылайды. Мәліметтер қоры
негізінде автоматтандырылған фактографиялық және құжаттық ақпаратты жүйелер
болып бөлінеді. Фактографиялық жүйелер форматталған жазуларды қолданады.
Мысалы: кадрлардың есебін жүргізу беті. Құжаттық жүйелер құжаттың мазмұнына
сәйкес іздеу мүмкіндігін береді.
Мәліметтер қорының жалпы түсінігі- айрықша іріктеліп,
ұйымдастырылған жазулар мен файлдардың жиынтығы. Мәліметтер қорының бір
типі - документтер (құжаттар), олар тақырыптары бойынша іріктеліп,
біріктіріліп мәтін редакторы көмегімен теріледі. Мысалы: финанстық
мәліметтер, жеке бас қағаздары, басқарма жұмысының іс-қағаздары.
Құжаттарды электрондық кестелер көмегімен өңдеуге, сақтауға, жұмыс
істеуге , яғни диспетчері болуға болады. Бірақ, электрондық кестелер
арқылы өңдеуге келмейтін мәліметтер жинағы болуы мүмкін. әр файлда
жазылған үлкен информациядан ең қажеттісін іздеп табу, бір
информацияны бірнеше қайтара қолдану қажет болса, электрондық
кестеден гөрі Мәліметтер қорын басқару жүйелерін (МҚБЖ) – ін қолданған
тиімді.
Мәліметтер қоры деп компьютер көмегімен таратылған объект жағдайын
қатынаспен бейнелейтін ақпараттық құрылымды (модель) айтады.
Информатикадағы барлық анықтамалар математика пәніндегі сияқты өзгермейтін,
стандартты емес, ақпаратқа байланысты болғандықтан, және ақпаратпен жұмысты
меңгерудің қыры мен сыры әртүрлі факторлардан тәуелді өзгеріп отыратын
болғандықтан анықтамаларды да әртүрлі мазмұнмен беруге болады.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі

Мәліметтер қорын басқару жүйесінің мәні мәліметтер қорымен жұмыс
жасауда операциядық жүйенің мүмкіндігін кеңітетін құрал болуында.
Мәліметтер қорын ұйымдастырудың 2 жағы бар:
- объектілердің машинадан тыс өзара байланыс логикасын ұйымдастыру
- объектілердің машина ішілік әрі қарай физикалық тарату.
Бұл процесс ақпарттық-логикалық модель құру деп аталады. Мұндай
модельде объектілер - жазу типтерімен, қасиеті – жазу атрибуттарымен,
қатынас – типтер және жазу атрибуттары арасындағы байланыспен көрсетіледі.
Ақпаратты-логикалық модельдің 3 түрі бар:
1) мәліметтердің иерархиялық моделі – графикалық негізде құрылады.
Мәліметтердің бір бірімен байланысу схемасын бұтақшалармен көрсетеді.
2) желілік модель – бұл да бұтақшалармен сипатталатын күрделі байланыстағы
мәліметтер құруға және оны көп қолданушылық режимде қолдануға мүмкіндік
береді.
3) реляциялық модель – кестелік әдіс. Яғни кесте қатынас деп аталады. Оның
әр жолы кортеж, бағаны – атрибут, атрибуттар жиыны анықталған мәндердің
анықталу облысы – домен деп аталады. Атрибуттар саны n болады. Егер n=1
болса, унарлы қатынас, n=2 болса бинарлы қатынас, т.с.с. деп аталады.
Бұл модель практикада жиі қолданылады, бұл модельмен құрылған
мәліметтерді өңдеу қолданушыға жеңілдіктер әкеледі. Реляциялық модельде
құрылған мәліметтер қорына қойылатын талап – атрибуттардың мәндері
элементарлы болуы, бөлінбейтін ақпараттық бірлік болуы.
Модельдердің қандай түрмен құрылғанына қарамастан негізгі талаптарды
қанағаттандыруы керек:
• логикалық модельдің мазмұндық мәні сақталуы керек;
• компьютердің сыртқы жадысын максималды экономдау керек;
• мәліметтерді басқаруға аз уақыт кетіру керек;
• іздеу операциясын орындағанда, сұранымдарды құрып, өңдеуде максималды
жылдамдық керек.
Физикалық модельдеу мәліметтер қорын басқару жүйелері құралдарымен
орындалады: мәліметтерді сипаттау тілі (МСТ), мәліметтерді манипуляциялау
тілі (ММТ), сақтау және іздеу структурасы. Физикалық модельдеудің соңғы
этабында ЭЕМ жадысында мәліметтер қоры файлдары және іздеу структурасы
файлдары пайда болады. Іздеу структурасына жатады:
• сызықты тізім - мәліметтер қоры файлы қатаң анықталған жазулар тізімі
түрінде қарастырылады, ал іздеу адресті есептеу алгоритмі көмегімен
орындалады.
• жалғасқан тізім - файлдың жазулары соңында қосыма өрісте келесі жазуға
көшу үшін, таңдауды кез келген ретпен жүргізуге көмектесетін байланыс
адресі көрсетіледі.
• инвертирленген файл - жазулар кілттік өрістен басқа өріс бойынша
реттелген болса қолданылады.
• индекстелген файл – іздеу операциясын қолданғанда жадыны үнемдеуге
көмектеседі, атрибуттардың ішінен кілт таңдалып файл сол кілттік өріс
бойынша реттеледі де іздеу кілттің мәні бойынша жүргізіледі.
Мәліметтер қорын басқару жүйесінің негізгі функциялары:
• деректерді анықтау. Деректер базасында қандай ақпарат
сақталынады, олардың типтері қандай, бір- бірімен қалай
байланысқан, енгізу форматы қандай?
• деректерді өңдеу. Деректерді реттеу, сүзу, қажетті атрибутпен
жұмыс істеу, байланысты (тәуелді) ақпараттарды біріктіру, есептеу,
нәтиже алу.
• деректерді басқару. Деректерді бірлесіп қолдануға рұқсат беру
деректерді өзгерту, жаңа деректер қосу, қарау.

Реляциялық мәліметтер қорын жобалау

Мәліметтердің реляциялық моделін Е.Кодд американдық мәліметтер қоры
теориясының маманы ашқан. Мәліметтердің қорының бұл түрі қолданушылардың
жұмысына көптеген жеңілдіктер туғызды: мысалы – мәліметтерді сипаттау
немесе жинақтау қолданбалы программалардан тәуелсіз болатын болды,
мәліметтер қорының ақпараттарын қолданып программалау жұмысы жеңілдеді,
т.б.
Ақпараттық жүйелердегі ақпаратты өңдеудің қолданбалы
программасын жобалау әдістерінің негізін 1960 жылдары Дж. Мартин, Э.
Иордан және Л.Константайн сияқты белгілі мамандар қалаған.
Қазіргі қолданбалы программаларды дайындау технологияларының өте
мықтылығына қарамастан, егер программаның жобасын жасауға, шешілуге
тиісті мәселелерді анықтау кезеңіне барынша назар аударып, әбден
пысықтамаса, соңында оны жөндеуге көп уақыт кетуі мүмкін. Егер
программа құрылымы, жобасы дұрыс келістірілмеген болса, программаға
жаңа функция енгізу немесе ондағы кемшіліктерді жөндеу үлкен қаржы
шығынына да ұшыратуы мүмкін. Қолданбалы программаларды жобалаудың
негізгі кезеңдері бар:
1) Мәселенің қойылымы
2) Мәселелердің шешілу тәртібін анықтау
3) Алғашқы деректерді таңдау
4) Мәліметтер құрылымын анықтау
5) Қолданбалы программа дайындау
6) Программаның дұрыстығын бақылау, жетілдіру.
Жалпы реляциялық мәліметтер қорын жобалау 2 бағытта жүргізіледі.
Төменнен жоғары бастау және жоғарыдан төмен бастау. Төменнен жоғары бастау
әдісінде мәліметтер қорының құрылымын анықтау алдымен өңделетін
информацияға тән барлық атрибуттарды анықтап алып, оларды қалыптастыру
теориясы бойынша жеке объектілерге жіктеуге бағытталған. Жоғарыдан төмен
бастау әдісінде алдымен қойылған мәселеге байланысты жоғары деңгейдегі
информациялық объектілер мен олардың байланысы зерттеліп, әрі қарай олар
өзара байланыстағы қарапайым информациялық кестелерге жіктеледі.
Қазіргі кезеңде реляциялық мәліметтер қорын басқару жүйелері
(РМҚБЖ)нде қолдану әдістемелеріне сәйкес мәліметтер қорын жобалау, яғни
қолданбалы программа дайындау барысы жоғарыдағы кезеңдерді қамтитын негізгі
үш бөлімнен тұрады:
1) Концептуалдық информациялық модель
2) Мәліметтердің логикалық моделі
3) Мәліметтердің физикалық моделі
Концептуалдық жобалау кезеңінде программада қарастырылатын негізгі
мәселелер мен функциялар анықталып, өңделетін алғашқы информацияны талдау
мен оның құрылымын анықтау қарастырылады. Концептуалдық жобалау нәтижесінің
бірі қойылған мәселенің информациялық моделі ER – диаграммасы болып
табылады. Логикалық жобалау барысында ER –моделі негізінде реляциялық
жүйелердің мүмкіндігі ескерілген мәліметтердің логикалық моделі анықталады:
мәліметтер кестелерінің арасындағы көпке-көп, көпке-бір, бірге-көп
байланыстарына жіктеледі және кестелердің қалыптастыру тәртібін
қанағаттандыратындығы тексеріледі. Физикалық жобалау кезеңінде
мәліметтердің логикалық моделі нақты РМҚБЖ-нде физикалық модельге
түрлендіріледі. Бұл жұмыста реляциялық мәліметтер қоры кестелерін
қалыптастыру мәселелері қарастырылады. РМҚБЖ-де өңделетін мәліметтер
кестелерде сақталады. Кестелердің әр жолы жазулар, бағандары – атрибуттар
деп аталады. Атрибуттардың типтері анықталады: мәтіндік, сандық, даталық,
уақыт, дата және уақыт т.б.
Атрибуттардың атауларын қолданушы береді. Ұзындықтары типтеріне
байланысты анықталады.

Реляциялық мәліметтер қорын Microsoft Access мәліметтер қорын басқару
жүйесінде жобалау
Microsoft Access тек қана деректер базасын басқару жүйесі ғана емес
қосымша мүмкіндіктері бар, қуатты жүйе. Оның көмегімен деректер базасына
Windows жүйесінде әртүрлі қосымшалар жасауға болады. Сұранымдарды
қолданып, қажетті деректерді алып, есептеулер жүргізуге болады. Енгізу,
көру және жаңарту процестерінде қалыптар, күрделі есептер жасауға болады.
Қосымшаларды жасау барысында Visual Basic программалау тілін
пайдалануға болады. Бұл программада құрылған деректер базасының қосымшасын
Paradox, Microsoft Foxpro, SQL деректер базасын басқару жүйелерінде оқуға,
қолдануға болады.
Microsoft Access-тің қолданылу облысы 5 түрлі:
1) Кіші бизнесте:
❖ бухгалтерлік есеп
❖ заказдар енгізу
❖ клиенттер туралы ақпарат енгізу
❖ іс-жұмыс контактысы туралы ақпарат енгізу
2) Контракт-шарт бойынша жұмыста:
❖ ішкі-салалық қосымша құру
❖ сала аралық қосымша құру
3) Маркетинг құралы ретінде:
❖ презентацияларды құптау
❖ маркетингті ақпаратпен қамсыздандыру
❖ заказдарды өңдеу
4) Ірі корпорацияларда:
❖ жұмыскерлер тобы үшін қосымша құру
❖ ақпаратты оңдеу жүйесін құру
5) Дербес деректер базасын басқару жүйесі ретінде:
❖ мекен-жай бойынша анықтама жүйесі
❖ инвестициялық портфель жүргізу
❖ аспаздық кітап
❖ кітапхана, күй-табақ, видеокөріністер каталогын құру
Негізгі мүмкіндітері:
❖ деректер базасымен Windows стиліндегі терезе бейнесінде жұмыс істеу.
❖ ұзын файл атауларына рұқсат берілген.
❖ Windows-тың жұмыс үстелінде Microsoft Access-тің объектілеріне сілтеме
(ярлык) жасау.
❖ дайын, көп шаблондардан, үлгілерден тұратын деректер базасының шеберін
қолданып деректер базасын жылдам құру.
❖ Excel, RTF, TXT типті файлдарда жұмыс беттерін немесе оған байланысты
есептерді жоғары деңгейде көрнекілеп шығару.
❖ Windows-тың басқа қосымшаларынан Microsoft Access объектілерін
басқару.
❖ Гиперссылка (сілтеу-байланыстыру) қолдануға болады.
❖ Көмекшіні қолдану.

Архитектурасы.

Microsoft Access-те қолданылатын атаулы әрбір файл объект деп
аталады. Объектілер саны 6:
1) Кесте (Таблица) – деректерді сақтау үшін қолданылатын және қолданушы
анықтайтын объект. Әр кесте субъектілер туралы ақпараттар жиынынан
тұрады. Кестенің әр бағаны - өріс немесе атрибут, әр жолы – жазулар деп
аталады. Әр кесте үшін алғашы кілт аныталады. Кілт - әр жазу үшін терең
мәні бар бір немесе бірнеше атрибут атаулары. Кестенің деректермен жылдам
жұмыс жасауына көмектесетін индексі болады, олар да біреу немесе бірнешеу
болуы мүмкін. Кілт немесе индекстер үлкен базадан қажетті деректерді
іздеу операциясын жылдам орындауға көмектеседі.
2) Сұраным (Запрос) – қолданушыға бір немесе бірнеше кестенің ішінен
қажетті деректерді алуға көмектесетін объект. Сұранымды анықтау үшін QBE
– үлгі бойынша сұраным бланкын немесе SQL – инструкция жазуды қолдануға
болады. Сұранымдарды деректерді таңдау, жаңарту, жою, толықтыру
операциялары үшін құруға болады. Сұраным көмегімен бір немесе бірнеше
кестелердегі деректерді қолданып жаңа кесте құруға болады.
3) Қалып (Форма) – деректерді енгізу, оларды экранда белгілі бір түрмен
көрсету, қосымшалар жұмысын басқару үшін қолданылатын объект. Қалып
көмегімен деректерді қолданушының талабына сай орналастыруға, деректерді
баспаға шығаруға болады. Қалып көмегімен Visual Basic процедурасын немесе
макросты қосуға болады.
4) Есеп (Отчет) – таңдалып алынған деректерді форматтау, баспаға шығару,
нәтижелерді есептеп, аяқталған құжат дайындау үшін қолданылатын объект.
Есептердің сыртқы пішінін дайын үлгілерден алуға болады, оны есеп шебері
деп атайды, немесе өз бетіңізше құруға болады Конструктор арқылы, немесе
автоесептерді пайдалануға болады.
5) Макростар (Макрос) – бір немесе бірнеше әрекеттерді белгілі бір оқиғаны
орындау үшін құрылымды бейнелеу объектісі. Мысалы: негізгі қалыпта
әлдебір элементті таңдаған уақытта басқа қалыпты ашу макросын жасауға
болады. Әлдебір атрибуттың мазмұнын өзгерткенде оның мәнінің өзгеруін
бақылау макросын жасауға болады. Сондай-ақ оларды қажетті кестелерді ашу,
сұранымдарды орындау үшін, есептерді көру үшін, баспаға жіберу үшін
қолданады. VBA процедурасын қосуға болады.
6) Модуль (Модуль) - әлдебір процесті бірнеше процедураларға бөлуге,
макросты қолданған уақытта жіберілетн қателерді табуды бақылауға
көмектесетін VBA тіліндегі программадан тұратын объект. Модульдер өз
алдына дербес объект, қосымшаның кез келген жерінен іске қосылатын
функциялардан тұруы немесе қалыптар мен есептерге бекітілген болуы
мүмкін.

Кестелер

Деректер базасын алғаш ашқанда 6 объектінің ішінен Кестелер бөлігі
активті болып, терезенің оң жағында 3 перне орналасады:
1) Ашу (Открыть)
2) Конструктор
3) Құру (Создать)
Ашу командасы алдын ала құрылған кестені ашады.
Құру командасы кестенің атрибуттары Поле1, поле2, ... болып аталатын
дайын кестені ашады да тек жазулармен толтыру керек.
Конструктор режимінде кестенің толық структурасын беруге болады:
❖ атрибуттар атауы
❖ атрибуттар типі
❖ ұзындығы
❖ енгізу маскасы
❖ т.б. қосымша қасиеттер
Атрибут атауы орыс, латын әріптерінен тұрады, егер атау ұзын сөздерден
тұрса арасына бос орын қоймай басқаша қысқарту керек.
Атрибуттар қасиеті онң өлшемін, форматын, енгізу түрін, мәнге шарт,
қате туралы хабарлама, бос жолдарды анықтауға көмектеседі.
Бірмоментте 254 кесте ашуға болады. Олардың орнын ауыстыруға, өлшемін
өзгертуге, ашуға, жабуға, т.б. операциялар жасауға маус көмектеседі.
Кесте режимі деректерді көруге, қарауға, толықтыруға, өзгертуге,
өшіруге көмектеседі.

Сұранымдар

Үлкен кестенің ішінен өте қажетті бірнеше деректерді көру керек,
жөндеу керек болса сұраным құрған дұрыс. Деректер базасы терезесінің 6
бөліктен тұратынын білеміз, кестеден кейін орналасқан Сұранымдар бөлігін
мауспен көрсетіп, сол жақ пернесін 1 рет басу арқылы ашамыз. Бұл терезеде
де 3 перне орналасады:
4) Ашу (Открыть)
5) Конструктор
6) Құру (Создать)
Ашу командасы құрылған сұранымды ашады.
Толық сұраным құру үшін Конструктор режимін қолданған дұрыс.
Құру командасы Сұраным құруды бірнеше әдіспен жүргзуге мүмкіндік
береді, яғни:
1) Конструктор
2) Жай сұраным
3) Айқасқан сұраным
4) Қайталанатын жазулар
5) Байланыссыз немесе тәуелсіз жазулар
Егер сұранымдар бірнеше кестелердің байланысуынан құрылса, Конструктор
режимінде сұраным терезесінің жоғарғы бөлігінде осы сұранымның неше
кестемен байланыс орнатылғанының схемасы көрініп тұрады. Сұраным
терезесінде ашылған кестедегі жазуларды өзгерткенде негізгі кестедегі
жазулар да соған сәйкес өзгеріп отырады.

Қалыптар

Қалыптар бөлігінде кестені қажетінше өңдеп, жетілдіруге болады.
Қалыптардың мүмкіндіктері:
1) Деректерді форматтап шығару.
2) Басқару элементтерін пайдаланып атрибуттарға жалауша орнату.
3) Атрибуттарға сурет, диаграмма бекіту.
4) Макрос пен VBA қосымшасын пайдаланып деректерді жөндеу.
5) Автоформат командасымен қалыптың арнаулы стильдерін қолдану.
6) Макрос, VBA көмегімен бірнеше басқа қалыптар мен есептерді байланыстыру,
мәзірді тағайындау.
7) Арнаулы программаланған құрал-жабдықтар тақтасын жасау.
Бұл бөлік те 3 командадан тұрады:
❖ Ашу (Открыть)
❖ Конструктор
❖ Құру (Создать)
Конструктор режимі қалыптың макетін жасауға көмектеседі. Құрал-
жабдықтар панелі қалыпқа басқару элементтерін орналастыруға көмектеседі.
Қалыптар да бірнеше кестелердің байланысынан құрылуы мүмкін. Байланыс қалып
құрылмай тұрып жасалуы керек.
Макростар

Қалыптар мен есептердің жұмысын жеңілдетеді. Access-те 40-тан астам
макрокомандалар бар.
Мүмкіндіктері:
❖ автоматты түрде кесте, қалып, есептерді ашу.
❖ сұранымды орындау.
❖ басқа макростарды іске қосу.
❖ мәзір бөліктерін таңдау.
❖ ашық терезенің өлшемін өзгерту.
❖ басқа қолданбалы программаларды іске қосу, деректерді алмастыру.
Бұл терезеде де 3 перне орналасқан:
1) Іске қосу немесе орындау (Запуск)
2) Конструктор
3) Құру (Создать)
Макростар қалыпқа енгізілетін деректерді тексеруде қатты көмектеседі.
Макростың құрылымы макрос атауынан, макрокоманданың орындалу шартынан,
макрокоманда атауынан, макрокоманда аргументінен тұрады.

Модульдер

Кей жағдайда әлдебір бірдей күрделі есептеулерді бірнеше қалыпта,
есепте қолдану керек болса ол үшін модуль құру керек. Яғни макроспен
орындалуы қиын әрекеттер үшін VBA қосымшасында модуль құрып, оны қажетті
есеп, қалыптарда қолдануға болады. Есеп, қалып режимінде модульді қолдану
үшін жоғарғы мәзірдің Түр (Вид) – Программалар (Программы) командасын
орындайды. Бұл бөлік те 3 перне орналасқан:
1) Іске қосу (Запуск)
2) Конструктор
3) Құру (Создать)

Қосымшалар проектісін өңдеу

Үлкен бір кәсіпорынның, фирманың барлық жұмысын компьютер көмегімен
автоматтандыру қосымша құру деп аталады. Оны құрмас бұрын проектісін жасап,
программасын өңдеу қажет. Ол 7 этаптан тұрады:
1) есепке мақсат қою.
2) есептің алгоритмін құру.
3) деректерді жинақтап, қандай әрекеттер орындау керектігін анализдеу.
4) деректер базасынын структурасын анықтау.
5) қолданушы интерфейсін және қолданушы макетін жасау.
6) қосымшаны құру.
7) бақылаудан өткізу, жетілдіру.

Деректер базасын құру

Access-ті алғаш іске қосқанда 3 командалы терезе шығады:
1) жаңа деректер базасын құру.
2) шеберді (мастер) қосу
3) деректер базасын ашу.
Жаңа деректер базасын құру командасы атауы айтып тұрғандай жаңа
деректер базасын құрады, оның атауын сұрайды.
Шеберді қосу командасымен деректер базасының дайын шаблондарын,
үлгілерін қолданып деректер базасын құруға болады. Бұл операция келесі
қадамдардан тұрады:
1) шаблон-үлгі таңдау
2) кесте атауын, оның атрибуттарын көрсету, қосымша атрибут қосу
3) экранды безендіру стилін таңдау
4) есепті безендіру стилін таңдау
5) деректер базасының атауын беру, безендіру.
6) құрылған структураны жазулармен толтыру.
Деректер базасын ашу командасы бұрын құрылған деректер базасын ашады.
Деректер базасын құру оның атрибуттарын анықтап, типін көрсетуден
басталады. Атрибуттардың келесі типтері анықталған:
1) Мәтіндік (алфавитті-цифрлік деректер) – ұзындығы 255 байтқа дейін.
2) Мемо (үлкен көлемді алфавитті-цифрлік деректер) – ұзындығы 64000 байтқа
дейін.
3) Сандық - ұзындығы 1,2,4,8,16 байтқа дейін.
4) Дата-уақыт - ұзындығы 8 байт.
5) ақшалық - ұзындығы 8 байт.
6) санаушы (счетчик) – 4 байт.
7) логикалық – 1 байт
8) OLE объектісінің өрісі (сурет, диаграмма қою ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.