Экология ғылымы жайлы мәлімет

Кіріспе
Экологияның шығу тарихы
Экожүйенің дамуы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Экология терминін 1866 жылы неміс зоолыгы биолог-дарвинист Эрнст Геккель ұсынған. Термин гректің «ойкос» – үй, мекен, және «логос» – ғылым, зерттеу мағынасын білдіретін екі сөзінен құрылған. Экология тіршілік етужәне шаруашылықпенайналысу туралы ғылым. Қазіргі адамдар үшін тіршілік мекені барша Жер планетасы мен Жер маңындағы ғарыш кеңістігі. Осыған байланысты экология өте ауқымды, жан-жақты және әлеуметтік-экономикалық ғылым ретінде танылып, бұл ғылыммен барлық елдің және барлық саланың адамдары өздері мекендеген ортаның жағдайын білу үшін және оны жақсарту мақсатында айналысады.
Қазіргі кезде бізді қоршаған табиғи орта адамдар әрекеттілігінен айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Бұлөзгерістің ішінде биосфераға зиян келтіріп, адамдар өміріне қауіп төндіретін жақтары да арта түсуде. Осыған байланысты табиғи ортаны қорғау өзекті проблемаға айналды.

Экологияның шығу тарихы
Адамдар тіршілік етіп, шаруашылық әрекеттілігі дамыған табиғи ортаның басты бөлігі-геологиялық орта. Геологиялық ортада пайдалы қазбалардың барлық түрлері ортаны игерумен, одан алынған минералдық шикізат пен байланыссыз жалпы тіршілікті жалғастыру мүмкін емес. Тіршілік әлемінің табиғи ортамен қарым-қатынасын зерттеу –экологиялық мәселе. Ал,Жер планетасын тіршіліктің мекені етіп қарастырып, табиғи ортаның адам өміріне байланысын зерттеумен экологияның арнайы саласы-геоэкология айналысады.

1. Интернет жүйесіндегі баяндалған статья: Вертьянов С.Ю. «Экожүйе қасиеттері», 2005ж.
2. Маргвелани Г.А. «Роль лесного покрова», үзінділер. 2003ж.
3. Экология негіздері Ж.Ж.Жатқанбаев
4. Экология Г.С.Оспанова, Г.Т.Бозшатова
5. Экология. Жоғарғы оқу орындарына арналған оқу құралы
А.Жақбасова, Г.Саинова
6. Алматы ақшамы. №8. 20.01.07
7. Алматы ақшамы. №9. 23.01.07

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Экологияның шығу тарихы
Экожүйенің дамуы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе
Экология терминін 1866 жылы неміс зоолыгы биолог-дарвинист Эрнст
Геккель ұсынған. Термин гректің ойкос – үй, мекен, және логос – ғылым,
зерттеу мағынасын білдіретін екі сөзінен құрылған. Экология тіршілік
етужәне шаруашылықпенайналысу туралы ғылым. Қазіргі адамдар үшін тіршілік
мекені барша Жер планетасы мен Жер маңындағы ғарыш кеңістігі. Осыған
байланысты экология өте ауқымды, жан-жақты және әлеуметтік-экономикалық
ғылым ретінде танылып, бұл ғылыммен барлық елдің және барлық саланың
адамдары өздері мекендеген ортаның жағдайын білу үшін және оны жақсарту
мақсатында айналысады.
Қазіргі кезде бізді қоршаған табиғи орта адамдар әрекеттілігінен
айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Бұлөзгерістің ішінде биосфераға зиян
келтіріп, адамдар өміріне қауіп төндіретін жақтары да арта түсуде. Осыған
байланысты табиғи ортаны қорғау өзекті проблемаға айналды.

Экологияның шығу тарихы
Адамдар тіршілік етіп, шаруашылық әрекеттілігі дамыған табиғи ортаның
басты бөлігі-геологиялық орта. Геологиялық ортада пайдалы қазбалардың
барлық түрлері ортаны игерумен, одан алынған минералдық шикізат пен
байланыссыз жалпы тіршілікті жалғастыру мүмкін емес.
Тіршілік
әлемінің табиғи ортамен қарым-қатынасын зерттеу –экологиялық мәселе. Ал,Жер
планетасын тіршіліктің мекені етіп қарастырып, табиғи ортаның адам өміріне
байланысын зерттеумен экологияның арнайы саласы-геоэкология айналысады.

Геоэкология мамандығы стандарттауға кәсіби бағытталған курс.Оның
мақсатыжер туралы ғалымдағы жаңа кешенді геоэкология саласындағы кәсіби
білімнің негіздерін меңгеру болып табылады. Геоэкология жер туралы
ғылымдардың(геоэкология,геофизика,г еохимия,география,гидрогеология,топ рақтан
у,т.б ) барлығымен тығыз байланысты болады .Абиотиқалық, яғни биотиқалық
емес факторлардың немесе биоценоз бен биотиканың жиынтығы.

Тетминдер 1. Геоэкология-ландшафттан биосфераға дейінгі экожүйенің
бағыныштылық деңгейлерін зерттейтін экологияның практикалық тарауы. Табиғи
ортаның техногендік әсерден аймақтық және жалпы өзгеруін зерттеумен
шұғылданады. Нақты практикада геоэкологияның зерттеу объектісіне
экожүйелнер немесе олардың құрамдас бөліктері- топырақтар жер беті және жер
асты суы, жер атмосферасы және тау жыныстары жатады. Бұл терминнің
синонимдері: ландшафттық экология кейде биогеоценология.
2.Экология (грек тілінен аударғанда oikos - мекен,үй және logos -
ілім ) – организмдердің тіршілік ету жағдайларын және организмдер мен
олардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарды зерттейтін
ғылым.
3.Ландшафт (неміс тілінен аударғанда landschaft - жердің жалпы
көрінісі) – географиялық қабықтың жоғары деңгейдегі табиғи жүйесі;
белдемдік және белдемсіздік белгілері бойынша бөлінбейтін, геологиялық
қалыптасу тегі, топырағы, жер бедері, климаты, гидрометриялық жағдайлары,
даму тарихи, биоценоз құрылымдары бірегей, бір – бірімен тығыз байланыста
болып келетін аумақтар.
4.Ноосфера (грек . noos – ақыл, ес, сана, sphaira - шар) -
биосфераның дамуының ең жоғарғы сатысы – сана сферасы, мұнда негізгі
дамуды анықтайтын фактор – саналы адам әрекеті.
5. Геожүйе (геосистема) – бүтіннің бір бөлігі ретінде дамитын,
орналасуы жөнінен бір - бірімен байланысты, бір - біріне қажетті табиғат
бөлшектерінен тұратын ерекше материалдық жүйе.
6.Экожүйе (экосистема) –тірі организмдер жиынтығының қоректену, өсу
және ұрпақ беру мақсатында белгілі бір тіршілік ету кеңістігін бірлесе
пайдаланудың тарихи қалыптасқан жүйесі. Функциялы тұрақтылығы аз уақытқа
созылса да қарым- қатынаста болатын құрауыштары бар кез келген бірлікті
экожүйе деп атауға болады.
7.Қоршаған орта (окружающая среда)- объектімен немесе субъектімен
тікелей байланысты болатын сыртқы ортамен бірдей орта.
8.Табиғи орта (природная среда) – адамдарды қоршаған табиғи ортамен
бірдей, алайда адамдармен тікелей қарым – қатынасқа мәжбүр емес. Жан –
жануарлар мен өсімдіктерге, т.б. байланыста қарастылуы мүмкін.
9. Техносфера (грек. techne - өнер, шеберлік sphaira – шар ) –
адамзаттың әлеуметтік - экономикалық қажетсінулеріне жақсы сәйкестендіру
мақсатымен адамдардың технологиялық құралдардың тікелей және жанама әсері
арқылы өзгертілген биосфера бөлігі. Кейде бұл терминнің мынадай анықтамасы
кездеседі: шаруашылық - өндірістік айналымдарды энергия ағыны мен
заттектердің табиғи алмасуынан оқшаулау тұрғысында шаруашылық айналымына
таратылатын табиғи ресурстарды пайдаланудың және қайта пайдаланудың іс
жүзінде тұйық аймақтық – ғалымдық келешек технологиалық жүйесі. (Дедю 1989)
.
10. Социосфера -тірі оранизмдердің (амдарды қоса есептнгенде)
әлеуметтік мінез-құлықтарының биологиялық негіздерін зерттеумен айналысатын
ғылым.
11. Абиотикалық фактор биосфера экожүйесінің сыртқы ортасы. Грек. а-
қарама-қарсы, biotikos- тірі оранизмнің тіршілігі – айналадағы космостық
фактордың күн сәулесінің радиациясының тірі организмге тигізетін әсері.
Абиотикалық фактор – химиялық және физикалық фактор болып екіге бөлінеді.
Біріншісінде – ауаның құрамыондағы әр түрлі заттар судың түбіндегі
қалдықтар ,жердің ,судың құрамы жатады. Ал екіншісіне – ауаның, ылғалдың,
жердің температурасы, газдың қысымы, жел, космос сәулелері, күн сәулесінің
радиациясы, неше түрлі радиоактивті элементтер және олардың сәулеленуі
кіреді. Биосферадағы тірі организмдердің саны және таралуы айналадағы
ортаның абиотикалық факторымен реттеліп отырады. Тірі организмдер өздерінің
пайда болужәне даму кезеңдерінде айналадағы ортаның абиотикалық факторы мен
ерекшеліктеріне үйлесім тауып, сол аймақта ғана тіршілік етуге қалыптасады.

12.Биотикалық фактор – 1.шығу негізі тірі организмнің ортаға аралық
әсері болып табылатын фактор. Биотикалық факторға, мысалы, химиялық
бөлінділер (фитонцидтер, т.б.) организмдердің жойылуы ( көмір, теңіз
карбонаттарының түзілуі), олардың бұрынғы ұрпақтарының қарекеті (топырақ
түзілуі) және т.б. жатады. 2.Биогенді фактордың синонимі басқаша айтқанда
биотикалық фактор дегеніміз – бір органиканың тіршілік әрекетінің басқа
организмнің тіршілік әрекетіне, сондай – ақ өлі мекен ету ортасына әсер
ықпалына жиынтығы.
13.Фитоценоз (өсімдік қауымдастығы грек. phyton- өсімдік, koinos) –
жалпы – жер бетінің біртекті үлескісінде орналасқан, өзара және сыртқы
ортамен тығыз әрекетте болатын өсімдіктер жиынтығы. Ұқсас барлық маңызды
белгілері бойынша фитоценозда таксонға (қауымдастыққа, түзіліске,өсімдік
типтеріне) біріктіріледі. Фитоценоз зооценоз бен микробиоценоздың түрлік
құрамын анықтайтын биоценоздың жетекші құраушы болып табылады.
14.Зооценоз (грек. zoon - жануар, тірі организм, koinos - жалпы )
- нақты құрамымен, өзара және өздерін қоршаған ортамен қалыптасқан қарым –
қатынастарымен сипатталатын жануарлар жиынтығы, биоценоздың бөлігі.
15. Микробиоценоз (грек. micros - кіші, bios - тіршілік )-
биогеоценологияда ерекше орта құрауыштар (ыдыратушылар) ретінде қаралатын
микроорганизмдердің қауымдастығы.
16. Геологиялық орта (геологическая среда ) - организмдер, тіршілік
ететін геморфологиялық, геофизикалық және геохимиялық жағдайлар кешені. Бұл
адам мен оның шаруашылығына да қатысты. Термин негізінен литосфераның беткі
қабатына ғана қолданылады.
17. Динамикалық экология (динамическая экология) – эволюциялық-
динамикалық экология, экологияның динамикасы дарақтар мен олардың
топтарының мекендеу орталарымен эволюция қатынастарын және динамикасының
зерттейтін бөлігі.
18.Жалпы экология (общая экология ) – тірі организмдер мен (адамды
биологиялық түр есебінде қоса) есептегенде оны қоршаған ортаны қарым –
қатынастарының жалпы заңдылықтары туралы ғылым саласы.
19.Ғарыштық экология (космическая экология) – ғарыштық аппараттарда
адамның ұзағырақ өмір сүруін жазық, тар кеңістік жүйесінде зерттейтін ғылым
саласы.
20. Қолданбалы экология (экология приклодная) - экологияның бір
бөлігі. Экология ғылымының жасаған кепілдемелерін өндіріс орындарына, ауыл
шаруашылық мекемелеріне қолдануға қызмет етеді.
21.Географиялық экология (географическая экология) - географиялық
процестерге экологиялық заңдылықтарды қолдануға негізделген экологияның
тарауы; негізінен жоғарғы денгейдегі экожүйелерді қарастырғанда
қолданылады. Бұны геоэкология және ландшафт экологиясы деп те атайды.
22.Медициналық экология (медицинская экология) – адам экологиясының бір
бөлімі және қоғамдық ден саулық байланыстары мен тәуелділіктеріне және оның
қоршаған табиғат, әлеуметтік және технологиялық орта факторларынан
бұзұлуына талдау жасайтын берінгі профилактикалық медицина бағыты.
23.Экологиялық геология (экологическая геология) - геология ғылымы
бағыттарының бірі. Оның зерттейтін объектілеріне геологиялық орта мен
техногенез әсерін тигізетін литосфераның жоғарғы қабаттары
кіреді.Экологиялық геология литосфераның экологиялық қасиетінің кеңістік –
мезгелдік өзгеруінің және қалыптасуының заңдылықтарын, геологиялық,
геофизикалық, геотиктоникалық, геохимиялық, гидрогеологиялық факторлардың
биологиялық объектілер мен ғимараттарға тигізетін әсерін зерттейді.
24.Қышқылдық жаңбыр (кислотные дожди) – атмосфераның мөлшерден тыс
ластануына байланысты кейінгі кезде қышқылды жаңбыр деп аталатын жаңбыр
жауатын болды. Оның химилық құрамы өте күрделі. Оның құрамында күкірттің
тотығы және басқадай химиялық элементтердің қосындылары бар. Қышқыл жаңбыр
өсімдіктер әлеміне биоценоздық әсер етіп, олардың өнімділігін төмендетеді.

25.Аэрозоли (грек. Aer – ауа, немісше sol – ерітінді ) – газдардың
жүйесі және онда жүзіп жүретін қатты және сұйық заттар. Табиғи аэрозолдарға
тұман, шаң – тозаң мен әр түрлі улы газдар, қаныққан ауа жатады. Техникалық
аэрозолдарға адам организміне, жан - жануарларға өте зиянды әсер етеді.
Әсіресе радиоактивті заттармен, кремнеземдер, қорғасын тозандарымен
қаныққан ауа тіршілік дүниесіне қауіпті келеді.
26.Тұмша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.