Құқық қағидаларының жалпы түсінігі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

I Кіріспе

II Негізгі бөлім

1. Қылмыстық атқару құқығының қағидалрының түсінігі

2. Қылмыстық атқару құқығының қағидалрының түрлері

III Қорытынды

Пайдаланған әдебиет тізімі

Кіріспе

Қағида ( “ principium ” ) латын сөзі - алғаш, негіз дегенді білдіреді) теория түсінігі ретінде е заңдылықты, қатынасты, оның элементтерінің арасындағы өзара байланыстықты бейнелейді.

Құқықтың қағидалары - бұл құқытың ерекше әлеуметтік реттеуші ретіндегі мәнін көрсететін негізгі бастамалар, ережелер, идеялар. Олар құқықтың заңдылығын, табиғатын және әлеуметтік мәнін көрсетеді және заңдардың өзінде тікелей көрініс тапқан немесе олардың мәнінен туындайтын журіс-тұрыс ережелері болып табылады. Таралу саласына қарай жалпы құқықтық, салааралық және салалық қағидаларды бөліп қарастырады.

Жалпы құқықтық қағидалар барлық құқық салаларында күшке ие болып келеді. Оларға мына қағидалар жатады:

- әділеттілік;

- азаматтардың заң мен сот алдындағы заңды теңдігі;

- ізгілік (гуманизм) ;

- демократиялық;

- құқықтар мен міндеттердің біртұтастығы;

- сендіру мен мәжбүрлеуді үйлестіру.

Салааралық қағидалар бірнеше құқық саласының ерекше мәнді белгілерін сипаттайды. Олардың арасынан жарыспалылық және сот өндірісінің жариялылығы жэне т. б. қағидаларды бөліп атауға болады.

Салалық қағидалар тек бір саланың шеңберінде ғана әрекет етеді. Мысалы, азаматтық құқықта - мүліктік қатынастардағы тараптардың теңдігі қағидасы; қылмыстық құқықта - кінәсіздік презумпциясы.

Құқық қағидалары қоғамдық қатынастарды реттеуге қатысады, себебі, олар құқықтық әсер етудің жалпы бағыттарын анықтап қана қоймай, нақты бір іс бойынша шешімнің негіздемесіне де енуі мүмкін.

ҚЫЛМЫСТЫҚ-АТҚАРУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАҒИДАЛАРЫНЫҢ ТҮСІНІГІ

Қағидалар дегеніміз - құқықтық сананың нұсқауы, негізгі ережелерімен құкық жүйесін құрудың бастамасы ғана емес, сонымен бірге құқық нормаларын іске асыруды білдіреді.

Қылмыстық атқару құқығы қағидалары - қылмыспен күресуді реттейтін құқықтың жалпы принциптеріне және оның салалық принциптеріне негізделіп сүйенеді. Олар барлық қылмыстық-атқарудың заң шығаруы арқылы өтеді және міндетті түрде:

1) қылмыстық-атқару саясатының жалпы бағытын бейнелейді;

2) қылмыстық-атқару заңын жетілдіруді және негізгі даму бағытын көрсетеді;

3) жалпы құқықтық кұрылымы принциптерімен ара қатысты және іштей келісімде болу;

4) тұрақтылықпен бейнелену

Кұкықтық қағидалар негізіне жалпы адамгершілік бағалылықтар жатады. Ол көптеген Халықаралык актілермен, жекелеп айтсақ, 1948 ж. Жалпы адам құқығ Декларациясымен және басқа да құжаттармен дәлелденеді. Бұларда жалпы құкыктық қағидалар арақатынасын реттеу бекітілген. 1988 жылғы желтоқсанның 9-ында БҰҰ Бас Ассамблеясы бекіткен "Кандай да түрде болмасын ұсталған немесе қамаудағы барлық адамдарды қорғау принциптерінің жинағы 43/173 резолюциясы" кеңінен белгілі.

ҚЫЛМЫСТЫҚ-АТҚАРУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАҒИДАЛАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Казақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінің 6-бабында көрсетілгендей, бұл заңдылық баршаның заң алдындағы теңдігі, гуманизм, демократизм және жариялылық жазаларды атқарудың саралануы мен жеке-даралығын, жазаны түзеу ықпалымен біріктіруді қамтамасыз ететін принциптер негізінде берілген.

Жазаны орындау органдары мен мекемелері өз қызметінде құкыққа кепіл болатын, бостандық пен сотталғандардың заңды мүддесін камтамасыз ететін, жазаны орындауды дифференциациялау мен даралау, мәжбүр ету амалдарын тиімді пайдалану және құқықка бой сұғушылық көзқарастарына жағдай жасау, түзеудің әсерімен жазаны біріктіру, жұртшылықтың жазаны орындауда қатынасу принциптеріне негізделеді. 1

Баяндалған жағдайды ескере отырып, жалпы салалық, салалық және кұқық институционалдық принциптерін атап көрсетуге болады. 2

Жалпы құқықтық принциптерге кіретіндер: заңдылық, демократизм, гуманизм; сала аралыктарға - әділеттілік және жазаның болмай калмайтындығы, заң жолында азаматтардын теңдігі; салалыққа -жазаны орындауда дифференциялау мен даралау, мәжбүр ету амалдарын тиімді пайдалану және түзеудің әсерімен жазаны біріктіру, ) жұртшылықтың жазаны орындауға қатысуы; институционалдықтарға - жазаны бір мекемеде өтеу, сотталғандардың әр түрлі категорияларын бөлек ұстау т. с. с.

Кылмыстық-атқару құкық жүйесі принциптерінің бірлігі мен олардың өзара байланысына көңіл аударған жөн. Қылмыстық-атқару кұқығы жалпықұкықтық, сала аралық принциптерге негізделген. Ол өз маңызын сақтай отырып, жазаның ерекше кұқық шектеулерін ескеріп, қоғамдық қатынастардың өзгешелігі өзінше жөнге салынады.

Қылмыстық-атқарудың құқықтық жүйе принциптері - тиісті Халықаралық актілерге, Казакстан Конституциясы нормаларына негізделіп, сотталғандармен айналысқанда бейнеленіледі.

Демократизм принциптері жаза орындайтын мекемелер мен органдар кызметінің жариялылық принципімен және жазаны аткару кезінде, ең бастысы тәрбие жұмысына, жұртшылықтың қатысу принципі және олардың жазаны атқару органдарының кызметіне бакылау жүргізумен тығыз байланысты.

Демократизм принципі бостандық пен сотталғандардың заңды мүдделерін камтамасыз ету принциптерімен тығыз байланысты. Оның себебі, сотталғандар, яғни бас бостандығынан айыруға жазаланғандар құқығына едәуір шек қойылғандықтан, олар мүдделерін қорғауға мұқтаж.

Конституция нормаларында демократияның құқықты камтамасыз ететін көптеген кағида, ережелері келтірілген. Казақстан Республикасы Конституциясының 12-бабында Қ. Р Конституциясына сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі, Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған қарай анықталады, Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады, Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Республикада азаматтар үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады, сондай-ақ міндеттер атқарады, адамның және азаматтың өз құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруы басқа адамдардың құқықтары мен бостандықтарын бұзбауға, конституциялық құрылыс пен қоғамдық имандылыққа нұқсан келтірмеуге тиіс екені бекітілген. Өз кезегінде мұнда заңдылық, азаматтардың заң алдында теңдігі сияқты принциптермен тығыз байланысты. Казақстан Республикасы Конституциясынын 16-бабында көрсетілгендей, занда көрсетілген реттерде ғана және тек соттын немесе прокурордың санкциясымен тұтқындауға және қамауда ұстауға болады.

Қылмыстық-аткару құқығында заңдылық принципі - заңның үстемдігін және жазаны атқаруды реттейтін басқа да нормативтік, актілер алдында артықшылығын білдіреді. Заңдылық кағидаты (принципі) кұқық қатынастары субъектілерінің қылмыс жазасын атқаруда (етеуде) кылмыстық-атқару зандарын нақты және қатаң сақтауда ғана іске асырылады.

Заң алдындағы теңдік принципі - Казақстан Республикасы Конституциясының 14-бабының 1-тармағында бекітілген. Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды.

Қылмыстық-атқару құқығының гуманизм принципі тек кана мемлекеттердің шығарған зандарында ғана емес, адам құқығы және сотталғаңдармен айналысу туралы кептеген Халықаралық актілерде бекітілген. Мысалы, азаматтық құқық. туралы Халықаралық Шарттың 10-бабында былай жазылған: "Бас бостандығынан айырылған барлық адамдардың жеке тұлғаға тән, өздерімен ізгілікті қарым-қатынас жасауға және абыройын сыйлатуға құқы бар". Сотталғандармен ізгілікті қарым-қатынас жасауды - ойына келгенді істеу, жазаны орындау орындарында тәртіп бұзу деген сөз емес, қайта оларға кішіпейілділік білдіру, сотталғандардың мұқтажына ықыласпен карау, дер кезінде медициналық, әлеуметтік көмек көрсету, жазаны өтегеннен кейін еңбекке орналастыру, күнделікті тұрмысына көмектесу т. с. с. деп түсіну қажет.

Қылмыстық-атқару құқығы салаларының ішінде жазаны орындауда дифференциялау мен жекешелендіру принципі олардың қылмысына, кінәсінің түріне, қылмысты өтеу кезіндегі тәртібіне байланысты қабылданған классификацияға сәйкес сотталғандарды бөлек ұстауды камтамасыз етеді.

Жазаны атқаруды жекешелендіру топтық түрде емес, жеке өзгешелігіне негізделеді де, әр түрлі мағыналы жағдай жасау, шартты жаза мерзімінен бұрын шығаруға ұсыну, мәжбүрлеу кұралдарын тиімді пайдаланумен бірге құқыққа бойұсынушылыққа себепші болу арқылы жеткізіледі.

Жазаны түзеу ықпалымен біріктіру әр түрлі тәрбиелік мәні бар шара қолдануды талап етеді. Олар: қоғамға пайдалы еңбекпен, психологиялық-педагогикалық қарқынды ыкпалмен, мамандыкқа дайындаумен, жалпы білім беруге оқытумен іске асырылады. Сонымен бірге катаң режим талаптарын сақтауды, жазаны атқару орындарында тәртіпке, жөнге салуды камтамасыз етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.