Стратегиялық жоспарлаудың талдау сатысы және оның маңызы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Жоспар - экономикаға ықпал жасайтын мемлекеттік реттегіштердің бірі.
Нарықтық қатынастар жағдайында экономиканы мемлекеттік реттеудің маңызды құралдарының бірі - индикативті жоспар болып есептеледі, ол үсыныстүрінде жасалады.
Индикативті жоспарлар жүйесі стратегиялық (ұзақ мерзімді ), орта мерзімді, ағымдағы (жылдық) жоспарлардан тұрады.
Индикативті жоспар өзінің мерзіміне байланысты мынадай бөлімдерден тұрады:
1) Әлеуметтік - экономикалық жағдайды талдау.
2) Экономикалық саясаттың негізгі бағыттары.
3) Әлеуметтік - экономикалық дамудың негізгі корсеткіштері.
4) Экономикалық реттегіщтер.
Жоспарлау Әрқашан керек. Мысалы жалақының ең томенгі деңгейі қалай жоспарланады, халықтың жыл ішіндегі номиналды (ақшадай) табысы қалай жоспарланады деген сұрақтар көпшіліктің ойындағы сұрақтар.
Қазақстан жағдайында жоспарлаудың басты бағыттарының бірі өнеркәсіп салаларын жеделдамыту. Бұл жерде қажетті қаржыны да, күшті технологияны да жоспарлы түрде осындай объектілерге беру.
Жоспарға байланысты тағы да бір ой: әлемдік рынокты зерттеу, қандай тауарларға сұраныс бар, қай елдің компаниялары, фирмалары рынокта ықпал жасап отыр, ол рыноктардан қалай орын табуда.

Стратегиялық жоспарлаудың талдау сатысы және оның маңызы

Стратегия “грек” тіліннең аударылғанда “генерал өнері немесе жетекшілік ету” денген мағынаны білдіреді. Жалпы алғанда стратегия кез- келген әрекеттің қызметінің негізгі бағытын білдіреді.

Стратегиялық жоспарлау дегеніміз -бұл жоспарлау мен бақылау интегрициясы. Яғни белгіленген мақсатқа қол жеткізу үшін қазіргі жағдайда басқаруға арналған құрал. Стратегиялық жоспарлау негізінде орта мерзімді жоспар құралады. Ол нақты мақсаттарды жоспарлау үшін құралатың көлемін анықтауға мүмкіндік береді. Сандық және сапалық көрсеткіштердің сипаттарын қамтиды.

Нарықтың болашақ конъектурасында кәсіпорын мақсатты орынға мақсаттарды тіркеу нәтижесінде ие болады.

Мақсаттары - критерилердің нақты дәлме- дәл түсіндірілуі және оларға қол жеткізу керек. Бөлімше жетекшілері мен олардын жұмысшылары мақсат пен критерилерді бірдей түсіндіріп, тұжырымдауы аса манызды. Мақсаттарға жету белгіленген уақыт мерзімі мен ресурстық шешушілердегі белгілі бір мақсаттарды іске асыру міндеттеріне бөлінеді. Міндеттерді орындау үшін құралдар қажет. Қандай құралдар қолда бар екендігін және қандай құралдар жоқтығын түсіну аса манызды. Қолда жоқ құралдарды сатып алу шараларын талдау қажет.

Кез-келген стратегия әсерлесуге ұшырауы мүмкін тәуелділік факторлары мен форс-мажор. Осы факторлардын пайда болуы көздерін талдап олардың әсерлесуін бейтараптандыру шараларын жүргізу қажет

Факторлардың әсерлесуін бейтараптандыру шаралары міндетті түрде факторлардың өздерін бейтараптандыру шаралары болуы қажет емес. Мысалы үйді өрттен сақтандыру, өрттен болатын шығында бейтараптандыру шарасы болып есептеледі.

Кәсіпорын стратегиясының негізі.

Стратегияға көз қарастың екі қарама қайшы түрі бар.

Ұзақ уақыт мерзімі көлемінде қол жеткізілуі тиіс соңғы нәтижеге нақты белгіленеді. Одан әрі қарай осы соңғы нәтижеге жету үшін не істеу керек екендігі анықталады. Дәл анықталған соңғы нәтижеге алып келетің уақыт интервалдарына (бес жылдық, жылдық, квартал) бөлінген іс- әрекеттер жоспары жасалады. Орталықтандырылған жоспарлы экономикалық жүйелерде стратегияның дәл осы ұғымы болатын. Мұндай түсініктегі стратегия- бұл нақты ұзақ мерзімді мақсатқа қол жеткізудің нақты ұзақ мерзімді жоспары. Ал стратегияны жасау - мақсатты табу мен ұзақ мерзімді жоспарды құрастыру.

Соңғы жылдарда нарықтақ, экономикалық жүйелердін дамуы ортаның өзгеруі үрдістері жоғары қарқын мен жүргізілуі мен осы өзгерістер құрамындағы қосымша мүмкіндіктер көлеміннің өсуі үнемі артуда. Сондықтан, кәсіпорын стратегиясы нарықтық экономикада өз құрамында осы өзгеріс нәтижесінде басымдылықтарға ие болу мүмкіндігі болуы қажет.

Стратегия бұл- қоршаған орта мен, оның қызмет нысандары мен құрамдары, кәсіпорын ішіндегі қарым - қатынасына. Жүйелері мен қоршаған ортаға кәсіпорын жайғасымдары мен байланысты ұзақ мерзімді сапалы, анықталған кәсіпорынның дамуынның бағдары стратегияның 2-ші типтегі. Мысалы нарықтағы сату көлеміннің үлесін белгілі бір пайызға өсіру, бағаны төмендетпеген күйі бір өнім өндірісін қысқартуы мен қатар, басқа бір өнім түрін өндіруді бастау. Бәсекелес пен бақланатың тарату желілеріне ену, еңбекті ұйымдастырудың топталған нысанына көшіруді іске асыру. Фирма үшін стратегияны анықтау негізінен ол фирманың қандай күшті жақтарын пайдалануы, стратегияның шешімдер аумағында қандай дәстүрлері бар екендігіне тәуелді. Нақты қанша фирма болса, сонша стратегия болады. Бірақ стратегия құрасырудың жалпы тәсілдері мен стратегия енетің жалпы шектеулері бар.

Мемлекет қолындағы кері өнім құны бөлшегінің және жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыруға пайдаланумен байланысты бөлу қатынастарының экономикалық түрі болып табылады;

Құндылық тұтынуға кіретін өндірістік емес саланың қаржыларын және құру мен құнның өндірістік тұтынуымен байланысты қоғамдық қызмет салаларымен, экономика секторларымен, ел территорияларымен, халық шаруашылығы салалары арасындағы құндылықтарды қайта бөлуге бағытталған;

Қоғамдық өнімнің тауарлы түріндегі қозғалысымен тікелей байланысты емес және одан белгілі айырудағы бөлудің құндылық сатысын білдіреді. Сол уақытта материалды өндірісте және өндірістік емес саладағы қаржылық қатынастар тауар-ақша қатынастарымен тығыз байланыста болады;

Қоғамдық өнім құнының бюджеттік бөлу түрлері және пропорциялары қоғам дамуының әрбір кезеңінің алдында мақсаттармен жалпы кеңейтілген қайта өндірудің қажеттіліктермен анықталады;

Бюджеттік бөлу саласы қаржы-несие жүйесінің басқа салаларымен салыстырғанда алдыңғы қатарда жүріп, орталық орынды алады.

Қаржылық баланс жүйесінде мемлекеттік бюджет басты орынды алуда. Ол жыл сайын заң түрінде нақтыланып отырады және мемлекеттің ақша қаражатының орталықтандырылған қорын дұрыс қолдану және құру бойынша экономикалық қатынастардың жүйесі болып табылады. Мемлекеттік бюджет орталықтандырылған және облыс, аудан, қала бюджеттерінен тұратын жергілікті бюджет болып бөлінеді. Нысаны бойынша мемлекеттік бюджет баланс сияқты болып келеді. Оның кірісті бөлігіне салық, салықтық емес түсімдер жатады, ал шығысты бөлігіне-әлеуметтік қызметтерге кеткен шығындар, шаруашылық қажеттіліктері (кәсіпорындарға дотациялар, субсидиялар, мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру үшін кеткен шығындар), мемлекеттік өкімет пен басқару органдарын қамтамасыз етуге кеткен шығындар, мемлекеттік қарыз бойынша төлемдер және т. б /3/. Мемлекетте салық салу шарттарын қою мүмкіндігі бар болғандықтан, ол жалпы сұраныс пен ұсыныстың көлеміне белсенді әсер ете алады.

Мемлекеттік баланс концепциясы барлық мемлекеттік шығындар мен кірістердің сомаларының теңдігін қарастырады. Алайда тәжірибеде бюджеттің шығысты бөлігі кіріс мөлшерінен асады. Ең бастысы екеуінің арасы өте алшақ болып кетпеу керек. Көбінесе дефицитті немесе тапшылықты жабу көздерін ішкі және сыртқы қарыз деп бөледі. Сыртқы қарыз көмегімен жабылатын жалпы тапшылық қаражаттарды қолдануды жоспарлаумен байланысты бағаланады. Елдің ішінде шығындарды үлкейтуге бағытталған сыртқы қарыз мемлекет экономикасына ынталандырушы әсер етеді. Егер де сыртқы қарыз шетелде шығындардың өсуіне әкелсе, онда ол ішкі сұранысқа әсер ете алмайды.

Қаржыландырудың ішкі көздеріне Ұлттық Банктен, коммерциялық банктерден және банктік емес сектордан алынған қарыз жатады. Ұлттық банктен алынған таза қарыз ақша массасының көлемін (қарыздың жалпы сомасы мен сол бойынша қайтару немесе қайтарым қарыз сомасының арасындағы айырым) ұлғайтады.

Мемлекеттік бюджет жалпы шығын мен табысқа әсер ететін экономикалық факторларды анықтауда басты рольді атқарады. Яғни, бюджетті құрайтын табыстың, шығыстың және басқа да қаржылық баптардың болжамы керек. Табысты болжамдауда экстрополяция әдісін қолдануға болады, бірақ мұндай есептеудің нәтижелері нақты болмауы мүмкін, өйткені ол салықтық база эволюциясын есептемейді, бұрынғы даму негізіне базаланады. Нақтырақ болжамға функционалды тәуелділіктерді құру арқылы жетуге болады. Мұндай құрылым дезагрегировалық деңгейі туралы шешім қабылдауды және де сәйкесінше есепті салықтық базаны таңдауды талап етеді. Негізгі салықтық категориялар арасындағы айырмашылықтарды талдау керек және егер де салық топтарының базалары едәуір ерекше болса, онда бұл салық топтарын дезагрегировалау керек.

Қосылған құн салығы үшін салықтық база болып қосылған құн мөлшері табылады, табыс салығы үшін - салық салынуға жататын пайда сомасы, акциз үшін- акциз қойылған тауарлар сатылымының сомасы, және т. б. /4/.

Салық сомасының өсімшесі салық базасының және де салық салудың да (мысалы, салық қойылымдарының өсуі) өсуімен байланысты болуы мүмкін. Өзгерудің бірінші түрін автоматты әсер, ал екінші түрін дискреционды деп атауға болады.

Автоматты әсер икемділік коэффициенті көмегімен өлшенеді /5/. Мысалы: салықтық табыс өсімшесінің қарқыны мен ЖІӨ өсімшесінің қарқыны арасында қарым-қатынас құрылсын. Және салықтық жүйе салыстыру мерзімі ішінде өзгермеді деген шарт қойылсын.

Қазақстан Республикасының Үкiметi бюджеттiк қатынастарды реттеу саласында: Қазақстан Республикасының Парламентiне республикалық бюджеттi және оның атқарылуы туралы жылдық есептi табыс етедi;
Республикалық бюджеттiң атқарылуын бақылау жөнiндегi есеп комитетiне республикалық бюджеттiң атқарылуы туралы жылдық есептi табыс етедi;
жергiлiктi бюджеттердiң жобаларын әзiрлеу тәртiбiн айқындайды;
республикалық бюджеттiң атқарылуын қамтамасыз етедi, республикалық және жергiлiктi бюджеттердi атқару тәртiбiн айқындайды;
тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңды iске асыру туралы қаулы қабылдайды; қарыз алуды жүзеге асырады; шикiзат секторы ұйымдарының тiзбесiн бекiтедi; орта мерзiмдi фискалдық саясат жобасын әзiрлеу тәртiбiн айқындайды; бюджеттiк инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) қарау тәртiбiн айқындайды; салықтық емес түсiмдердi алуға жауапты және олардың түсуiне бақылауды жүзеге асыратын уәкiлеттi мемлекеттiк органдардың тiзбесiн, оларды бюджетке аудару тәртiбiн айқындайды; мемлекеттiк емес қарыздар бойынша мемлекеттiк кепiлдiктер беру қажеттiгi туралы шешiмдер қабылдайды; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң мемлекеттiк емес қарыздар бойынша мемлекеттiк кепiлдiктер беру тәртiбiн, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң, жергiлiктi атқарушы органдардың қарыздарын және мемлекет кепiлдiк берген қарыздарды алу, пайдалану, өтеу және оларға қызмет көрсету, оларды тiркеу мен есепке алу, мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген борыштың мониторингi мен оны басқару тәртiбiн айқындайды; мемлекеттiк мекемелердiң өз иелiгiнде қалған тауарларды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) өткiзуден түсетiн ақшаны пайдалану тәртiбiн айқындайды; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң және жергiлiктi атқарушы органдардың резервiн пайдалану тәртiбiн айқындайды; Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына активтердi есептеу, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын пайдалану тәртiбiн айқындайды; Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын орналастыру үшiн рұқсат етiлген қаржылық активтердiң және, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге мүліктің тiзбесiн айқындайды; Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының жыл сайынғы аудитiнiң өткiзiлуiн қамтамасыз етедi; төмен тұрған бюджеттерден жоғары тұрған бюджетке - бюджеттiк алып қоюлардың және жоғары тұрған бюджеттен төмен тұрған бюджеттерге бюджеттiк субвенцияларды аударудың тәртiбi мен кезеңдiлiгiн айқындайды; жалпы сипаттағы ресми трансферттер көлемдерi есептерiнiң әдiстемесiн айқындайды; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң орта мерзiмдi фискалды саясатын бекiтедi; заттай нормаларды бекiтедi; бiрыңғай бюджеттiк сыныптаманы бекiтедi және оны жасау тәртiбiн айқындайды;
бюджеттiк бағдарламалардың тиiмдiлiгiн бағалауды жүргiзу тәртiбiн айқындайды; iшкi бақылау жүргiзу тәртiбiн белгiлейдi; орталық атқарушы органдардың, сондай-ақ олардың аумақтық органдарының және оларға ведомстволық бағынысты мемлекеттiк мекемелердiң штат санының лимитiн бекiтедi; жергiлiктi мемлекеттiк басқарудың үлгiлiк құрылымын және жергiлiктi атқарушы органдардың штат саны лимитiн бекiтедi; Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыру және пайдалану туралы жылдық есептi жасайды; Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiмен өзiне жүктелген өзге де функциялардыорындайды.
Бюджеттiк жоспарлау жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган: Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң орта мерзiмдi фискалдық саясатының жобасын әзiрлейдi; тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы, бюджетке өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы заңдардың жобаларын әзiрлейдi және оларды қарауға Қазақстан Республикасының Үкiметiне табыс етедi; бюджеттiк кредиттеудi жоспарлау мен талдауды жүзеге асырады; Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.