Шығыс Қазақстан облысының экологиялық туризм дамуы

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

1 ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМ
ДАМУЫНЫҢ АЛҒЫ ШАРТТАРЫ . . .

1. 1 Табиғи рекреациялық ресурстар . . . . . . … . . .

1. 2 Әлеуметтік - экономикалық ресурстар ……… . . .

1. 3 Туристік инфрақұрылым жағдайы . . .

2 ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМ
ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ . . .

2. 1 Ерекше қорғалатын табиғи территориялар - экологиялық туризм
нысандары . . .

2. 2 Шығыс Қазақстан облысы туризмінің дамуында экологиялық туризм
рөлі . . .

3 ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДАҒЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ
ТУРИЗМ ДАМУ МҮМКІНШІЛІКТЕРІ МЕН БОЛАШАҒЫ

3. 1 Шығыс Қазақстан облысындағы экологиялық туризмнің даму
тенденциялары . . .

3. 2 Шетелдік және отандық туристерге ұсынылатын маршруттар . . .

3. 3 Шығыс Қазақстан облысында экологиялық туризм дамуының
мәселелері мен болашағы . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . … . . .

ҚОСЫМШАЛАР . . .

КІРІСПЕ

Экотуризм - жақсы сақталған табиғи ортаның аудандарына саяхат жасау, сол жердің жаратылысы мен мәдени - этникалық ерекшеліктерімен танысу. Мұндай саяхаттан экожүйелер бұзылмайды, қайта одан экономикалық жағдайлары туады да, жергілікті халыққа табиғатты қорғау тиімді болады.

Экотуризм - ластанбаған табиғи аудандарға саяхат жасау, табиғаттың сұлулығымен, өсімдіктері мен аңдарымен қызықтыру, басқа да мәдени ерекше ліктерімен танысу.

Экотуризм - бұл көпшілікке арналған туризм емес, ол табиғи аймақтарда туристердің үлкен ағымын қолдауға бағытталған, керісінше, Қазақстанның табиғи байлықтарын сақтауға және жергілікті тұрғындарға экотуризмнің жүзеге асырылуынан табыс әкелуге мүмкіндік беретін баламаәдіс болып табылады.

Шығыс Қазақстан облысының территориясы өзінің бай табиғи ресурстарымен, ерекше қорғалатын табиғи территорияларымен ерекшелінеді.

Қазіргі кезде Шығыс Қазақстан облысының экотуризм дамуына өзіндік үлес қосатын аймақ, сонымен қатар экологиялық туристік объектілер санын көбейту.

Жұмыстың басты мақсаты: Шығыс Қазақстан облысының экотуризмін дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасау және экономиканың табысты салаларының біріне айналдыру.

Жұмыстың міндеті: Шығыс Қазақстан облысының экотуризмнің қазіргі экологиялық нысандарына баға беріп, болашақта экотуризмді жоғарғы деңгейге жеткізу үшін, осы облыстағы экологиялық жағдайдың мәселесін шешу керек.

Сонымен, бүгінгі күні өзекті мәселеге айналған Шығыс Қазақстан облысының экотуризм даму жағдайы.

Мәселен Батыс Алтай тауының табиғаты келген қонақтарға өте жақсы әсер қалдырады. Бұл аймақта табиғи қалпында сақталған Катонқарағай ұлттық саябағы, суының тазалығы жағынан дүние жүзінде бірең сараң көлдердің қатарына қосылатын Марқакөл көлі және шипалы емдік суымен әйгілі Рахман бұлағы орналасқан. Ал, облыстың оңтүстік аймағында жағалауында емдік қасиеті бар батпақ пен суы тұзды Алакөл көлі орналасқан. Жалпы Алакөл минералды сулары деректеріне сүйенсек, ертерекке кетеді. Соның бірі Барлық аңғарында Арасан-Тау тау етегінде теңіз деңгейінен 579 м биіктікте, Алакөл көлінен 24 шақырымда орналасқан Барлық-Арасан емдік сауықтыру орны. Бұл аталған объектілерден басқада көптеген табиғи, тарихи-мәдени объектілер жеткілікті.

Келесі тарауларда, бүгінгі таңда экотуризмнің болашақ перспективалары және экотуризм мәселелеріне байланысты мемлекет тарапынан атқарылып жатқан жұмыстар көрсетілген. Жұмыстың қандай дәрежеде жүргізіліп жатқаны, нақты сандар көрсетіліп анықталған.

Кіріспе қосу керек.

1 ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ

1. 1 Табиғи ресурстары

Шығыс Қазақстан облысы көлемі бойынша ең кіші аудан. Қазақстан территориясының 10% үлесін ғана алып жатыр. Шығыс Қазақстан облысы 1932 жылы қалыптасқан. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығы бойынша 1997 жылдың 3 мамырында Семей облысының территориясы біріктірілді.

Облыс республиканың солтүстік шығысында орналасып, оңтүстікте Қытаймен және Алматы облысымен, солтүстік - шығыста - Ресеймен, батыста Қарағанды және Павлодар облыстарымен шектеседi.

Облыста 19 әкімшілік - аумақтық бірлік, соның ішінде 15 аудан, 10 қала, 841 кент пен ауыл, 255 ауылдық және кенттік округ есепке алынған. 2010 жылғы 1 қаңтарға облыс халқының этникалық құрамы мынадай: қазақтар - 53, 2%, орыстар - 41, 7%, өзге ұлттар - 5, 1%. Халқы 1442, 5 мың адам, орташа тығыздығы еліміз бойынша шамалы төмен, халқының тығыздығы 1 шаршы шақырымға 5, 1 адамнан келеді.

Жер бедері. Шығыс Қазақстан облысының жаңа шекарасы бойынша үстіңгі Ертіс бассейнінде орналасқан, ол облысты оң жағалауға және сол жағалауға бөлді. Шығыс Қазақстан блысының ауданы 283, 3 мың км. ² алып жатыр. Солтүстіктен оңтүстікке 3 ⁰ , яғни 48 ⁰ -ден 51 ⁰ с. е. және батыстан шығысқа 10 ⁰ - қа жуық, яғни 77 ⁰ -ден 87 ⁰ ш. б. созылып жатыр. Облыстың қиыр солтүстік нүктесінің координаты 51 ⁰ 04 ^/ , оңтүстігі 45 ⁰ 50 ^/ с. е., батысы 76 ⁰ 50 ^/ , шығысы 87 ⁰ 20 ^/ ш. б. Бұл территорияға мынадай Еуропаның 3 мемлекеті еркін сияр еді: Болгария (111 мың км. ² ), Греция (132 мың км. ² ) және Албания (29 мың км. ² ) .

Шығыс Қазақстан облысының географиялық орны өте қолайлы болып келеді. Ол Алтай тауы және Сарыарқаның шығыс бөлігін қамти отырып, Ертістің жоғарғы алабында орналасқан. Оның аумағына төбелі жазықтар мен аласа таулар, биік таулар және ірі тауаралық қазаншұңқырлар мен аңғарлар енеді. Ао облыс аумағының бірталай бөлігін қатты қиылысқан таулы және ұсақ қыратты рельеф алып жатыр. Шығыста Кенді Алтайдың жоталары орналасқан: Иванов (2276 м), Қоржын ( 2565 м), Көксу (2028 м), Тигрец (2007 м), Оба (1967м), Үлбі (1895 м) және т. б., Оңтүстік Алтайда: Қатын ( Мұзтау 4506 м), Оңтүстік Алтай (3483 м), Сарымсақты (3373 м), Күршім (2645 м), Азутау (2385м), Нарын (1386 м) және т. б Оңтүстігіне қарай Қалба жотасы (1660 м) мен Зайсан қазан шұңқыры, Тарбағатай (2992 м), Маңырақ (2053 м) және Сауыр (2930 м) жоталары орналасқан. Облыстың батыс бөлігін шығыс Сарыарқаның ұсақ қыраты алып жатыр.

Шығыс Қазақстанның көп бөлігін Сарыарқаның шығыс жағы алып жатыр. Ұсақ шоқылы таулар тар, көбінесе шатқал тәрізді болып келетін өзен аңғарлары тілімденіп, өте әдемі түрге ие болған. Көптеген тау төбелер мен жартастар айрықша таңғажайып пішіндерімен көз тартады. Оңтүстік бөлігін Шығыс тауы 1305м биіктікте, оңтүстік-шығысында Тарбағатай жотасы, солтүстік-шығысында Колба жотасы, биіктігі 1600м, Солтүстігін Ертіс маңы жазығы, оңтүстігін Алакөлдің және Сасықкөлдің қазан шұңқырлары алып жатыр.

Ауданның оңтүстігі мен шығысы Қазақстанның мемлекеттік шекарасы бойымен созылып Жоңғар Алатауы, Сауыр-Тарбағатай мен Алтайдың биік тау жоталарына барып тіреледі. Шыңдарының көпшілігі мәңгі қар мен мұздықтар жамылған.

Алтайдың ең биік шыңы - Ақсүмбе. Шығыс Қазақстандағы Үлбі өзені аңғарында жылына 1500мм жауын-шашын түседі. Бұл еліміздің ең жоғарғы көрсеткіші. Таулардан бастау алған көптеген өзендер мен тау етегіндегі құнарлы жазықтар мен ірі тауаралық қазаншұнқырларды суландырады.

Шығыс Қазақстанның басты су күретамыры - Ертіс. Аудан аумағындағы ірі көлдер Зайсан, Алакөл, Марқакөл. Зайсан көлінде Бұқтырма ГЭС-ң салынуына байланысты көтеріле келіп, су қоймасының едәуір бөлігін қамтитын болды.

Шығыс Қазақстан Ертістің оң жағын Кенді және Оңтүстік Алтайдың жоталары таулы үстірттері, тау аралық қазан шұңқырлар алып жатыр. Ең биік жер, облыстың солтүстік-шығысындағы “Мұзтау шыңы”. Оның биіктігі 4506м.

Оңтүстік Алтайдың Нарын, Самырсақты, Тарбағатай, Күршім, Оңтүстік Алтай, Азутау сияқты жоталары 3000 метрден асады. Алтай тауының ұзындығы батыстан - шығысқа қарай 2000 км созылып жатыр. Оңтүстігіндегі табиғи шекарасы қара Ертіс өзенімен Зайсан, батыстан оңтүстік-шығысқа қарай Батыс Сібірден Гоби жазығына дейін, ал батыс бөлігі Сарыарқаның Колба жотасы арқылы бөлінеді. Солтүстік шығыста Шығыс Азияның Шапшалы жотасы батыс Саянмен жалғасады.

Алтай тауы солтүстік батысында Батыс Сібір жазығынан, оңтүстік шығысында Гоби шөліне дейін аралықта жатқан ірі тау жүйесі. Алтай таулы өлкесінің Қазақстанға оңтүстік-батыс бөлігі ғана кіреді. Алтай тауы түркі, монғол тілдерінде "алтын" деген мағынаны білдіреді. Алтай тауын Оңтүстік Алтай, Орталық Алтай немесе Кенді Алтай және Қалба деп үшке бөлуге болады. Ең биік шыңы Мұзтау 4506м.

Табиғаттың әр түрлілігі бойынша Шығыс Қазақстан Республиканың оңтүстігіне ғана орын береді, ал жер қойнауының байлығы бойынша Оралмен тең тұрады.

Табиғи - ауа райы тұрғысынан алғанда Шығыс Қазақстан теңдесі жоқ өңір болып табылады. Онда дала, шөлейітті және тау тайгасы ландшафттары көршілес тұрады. Облыста ормандар облыс аумағының 30% алып, республика орман қорларының шамамен 70%-ын құрайды.

Оңтүстік беткейінде қоңыр және қара топырақ кездеседі. Онда шөлейт және дала өсімдіктері аралас өседі. Солтүстік беткейінде 600-1400м биіктік аралығында дала, одан жоғары 2200м-ге дейін аралас орман, 2400-ден жоғары субальпілік және альпілік өсімдіктер тараған. Одан жоғары мәңгі қар мен мұздықтар жатыр.

Климаты. Шығыс Қазақстан облысының климаты тым континентті. Қаңтардың орташа температурасы -16-20 ⁰ С, шілдеде орташа температурасы +20+23 ⁰ С, тауда +16+18 ⁰ С дейін барады. Жауын - шашынның орташа жылдық мөлшері 150-ден 1000-1500-мм дейін барады.

Оңтүстік-шығысқа қарай континенттігі арта түседі. Тау етектері мен төменгі беткейлерінің климаты ылғалдылау келеді. Шығыс Қазақстан облысының көп бөлігін тау алып жатқандықтан Монголиядан келетін суық ішке ене алмайды.

Өсімдіктер мен жануарлар әлемі. Шығыс Қазақстанның өсімдік топырағы барынша алуан түрлі. Жалпы алғанда Кенді Алтайда өсімдіктер әлемінің 1000 артық түрі бар, әртүрлі құстардың 300-дан артық түрі, сүт қоректілердің 100-ге жуық түрі мекендейді. Мүнда тік белдеудегі ландшафт жүйесі қалыптасқан. Солтүстік және батыс тау етектерінің 400-700 м биіктігінде шалғынды әртүрлі өсімдіктер мен астық тұқымдасты дала, ал 1200-1700 м биіктіктігінде жусанды бетегелі дала қалыптасқан. Бұл таулы және далалы белдеуінде қара және қара қоңыр топырақ қалыптасқан. Таулы орман белдеудің 70% алып жатыр. Мүнда жалпақ жапырақты орман өседі. Орталық және Оңтүстік ауданда 2200-2500 м биікте қылқанды орман өседі. Бұл жерді самырсынды, бал қарағайлы ағаштар өседі. Одан жоғары биік таулы альпілік белдеуде субальпілік бұталар мен шалғындар өседі. Сонымен қатар мұнда таулы тундра, одан жоғары жағында жартастар, тас қорымдар, қар алаңдары мен мұздықтар алып жатыр. Тау беткейлерінен қара топырақ, одан жоғары ашық күлгін топырақ тараған. 700 м жоғары астық тұқымдас шалғын шөптер мен қылқан жапырақты ормандар басталады. Осыдан әрі самырсын, шырша, майқарағай аралас орман. Субальпілік және альпілік шалғындар көбінесе жануарлар дүниесінен таулы аудандарға тән түрлері тараған. Өсімдіктердің ішіндегі ең маңызды дәрілік шөптер: итмұрын, цитрус, қайың, емен тағы басқа шөптер. Сонымен қатар дәрілік шөптердің жемістері қарақат, қызылқат, долана, дала жидегі кездеседі. Орманды алқаптың 1638, 9 мың га осы өңірде. Бұл аймақ еліміздегі орман алқабына бай аймақ. Сонымен мәңгі жасыл жапырақты өсімдіктің сан мың түрі осында.

Көп облыстың топырағы өсімдік жамылғысына биіктік белдеулік тән. Солтүстік - батысындағы жазықтың қара топырағында шөпті қалалық өсімдік өседі. Оңтүстікке қарай Ертістің солтүстік жағындағы қара топырақ бозды бетегелі, Зайсан қазан шұңқырындағы боз қоңыр топырақты жусанды бетегелі, сүр топырақта жусанды өсімдіктер өседі. Таулы өлкелердің ең төмен белдеуін таулы долана, одан жоғарырақ қайың, көктерек, майқарағай, шырша биіктегі беткейлерде субальпілік және альпі шалғындары өседі. Алтайда шөлейтке тән, орманға және биік тауларға тән жануарлар кездеседі. Жазда мекен ететіндерден тырна, сарыала қаз, үйрек, аққу.

Үлкен өзендерінде бекіре, тайман, алабұға, ал кішігірім өзендерінде хариус кездеседі.

Алтайдың тау орманының күлгін топырағында майқарағай, қарағай, самырсын өседі. Тоғайларында итмұрын, қарақат, тауаралық алаңдарында күлгінді, кәдімгі тарғақ шөп, қоңырбас шөп шығады. Оңтүстік Алтайдың қоңыр

күлгін топырағында балқарағай жайқалады. Биік таудағы альпі шалғынды шегіргүл, жидек сарғалдақ, атқонақ өседі. Алтайда қоңыр аю, марал, солтүстік бұғысы, таутеке, қар барысы; құстардан саңырау құр, шіл, тоқылдақ және тағы басқалары мекендейді. Терісі бағалы кәсіптік маңызы бар аңдардан бұлғын, ақкіс, қара күзен, сібір күзені тіршілік етеді. Су тышқаны, жанат тәрізді ит, америка күзені Алтайға жерсіндірілген.

Су ресурстары. Ең басты су артериясы - Ертіс (ұзындығы 4248 км ² , облыс көлемінде 1311 км ² ) . Ірі көлдері: Зайсан, Алакөл (2650 км ² ), Сасықкөл (736 км ² ), Марқакөл (455км ² ) . Ертісте Бұқтырма, Жаңа Шүлбі және Өскемен су қоймалары тұрғызылған.

Таулы бөлігінде шағын тұщы су көлдері көп кездеседі. Ертіс өзенінде Бұқтарма бөгені салынған. Нарын мен Бұқтарманың тау беткейлерінен басталатын салаларының энергетика маңызы зор. Тау бөктерінде бұлақтар да көп. Бұл аудан суға өте бай.

Шығыс Қазақстан өзендері өте тығыз орналасқан. Таулары өте қатты тілімденген. Таулы өзендер 70 астам, ал сарқырамалар 3500-дей үлкенді, кішілі көлдер бар. Суы тұщы минералды 0, 07% құрамында йод, фтор, бром тағы басқалары бар. Балыққа өте бай (сазан, табан, хариус, майқан, қара балық) түрлері кездеседі. Өзеннің бастауында андатра кездеседі.

Территориясының оңтүстік - шығысынан, солтүстік - батысына қарай Қазақстанның аса ірі су магистралі және энергияның қуатты көзі - Ертіс өзені ағып өтеді. Ертіс арқылы өтетін Семей - Барнаул жолы еліміздің Батыс және Шығыс - Сібір, Оңтүстік Қазақстан мен Орта азия мемлекеттеріне шығуға мүмкіндік береді.

58, 4млрд кв. т Үлкен көлі, Марқакөл, Зайсан көліне Бұқтарма СЭСі салынғаннан кейін үлкен бөгенге айналған. Жауын-шашынның жылдық мөлшері солтүстігінде 300 мм, оңтүстігінде 155 мм дейін түседі. Вегетациялық кезең солтүстігінде 169, оңтүстігінде 198 күнге созылады.

Алтай тауына батыстан және оңтүстік - батыстан соққан желдер ылғал алып келеді, сондықтан тау беткейлерінде жылына 600 мм-ге дейін жауын-шашын жауады. Тауға биіктеген сайын жауын-шашын мөлшері көбірек түседі. Үлбі өзені бастау алатын таудың жоғарғы бөлігінде 1800 мм-ге дейін жауады. Тау етегінде жауын-шашын мөлшері 250-300 мм. Қардың түсуі тау етегінде 20-30 см, ал тауға биіктеген сайын 2 м дейін қалыңдайды.

Алтайдың Шығыс бөлігінде өзендер көп. Басты өзендері Ертіс және оның салалары: Бұқтарма, Үлбі, Күршім, Нарын. Өзендері мұздық және қар суымен, жер асты, жауын-шашын суымен қорланады. Ертіс өзенінің жылдық су ағыны Бұқтарма, Өскемен су қоймалары арқылы реттеліп тұрады. Бұқтарма, Өскемен су қоймаларына бірнеше су электр станциялары салынған.

Алтай өзендері Шығыстың су энергетикалық ресурстарының көбін құрайды. Алтай көлге де бай. Ең ірілері - Зайсан, Марқакөл көлдері. Марқакөл тау ішінде - абсолюттік биіктігі 1450 м жерде орналасқан. Суы тұзды. Оның өзіндік қайталанбас әсем табиғаты мен табиғи байлығын қорғау үшін қорық ұйымдастырылған. Зайсан көлінің табиғи жағдайы Бұқтырма су қоймасын салуына байланысты көп өзгерді. Қазір Бұқтырмамен жалғасып жатыр.

Зайсан көлі Алтай мен Сауыр - Тарбағатай тауларының аралығындағы қазаншұңқырда орналасқан. Бұл - ағынды, суы тұщы көл. Зайсанға бірнеше өзен келіп құяды да одан Ертіс өзені ағып шығады. Көлдің беті қыста қатады, ал жазда судың температурасы +26°С дейін жылиды. Судың деңгейі жаздың алғашқы жартысында көтеріледі. Зайсан кәсіпшілік маңызы бар балыққа бай. Онда балықтың 23 түрі кездеседі. Өзен көлігін дамытуға қолайлы.

Бұқтырма өзені - Ертістің оң жақ саласы. Бұл өзен Оңтүстік Алтайдың мұздықтары мен қарынан басталады. Бұқтырма жағалауы жартасты, арнасы шоңғалды, ағыны қатты тау өзені. Ертістің ең суы мол саласы да осы Бұқтырма өзені. Өзеннің суы мамырдың аяғынан шілде айына дейін тасып жатады. Су деңгейінің шұғыл көтерілетін кезі маусым айы, ал арнасының төмен түсетін кезі қыс айлары. Өзен ағаш ағызуға қолайлы әрі электр энергиясын өндірудің тиімді көзі болып табылады.

Бұқтырма өзенінің аңғары шатқал - шатқалдың арасымен өтеді. Өзеннің әрбір бұрлысы табиғаттың әсем көрінісімен астасып жатады. Өзен жағалауларының биіктігі 200 метрге дейін жететін жартасты, тік құлама беткейлі болып келеді. Өзен жағалауынан таудың етегіне дейін әр түрлі ағаш, бұталар өседі.

Ертіс - Қара Ертіс деп аталатын бұл өзен Қытай жеріндегі Монғол Алтай тауының батыс беткейінен бастау алып Зайсан көліне құяды, ол дүние жүзіндегі ірі өзендердің бірі. Жалпы ұзындығы 4248 км, ал Қазақстан жеріндегі арнасының ұзындығы 1700 км. Ертіс өзені Зайсан көлі мен Бұқтырма бөгетінен кейін Алтай тауының Қалба, Нарын жоталарының тау аралықтары мен тау шатқалдары арқылы ағады. Ертіс өзеніне көптеген салалар келіп құяды. Өскемен қаласынан төменірек тұста кең арнамен Ертіске Үлбі мен Об өзендері келіп қосылады. Бүл өзен ағысының жылдамдығын арттырады. Ал Семей қаласының маңында жазықтыққа шыққаннан кейін өзен баяу және жай ағады. Ертіс өзені арзан электр энергиясын өндіруге пайдаланылады. Ертіс бойына бірнеше су электр станциялары салынған. Өскемен және Бұқтырма СЭС-нан өндірілген энергияны Кенді Алтайдың кәсіпорындары пайдаланады.

Әлеуметтік - экономикалық ресурстар

Шығыс Қазақстанның өзіндік ерекшелігі мол, дәстүрлі ескерткіштердің

бірі - «мұртты» қорғандар. Олар қатарынан орналасқан, кіші қорғаннан шығысқа қарай тізбектелген екі тас қатардан тұратын үлкен және кіші қорғаннан тұрады. «Мұртты» қорғандар туралы түсінік айқын болуы үшін Қазақстан территориясынан және басқа жерлерден табылып, жіктелген қорғандарға сипатта бере кетейік.

1927 жылы орыс өлкетанушысы Л. В. Семенов қазіргі Ақмола облысының жерінен «сәкілі» немесе «мұртты» тас қорғандарды тауып, суреттеп жазған. Себебі ондай қорғандарға қазба жұмысын жүргізгенде адам қаңқасы мен мал сүйектері кездескен. Жарты ғасырдан кейін ғалымдар «мұртты» қорғандардың құпиясын ашты.

Берел қорымындағы ең құнды, әлемдік маңызды ерекшк археологиялық олжалар 1999 жылдың мамыр - маусым айларында №11 обаны толығымен қазып, ашқан кезде табылады. Аталған обаның диаметрі - 30 метрден астам, бастапқы биіктігі 2 метрден асатын үйіндісінің сыртқы пішіні сопақшаформалы болып, оның төбесінің ортасына таман тұсы төмен қарай ойысып, отырып кеткен.

Берел қорымы Бұқтырма өзенінің оң жағасындағы биік таулы аңғарда (теңіз деңгейінен 1100 м), ақ берел өзенінің Бұқтырмаға құяр мүйісінен орын тепкен Берел ауылының оңтүстік - батысқа қарай 7-8 км жерде орналасқан. Солтүстік шығыстан оолтүстік шығыстан оңтүстік - батысқа қарай созылып жатқанаңғардың ені 2 км-ден асады. Аңғардың бас - аяғы қайың, балқарағай, самырсын, шырша аралас орманмен көмкерілген Алтайдың Кемпір, Қайнар, Қарашоқы, Бетеу деп аталатын жоталарымен қоршалған, табиғаты ерекше көркем жер.

Яғни Алтайдың адамзат өркениетінің алтын бесігі, жер жаннаты екенін археологиялық зерттеулер, жазба деректер, ауызша аңыз - әңгімелер күн өткен сайын дәлелдеп отыруы да заңдылық болар деп ойлаймыз.

1. 3 Туристік инфрақұрылым жағдайы

Туризм инфрақұрылымы дегеніміз - туристік орналастыру құралдары

(көліктің, тамақ, ойын -сауық құралдары, танымдық, сауықтыру, спорттық және өзге де мақсаттағы объектілердің туристік қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың экскурсиялық қызмет және гид қызметтерін көрсету ін ұйымдастыру жиынтығын айтамыз.

Жалпы туристік инфрақұрылым келесі бірнеше сектор арқылы немесе қызмет көрсету түрлері бойынша танып білеміз.