Халықаралық валютаның жүйесінің және бағамының іс-әрекет механизмдерін зерттеп талқылау

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе . . . 2

II. Негізгі бөлім:

1. Халықаралық валюта жүйесі . . . 5

1. 1. Дүниежүзілік валюта жүйесінің даму кезеңдері . . . 7

1. 2. Халықаралық валюта жүйесін ұйымдастыру механизмі . . . 9

1. 3Халықаралық валюта қоры . . . 14

2. Валюта бағамының (курсының) мәні . . . 16

2. 1. Валюта бағамы, оның экономикаға әсері . . . 19

2. 2. Валюта бағамының қалыптасуына әсер етуші факторлар . . . 21

3. Қазақстан Республикасының валюталық жүйесінің түсінігі мен белгілері . . . 23

3. 1. Қазақстанда валюталық операцияларды жүргізетін ұйымдар . . . 26

3. 2. Қазақстан Республикасындағы валюталық бақылаудың негізгі принциптері . . . 28

III. Қорытынды . . . 31

IV. Пайдаланған әбебиеттер тізімі 33

Кіріспе

Қазақстан Республикасы - егеменді, тәуелсіз демократиялық мемлекет. Оның өз Ата Заңы, мемлекеттік рәміздері, ұлттық валютасы бар. Тәуелсіздік алған елдің ең бірінші айрықша белгісі - ұлттық валюта. Ол - Қазақстан Республикасы көлемінде пайдаланылатын заңды төлем құралы. Ақша - асыл қазына, халық байлығы. Халқымыз теңгені бұрын да пайдаланған. Ерте замандарда теңгелерді Түркістан, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда жасаған. Ұлттық валютамыз Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 жылғы 12 қарашадағы жарлығымен 1993 жылы 15 қараша күні таңертеңгі сағат 8:00-ден бастап енгізілді. Қазақ теңгесі Англияда басылды. Ұлттық теңгеміздің шеттері қазақтың ою-өрнектермен безендірілген. Бірінші бетінде қазақ халқының әйгілі ұлы тұлғаларының бейнелері басылды. Екінші бетінде ою-өрнектер, табиғат көріністері бейнеленіп, елтаңбамыз салынған. Теңгенің 16-ға жуық құпия қорғанысы, белгісі бар. Ұлттық валютамыздың дизайнын жасаушы авторлық топтың жетекшісі Тимур Сүлейменов болды. Теңге - біздің дербес ел болғанымыздың белгісі. Басқаның валютасына тәуелді болу - барлық байлығыңды біреудің билігіне беру. Ұлттық валюта - еліміздің даму көзі, әлемдік деңгейге теңелудің алғашқы факторларының бірі. Ол барлық уақытта тәуелсіздігімізді қамтамасыз етеді.

Қазақстан Республикасы егеменді ел атанып, өз алдына жеке мемлекет болғалы бері дүниежүзіндегі көптеген мемлекеттермен тығыз қарым-қатынас орнатты. Бұл өз кезегінде экономикамызға, валюта бағамдарына әсер етті. Қазіргі кезде Қазақстанда халықаралық валюталардың барлығы қолданылады.

Қазақстан Республикасының Халықаралық Валюта Қорына (ХВҚ), Халықаралық Қайта Құру және Даму банкіне (ХҚДБ), Еуропалық қаржылық-кредиттік ұйымдарға мүше болып кіруі ел экономикасы ынтымақтастығын халықаралық деңгейде орнықтыруға көмектесті.

Шетелдік инвестицияларды пайдалану кез келген мемлекет үшін объективті қажеттілік болып табылады. Мұның өзі әр бір ел экономикасын халықаралық еңбек бөлінісі жүйесіне кеңінен қатыстырып мұқтаж салаларға капитал келтірудің тиімді жол екендігі даусыз.

Дүниежүзілік шаруашылықтың объективті заңдылықтары, капиталдар қозғалысының халықаралық тәжірибесі көрсетіп отырғандай Қазақстан бұл процестен шеттеп қала алмайды. Аталған үрдіс қазіргі дүниежүзілік экономикамен халықаралық қатынастармен ерекше белгісі ретінде қарастырылады.

Қазақстанға шетелдік капитал ағынының көптеп келуі үшін, оған қолайлы инвестициялық ахуал жасау қажет. Бұл мақсатқа жету барысында бір қатар заңдарда, нормативік-құқықтық келісімдерді (актілерді) айқандап, шетелдік инвесторлармен жұмыс істеу жүйесін толық қалыптастыру керек. Инвестициялық жобалар жолындағы кедергілерді алып тастап, олармен мүмкіндігінше тіл табысуға алғышарттар жасайтын жеңілдіктермен артықшылардың икемді жүйесін қалыптастырып, орнықтыру қажет.

Халықаралық валюта қатынастары рыноктық шаруашылық сферасының құрамдас және күрделі бөлігі болып табылады. Сондықтан, оның ұйымдық-құқықтық аспектілерін, жаңадан пайда болған құбылыстарын, қолданатын әдіс-амалдарын оқып, үйрену бүгінгі күннің басты талаптарының бірі. Біз халықаралық валюта қатынастарының мақсаттары мен міндеттерін, оның құрылымын, сондай-ақ жүзеге асыру механизімімен ерекшеліктерін, дамуының негізгі үрдістері мен өзгешеліктерін қарастырдым.

Курстық жұмыста халықаралық валютаның іс-әрекетін қарастыру мүмкіншілігінің жоқ болу салдарынан Қазақстанмен ынтымақтастық қарым-қатынастағы Халықаралық валюталық қызмет аясы мен жалпы мақсаттары жайында әңгіме қозғалған.

Курстық жұмыстың мақсаты Халықаралық валютаның жүйесінің және бағамының іс-әрекет механизмдерін зерттеп талқылау.

Жоғарыда аталып өткен мақсаттар мен міндеттерге жауап беру үшін жұмыстың бірінші тарауында Халықаралық валюта жүйесінің мақсаттары, міндеттері, механизмі, құрылымы, қызмет ету бағыттары туралы баяндалады. Одан әрі тарауда валюта бағамының мәні, оның экономикаға әсері механизімі талқыланып көрестілген. Курстың үшінші бөлімінде Қазақстан Республикасының валюталық жүйусінің түсінігі, белгілері, принциптері туралы әңгіме қозғалған.

1. Халықаралық валюта жүйесі

Тарихқа көз жүгіртсек, ең алдымен халықаралық нормаларға сәйкес ұлттық заңнамамен бекітілген ұлттық валюта жүйелері пайда болған. Ұлттық валюта жүйесі елдің ақша жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады, дегенмен ол салыстырмалы дербес және ұлттық шеңберден шыға береді. Оның ерекшеліктері экономиканың дамуы және елдің сыртқы экономикалық байланыстары деңгейімен анықталады. Ұлттық валюта жүйесі дүниежүзілік валюта жүйесімен тығыз байланысты болып келеді. Дүниежүзілік валюта жүйесі-мемлекетаралық келісімдерімен бекітілген халықаралық валюта қатынастарды ұйымдастыру формасы (нысаны) . Дүниежүзілік валюта жүйесі XIX ғасырдың орта тұсында қалыптасты. Дүниежүзілік валюта жүйесінің қызметтерінің сипаты мен тұрақтылығы оның дүниежүзілік шаруашылық құрылымы принциптеріне сәйкестігі деңгейімен, жетекші (дамыған) елдердің арасалмағы және мүдделерімен өлшенеді.

Аталған шарттар өзгерген жағдайларда дүниежүзілік валюта жүйесі кезеңдік дағдарыстарға ұшырайды да, оның салдары ескі жүйенің күйреуі және жаңа валюта жүйесінің жасалуына әкеледі.

Дүниежүзілік валюта жүйесінің ғаламдық шаруашылықтағы мақсаттары және қызметі мен реттелуі механизмдерінің ерекшеліктері бола тұра оның өзі ұлттық валюта жүйелерімен тығыз байланыста болады. Бұл байланыс сыртқы экономикалық әркеттерге қызмет көрсететін елдердің валюталық саясатын мемлекетаралық реттеу мен үйлестіру аясында көрініс табады.

Ұлттық және дүниежүзілік валюта жүйелерінің өзара байланысы олардың ұқсастығын көрсетпейді, себебі олардың мақсаттары мен міндеттері, қызметі мен реттелуі, жекелеген елдердің экономикасына және дүниежүзілік шаруашылыққа әсері әртүрлі.

Ұлттық валюта жүйесінің негізгі элементтеріне мыналар жатады:

-Ұлттық валюта;

-Ұлтық валютаның айырбасталу, аударылу (конвертациялау) мүмкіндіктері;

-Ұлттық валютаның паритеті (құны) ;

-Ұлттық валюта курсының (бағамының) режимі;

-Валюталық шектеулердің бар немесе жоғы, валюталық бақылау;

-Ел валютасының халықаралық өтімділігін ұлттық реттеу;

-Халықаралық кредиттік құралдар айнылымын пайдалану ережелері;

-Елдің халықаралық есептеулер ережелері;

-Ұлттық валюталық рынок пен алтын рыногының режимі (тәртібі) ;

-Елдің валюталық қатынастарын басқарушы және реттеуші ұлттық органдар.

Ал, дүниежүзілік валюта жүйесінің негізгі элементтері болып төменде көрсетілгендер саналады:

-Резервтік валюталар, халықаралық есептесуге арналған валюталық бірліктер;

-Валюталардың өзара айырбасталу шарттары;

-Валюталық паритеттердің үйлестірілген тәртібі;

-Валютаны бағамдау тәртібінің ережелері;

-Валюталық шектеулерді мемлекетаралық реттеу;

-Халықаралық валюта өтімділігін мемлекетаралық реттеу;

-Валютаны бағамдау тәртібінің ережелері;

-Валюталық шектеулерді мемлекетаралық реттеу;

-Халықаралық валюта өтімділігін мемлекетаралық реттеу;

-Халықаралық кредитік құралдар айналымын пайдалану ережелерін үйлестіру;

-Халықаралық есептеулердің негізгі факторларын үйлестіру;

-Дүниежүзілік валюта рыноктары мен алтын рыноктарының режимы;

-Мемлекетаралық валюталық реттеуді жүзеге асырушы халықаралық ұйымдар;

Ұлттық валюта жүйесінің негізін осы мемлекеттің заңымен бекітілген ұлтық валюта-ақша бірлігі құрайды. Халықаралық экономикалық қатынастарда пайдаланатын ақшалар валюта болып есептеледі. Халықаралық есептесулерде, әдетте шетелдік валюта басқа елдердің ақша бірлігі пайдаланылады. Шетелдік валютадағы кез келген төлем құралы-девиз түсінігінің анықтаушысы болып табылады.

Шетелдік валюта валюталық рыноктардағы сатып алу-сату обьектісі болып табылады, халықаралық есептеулерде пайдаланылады, банктік есепшоттарда сақталады, бірақ осы мемлекет аумағында заңды төлем құралы бола алмайды. Кез келген үйде күшті инфляция мен дағдарыстық жағдай орын алғанда ұлттық валютаны одан гөрі тұрақты шетелдік валюта ығыстырады. Қазіргі кезде мұндай валютаға доллар жатады. Еуроодақ елдерінің ортақ валютасы еуро да соңғы уақыттарда доллармен тайталаса алу мүмкіндіктерін көрсетіп бағуда. «Валюта» категориясы ұлттық және дүниежүзілік шаруашылықтың өзара әрекеті мен байланысын қамтамасыз етеді.

Дүниежүзілік ақша деп халықаралық экономикалық, саяси, мәдени қатынастарға қызмет көрсететін ақшаларды атайды. Дүниежүзілік ақшалардың қызметтерінің формалары ұлттық ақшалар түрін өткен-алтын ақшалардан кредиттік ақшаларға дейінгі жолда қайталайды. Нәтижесінде XX ғасырдың валюта жүйесі бір немесе брінші ұлттық валютаға негізделеді (мысалы, экю, ал 1999 жылдан бастап еуро) .

Айырбасталу мүмкіндігі бар ұлттық валютаның ерекше категориясына резервтік (негізгі) валюта жатады. Резервтік валюта халықаралық төлем және резервтік қаражат қызметін басқа елдер үшін валюталық паритет пен валюталық бағам рөлін атқарады, сондай-ақ дүниежүзілік валюта жүйесіне қатысушы елдердің валюталары бағамын реттеу мақсатында валюталық интервенция үшін қолданылатын құрал болып табылады. Қазіргі кезде резервтік валюта ретінде АҚШ-тың доллары, Еуроодақтың еуросы пайдаланылып отыр.

Резервтік валюта мәртебесін алудың обьективті алғышарттары болып елдің дүниежүзілік өндірістегі, тауарлер мен капиталдар экспортындағы, алтын-валюта резервтеріндегі жетекші позициясы, кредиттік-банктік мекемелерінің дамыған жүйесі, қарыз капиталдарының ұйымдастырылған және сыйымдылығы жоғары рыногы; басқа елдердің сұранысын қамтамасыз ететін еркін валюталық операциялар жүргізу мүмкіндігі мен валютаның еркін айырбасы мүмкіндіктері қарастырылады.

Валюта жүйесінің келесі элементі оның шетел валютасына айырбасталу (конвертациялау) дәрежесі. Еркін айырбасталатын, валюталық сақталған жартылай айырбасталатын және айырбасталмайтын (тұйықталған) валюталар бар екендігі белгілі.

1. 1. Дүниежүзілік валюта жүйесінің даму кезеңдері

Бірінші дүниежүзілік валюта жүйесі алтын монеталы стандарт негізінде құрылып, 1867жылы басшы елдердің өкілдері қатынасқан Париж конференциясында мемлекетаралық келісіммен заңды түрде рәсімделді.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде және одан кейін де кең тараған валюта дағдарысы екінші дүниежүзілік валюта жүйесінің пайда болуына әкеп соқтырды. Ол 1922 ж. Генйя халықаралық экономикалық конференциясында қатысушы мемлекеттердің келісімімен рәсімделді. Бұл Генуя валюта жүйесі конференцияда келісімге келуші 30 елдің ақша жүйесі тәрізді алтын дивизді стандартқа негізделіп құралды. Ол дивизді принцип бойынша банкноталар алтынға емес вексельге және чекке, яғни дивиздерге айырбасталды. Девиз деген кез келген формадағы шетел валютасы (фунт стерлинг, доллар жіне т. б. ) Екі дүниежүзілік соғыстар аралығында (I және II) Бреттен-Вудс конференциясына дейін резервтік валюта статусы (айырбасталатын ерекше атағы ) ресми ешбір валютаға бекітілген жоқ. Ал ағылшын фунт стерлингі мен американдық доллар осы статусты (атақты) бірінші болып алуға өзара шиеленіскен бәсекелесте таласып жатты.

Ү шінші дүниежүзілік валюта жүйесі . 1944 жылы 22 маусымда АҚШ БҰҰ-ның Бреттен-Вудс конференциясында заңды түрде резервтік валюта статусы бекітілді. Онда алтын девиз стандартына негізделіп, девиздік валюта ретінде американдық доллар мен фунт стерлинг қабылданды. Сонымен бірге алғашқы рет резервтік валюта статусы заңды түрде осы валюталарға бекітілді. Бұл АҚШ пен Ұлыбританияның халықаралық қарызын өз ұлттық валютасымен өтеулеріне мүмкіндік туғызды. 1949 жылы өзіне капиталистік өнеркәсіп өндіріснің 54, 6%-ын, тауар экспортының 33%-ын, ресми алтын резервінің 75%-ын шоғырландырған АҚШ-тың экономикалық басымдығы және оның бәсекелестері екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде әлсіреуі доллардың үстемдігін қамтамасыз етті. Батыс Еуропаның және Жапонияның аса ауыр валюта-экономикалық жағдайы, сондай-ақ бұл мемлекеттердің АҚШ-тәуелділігі, долларлық гегемония (басымдық) олардағы доллардың өткір жетіспеушілігінде, яғни «долларлық аштықта» көрініс тапты.

Бреттен-Вудс жүйесінің құрылымдық принциптері төмендегідей:

Доллар мен фунт серлингтің резервтік валюта ретіндегі статусы бекітілді;
ХВҚ-ға мүше елдердің барлығы өз валютасын басқа валюталарға алтын арқылы айырбастайды, онда валютаның басқа валюталарға алтын паритеті және валюта бағамы бекітілді. Валюталардың нарықтық бағамы доллар паритетінен ±1%-ке, Еуропа елдерінде ±0. 75 ауытқуы мүмкін.
Шетел орталық банктерінің долларлық резервтері (қорлары) алтынға американдық қазынашылық мекемесі арқылы ресми бағамен айырбасталады;
Алтынның төмендегідей бағасы бекітілді (35 АҚШ доллары құрамында 31. 1 гр таза алтыны бар 1 тройск унциясына теңгерілді)
Мемлекетаралық валюта қатынастарын реттейтін орган -Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) құрылды

ХВК-ның негізгі қызметі-осы мемлекетаралық қорға мүше елдердің валюта паритетін, бағамдарын және басқа валюталарға еркін айрбасталуын қамтамасыз ету. Бреттен-Вудс жүйесі ширек ғасырдан астам уақыт аралығында халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуіне және әлемдік нарықтың қарқындап өсуіне ықпал етті.

Дегенмен бұл жүйе оған мүше елдердің барлығына бірдей тең құқық бере алмады. Долларлық стандартты бекіткен принциптерді АҚШ басқа елдерде есебінен әлемде өз үстемдік позициясын күшейтуге пайдаланды. Бреттен-Вудс валюта жүйесінің қайшылығы, ең алдымен доллар мен фунт стерлингтің ұлттық сипаты және оларды халықаралық төлем құралдары ретінде қолданылуы, біртіндеп жүйені әлсірете бастады. Осы кезде Батыс Еуропа мен Жапонияның позициясы күшейді. 1971-1973 ж. ж. валюта дағдарысы Бреттен-Вудс жүйесінің іс жүзінде күйреуін жеделдетті.

Төртінші (қазіргі) дүниежүзілік валюта жүйесі 1976 жыдың қаңтарында ХВК-ға мүше мемлекеттердің Кингстонда (Ямайка) қол қойған келісімімен дүниеге келіп, Ямайка валюта жүйесі деп аталды. Бұл жүйе енді ешбір ұлттық валюта жүйесіне негізделмей, тек заң жүзінде бекітілген мемлекетаралық принциптерге сүйенеді. Онда доллар ерекше орында болғанмен ол бұрынғыдай роль атқармайды. Жаңа жүйе валюталы стандарт болып табылады.

Қорыта айтқанда, Ямайка валюта жүйесі бұрынғы жүйемен саластырғанда өзінің икемділігімен төлем баланстары мен валюта бағамдарының тұрақсыздығына және әлемдегі күштердің жаңадан орналасуына тез лайықтанды. Сонымен қатар ол біраз қиындықтарды: мысалы, СДР стандартының тиімсіздігіне байланысты; алтынды заңды түрде демонитизациялаумен оның іс жүзінде әлемдік төтенше ақша статусын сақтауы арасындағы қарама-қайшылық; өзгермелі валюталық бағам ережесінің жетіспестігі және с. с. мәселелерді туғызады. Қазіргі кезде осы мәселелерді шешу үшін, әлемдік үш орталықтың валюта-экономикалық саясатын үйлестіруді күшейту үшін Ямайка валюта жүйесін жетілдіретін жолдар іздестірілуде.

1979 ж. Еуропалық экономикалық одақтың (ЕО) шеңберінде Батыс Еуропа елдерінің интеграциялық процестерін дамытуға көмектесу мақсатында Еуропа валюта жүйесі (ЕВЖ) деп аталатын аймақтық валюта жүйесі құралды. Бұл жүйеге кіретін мемлекеттер ХВҚ-ның мүшелері болғандықтан ЕВЖ-сін әлемдік валюта жүйесінің құрылымдық бір бөлігі ретінде қарастыруға болады. Солай болғанмен оны Ямайка жүйесінен ажырататын бірсыпыра ерекшеліктері бар.

Екі валюта жүйесін салыстырғанда ЕВЖ-ге валюта бағамы сиректеу ауытқиды. Ол жетістікке келесі факторлар себепші болады: экономикалық және валюталық интеграцияның үдемелі дамуы; ұлттық органдардың дербес құқығының бір бөлігін басқаға беру; нақты бағдарламаға бейімделу; валюта қатынастарының бағытын және әдісін таңдаудағы икемділік; қаулы қабылдау және оны орындау механизмін дайындау.

Дегенмен ЕВЖ-ге мүше елдердің өзара қарама-қайшылығынан біраз қиыншылықтарды басынан кешіруде. Олар сол елдердегі экономиканың, инфляцияның, жұмыссыздықтың, төлем балансы жағдайының, алтынвалюта резервтерінің әр түрлі деңгейлілігі мен қарқындылығынан туындайды.

ЕВЖ-дамуындағы маңызды кезең-саяси, экономикалық және валюталық одақ (ВО) құру жөнінде 1994 ж. Қарашада қол қойылған. Мастрит шарты. ЕО-ты құрудың бірінші кезеңі 1990 ж. шілдеде басталып (бұл шарт алдыңғы «Делор жоспары» негізінде жасалған), мүше елдерге 1992 ж. аяғында валюталық шектеуді мүлдем жоюды қарастырған. Бұл кезеңде мемлекеттердің экономикалық дамуынын деңгейін жақындастыруға, инфляция қарқынын төмендетуге, бюджет кемшілігін қысқартуға зор көңіл бөлінген.

Екінші кезеңде Еуропа валюталық институты (ЕВЫҚ-ның орнына) құрылып, оның құрамына он екі орталық банктердің басқармалары енді. Оның мақсаты-орталық банктердің Еуропалық жүйесін эмиссиялау. Бұнда ЕО-ың министрлер Кеңесінің директивалары негізінде экономикалық үйлестікке және оған мүше-елдердің Еуропапарламентке берген есебінен орындалуына басты назар аудырылады. Экономикалық (әсіресе бюджеттік) тәртіпті бұзушыларға Еропалық инвистициялық банктің (ЕИБ) несиесін шектеу, айыппұл төлеу бюджет кемшілігін төмендеткенге дейін ЕО-ның процентсіз депозитін шектеу формасында жазалаушаралары қолданылады. Экономиканы сауықтыруға бірлескен қорлар есебінен және ЕИБ несиесінен ЕО-ның көмегі қарастырылған.

Үшінші кезең ЕО-ның бірнеше мемлекеті несие-ақша жүйесінің біріңғай үлгі шеңберінде бір жақты өзгерістер енгізуге қажетті келісімге келген XX ғасырдың аяғында басталды. Жоғарыда айтылғандай, ЕО-ға кірген 15 елдің 11-і 1999 ж. қаңтарынан ұжымдық валюта-еуроны - алғашқыда колма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін банктік шотқа жазу формасында енгізілді, ал 2002 жылдан ол ұлттық ақша өлшемдерінің орнына қолма-қол ақша формасында енгізілетін болатын. Біртіндеп еуро аймағына қосылатын елдер саны ұлғаяды деп күтілуде. Ақша-несие және валюталық реттеу үшін 1998ж. 1 шілдесінде Еуропа орталық банкі құрылды.

1. 2. Халықаралық валюта жүйесін ұйымдастыру механизмі

Қазіргі халықаралық валюта-кредиттік қатынастардың дамыған институционалдық құрылымы бар. Бұл құрылымның құрамдас бөлігі халықаралық валюта-қаржылық және кредиттік (несиелік) ұйымдар болып табылады. Олар өздерінің қызмет сипатымен де, орналасқан географиялық аумағымен де ерекшеленеді. Олардың бір бөлігі тек қана валюта-қаржылық немесе кредиттік мәселелерді кеңейтілген контексте қарастырылады.

Біріккен Ұлттар Ұйымы жүйесінде халықаралық валюта қоры және Бүкіл дүниежүзілік банк тобы әрекет етеді. Формалды көзқарасқа сәйкес олар БҰҰ-ның мамандандырылған мекемелері болып есептелгенімен өздерінің іс-қимылы мен әрекеттерінде толық дербестікке қол жеткізген.

Валюта кредиттік қатынастар халықаралық сауда қатынастарымен тығыз байланыста екендігін ескерсек, онда БҰҰ-ның сауда және даму Конференциясының (ЮНКТАД, 1964 жылы құрылған, 3-4 жылда бір рет шақырылады) валюта-кредиттік проблемаларды талқылауға қатысатындығына ешқандай таңырқаудың жөні жоқ. Дегенмен, ЮНКТАД-тың мысалы, Халықаралық валюта қоры сияқты нақты шешімдер қабылдайтын функциялар жоқ. 80-ші жылдары Солтүстік пен Оңтүстік елдері арасындағы қайшылықтардың күшеюіне байланысты ЮНКТАД қызметі өзіне халықаралық қоғамдастықтың назарын аударып, жіті бақылауға алынды. Кейінірек шұғылдана бастады. Айталық, ЮНКТАД қазір тауарлар мен қызмет көрсетулердің халықаралық айырбасын кешенді түрде қарастырумен қатар капиталдардың, технологиялардың, валюталық және қаржылық ресурстардың дүниежүзілік қозғалысы мәселелерін зерттеуге ауысты. Бұл ұйымның жетістіктерінің бірі ретінде дамушы елдердің сыртқы берешектерін реттеу жолдары мен әдістеріне арналған идеяларының өміршеңдігін атауға болады. БҰҰ шеңберіндегі үйлестіруші орган ролі соңғы онжылдықта ЮНКТАД ұйымының беделін арттырды және аталған проблемалар төңірегіндегі оның өкілеттігі БҰҰ-ның Бас ассамблеясының шешімімен бекітілді.

Валюта кредиттік мәселелер БҰҰ-ның экономикалық және әлеуметтік кеңесі шеңберінде құралған аумақтық комиссиясының қызметінде де өз көрінісін тауып отыр.

1995 жылдан бері ГАТТ-ың орнын басып, ісін жалғастырушы Бүкіл дүниежүзілік Сауда Ұйымының қызметі басталды. Бұл ұйымның халықаралық сауда қатынастары еркіндігін өрістетуге қосар үлесі мол болары сөзсіз. Мұның өзі Б. С. Ұ. -ның валюта-қаржылық қатынастарға да зор әсері болатындығын көрсетеді.

Бүкіл дүниежүзілік банк тобы бұл топтың бел ортасында Халықаралық қайта құру және даму банкі (МБРР) тұр. Аталған банк өзінің қызметін 1946 жылы бастаған еді. Ол ең ірі мемлекетаралық инвестициялық институт болып табылады. Халықаралық даму ассоциациясы (МАР, 1960жылы құрылған) МБРР-дың филиалы.

МАР-дан бөлек МБРР-дың тағы екі филиалы бар. Олар: Халықаралық қаржы корпорациясы (МФК) және Көпжақты инвестициялық-кепілдік агенттігі (МИГА, 1998 жылы құрылған) . Міне осылар -МБРР, сондай-ақ МАР, МФК және МИГА Бүкіл дүниежүзілік банк тобын құрап отыр.

Алғашқы құрылған шағында банктің капиталы 10млрд. доллар мөлшерінде болса, 90-шы жылдарының басында ол 140 млрд. долларға дейін көбейді, ал 1995 жылдың орта шенінде 176 млрд. доллардан асып жығылды. Дегенмен, әрбір елдің ортақ капиталдағы үлестері бірдей емес, мұның өзі дауыс берудегі теңдік түсініктерінен алшақ айырмашылықтарға бастайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.