Қазақстан жағдайындағы инфляция ерекшеліктері

Кіріспе
Қазақстан жағдайындағы инфляция ерекшеліктері.
Өтпелі экономикалық кезеңдегі Қазақстан Республикасының жағдайы
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер:

Елiмiз нарық экономикасына көшiп, нарық қатынастары аясында әлеуметтiк және экономикалық реформаларды жүзеге асырғалы он үш жылдың шамасы болды. Осы уақыт iшiнде елiмiз көптеген реформалар жүргiзiп, нарықтық экономикаға жақын қадамдар жасау үстiнде. Біздің халық инфляция ұғымын жақсы біледі. Өйткені ауызекі тілде «сабан ақша», «бір қап ақша» кезі деп те жататыны бар. Менің курстық жұмысым осы «Инфляция, оның себептері мен салдары» тақырыбына арналған.
Экономикалық құрылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Оны тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп санайды.
Қазақстанның өткен он жылдығының ішінде инфляцияның біздің өмірімізге қалай әсер еткенін біздің бәріміз білеміз. Және қазіргі кезде жыл сайынғы жүріп жатқан инфляциялық процесс те біздің назарымызда. Инфляция ұғымы әрбір адам өміріне әсер ететін болғандықтан бұл тақырып қызық та әрі күрделі.
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция ұзақ уақыт өмір сүруде. Оның пайда болуын ақшаның шығуымен, қызметімен байланыстырады. Инфляция термині латын сөзі — іnflatіo —(вздутие)— қампаю, тұңғыш Солтүстік Америкада 1861 — 1865 жылдардағы азамат соғысы кезінде пайда болып, айналымдагы қағаз акшалардың көбейіп кетуі процесін білдірген. ХІХ ғасырда бұл Англия мен Францияда қолданыла бастады.

1.Көшенова Б.А Ақша.Несие.Банктер.Валюта қатынастары. Алматы:Экономика,2000ж.
2.Сейітқасымова Ғ.С Ақша.Несие.Банктер.
Алматы:Экономика,2005ж.
3.Мақыш С. Б Ақша және ақша айналысы
4. Әубәкіров Я.Ә Экономикс.Оқу құралы.Алматы: Экономика,1995ж
5. Жүнісов Б.Ж Нарықтық экономика негіздері.Оқу құралы.Алматы.1994ж

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Қазақстан жағдайындағы инфляция ерекшеліктері.
Өтпелі экономикалық кезеңдегі Қазақстан Республикасының жағдайы
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер:

Кіріспе

Елiмiз нарық экономикасына көшiп, нарық қатынастары аясында әлеуметтiк
және экономикалық реформаларды жүзеге асырғалы он үш жылдың шамасы болды.
Осы уақыт iшiнде елiмiз көптеген реформалар жүргiзiп, нарықтық экономикаға
жақын қадамдар жасау үстiнде. Біздің халық инфляция ұғымын жақсы біледі.
Өйткені ауызекі тілде сабан ақша, бір қап ақша кезі деп те жататыны
бар. Менің курстық жұмысым осы Инфляция, оның себептері мен салдары
тақырыбына арналған.
Экономикалық құрылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді.
Оны тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз
байланысты деп санайды.
Қазақстанның өткен он жылдығының ішінде инфляцияның біздің өмірімізге
қалай әсер еткенін біздің бәріміз білеміз. Және қазіргі кезде жыл сайынғы
жүріп жатқан инфляциялық процесс те біздің назарымызда. Инфляция ұғымы
әрбір адам өміріне әсер ететін болғандықтан бұл тақырып қызық та әрі
күрделі.
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция ұзақ уақыт өмір сүруде. Оның
пайда болуын ақшаның шығуымен, қызметімен байланыстырады. Инфляция термині
латын сөзі — іnflatіo —(вздутие)— қампаю, тұңғыш Солтүстік Америкада 1861 —
1865 жылдардағы азамат соғысы кезінде пайда болып, айналымдагы қағаз
акшалардың көбейіп кетуі процесін білдірген. ХІХ ғасырда бұл Англия мен
Францияда қолданыла бастады.

Қазақстан жағдайындағы инфляция ерекшеліктері.
Өтпелі экономикалық кезеңдегі Қазақстан Республикасының жағдайы
Осы күндері Қазақстанда қалыптасып отырған инфляцияның ерекшеліктерін
және негізгі себептерін бұрынғы Кеңес Одағының тарихи-экономикалық даму
процесінде қалыптасқан өндіріс, қаржы және баға жүйелерінің кұрылымдық
диспропорцияларынан іздестірген дұрыс болады.
Қоғамдық өндіріс кұрылымы қаржы баға жүйелерін анықтайды. Өндірісте
диспропорциялар қалыптасса, қаржы мен баға жүйелерінде де сәйкессіздіктер
пайда болады.
Кеңес экономикасының 70-ші жылдың даму кезеңдерінде қоғамдық
өндірістегі диспропорциялар әр бесжылдық сайын тоқтаусыз ұлғайып тереңдеп
отырған. Кеңес экономикасында тарихи түрде қалыптасқан диспропорцияларды
бірнеше топқа бөліп анықтауға болады:
1) өнеркәсіп өндірісі мен ауыл шаруашылығы арасындағы алшақтық;
2) ауыр өнеркәсіп пен жеңіл өнеркәсіп арасындағы сәйкессіздік;
3) шикізат өндірісі мен дайын (түпкі) өнімдер өндірісінің арасындағы
диспропорция;
4) әскери өндіріс пен азаматтық өндіріс арасындағы
сәйкессіздік;
5) материалдық өндіріс пен материалдық емес өндіріс арасындағы
диспропорция т.б.
Бұл диспропорциялар Кеңес экономикасының өзінде бағалардың инфляциялық
өсуін тұрақты түрде қалыптастырып келді. Кеңес шаруашылық жүйесінде әрбір
10-15 жылда бір рет жүргізіліп келген бағаларды реформалау шаралары осы
инфляцияның нәтижесін заңдастыру ғана болған.
Қазақстанда қалыптасқан өндіріс аралық, оның ішінде шикізат өндірісі
мен түпкі өнімдер өндірісі арасындағы диспропорция. Тіпті бұрынғы Одақтас
Республикаларға қарағанда, бірнеше есе жоғары. Қазақстанның экономикасы
негізінен Кенес Одағының, тіпті бүкіл социалистік елдер қауымдастығының
шикізат пен энергия өндіруші базасы ретінде дамып қалыптасқан. Қазақстанда
өндірілетін шикізат өнімдерінін 90-95% шетелдерге жіберіліп отырған, ал
өзіне қажетті өндіріс құралдарының 90%, тұтыну товарларының 60% сырттан
тасымалданатын. Кеңестік жүйе ыдырап күйреген кезде Қазақстанда тауар
тапшылығы қалыптасқаны белгілі. 1991-1993 жылдары Ресейден тауарлар алу
үшін алынған несие көлемі бір жарым млрд. доллардан артып кеткен болатын.
1993-1996 жылдары Қазақстандағы бағалардың өсуі мен ақшаның құнсыздануы
2000%-тен 20%-ке дейін төмендеді. Бұл кездері Қазақстанда гиперинфляция
қалыптасты, тек өзіміздің ұлттық валютаны (теңгені) енгізгеннен кейін ғана,
Қазақстан инфляцияға қарсы саясат жүргізіп, оның деңгейін 3 жылдың ішінде
100 есе төмендетті. Бұл өтпелі кездегі Қазақстанның макроэкономикалық
деңгейдегі айтарлықтай жетістігі болды. Бірақ Қазақстан үшін бұл жеңіс
теңгенің тегін келген жоқ, оның нәтижесінде ұлттық өндіріс күрт кұлдырап
кетті. Мысалы, жеңіл өнеркәсіп пен машина жасау көлемі 90%-ке, ауыл
шаруашылық пен азық-түлік өндірісі - 50-60%-ке қысқарды.
Қазақстанда жоспарлы экономикадан нарықтық қатынастарға көшу терең
экономикалық дағдарысты жеңумен қоса жүргізілді. Өндірістің құлдырауы
экономиканың барлық салаларында жүріп жатты.
Реформаның барлық кезеңінде кейде әсіре инфляцияға арналған өршімелі
инфляция экономикалық дағдарыстың дәлелді сипатыты болып табылады. Тұтыну
бағалары 1992 ж. 3006 %-ды, 1993 ж. 2266 %-ды құрады. Инфляцияның айлық
қарқыны көбіне 30 % мөлшерінен асты, ал 1993 ж. қараша айында ол 55 %-ға
жетті. Бұл жағдай стагфляция деп аталады. 1994 ж. сегіз ай мерзімінде
инфляция деңгейі 1993 ж. осы мерзіммен салыстырғанда 608 %-дан 759 %-ға
көтерілді.
ҚР Ұлттық банкісі жүргізген қатаң монетарлық саясат арқасында жағдай
өзгеріп, инфляция айына 18-19 % деңгейінде тұрақтанды. Инфляцияның жалпы
деңгейін сипаттайтын тұтыну бағаларының индексі 1997 ж. - 11,2 %; 1998 ж. -
1,9; 1999 ж. - 17,8; 2000 ж. - 9,8; 2001* ж. -6,4 %-ды құрады.
Қазақстан Республикасындағы өтпелі кезеңдегі инфляция
себептеріне мыналарды жатқызуға болады:
-ұлттық экономикада өндірістің терең құлдырауынан болған тауар
тапшылығы;
-өндірілген өнімдерге энергетикалық, материалдардың, еңбектің жоғары
мөлшерде жұмсалуы;
-өз тауарлары мен қызметтеріне бағаны негізсіз көтеруге мүмкіндік
берген жеке тауар өндірушілер монополизмі;
-мемлекеттік бюджеттің тапшылығы, оны бұркемелеу үшін мемлекет қағаз
ақша шығарады;
-мемлекеттің өнімсіз шығындарының жоғары деңгейі;
-басқа мемлекеттердегі экономикалық дағдарыстардың ықпалы.
Инфляция жағдайында Үкімет қымбат ақша саясатын ұстануға мәжбұр
болды, Ұлттық банк несие беру процентін және міндетті резерв нормасын өте
жоғары деңгейде ұстап отырды. Осылай жүргізілген монетарлық (ақша-қаржы)
саясаттың нәтижесінде инфляция ауыздықталды, сонымен бірге ішкі өндіріс пен
нарық екі-үш есе қысқарды, ұлттық өндіріс орындары тоқтап қалды,
жұмыссыздық күрт өсті. Негізінен сыртқа өнім шығаратын шикізат өндіру
салалары жұмысын тоқтатқан жоқ, керісінше әкспорт көлемін айтарлықтай
өсірді. Нарыққа көшу жылдары Қазақстанда бұрыннан калыптасқан өндіріс
аралық диспропорциялар қысқарғанның орнына арта түсті.
Инфляцияны тез ауыздықтау Казақстанда жүргізіліп жатқан нарықтық
реформаны құқық бойынша ресімдеудің шараларын белгілеумен байланысты болды.
Республикамыз ТМД аумағында алғашқылардың бірі болып мынадай маңызды
экономикалық зандарды қабылдады: "Шетелдік инвестициялар туралы" заң,
"Салықтар жәнс бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" жаңа
заң, "Бюджеттік жүйе және басқалар туралы" заң.
Үкімет "Стратегия-2030" сәйкес инфляция қарқынының жыл ішінде 5-
6% шамасында болуына ұмтылып отыр. Мұндай нәтижеге жету үшін Үкімет:
- ақшалай-несиелік және бюджеттік саясатты қаталдандырады;
- ішкі инвестициялық мүмкіндіктерді өрістетуге көмектесетін қаржылық
механизмді дамытады;
-жинақтаушы зейнетақы қорларға ақшалай қаржылардың айтарлықтай
бөлігін қауіпсіз инвестициялауды қамтамасыз етуге ұмтылады;
- бюджеттік жетіспеушілікті қаржыландыруға құнсызданбайтын
көздерді пайдаланады;
- мемлекеттік құнды кағаздардың айналым мерзімін ұзартады және
т.б.
Жалпы алғанда, инфляцияға қарсы саясаттың ұзақ мерзімдік стратегиялық
жєне күнделікті жүргізіліп отыратын ағымдық, тоқтаусыз тактикалық
түрі болды. Монетарлық саясат негізінен күнделікті жүргізіліп отыратын,
айналымдағы ақша көлемін кадағалап реттейтін тактикалық саясат түріне
жатады. Әрине, белгілі бір жағдайларда, мысалы, гиперинфляция кезінде, бұл
әдіс негізгі реттеу әдісіне айналуы занды. Бірақ, жалпы алғанда, дамыған
Батыс елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, күнделікті тактикалық, ақша-несие
арқылы экономиканың дамуын реттеу саясаты үзақ мерзімдік стратегиялық даму
саясатының шеңберінде жүргізіліп отырады екен. Қазақстанда 2001-2003 жж.
арналған Ұлттық өндірісті дамыту бағдарламасы жасалған. Осы жылы
Қазақстандағы Аграрлық саясаттың бағдарламасы жасалуда. Жақында Қазақстан
Үкіметі 2001-2005 жж. арналған қысқа мерзімдік Ұлттық өндіріс салаларын
қолдау бағдарламасын бекітті. Сонымен қатар, Қазақстанның барлық әкімшілік-
экономикалық аймақтарының (облыстарының) экономикалық-әлеуметтік
бағдарламалары жасалып, іске асырылуда. Осы бағдарламалардың барлығын
стратегиялық саясаттың құралы ретінде қарастыруға болады. Енді Қазақстанда
да монетарлық-қаржы саясаты ұзақ және орта мерзімдік реалды экономиканы
қолдау және дамыту бағдарламаларының шеңберінде жүргізілетін болады.
Қазақстандағы инфляция барлық ТМД елдері сияқты ел экономикасының
мемелекеттік - монополиянған жүйеден нарықты қатынастарға өту кезіндегі
өзгерістерге байланысты. КСРО ның халық шаруашылығындағы инфляция көптеген
жылдар бойы мойындалған жоқ. Социализм жүйесінің экономикасы жағдайында
инфляциясы болыуы мүмкін емес, ол тек капиталистік өндіріс тәсіліне тәң
деген үзілдік-кесілді тұжырымдар айтылды.
Қазақстандағы қазіргі инфляцияның себептерін нарыққа өтуге дейіңгі
инфляцияның себептерін нарыққа өтуге дейінгі инфляцяның тудыратын
факторлардан іздестіру керек. Олардың ең бастысы шаруашылықты басқарудың
жоспарлы болу жүйесі. Ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.