Биотехнология саласында жеміс дақылдарын инновациялық зерттеу

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ҚАЗАҚСТАН ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Дүкенбаева Б. С

Биотехнология саласында жеміс дақылдарын инновациялық зерттеу

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

050701- Биотехнология мамандығы

Алматы- 2010 ж

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі

Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті

Қорғауға жіберілдікаф. мең., ҚР ҰИА академигі, т. ғ. д., проф Джерембаева Н. Е. «»2010ж.:

Қорғауға жіберілді

каф. мең., ҚР ҰИА академигі, т. ғ. д., проф Джерембаева Н. Е. «»2010ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

тақырыбы: «Биотехнология саласында жеміс дақылдарын инновациялық зерттеу »

050701- Биотехнология мамандығы бойынша

Орындаған Дүкенбаева Б. С.

Ғылыми жетекшісі Долгих С. Г.

Алматы- 2010 ж.

ҚорғауМАК хаттамасыМАК бағасыМАК хатшысы:

Қорғау

МАК хаттамасы

МАК бағасы

МАК хатшысы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСҚА

ТҮСІНІКТЕМЕЛІК ЖАЗБА

тақырыбы: « Биотехнология саласында жеміс дақылдарын инновациялық зерттеу»

Студент Дүкенбаевава Б. С.

Жетекші Долгих С. Г.

КЕҢЕСШІЛЕР:

негізгі бөлім бойынша б. ғ. к., доц. Долгих С. Г

экономикалық бөлім бойынша _ аға оқыт . Артықбаева Л. К.

еңбек және қоршаған ортаны аға оқыт . Касымов Н. Ж. қорғау бойынша

нормабақылаушы т. ғ. к., доц. Сурашов А. А .

кафедра меңгерушісі проф., Джерембаева Н. Е.

Факультеті инженерлік-технологиялық

Мамандық 050701- Биотехнология

Кафедра Азық-түлік өнімдері және өңдеу өндірістерінің технологиясы мен жабдықтары

Дипломдық жұмысты орындауға берілген

ТАПСЫРМА

Студент Дүкенбаева Бағдат Саматқызы _

Жұмыс тақырыбы: « Биотехнология саласында жеміс дақылдарын инновациялық зерттеу »

ЖОО № 21/1 бұйрығы бойынша « 10 » желтоқсан 2009 ж. бекітілген

Аяқталған жұмыстың өткізілген уақыты «15 » мамыр 2010 ж.

Жұмысты орындаудың бастапқы мәліметтері:

Алма мен алмұрт жеміс дақылдарының өсу ұлпалары
In vitro жағдайында жеміс дақылдарын микроклональды көбейту әдістемесі
Стерильді жағдайда жұмыс жасау әдісі
Өсімдіктерді микроклональді көбейту тәсілдері

Дипломдық жұмыста қарастырылған мәселелер тіркесі немесе жұмыстың қысқаша мазмұны:

Кіріспе ( зерттеу мақсаты, тақырып өзектілігі, тәжірибелік мағынасы )

Теориялық бөлім ( зерттеу бағыты бойынша жасалған деректерге әдебиеттік шолу)

Тәжірибелік бөлім ( зерттеу әдісі мен зерттеу нысаны, тәжірибелік зерттеу нәтижесі)

Экономикалық бөлім ( өзіндік құн және кіріс есебі)

Еңбек және қоршаған ортаны қорғау ( қоршаған ортаны қорғау, ғимарат зертханасындағы еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздік)

Қорытынды

Сызбалық материалдар тізімі ( слайдтар, кестелер, графиктер және басқа. ) :

1. Бастапқы өсімдік материалдарды стерилдеу.

2. Амплификация өнімдерінің электрофореграммасы.

3. Өңдеудің стерильдеуші затының және экспозициясының алма мен алмұрт ағашы апекстерінің контаминациясына әсері,

4. Алмұрттың Лесная красавица сұрыбының және алманың Апорт сұрыбының апекстерін бөлшектеу мерзімдерінің экспланттарына бейімделгіштігіне әсері. К 5. Жаңа буындағы биостимулятордың алма мен алмұрттың сорттары мен өскіндеріне әсері.

6 Жеміс дақылдарын in vitro егу технологиясы .

7. Микроеккеннен кейін меристеманың ұшының аман қалғыштығы.

8. Алма мен алмұрттың өз тамырлары бар көшеттерін шығарудың жаңа және дәстүрлі технологияларын экономикалық бағалау.

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер:

1. Назарбаев Н. Ә., ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауы « Жаңа он жылдық - жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері » 2010 жыл. 2. Долгих С. Г. Биотехнология диагностики вирусных болезней, оздоровления и размножения плодовых культур в Казахстане, Алматы. - 2007. - 225С 3. Долгих С. Г. Учебно-методическое пособие к практическим занятиям по биотехнологии растений, Алматы. - 2007. -87С; 5. Валиханова Г. Ж. Биотехнология растений: - Алматы: Коннык, 1996. _

Дипломдық жұмыстың бөлімдері бойынша тиісті кеңес беру және оны өткізу мерзімдері:

Раздел: Раздел

Консультант: Консультант

Сроки: Сроки

Подпись: Подпись

Раздел: Негізгі бөлім

Консультант: б. ғ. к., Долгих С. Г

Сроки: 01. 03. 10-25. 03. 10

Подпись:

Раздел: Тәжірибелік бөлім

Консультант: б. ғ. к., Долгих С. Г

Сроки: 25. 03. 10-20. 04. 10

Подпись:

Раздел: Экономикалық бөлім

Консультант: аға оқыт. Артықбаева Л. Қ

Сроки: 20. 04. 10-03. 05. 10

Подпись:

Раздел: Еңбек және қоршаған ортаны қорғау

Консультант: аға оқыт. . Касымов Н. Ж.

Сроки: 03. 04. 10-12. 05. 10

Подпись:

Раздел: Қорытынды

Консультант: б. ғ. к., Долгих С. Г.

Сроки: 12. 05. 10-15. 05. 10

Подпись:

Дипломдық жұмыстың орындалу

ГРАФИГІ

№ п/п: № п/п

Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі: Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі

Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты: Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты

Ескерту: Ескерту

№ п/п: 1

Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі: Негізгі бөлім

Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты: 01. 03. 10-25. 03. 10

Ескерту:

№ п/п: 2

Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі: Тәжірибелік бөлім

Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты: 25. 03. 10-20. 04. 10

Ескерту:

№ п/п: 3

Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі: Экономикалық бөлім

Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты: 20. 04. 10-03. 05. 10

Ескерту:

№ п/п: 4

Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі: Еңбек және қоршаған ортаны қорғау

Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты: 03. 04. 10-12. 05. 10

Ескерту:

№ п/п: 5

Тарау аттары, қарастырылған мәселелер тіркесі: Қорытынды

Жетекшіге (кеңесшіге) өткізетін уақыты: 12. 05. 10-15. 05. 10

Ескерту:

Тапсырма беру күні « 10 » 12 2009 г.

Кафедра меңгерушісі проф. Джерембаева Н. Е

Жұмыс жетекшісі Долгих С. Г

Тапсырманы орындауға

қабылдап алған студент Дүкенбаева Б. С

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 8

1 Әдебиетті шолу . . . 10

1. 1 Жеміс дақылдарының вирустық аурулары және олардың зияндылығы . . . 10

1. 2 Вирустарды идентификациялау әдісі: полимеразалы тізбекті реакция . . . 13

1. 3 Алма ағашы мен алмұрттың in vitro клональды көбеюі . . . 24

1. 4 Микроегу . . . 30

2 Зерттеу бөлімі . . . 31

2. 1Зерттеу нысандары мен әдістемесі . . . 31

3 Тәжірибелік зерттеу нәтижесі . . . 38

4 Экономикалық бөлім . . . 45

4. 1 Жеміс дақылдарының көшеттерінің 1 мың данасын биотехнологиялық (in vitro) әдіспен өсірудің экономикалық тиімділігі . . . 45

5 Еңбек және қоршаған ортагы қорғау . . . 46

Қорытынды . . . 56

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 57

Кіріспе

Ауыл шаруашылығына адам тіршілігі үшін қажетті өнімдерді, бірінші кезекте тағам өнімдерін өндіруді жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік беретін алдыңғы қатарлы, ғылымды көп қажет ететін технологияларды енгізу соңғы жылдардың негізгі мәселелерінің біріне айналды, бұл туралы Қазақстан халқына өз жолдауында Н. А. Назарбаев айтып кетті [1] . Әлемнің жетекші елдерінің ұлттық экономикаларының осы мәселені шешу жөніндегі басым бағыттарының бірі биотехнология болып отыр. ХХ ғасырдың соңында отырғызу материалын сауықтыру үшін өсімдіктердің клеткаларының, ұлпалары мен органдарының оқшауланған өскіндері технологиялары айтарлықтай тарала бастады. Қазіргі таңда осы технологиялардың құрылымының ауылшаруашылық өсімдіктерінің гендік модификациясының тиімділігін арттыруға тиісті болатын клеткалық-инженерлік технологиялар жағына өзгеруі байқалып отыр.

Ауылшаруашылық биотехнологиясы саласындағы болашақтағы дамудың негізгі бағыттары болып:

ауылшаруашылық өнімдерінің өнімділігін, оның тағамдық құндылығын арттыру;
сұрыпты жасап шығару мерзімдерін қысқарта және шығындарын төмендете отырып, биотикалық және абиотикалық факторларға төзімділікке ие болып келетін сұрыптар селекциясының тиімділігін арттыру;
өсімдіктердің мәдени және жабайы түрлерінің гендік алуан түрлілігін сақтап қалу;
өсімдіктерді жылдам шағынклоналды дамыту және вирустық пен микоплазмалы инфекциядан сауықтыру;
жаңа препараттарды: өсімдіктерді әртүрлі аурулардан және зиянкестерден қорғау құралдарын, өсу мен дамуды реттегіштерді, тағамдық және азықтық заттарды және дәрілік препараттарды жасап шығару болып табылады.

Осы мәселелерді түпкілікті шешу ауылшаруашылық биотехнологиясының жаңа технологияларын қалыптастырумен және дәстүрлі бағыттарын жетілдірумен тікелей байланысты болып отыр, мұның өзі өз кезегінде өсімдік организмін клеткалық және молекулалық деңгейлерде іргелі зерттеулермен байланысты болып келеді.

Ауылшаруашылық өсімдіктерінің өнімділік деңгейін арттырудың ғылыми негізделген тәсілдерін жасап шығару әлемнің барлық елдерінде өзектілігі жоғары мәселе болып келген және болып қалуда да, өйткені әлем халқының саны артып келеді, оның тамақ өнімдеріне, оның ішінде өсімдік шаруашылығы өнімдеріне деген қажеттілігі арта түсуде. Өсімдік шаруашылығы салаларын дамытудың жалғыз ғана жолы - оны үнемі сұрып жаңарту арқылы қарқынды ету, өнім өндірудің, оның ішінде сапасы жоғары отырғызу материалын өндірудің қарқынды технологияларын енгізу. Әлемнің жетекші елдерінің ұлттық экономикаларының осы мәселені шешудегі басым бағыттарының бірі биотехнология болып отыр. Бақша шаруашылығының өнімдерін көбейтудің айтарлықтай резерві вирустық және микоплазмалық аурулардан келетін шығындарды төмендетуден тұрады. Жеміс дақылдарының вирустық созылмалы ауруларымен тудырылатын, өнімнің үлкен және тұрақты шығындары питомник шаруашылығын вирусологиялық бақылаудың қазіргі заманға сай, сенімді экспресс-әдістерін қолдана отырып, вирустан аман отырғызу материалын өндіруге көшіруді талап етуде.

Соңғы кездері ғалымдар мен практиктердің көңілін серологиялық әдістер, PCR-талдау, секвестрлеу және ұлпалар өскіні секілді молекулалық және клеткалық технологияларды қолдана отырып, өсімдіктерді диагностикалау, сауықтыру және жылдамдата көбейту әдістері аулап отыр. Қазіргі таңда осы әдіснаманы қолдану вирустық ауруларды, жасанды қоректік орталарда оқшауланған ұлпалар мен органдар өскіндерін диагностикалауда; вируссыз өсімдіктерді жылдамдата клоналды дамытуда, оның ішінде жеміс дақылдарын шағынкөбейту әдістерін жасап шығаруда айқындаушы фактор болып отыр. Бұдан өзге, биотехнологиялық әдістермен өсімдіктің кез келген құнды клонын, сонымен қатар әдеттегі жағдайларда қиын көбейтілетін өсімдік түрлерін қажетті мөлшерде жылдам көбейтуге, пробиркадағы өсімдіктерді төмен температураларда ұзақ мерзім сақтауға және өсімдіктердің құнды формаларының «банкін» құруға, карантинді нысандарды енгізіп алу қаупінсіз, пробиркалардағы өсімдік материалымен алмасуға болады. Осы міндеттерді шешуде инновациялық тәсіл айқындаушы тәсіл болып табылады.

Зерттеулердің мақсаты - инновациялық технологияларды дәнді дақылдардың вирустық ауруларын диагностикалауға енгізу және оларды ұлпа өскіні арқылы сауықтыру мүмкіндігін зерттеу.

1 ӘДЕБИЕТТІ ШОЛУ

Жеміс дақылдарының вирустық аурулары және олардың зияндылығы

Жеміс дақылдарының вирустық аурулары, әсіресе үлкен зияндылығы бар аурулары, өткен ғасырдың екінші жартысынан бастап терең зерттелуде.

Аурудың созылмалы өтуіне ие бола отырып, өсімдіктерді жүйелі түрде зақымдай отырып, вирустар мен микоплазмалар өсімдікке кері қайтпастай метаболизм өзгерістерін әкеле отырып, әртүрлі патологиялық өзгерістер туындатады, бұл көп жағдайда өсімдіктің өліміне алып келеді. Бұл жеміс шаруашылығына шамасы вирустардың таралу дәрежесіне, олардың зияндылығына және сұрыптың ауруды қабылдағыштығына байланысты болып келетін экономикалық шығын келтіріп отырады. Зақымдауының жүйелілігіне орай, инфекция өсімдіктің барлық органдарын зақымдайды. Жеміс өсімдіктерінде вирустық аурулар, ауру жұқтырмаған өсімдіктермен салыстырғанда, жас өркендер мен тамырлардың дамуы мен өсу қарқындылығын 2 еседен көп шамада тоқтатып тастайды [2] . Кейбір вирустық аурулар өнімнің мөлшері мен сапасын күрт төмендетіп жібереді.

Жеміс өсімдіктерінің вирустық ауруларын зерттеудегі маңызды сәт болып фитопатогенді вирустардың жалпы систематикасындағы ауру қоздырғыштардың орнын анықтау болып табылады. Бұл жекелеген вирустық аурулардың қоздырғыштары мен оларды зерттеу барысында бөліп алынған вирустар арасындағы өзара қатынастарды зерттеген кезде мүмкін болады [3] .

Т. Д. Вердеревская мен В. Г. Маринескудің [4] мәліметтері бойынша, бұлардың патогенді әсері анықталған, жеміс дақылдарының вирустық ауруларын қоздырғыштар бес топқа біріктірілген:

НЕПО-вирустар; ИЛАР-вирустар; ПОТИ-вирустар; КЛОСТЕРО-вирустар және алма ағашының әжімділік вирусы тобы.

НЕПО-вирустар тобы. Өзінің nepovirus атауын осы топ бұл вирустардың нематодтармен (nematode) таралатындығынан, ал олардың бөлшектері диаметрі 30 нм жуық көпқырлылықтар (polyhedra) болып келетіндіктен алған. Олардың көпшілігі тиісті симптомдар: қожайын өсімдіктерде сақиналы теңбілдіктер, ақтаңдақтар, өліеттену симптомдарын тудыратындықтан, бұл вирустар сондай-ақ сақиналы теңбілдіктер вирустары деп те аталады.

Илар-вирустар тобы - бұл екі және одан да көп лабильді бөлшектері бар вирустар. Әдетте қоңыржай аймақтардағы жеміс ағаштарын зақымдайтын, маңызды экономикалық мәні бар көптеген вирустардың вириондары екі және одан да көп типтердің бөлшектерімен көрсетілген; экстрактта хелаттаушы агенттер немесе қалпына келтірушілер болмаған кезде бұл вирустар тұрақсыз болып келеді. Вирустардың сфералы бөлшектерінде 15-25% РНК болады, олардың диаметрлері 2035 нм. Осы топтың көптеген вирустары тозаңның немесе дәндердің көмегімен беріледі.

Илар-вирустар (ilarvirus: isometric labile particles, causing ring spot, яғни сақиналы теңбілдік симптомдарын индукциялайтын изотермиялық, лабильді бөлшектері бар вирустар) . Илар-вирустар жеміс ағаштарының маңызды патогендері болып табылады және анықтау үшін негізгі құрамдас бөліктер ретінде көптеген фитосанитарлық сертификациялық бағдарламаларға енеді [5] .

Алма ағашының әжімділік вирустары тобы алма ағашының әжімділік вирусын (Apple stem grooving virus) енгізеді және ағаштың әжімділік ауруын Virgina crab, шетінеуін V. Crab, қосылған жерлердің өліеттенуін және алмұрттың шетінеуін тудырады [6] .

Жеміс дақылдарының ең зиянды вирустық және микоплазмалық аурулары:

Алма ағашының мозаикасы көктемде жапырақтарда ашық-сары және ақ мозаика бояуы түрінде көрініс табады.

Алма ағашы бұтақтарының жалпақтығы тек штамб пен бұтақтарды зақымдайды, бұларда ісіктер, жаншылу, кейініректе - үсік шалғанға ұқсас жарықшақтар пайда болады.

Жемістердің қатқыл қабықтары және жұлдызшалы жарылуы одан кейін бұлардың жұлдызшалы жарылуы жүре отырып, жемістердің қабығында қоңыр, қатқылданып кеткен дақтардың пайда болуын тудырады. Өліеттенулер, олардың ұштарының шетінеуін, жапырақтардың хлороздық боялуын және гүлдерінің кешеуілдетіп шешек атуын тудыра отырып, жас өркендерде де пайда болады.

Жемістердің жасыл әжімделуі жаншылудың терең жатқан жерінде өліеттену зақымдалуын тудыра отырып, жемістердің пішінін қатты немесе ішінара өзгертеді, зақымдалған жемістер тауарлық құндылығын толығымен жоғалтып алады.

Қоңыр сақиналы теңбілдік жұмсағын зақымдамай, жемістердің қабығында пайда болады. Дапырақтарда әлсіз мозаикалық және әртүрлі дәрежедегі пішін өзгерту болады.

Латентті вирустар - жеміс дақылдарында ең кең таралған - жапырақтардың хлорозды теңбілдігі, ағаштың шұңқырлығы, ергежейлілік, алма ағашының мозаикалылығы, алма ағашының түктілігі, алма ағашы қабығының қауыздылығы. Латентті вирустармен зақымданған өсімдіктерде аурулардың көзге көрінер симптомдары болмайды. Олар тек өте бейім келетін сұрыптарда көзге көрінеді, алайда ауру жұқтыру өнімге әсерін тигізіп, оның шығыны 20-50% құрайды.

Латентті вирустар көбінесе жапырақтардың хлорозды теңбілдігі, алма ағашының шұңқырлығы және шарка вирустарымен бір кешенде кездеседі. Алма сұрыптары мен подвойларының осы латентті топтың қоздырғыштарын жұқтыруы өте жоғары - 85% дейін [7] .

Алмұрттың сақиналы мозаикасы көктемде жапырақтарда ақшыл-жасыл түсті сақиналар мен доғалар түрінде көрініс табады. Жемістердің бетінде қоңыр сақиналар пайда болады.

Алмұрт пен айва (беке) жемістерінің тастылығы жемістердің пішінін өзгертуін және жұмсағында склеренхиманың механикалық клеткаларының жинақталуын тудырады, сондықтан зақымданған жемістер тауарлық және дәмдік қасиеттерінен айырылады.

Алманың пролиферациясы бұтақталған балауса бұтақтардың («жезтырнақ сыпырғыштарының») молынан пайда болуын, гүлдердің тым өсіп кетуін, ағаштардың ерте, күзгі боялуын және ұзын жеміс сағақтарындағы ұсақ жемістердің қалыптасуын тудырады.

Алмұрттың жапырақтарының жолақтарының сарғыштануы және қызыл теңбілділігі. Жаздың ортасында жапырақ жолақтары мен жақын жатқан ұлпалар сары-жасыл түске боялады. Күздің басында дәл сол жапырақтарда жолақтардың ұзына бойына қызыл және қызыл-қоңыр теңбілдер пайда болады.

Алмұрттың шетінеуі - бұл ағаштардың күні ьұрын, күзгі боялуы, өсуінің басылуы және жылдам немесе баяу шетінеуі.

Қазақстанда аудандастырылған және болашағы бар алма сұрыптарының, сондай-ақ вегетативті көбейетін подвойлардың латентті вирустарды қоса отырып, 87, 2%-ға дейін вирустар жұқтыратындығы анықталған. Жекелеген Апорт, Ренет, Бурхардт, Кандиль Синап сұрыптары - 100%. Нақтылы алар болсақ, Алматы облысы бойынша мозаика 18, 2%-ға дейін, жемістердің жасыл әжімділігі - 31, 1%-ға дейін, жемістердің жұлдызшалы жарылуы - 34, 0%-ға дейін, жапырақтардың хлорозды теңбілдігі - 81%-ға дейін, ағаштың әжімділігі - 17%-ға дейін, қосылған жердің шетінеуі - 72%-ға дейін, ағаштың шұңқырлығы - 78%-ға дейін таралып отыр.

Вирус жұқтырған өсімдіктерде ұлпалардың және тамыр жүйесінің құрылымында терең өзгерістер жүреді. Мысалы, жапырақтар вирустармен ауырған кезде, флоэма клеткаларының бұзылуына және шетінеуіне орай сарғыштана бастайды, ал ксилема тамырларында тиллдер пайда болады. Вирустар ісіктер пайда бола отырып, флоэма паренхималарының меристемалық клеткаларының аномальды өсуіне ықпал етеді, ал ксилеманың шамадан тыс өсуі жас өркендердің пішінін өзгертуіне алып келеді. Ауру өсімдіктерде өрбитін осы патологиялық процестердің барлығы биохимиялық құрамның өзгеруіне және физиологиялық процестерге әсерін тигізеді. Мысалы, алма ағашының вирустық аурулары өсімдіктегі қоректік заттардың балансын бұзады: жалпы қант 17, 8%-ға, қышқылдық - 10, 9%-ға артады, хлорофилл мөлшері 6, 6%-ға және С витаминінің мөлшері - 17, 5%-ға төмендейді [8] .

Вирустық аурулардың сыртқы симптомдары вирус изоляттарының вируленттілігіне, зақымданған дақылдардың төзімділігіне, аурудың даму дәрежесіне, ауа-райы жағдайларына байланысты қатты өзгереді. Жеміс дақылдарының бірлесе таралатын вирустарын диагностикалау үшін нақтылы вирусқа сезімтал шөптесін өсімдіктер-индикаторлар қолданылады. Олар тудыратын симптомдар бойынша ұқсас, бірақ дербес вирустарды ажырату үшін дифференциатор өсімдіктер қолданылады. Қоспалардан жекелеген вирустарды бөліп алу үшін сүзгі-өсімдіктер қолданылады.

Вирустардың термотұрақтылық, инфекциялық және оның сақталу уақыты, зақымданған ұлпалардағы концентрациясы секілді қасиеттері шөптесін индикаторлардың шырынында зерттеледі. Вирустарды шөптесін индикаторларға көшіргеннен кейін, оларды иммунологиялық және биохимиялық зерттеу мақсатанды, вирустар тазарту мен концентрациялауға оңайлықпен беріледі.

Вирустарды жеміс өсімдіктерінің шырынынан тазартып алу мүмкін емес, бұл тотықтырғыш ферменттердің, әсіресе полифенолоксидазаның жоғары белсенділігімен және фенолдардың тотығуының гидролизденген және конденсацияланған танин мен хинон, полифенолдардың тотығуынан туындылар түріндегі өнімдерінің жинақталуымен байланысты болып келеді.

Таниндер мен хинондар вирус бөлшектерімен ерімейтін кешендер түзе отырып бірігеді, олар тұнбаға түседі де, вирустар жоғалып кетеді немесе хинондармен біріккен кезде инактивациялнады. Онымен қоймай, вирустардың қалыпты тазартылуына жеміс шырындарының қою, шырышты болып келетіндігі және жоғары қышқылдыққа ие болатындығы кедергісін келтіріп отырады.

Оның үстіне жеміс дақылдарына осылардан жекелеген вирустардың препараттарын алу қиынға соғатын вирус кешендерінің бар болуы тән.

1. 1 Вирустарды идентафикациялау әдісі: полимеразалы тізбекті реакция

1985 жылы К. Мюллис өз қызметкерлерімен бірігіп, in vitro жағдайындағы ДНК-ның реттілігін клондау әдісін жасап шығарды, бұл әдісті полимеразды тізбекті реакция (ПТР) деп атады. Бұл әдіс гендердің өте көп мөлшердегі көшірмесін алуға мүмкіндік береді. Ген дегеніміз- бұл нуклеотидтердің бір-бірімен реттілік негізінде байланысы, және олардың көп дәрежеде көшірмелерін алуға мүмкіндік беретін ДНҚ сегменті.

ХХ ғасырдың 90-шы жылдары полимеразалы тізбекті реакциямен - PCR-мен байланысты болып келетін, молекулалық-гендік полиморфизмді анықтаудың жаңа технологиясы жасап шығарылды. Полимеразалы тізбекті реакцияда вирус геномының дезоксирибонуклеин қышқылына спецификалы амплификацияға негізделген диагностикалық әдістер өсімдіктерді қорғауда кеңірек қолданылатын әдістерге айнала бастады. PCR дезоксирибонуклеин қышқылының спецификалы реттілігін кеңейту рәсімі болып табылады. дезоксирибонуклеин қышқылының қызығушылық тудырып отырған саласын фланктеуші реттілікке қатынас бойынша комплементарлы болатындай етіп жобаланған праймерлер жұбы дезоксирибонуклеин қышқылы матрицасымен ренатурацияланады және дезоксирибонуклеин қышқылы полимеразасының кеңеюінің қалыпты функцисы матрица желісінің реттілігін көшіретін праймерлерді кеңейту үшін қолданылады. Реакция өнімдері тікелей таңбалау жолымен табылуы мүмкін. Салыстырмалы түрде қысқа кезең ішінде PCR-талдау, полимеразалы тізбекті реакцияда патогеннің геномды дезоксирибонуклеин қышқылының спецификалы ұлғаюына санымен және сипатымен ерекшеленетін варианттарды біріктіре отырып, дезоксирибонуклеин қышқылының өзгергіштігін зерттеудің ең кең таралған әдісі болып шыға келді [9] .

PCR әдісі шағын биологиялық үлгіден дезоксирибонуклеин қышқылының реттілігін өте жылдам амплификациялауға мүмкіндік береді [10] . Ол дезоксирибонуклеин қышқылында потенциалды патогенді гендердің болуын анықтауға, сонымен қатар векторларға енгізу үшін немесе одан кейінгі секвенирлеу мақсатында реттіліктерді амплификациялауға мүмкіндік береді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.