Студентер тобындағы қарым-қатынастың тұлғалық-эмоциялық ерекшеліктерін зерттеу

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

ОРТАЛЫҚ АЗИЯ УНИВЕРСИТЕТІ

Техникалық және гуманитарлық факультеті

ДИПЛОМ Ж Ұ М Ы С Ы

Тақырыбы: Студентер тобындағы қарым-қатынастың тұлғалық-эмоциялық ерекшеліктерін зерттеу.

Орындаған

4-курс студенті Досманбетова Ә

Ғылыми жетекші

п. ғ. к Болтаева Ә. М.

Рецензент

Норма бақылаушы

Қорғауға жіберілді:

Техникалық және гуманитарлық

факультетінің деканы

Қорғауға жіберілді « » 2010ж

Хаттама №

Алматы, 2010

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .: КІРІСПЕ . . .

4: 4

КІРІСПЕ . . .: І ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

КІРІСПЕ . . .:

Психология ғылымындағы эмоцияның теориялық мәселелері . . .

4: 14

КІРІСПЕ . . .:

Тұлғаның эмоционалдық сферасының ерекшеліктері . . .

4: 32

КІРІСПЕ . . .:

1. 3 Тұлғаның эмоционалдық және танымдық сферасының

өзара байланысы . . .

4: 46

КІРІСПЕ . . .: ІІ ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ

КІРІСПЕ . . .: 2. 1 Эксперименттік зерттеу мақсаты, міндеттері, болжамы . . .

4: 47

КІРІСПЕ . . .: 2. 2 Зерттеу әдістемелерінің сипаттамасы мен барысы . . .

4: 51

КІРІСПЕ . . .: 2. 3 Зерттеу мәліметтерінің сандық өңделуі мен сапалық талдауы . . .

4: 56

КІРІСПЕ . . .: Қорытынды . . .

4: 58

КІРІСПЕ . . .: Қолданылған әдебиеттер тізімі . . .

4: 60

КІРІСПЕ

Адамның психикасы біртұтас, күрделі құрылым. Осыған байланысты адамның күнделікті өмір сүруінің өзі көптеген психикалық процесстердің өтуімен байланысты болады. Осы процесстердің сәтті өтуіне жауап беретін бір процесс дұрыс жүрмей қалатын болса, немесе адам туылғанынан бастап оның бір кемістігі болатын болса ол тұлғаның аномалиясына әкеліп соғады. Адам күнделікті өзінің есін, зейінін, түйсігін, қабылдауын, ойлауын, эмоцияларын, интеллектісін, т. б. операцияларын қолданады. Және егер осылардың біреуі болса да дұрыс жұмыс жасамаса бұл үлкен бұзылыстарға алып келеді. Бүгінгі біздің қарастыратын мәселе эмоциялармен байланысты. Эмоциялар адам өмірінде үлкен роль атқарады. Олардың анықтамасы сөздіктерде әр түрлі беріледі.

Эмоция- (латынша emovіo-қобалжытамын, толғандырамын дегенді білдіреді) адамның қайғыруы кезіндегі психикалық бейнелену. Эволюция нәтижесінде тірі жандардың өз организмдерінің жағдайын және сыртқы факторлардың биологиялық мәнділігін анықтауға арналған құрал ретінде дамыды. Эмоцияларды неғұрлым жақсы түсіну үшін түгелдей эмоциясы жоқ адам мен эмоциялық адамды салыстырса түсінікті болады. Жиі адамдар эмоциялардың адамның дамуындағы ролін дұрыс түсінбейді. Бірақ, қазіргі кездегі көптеген зерттеулердің нәтижелері эмоцияларды неғұрлым толық көрсетуде. Эмоциялар әлі де толық зерттелмеген психологияның саласы. Оның әлі де көптеген ашылмаған жақтары көп және көптеген сұрақтар бойынша қарама қарсылықтар кездеседі.

Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі таңда эмоциялар неғұрлым жақсы зерттелген психологияның саласы болып табылады. Советтік ғылым кезінде эмоция өте аз зерттелген сала болған. Перифериялық теорияға сәйкес эмоциялардың негізінде бұлшықет тонусы, қан сосудтарының ұлғаюы, жүрек соғысының жиіленуі сияқты физиологиялық процесстер жататын болса онда Мэйердің айтуынша « Түстің өзі де эмоцияң деген. Ол кездермен қазіргі кезеңді салыстыратын болсақ эмоция әр түрлі қырдан зерттелуде. Оны тек психологтар ғана зерттеп қоймай сонымен қатар медицина, психиатрия, менеджмент, сату саласында жұмыс жасайтын адамдар зерттеуде. Себебі, эмоциялардың көптеген психикалық процесстерге әсері анықталып отыр. Әрине ол білімдер болса да әлі де белгілі бір жүйеге келтірілмеген. Сондықтан да адамдар ол білімдерді әлі толықтай қолдана алмайды.

Эмоциялар жеке тәжірибе алуда өте үлкен роль атқарады. Адамның эмоциялық тәжірибесі жеке тұлғаның дамуы, қайғыруы барысында дамып отырады. (эмпатия) Эмоциялар адамның қарым-қатынасында, сөйлесуінде үлкен роль атқарады. Мысалы, өзіне құрдас талдайды, әр түрлі қол қимылдары арқылы сөйлеседі. Міне осы анықтаманы А. В. Петровский мен М. Г. Ярошевский өздерінің психологиялық сөздігінде келтірген болатын. Осы эмоция туралы жүргізілген белгілі ғалымдардың еңбектері өте маңызды болып табылады. Өйткені, адамның көптеген іс-әрекеттері оның эмоцияларына тікелей байланысты болады. Эмоциялар адам өміріндегі құбылыстарды, іс-әрекетті басқарып отырады.

Эмоция мәселесі көптеген уақыт бойы зерттелмей келген құбылыстардың бірі болып табылады. Қазіргі кезде де көптеген ғалымдар адам сезімдері мен эмоциялары арасында белгілі бір шекті қоя алмай келеді. Кезінде эмоцияларды сезімдермен теңдестіретін болған. Кейінірек физиологиялық зерттеулердің нәтижесінде эмоцияларға деген көзқарастар өзгерді. Эмоциялар сезімдер сияқты алғашқы ақпаратты өңдеу қызметін атқарды. Ойлау заттардың табиғаты мен көрінуіндегі мәнін анықтауда маңызды роль атқарса, эмоциялар олардың бағалытын, құндылығын анықтауда роль атқарады.

Тақырыптың жаңалығы : Бүгінгі біздің жасағалы отырған жұмысымызда біз эмоциялар мен ойлаудың арасындағы байланысты ашуға тырысамыз. Әрине, осының алдында осы салада жұмыс жасаған ғалымдар осы мәселені біраз ашып кеткен болатын. Олардың қарастырғаны эмоциялардың жалпы тапсырманы шешу процессіндегі ролі болатын. Менің жұмысымда эмоциялардың ойлауға жалпы әсері емес, эмоциялардың адамда белгілі бір басым ойлау типінің қалыптасуына әсерін зерттеп көреміз. Ол жайлы жұмыстың эксперименттік бөлімде толықтырып түсіндереміз.

Осылардың барлығын айта келе осы жұмыста эмоцияны психикалық процесстердің реттеушісі ретінде ашу мақсаты тұр. Эмоциялар адамның психикалық процесстерін реттеп отыратыны күнделікті өмірден ақ көрінеді. Бірақ оны жұмыс ретінде толық талдауға арналған әлі де болса жұмыстар толықтай жазылған жоқ. Кейде адамдар, менің эмоцияларымен маған жиі ел алдына шығып сөйлеуге кедергі жасайды деген сөздердің өздерінен ақ эмоциялар адамға әсер етіп оның белгілі бір түрде әрекет жасауына әсер етеді. Және бұл жай шектеліп қалған мысал емес. Ары қарайғы жұмыстарда біз толықтай осы мәселені ашып көрсетеміз.

Тақырыптың практикалық маңыздылығы : Осы екі құбылыстың арасындағы байланысты ашып көрсету арқылы біз болашақта да ойлау мәселесін зерттейтін кез-келген адам эмоцияны да бірге зерттеуі керек. Сонымен қатар эмоция мен ойлаудың және басқа да процесстердің ара-қатынасын тек психологтар ғана біліп қоймай, басқа аамдарға да жалпы психология сабақтарында түсіндіру.

І ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1 Психология ғылымындағы эмоцияның теориялық мәселелері

Эмоция адамның психикалық өмірінде ең алғаш пайда болды және адам эмоцияның арқасында психикалық өмірге бейімделеді. Демек, баланы әлеуметтік айналамен эмоция ғана біріктіреді. Адамдардың рухани өміріндегі ұят, қуаныш, үрейлену, таң қалу т. б. түрлі уайымдар бір-бірін өзара орын ауыстырумен толықсуын эмоция деп атаймыз.

Эмоция - бұл ерекше психикалық құбылыс, әсерімен бірге, адамдардың уайым түрінде өзіне пайдалы әртүрлі құбылыстар мен заттардың субъективті бағалануы мазмұнының көрінісі. Эмоция адамдарға қоршаған әлемді тануға бағыт-бағдар береді: пайдалы-зияндылығы, негізді-негізсізділігі т. б. Эмоцияналдық бағыт-бағдармен рационалды бағытының ерекешелігін қарастыратын болсақ, мынадай өзгешеліктерді байқауға болады: арнайы оқытуды талап етпейтін (яғни, туа біткен), ақпаратты алу жағдайының шектелу мүмкіндіктері нашар түсінбеушіліктер және қысқа мерзімді (жиі тылсым) ырықсыз бағыт-бағдарлар.

Эмоция мәселесімен көптеген ғалымдар айналысқан және олардың әрқайсысы өз сипаттамасын береді. Жиі адамдар эмоция мен сезімдердің арасындағы айырмашылықты, тағы да басқа көптеген заттарды біле бермейді. Әр ғалым эмоцияны өзі қызықтыратын жағынан зерттейді және әр түрлі ыңғайда зерттейді. Кей ғалымдар эмоцияны музыкамен салыстыра отырып теңеу жасайды. Әр түрлі жанрдағы музыка адамның әр түрлі эмоциялық жағдайын сипаттайды.

Философтар эмоцияны сезіну, шырай, әуестік, көңіл-күй деп түсінеді. Эмоция әрдайым ізденістің, қызығудың бастамасы. Ғылым, ақын, артист болу үшін де оның ең алдымен эмоциясы (ішкі дүниесі, сезімі) бай болуы қажет. Ішкі дүниесінде ойы, жігері, ынтықтығы қызып тұрған адам әр нәрсеге таңдана да, таңырқай да, қызыға да біледі. Міне, бұл барлық ізденістің бастамасы. «Көз- адамның ішкі дүниесінің айнасың дейді. Эмоциясы бай адамның жанарында терең ой тұнатыны тегін емес. Отандық жұлдыз Ланаға супер жұлдыз, яғни әнші қандай болуы керек деп сұрақ қойғанда Лана ең біріншіден ол адам эмоцияға бай болып, оны ешқашан үнемдемеуі керек деді. Иә шынында да, эмоциясы аз адамға тән сипат: сабырлылық, тыныштық, стабильділік тән болады. Ал эмоциясы бай адам әрқашанда өмірге ризалығын немесе риза еместігін ашық көрсете алатын, динамикалы яғни үнемі қозғалыста болатын, неше түрлі сезімдерді сезіне алады.

Эмоциясыз адам қарапайым заңдылықтармен жұмыс атқаратын машина тәрізді болып қалады. Өйткені машина заттарға деген қатысын білдіре алмайды. Қуанышты хабар алғанда қуанбайды, жыламайды, тек берілген ақиқатты қабылдап отырады. Біз белгілі бір эмоцияның түріне берілген кезде ол біздің бет бұлшықетіміздің белгілі бір қимыл жасауына әкеліп соғады. Әсіресе бұл көз жанарынан анық көрінеді. Адамның көзі ешқашанда өтірікті айта алмайды. Сондықтан да біздің ата-аналарымыз өтірік айтып тұрғанымызды бірден көзімізден байқап қояды. Тұрмыстық психологияда өзінің эмоциялық тәжірибесі мол адам басқа адамның бет қимылдарынан-ақ оның ішкі дүниесінде не болып жатқандығын біліп қояды.

В. К. Вилюнас адам эмоциялары туралы үлкен еңбек жүргізген ғалымдардың бірі болып табылады. Ол өзінің эмоция туралы еңбегін осы проблеманы зерттеудің маңыздылығы жайлы айтып бастайды. Өз еңбегінде көптеген ғалымдардың айтқан пікірлері мен теорияларын қолданылады. Ол әр эмоция затқа байланысты пайда болады деген. Ал затсыз эмоциялар көбіне жан ауруымен ауыратын адамдарда байқалады. Эмоцияның заты болмаған уақытта фобия, мания, галлюцинациялар пайда болады. Бұл дегеніміз, біздің эмоциялық көрінулеріміз белгілі бір оқиғаға, затқа байланысты пайда болады. Эмоциялық көрінулердің феноменологиясы екі құрылымнан тұрады: арнайы субъективті қайғыру және бейнеленудің мазмұндылығы. Эмоциялық қайғырулар бағалау міндетін атқарады. Әрбір жеке жағдайға байланысты эмоция қалыптасқан жағдайға баға береді. Соған байланысты біз қуанамыз, ренжиміз т. б. Вилюнас эмоциялардың эволюциясы туралы атап өткен болатын. Ол эмоцияларды түсіндіру үшін ең біріншіден олардың пайда болуын білу керек. К. Обуховскийдің: «Рецепторлық бағдарлану адам дамуының кейінгі неғұрлым дамыған түрі болып табылады. Оның алдыңғы жағында эмоциялар болған», - деп айтқан болатын. Осындай ұқсас көзқарасты совет психологиясында Бэн, Спенсер, Рибо ұстанған.

Ал психологияның пайда болуындағы эмоциялардың алғашқылығы туралы С. Х. Раппорт (1965) және К. К. Платонов (1972) айтып кеткен болатын. Эмоциялардың пайда болуының шарттары . Эмоциялар адамда маңызы бар оқиғалар болған уақытында пайда болып отырады. В . Вундт пен Н. Грот әр қабылданатын көрініс маңызды болып табылады деген. Сол қабылданатын уақытта ол эмоциялық болады. Эмоциялардың пайда болуын зерттеген кезде онда эмоциялық процесстердің қай түрінің болып жатқанын анықтап алу керек. Эмоциялардың пайда болуының екі шарттарын атап көрсетуге болады

1) қажеттіліктер ( мотивтер)

2) әсер етулердің ерекшеліктері (ситуация)

Б. Спиноза өз еңбектерінде эмоциялар фруструацияға, өмірлік константалардың бұзылуына, мақсатқа жетудің мүмкіншіліктерін бейнелеуде және т. б. көптеген факторларға әсер етеді.

Эмоциялардың динамикасы. Эмоциялардың динамикасын зерттеуде Вилюнас В. Вундттың еңбектеріне сүйенеді. Вундт еңбектерінде олар аффект деп аталған болатын. Эмоциялардың дамуы эмоциялық қайғырулардың сандық және сапалық өзгерістерінде болады. Олардың өзгеру формаларын осы аффект анықтайды. Аффект стадиясына жеткен уақытта эмоциялық әсерлер сыртқы әсерлерге емес, аффекттің формасына бағынады. Ол жайлап өшіп немесе еріктік оянудың қалыптасуына алып келуі мүмкін.

Эмоциялар өз құрамына бірнеше эмоционады күйлерді енгізуі мүмкін. Мысалы, Спиноза бойынша қызғану- күрделі аффект болып табылады. Қызғану өз алдына бір уақытта махаббат пен жек көрушілік компонентін қосады. Эмоциялық қайғырулардың комплексіне кейде себеп-салдарлық карым-катынаспен байланысқан эмоцияларды табуға болады. Эмоциялардың мұндай қасиеті оның динамикасын анықтауда маңызды сәт болып табылады.

Кэррол Изард эмоцияға келесі анықтаманы береді: бұл сезімге ұқсас, адамның түйсінуін, ойлауын, әрекетін ұйымдастыратын және мотивациялайтын құбылыс. Бұл анықтамаға түсінік беріп көрейік. Эмоция біздің түйсінуімізді қадағалап отырады. Мысалы, егер адам қуанышты болып отырса, ол қоршаған ортаны жақсы қабылдайды, көңіл-күйі жақсы болады. Бұны басқа сөзбен, қоршаған ортаны көгілдір әйнекпен көру десек нақтырақ болады. Эмоция адамның ойлауы мен физикалық белсенділігін басқарып, керекті бағытқа салып отырады. Мысалы, егер біз өте қатты қорқып тұрған болсақ, біз агрессияға салынуға батпаймыз.

Додонов әлемді қабылдауда және шығармашылықтағы адамдардың индивидуалды эмоциялық ерекшеліктерін атап айтқан болатын. Бұл қазіргі таңда әлі толық зерттеліп бітпеген проблемалардың бірі болып табылады. Адамдардың белгілі адам болып шығуы осы эмоцияға байланысты болады. Әйгілі совет жазушысы К. Чуковский әр адамда ерекше қайталанбас мелодиясы болады дейді. Рубинштейн болса әр тұлғада әлсіз немесе анық байқалатын эмоциялық құрылым және стилі болады деген. Адамның қоршаған ортаны қабылдауда ортақ эмоциялық бағытталуы роль атқарады. Соған байланысты әр адамның белгілі бір жайтқа эмоциялық түрде жауап беруі әр түрлі болады. Бұл адамдардың темпераменттерінің әр түрлі болуына байланысты. Әр эмоция жеке өз алдына даму кезеңінде басқа түрлерге ауысып отыраы. Мысалы, біз бір адамды жақсы көріп кейін оның саған деген ешқандай сезімі жоқ екенін білген кезде біз оны жек көре бастаймыз. Мұндай эмоциялық күйлердің ауысып отыруы қалыптасқан жағдайға байланысты болады.

Жоғарыда атап кеткендей адамның эмоциялары психикалық процесстермен өте тығыз байланысты. Осыған байланысты мен осы бүгінгі жұмысты бастап отырмын. Адамның эмоциялық бағыттылығын немесе онда жиі болатын эмоцияларды білу арқылы біз ол адамның танымдық процесстерінің ұйымдасуын, психикалық процесстерінің ерекшеліктерін біле аламыз. Осы гипотезаның өзектілігін адамдар түсінсе осы сферадағы еңбектер көптеген психологияның салаларында өз қызметін атқарады. Сонымен қатар қазіргі таңда адамдарда кездесетін стресстік, депрессиялық жағдайлар адамның өмірінде көптеген залалын келтіреді. Осы эмоциялардың жақсы түсіну арқылы ғана біз осындай білімдерді басқа да салаларда қолдана аламыз. Әрине кез келген құбылыстың адам өмірінде алатын орны немесе себебі болады. Сол сияқты эмоциялар да адамға үлкен әсер келтіреді. Теориялық бөлімде келтірілген мысалдардың барлығы да оған мысал бола алады.

Адамдарда эмоциялардың ең басты функциясы адамдар бір-бірін жақсырақ түсінеді, адам сөйлемей тұрып ақ оның бет қимылдары арқылы оның күйін түсінеді, соған байланысты адаммен қалай қатынас жасауын анықтайды. Әйгілі Ч. Дарвиннің айтуынша эмоциялар эволюция барысында пайда болып, адамдар өздерінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін ситуациялардың маңыздылығын анықтайтын құрал ретінде дамыды.

Эмоция мәселесін зерттеуде әр түрлі зерттеу әдістері қолданылған болатын. Оларды шартты түрде үш топқа бөлуге болады:

Нейрофизиологиялық деңгейдегі зерттеу
Эмоциялардың экспрессиялық компонентін зерттеу
Эмоциялық қайғыруларды зерттеу әдістері.

Сонымен қатар эмоцияларға жасалған психофизиологиялық зерттеулер арқылы стресстің әр түрлі шарттарындағы висцералды жүйелер жайлы сенімді ақпараттар алынған. Мұнда эмоциялар кезіндегі жүрек соғысы, демалыс жиілігі және электр терілі қарсылықтар зерттелген. Психофизиологиялық зерттеулердің бір бағыты мазасызданулықты автономды жүйке-жүйесінің симпатикалық бөлігін иннерциялайтын органдардың активизациялануымен байланыстырған. Мазасызданулықты қорқыныш ретінде қарастырған Левит ( Levіtt, 1967) , қорқыныш пен мазасызданулық негізінен симпатикалық реакциялардан тұрады деген. Яғни, ол жүрек соғысын және систоликалық қан қысымын күшейтеді. Басқа да зерттеулердің нәтижесі осы тұжырымды дәлелдеген болатын. Циммерман жарықта ұйықтайтын адамдар неғұрлым мазасызданулы, жүрек соғысы және дем алуы жиіленген болатынын көрсеткен.

Осы жасалған зеттеулер мазасыздануды автономды жүйке-жүйесінің симпатикалық бөлігі іс-әрекетінің күшеюімен байланыстырған болатын. Бірақ бұл мазасызданулықты зерттеу бағыты мазасызданулықтың физиологиясын мүлде қарапайымдап жіберді деген оймен сынға ие болған. Тағы да бір кемшілігі бұл бағытта жұмыс жасаған ғалымдар мазасызданулықты әр түрлі түсінген. Біреулері мазасызданулықты қорқынышпен теңестірсе, екіншілері оны эмоциялардың комбинациясы ретінде қарастырған.

Эмоцияларды зерттеудің келесі бағыты эмоциялардың экспрессивті компонентін зерттеуге арналған. Мұндағы «экспрессия» термині мимикалық кешендерде, сөйлеуде және жүріс-тұрыста көрінетін эмоцияның компонентін сипаттауда қолданылады. Бұл бағыттағы жұмыстар өздерінің дәлелін Дарвиннің белгілі бір эмоциялардың фундаменталды көрінуінің әмбебаптылығы мен туа пайда болуы жайлы айтқан тұжырымынан тауып отыр. Экспрессияны зерттеуде екі бағыт бар:Ерікті экспрессияны және еріксіз экспрессияны зерттеу. Ерікті экспрессия жайлы жасалған жұмыстар өте аз. Көптеген ғалымдар көз кемістігімен туылған балалардың экспрессиясы нормадағы балалармен бірдей деп айтқанмен, Дьюмас соқыр балалардың экспрессиясының еріктілік деңгейі нормадағы балалардан анағұрлым төмен деген. Айқын мінез-құлықты зерттейтін зерттеушілер 3 әдіс түрін қолданады: тікелей бақылау, суретке түсіру және видеомагнитафонға немесе кинопленкаға түсіру. Әрине осы үш әдіс ішінен видеоға түсіру ең дұрысы болып табылады. Бірақ онда адам мимикалары айқын түспеуі мүмкін.

Эмоциялық экспрессияны табиғи эксперимент арқылы зерттеудің шектеулері бар. Хаггард және Айсакстың көрсетуі бойынша кейбір эмоциялар шамалап 1\8 секунд аралығында жүреді және оны тәжірибелі психиатрлар да байқай алмайды. Және бақылаушылар тек белгілі бір сыналушылардың артынан қарап жүре алады. Табиғи ортада зерттеу бағыты ретінде этологияны алуға болады. Этолог - ол зоолог. Олар табиғи жағдайда жануарларды зерттейді. Қазіргі кезде олар адамдарды да осындай жағдайларда зерттейтін ойы бар.

Келесі әдістер қатарына эмоциялық қайғыруларды зерттейтін әдістер жатады. Жиі, эмоцияны нейрофизиологиялық және экспрессиялық түрде зерттейтін зерттеушілер эмоциялық қайғыруларды да зерттейді. Осындай тесттердің мысалы ретінде «Дифференциалды эмоциялар шкаласынң( DES- Dіfferentіal Emotіons Scale ) алуға болады. Ол индивидтің фундаменталды эмоцияларды бейнелеуіне арналған. Осы шкалалар арқылы адамның бірнеше эмоциялар қатарын бағалауға болады.

Психологиядағы эмоциялық- сезімдік сфераның дамуы Ч. Дарвин, Н. Н. Ланге, У. Джемс, В. М. Бехтерев, И. П. Павлов, И. М. Сеченов, 3. Фрейд, П. Г. Вельский, Л. М. Петражицский П. К. Анохин, С. Л. Рубинштейн, Л. С. Выготский, Н. Д. Левитов, П. М. Якобсон, М. С. Неймарктің еңберінде өз дамуын тапты. Жағымды эмоциялық күй - әрекеттерді тіркеу құралы, «пайдалы үйреншікті аффектті санкциялайдың, «аффект интегралң, «аффективті интегралң- перифериядағы өмірлік маңызды акттардың толыққанды және бірізді дамуын бақылап отырады. (П. К. Анохин. )

Отандық психологиялық зерттеулерді теоретикалық қарастыра отырып біз эмоция мен сезімдердің арнайы ерекшеліктерін анықтай аламыз, сонымен қатар олардың адамның мінез-құлқының өзгеруін көре аламыз. Маурер: Эмоциялар централды маңызды рольді ойнап, өзінің әсері арқылы жүріс-тұрысты өзгертеді. Ол жүріс -тұрыс үйрену деп аталады, ң- деген. [16, 15 бет] Ол батыс өркениетінің эмоцияларға күдікпен қарауын және интеллектті одан жоғары қоюын ашық түрде сынап кінәлаған. «Эмоциялар тым экстрординарлы мәнге ие және оны интеллектке қарама-қарсылық ретінде қарастыру әділ емес. Әлдеқайда, эмоциялар интеллекттің жоғарғы реттеушісі. ң Бұл ғалымның айтуы кейінгі кезде бірталай ғалымдардың жұмыстарынан өз жалғасын тапқан болатын.

Адам баласының алғашқы нәресте кезінде эмоциялары тек органикалық қажеттіліктерді қанағаттандырумен және инстинктпен байланысты болса, кейінірек оның тұлға болып қалыптасқан уақытында, онда тек органикалық емес, рухани қажеттіліктері де пайда болады. Оның осы қажеттіліктерді қанағаттандыру процессінде әр түрлі сезімдер п. б. Еңбек қарым-қатынастарының дамуы әр түрлі әлеуметтік сезімдерді оятады.

Рубинштейннің пікірінше, эмоциялар санадан тыс өмірлік процестермен байланысты болғандықтан, оның теориясы мен классификациясын сәйкесінше тек физиологиялық механизмдерін ғана қарастырмай, эмоцияның негізінде жатқан шынайы қарым-қатынастарға жүгіну керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.