Сленгтер туралы
Кіріспе.
I. Tapay. Ағылшын сленгтерінің ерекшеліктері.
§ 1. Сленг . лингвистикалық құбылыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
§ 2. Сленгтің жіктелуінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
ІІ. Тарау. Сленг сөздерінің жасалу жолдары.
§ 1. Сленг сөздерінің морфологиялық жолмен жасалуы ... ... ... ... ... ... ..12
§ 1.1. Аффикстік сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
§ 1.2. Контаминациялық сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
§ 1.3. Қысқарған сөздер арқылы жасалған ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
§ 1.4. Редупликациялық сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...36
§1.5.Спунеризмдік сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
§ 2. Сленг сөздік қорды байытатын тиімді жол.
§ 2.1. Сленгтік метафора ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
§ 2.2. Сленгтік метонимия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 46
§ 2.3. Сленгтік симили ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
§ 2.4. Сленгтік эвфемизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
§ 2.5. Сленгтердің классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54
Әдебиеттердің тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .56
Сөздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. Tapay. Ағылшын сленгтерінің ерекшеліктері.
§ 1. Сленг . лингвистикалық құбылыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
§ 2. Сленгтің жіктелуінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
ІІ. Тарау. Сленг сөздерінің жасалу жолдары.
§ 1. Сленг сөздерінің морфологиялық жолмен жасалуы ... ... ... ... ... ... ..12
§ 1.1. Аффикстік сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
§ 1.2. Контаминациялық сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
§ 1.3. Қысқарған сөздер арқылы жасалған ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35
§ 1.4. Редупликациялық сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...36
§1.5.Спунеризмдік сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
§ 2. Сленг сөздік қорды байытатын тиімді жол.
§ 2.1. Сленгтік метафора ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
§ 2.2. Сленгтік метонимия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 46
§ 2.3. Сленгтік симили ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
§ 2.4. Сленгтік эвфемизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
§ 2.5. Сленгтердің классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54
Әдебиеттердің тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .56
Сөздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Ағылшын сленегтері ауыз-екі сөйлеу тілі лексикасының төрттен үш бөлігін қамтиды. Ол эмоциялық баға берушілік сипатта болады және болмысы жағынан стандартсыз лексиканың қатарына кіреді.
Сленг әдеби сөздердің жаңартылған синонимдерінен құралған, стандарттан тысқары лексикаға жататын сөз қоры болып табылады. Сленгті меңгеру ағылшын мәдениетін жаңа қырынан көрсетуге өзінің септігін тигізеді. Өйткені сленг лингво-мәдени сипатқа ие тілдік бірлік болып саналады.
Жұмыстың басты мақсаттары мен нысаналары:
Ағылшын сленгтерінің лексикалық және фразеологиялық тіркестерінің ерекшелектерін зерттей отырып, олардың тілде алатын үлкен орны, мәдени маңыздылығы бар тілдік бірлік болып табылатынын дәлелдеу. Алға қойылған мақсат төмендегі міндеттерден тұрады:
1. Ағылшын тіліндегі сленгтердің дәрежесін;
2. Жасалу жолдарын:
3. Тілдік сөздік қорын лексика-семантикалық жағынан байытудағы үлесін;
4. Түрлі қоғамдарда қолдану аясын анықтау.
Зерттеуде төмендегі тұжырымдамалар ұсынылады:
1. Сленг ағылшын тілінің ажырамас үлкен бөлігі болып, тілдің қозғалыстағы лексика-семантикалық жүйесі ретінде тез өзгеріп тұрады. Сленгте лингвистикалық полигон секілді тілдегі жаңа элементтер тексеруден өтіп әдеби тілдің қатарына еніп кетуі мүмкін. Бұл тұрғыдан сленгтің алға ұмтылушылығы болашақта тілдің даму мүмкіншілігін көрсетеді.
2. Қалыптасқан ойға қарамастан сленг ағылшын тілінде тек қана бір күндік сөздерде емес, сонымен қатар ұзақ өмір сүретін лексикалық тіркестерді де жасайды. Сленг төменгі топтарда ғана емес, қоғамның барлық салаларында, пресса мен көркем әдебиеттерде де белсенді түрде қолданылады. Сленг ағылшын тілінің басқа варианттарына да әсерін тигізеді.
Сленг әдеби сөздердің жаңартылған синонимдерінен құралған, стандарттан тысқары лексикаға жататын сөз қоры болып табылады. Сленгті меңгеру ағылшын мәдениетін жаңа қырынан көрсетуге өзінің септігін тигізеді. Өйткені сленг лингво-мәдени сипатқа ие тілдік бірлік болып саналады.
Жұмыстың басты мақсаттары мен нысаналары:
Ағылшын сленгтерінің лексикалық және фразеологиялық тіркестерінің ерекшелектерін зерттей отырып, олардың тілде алатын үлкен орны, мәдени маңыздылығы бар тілдік бірлік болып табылатынын дәлелдеу. Алға қойылған мақсат төмендегі міндеттерден тұрады:
1. Ағылшын тіліндегі сленгтердің дәрежесін;
2. Жасалу жолдарын:
3. Тілдік сөздік қорын лексика-семантикалық жағынан байытудағы үлесін;
4. Түрлі қоғамдарда қолдану аясын анықтау.
Зерттеуде төмендегі тұжырымдамалар ұсынылады:
1. Сленг ағылшын тілінің ажырамас үлкен бөлігі болып, тілдің қозғалыстағы лексика-семантикалық жүйесі ретінде тез өзгеріп тұрады. Сленгте лингвистикалық полигон секілді тілдегі жаңа элементтер тексеруден өтіп әдеби тілдің қатарына еніп кетуі мүмкін. Бұл тұрғыдан сленгтің алға ұмтылушылығы болашақта тілдің даму мүмкіншілігін көрсетеді.
2. Қалыптасқан ойға қарамастан сленг ағылшын тілінде тек қана бір күндік сөздерде емес, сонымен қатар ұзақ өмір сүретін лексикалық тіркестерді де жасайды. Сленг төменгі топтарда ғана емес, қоғамның барлық салаларында, пресса мен көркем әдебиеттерде де белсенді түрде қолданылады. Сленг ағылшын тілінің басқа варианттарына да әсерін тигізеді.
1. Patridge E. Patridge., E «Slang. Today and
Yesterday» London, 1979
2. Белляева Т.М.
Белляева T.M., Хомяков В.А.
«Нестандартная лексика англиского языка» Ленинград, 1985
.
3. Гинзбург Р. С. Гинзбург Р. С. «Лекскология
английского языка» Москва, 1979.
4. Galperin. S.R. Galperin S.R. «Stylistic» Moscow, 1977.
5. Encyclopedia Americana. Encyclopedia Americana. 24. vol. 1980.
6. Leonard Lipka. Leonard Lipka An outline of English
Lexicology Mux Niymeyer Verlag
Nubingen, 1990.
7. Балақаев М. Балақаев М. Жанпейсов Е., «Қазақ
тілінің стилистикасы». Алматы, 1980.
8. Greenough and Kitteridge.
Greenough and Kitteridge. «Words
and their ways in English speech». New York, 1929.
9. Crystal D., Crystal David., «The English
language» Cambridge University 1995.
10. The world book Encyclopedia. The world book Encyclopedia USA,
1986.
11. The new book of knowledge. The new book of knowledge A vol.,
Canada, 1960.
12. Хомяков В .А. Хомяков В. А., «Нестандартная
лексика в структуре английского языка» 1980.
13. Волошин Ю., Волошин Юрий., «Общий
Американский сленг» состав, деривация и функций Краснодар, 2000
14. English. English (newspaper) 32/2003.
15. Newsweek. Newsweek (magazine) 10/4/2006. 17/4/2006.
16. Times. The times (newspaper) 5/8/2004; 7/9/2004.
17. New York Times. New York Times 17/4/2006. 17/5/2006.
18. RH. HDAS. RH. HDAS, 1994, XXVII.
19. Bussiness week. Business week 6/3/2005.13/3/2006.
20. Ellison. Ellison, Ralph «Shadow and Act» Vintage book's, 1995.
21. Davis. Davis, Lindsay, «Time to Depart».
22. Salinger J.D. Salinger J.D., «The catcher in the
Rye». Penguin books. 1TD, 1994.
23. Shem S. Shem S., «The House of god» USA 1985.
24. Kingston Kingston Maxine Hong. Woman Worrior.
25. Burke William J. Burke William J., «The literature of
slang» New York Public Lib., 1939
26. Kathleen A. Kathleen Ash. «Beyond Pride' New York, 1992.
27. Lohn Le Carre. Lohn Le Carre «A murder of guality» New York, 1982.
28. Lohn Le Carre. Lohn Le Carre «The spy who came in
from the cold» Victor Gollance Limited
1963.
29. Tom Keene. Tom Keene «Spy sheep» New York, 1965.
30. Грачев М.А. Грачев М.А., Гуров А.И.,
«Словарь молодежных сленгов», 1999
31. Lewis.A. Irwing Lewis Allen., 1993.
Сөздіктер
1. Ахманова Ахманова О.С. Russian -English
Dictionary.-М.: «Soviet Encyclopedia»
Publishing House, 1971.
2. American slang. Шестикрылов П. «American slang»
Словарь новейшего Американского
сленга Москва 2006.
3. English-Russian slang
dictionary. Тажутов. The English-Russian slang
dictionary
4. Lighter.J.E. Linghter J.E.»Historical Dictionary of
American slang New York Random
House, Inc. 1994.
5. Thorne, Tony Thorne, Tony: «The dictionary of
contemporary slang» New York 1990.
6. Ambrose Bierce. Ambrose Bierce. «The devil
dictionary» New York 1991.
7. Flexner. Went worth Harold and Flexner.
«Dictionary of American slang»
Crowell, 1960.
8. Patridge E.9 Patridge E., 'A dictioanary of slang
and unconventional English Oxford 1990.
9. Тіл білімі сөздігі. Э.Д.Сүлейманова. «Тіл білімі
сөздігі» Алматы 1998.
10. Орысша-Қазақша сөздік.
Орысша-Қазақша сөздік. Алматы,
1998.
11. Англо-Русский словарь. Англо-Русский словарь Мюллер
В.К. Москва 1992.
12. Ожегова. Словарь Ожегова. Москва, 1966.
Yesterday» London, 1979
2. Белляева Т.М.
Белляева T.M., Хомяков В.А.
«Нестандартная лексика англиского языка» Ленинград, 1985
.
3. Гинзбург Р. С. Гинзбург Р. С. «Лекскология
английского языка» Москва, 1979.
4. Galperin. S.R. Galperin S.R. «Stylistic» Moscow, 1977.
5. Encyclopedia Americana. Encyclopedia Americana. 24. vol. 1980.
6. Leonard Lipka. Leonard Lipka An outline of English
Lexicology Mux Niymeyer Verlag
Nubingen, 1990.
7. Балақаев М. Балақаев М. Жанпейсов Е., «Қазақ
тілінің стилистикасы». Алматы, 1980.
8. Greenough and Kitteridge.
Greenough and Kitteridge. «Words
and their ways in English speech». New York, 1929.
9. Crystal D., Crystal David., «The English
language» Cambridge University 1995.
10. The world book Encyclopedia. The world book Encyclopedia USA,
1986.
11. The new book of knowledge. The new book of knowledge A vol.,
Canada, 1960.
12. Хомяков В .А. Хомяков В. А., «Нестандартная
лексика в структуре английского языка» 1980.
13. Волошин Ю., Волошин Юрий., «Общий
Американский сленг» состав, деривация и функций Краснодар, 2000
14. English. English (newspaper) 32/2003.
15. Newsweek. Newsweek (magazine) 10/4/2006. 17/4/2006.
16. Times. The times (newspaper) 5/8/2004; 7/9/2004.
17. New York Times. New York Times 17/4/2006. 17/5/2006.
18. RH. HDAS. RH. HDAS, 1994, XXVII.
19. Bussiness week. Business week 6/3/2005.13/3/2006.
20. Ellison. Ellison, Ralph «Shadow and Act» Vintage book's, 1995.
21. Davis. Davis, Lindsay, «Time to Depart».
22. Salinger J.D. Salinger J.D., «The catcher in the
Rye». Penguin books. 1TD, 1994.
23. Shem S. Shem S., «The House of god» USA 1985.
24. Kingston Kingston Maxine Hong. Woman Worrior.
25. Burke William J. Burke William J., «The literature of
slang» New York Public Lib., 1939
26. Kathleen A. Kathleen Ash. «Beyond Pride' New York, 1992.
27. Lohn Le Carre. Lohn Le Carre «A murder of guality» New York, 1982.
28. Lohn Le Carre. Lohn Le Carre «The spy who came in
from the cold» Victor Gollance Limited
1963.
29. Tom Keene. Tom Keene «Spy sheep» New York, 1965.
30. Грачев М.А. Грачев М.А., Гуров А.И.,
«Словарь молодежных сленгов», 1999
31. Lewis.A. Irwing Lewis Allen., 1993.
Сөздіктер
1. Ахманова Ахманова О.С. Russian -English
Dictionary.-М.: «Soviet Encyclopedia»
Publishing House, 1971.
2. American slang. Шестикрылов П. «American slang»
Словарь новейшего Американского
сленга Москва 2006.
3. English-Russian slang
dictionary. Тажутов. The English-Russian slang
dictionary
4. Lighter.J.E. Linghter J.E.»Historical Dictionary of
American slang New York Random
House, Inc. 1994.
5. Thorne, Tony Thorne, Tony: «The dictionary of
contemporary slang» New York 1990.
6. Ambrose Bierce. Ambrose Bierce. «The devil
dictionary» New York 1991.
7. Flexner. Went worth Harold and Flexner.
«Dictionary of American slang»
Crowell, 1960.
8. Patridge E.9 Patridge E., 'A dictioanary of slang
and unconventional English Oxford 1990.
9. Тіл білімі сөздігі. Э.Д.Сүлейманова. «Тіл білімі
сөздігі» Алматы 1998.
10. Орысша-Қазақша сөздік.
Орысша-Қазақша сөздік. Алматы,
1998.
11. Англо-Русский словарь. Англо-Русский словарь Мюллер
В.К. Москва 1992.
12. Ожегова. Словарь Ожегова. Москва, 1966.
Мазмұны.
Кіріспе.
I. Tapay. Ағылшын сленгтерінің ерекшеліктері.
§ 1. Сленг - лингвистикалық
құбылыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
§ 2. Сленгтің жіктелуінің
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІ. Тарау. Сленг сөздерінің жасалу жолдары.
§ 1. Сленг сөздерінің морфологиялық жолмен
жасалуы ... ... ... ... ... ... ..12
§ 1.1. Аффикстік
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...12
§ 1.2. Контаминациялық
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
§ 1.3. Қысқарған сөздер арқылы
жасалған ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...35
§ 1.4. Редупликациялық
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .36
§1.5.Спунеризмдік
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...38
§ 2. Сленг сөздік қорды байытатын тиімді жол.
§ 2.1. Сленгтік
метафора ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...41
§ 2.2. Сленгтік
метонимия ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .46
§ 2.3. Сленгтік
симили ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 47
§ 2.4. Сленгтік
эвфемизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..48
§ 2.5. Сленгтердің
классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..54
Әдебиеттердің
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...56
Сөздік ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе.
Тақырыптың көкейкестілігі мен ғылыми жаңалығы.
Ағылшын сленегтері ауыз-екі сөйлеу тілі лексикасының төрттен үш бөлігін
қамтиды. Ол эмоциялық баға берушілік сипатта болады және болмысы жағынан
стандартсыз лексиканың қатарына кіреді.
Сленг әдеби сөздердің жаңартылған синонимдерінен құралған, стандарттан
тысқары лексикаға жататын сөз қоры болып табылады. Сленгті меңгеру ағылшын
мәдениетін жаңа қырынан көрсетуге өзінің септігін тигізеді. Өйткені сленг
лингво-мәдени сипатқа ие тілдік бірлік болып саналады.
Жұмыстың басты мақсаттары мен нысаналары:
Ағылшын сленгтерінің лексикалық және фразеологиялық тіркестерінің
ерекшелектерін зерттей отырып, олардың тілде алатын үлкен орны, мәдени
маңыздылығы бар тілдік бірлік болып табылатынын дәлелдеу. Алға қойылған
мақсат төмендегі міндеттерден тұрады:
1. Ағылшын тіліндегі сленгтердің дәрежесін;
2. Жасалу жолдарын:
3. Тілдік сөздік қорын лексика-семантикалық жағынан
байытудағы үлесін;
4. Түрлі қоғамдарда қолдану аясын анықтау.
Зерттеуде төмендегі тұжырымдамалар ұсынылады:
1. Сленг ағылшын тілінің ажырамас үлкен бөлігі болып,
тілдің қозғалыстағы лексика-семантикалық жүйесі ретінде тез өзгеріп тұрады.
Сленгте лингвистикалық полигон секілді тілдегі жаңа элементтер тексеруден
өтіп әдеби тілдің қатарына еніп кетуі мүмкін. Бұл тұрғыдан сленгтің алға
ұмтылушылығы болашақта тілдің даму мүмкіншілігін көрсетеді.
2. Қалыптасқан ойға қарамастан сленг ағылшын тілінде тек қана бір
күндік сөздерде емес, сонымен қатар ұзақ өмір сүретін лексикалық
тіркестерді де жасайды. Сленг төменгі топтарда ғана емес, қоғамның барлық
салаларында, пресса мен көркем әдебиеттерде де белсенді түрде қолданылады.
Сленг ағылшын тілінің басқа варианттарына да әсерін тигізеді.
3. Сленгте сөзжасамдық тәсілдердің басым көпшілігі стандартты тілге де
стандарттан тысқары тілде де бірдей, алайда сөзжасамдық
элементтердің тек сленгке ғана тән түрлері де кездеседі. Дегенмен, сленгте
пайда болған жаңалық стандартты ағылшын тілінің деңгейіне жетуі мүмкін.
4. Табиғи ұлттық тіл стандартты және стандарттан тысқары деңгейде
өзінің құрамы мен гомогенді де, гетерогенді де бола алмайды. Бұл сленгтің
вариантивтілігінен байқалады. Сленгтердің жергілікті уақытша болуы тек
өзіне ғана тән ерекшелік болып табылады. Сленгтің нұсқаларының көптігі
қарым-қатынас жасағанда кедергі туғызбайды.
Зерттеу жұмысының ғылыми маңыздылығы:
Сленг өте күрделі тілдік құбылыс болғандықтан әлі толық зерттелмеген
объекті болып табылады. Бұл жұмыста сленг тілге де, тіл мәдениетіне де,
социолингвистикаға да қатысы бар ғылымның бірнеше саласының басын бір жерге
тоғыстыратын кең ауқымды біртұтас ғылыми объекті ретінде зерттеледі.
Жұмыстың теориялық маңызы:
Бұл жұмысты лексикология, стилистика сабақтарында сонымен қатар
практикалық ағылшын тілі сабақтарында қолданылуы
Жұмыстың практикалық маңызы:
Ағылшын жастарының тілін жақсылап түсіну үшін тұңғыш
Ағылшын-Қазақ сленгтері сөздіктің жасалуы болып табылады.
Зерттеуге керек құрал ретінде көптеген сөздіктер, оның ішінде сленг
сөздіктері, ағылшын түсіндірме сөздіктері, бірнеше ағылшын көркем әдеби
кітаптары, газет-журналдар алынды.
Жұмыстың мазмұны:
Жұмыс екі тарау, кіріспе және қорытындыдан тұрады. Жұмыста 40 шақты
әдебиеттер тізімі көрсетіледі, оның 22-і теориялық мәліметтерді қамтитын
әдебиеттер де, қалған 18-і ағылшын көркем әдебиеттерінен және газет-
журналдардан келтірілген мысалдардан тұрады.
Кіріспе де зерттелетін жұмыстың объектісі, өзектілігі, ғылыми жаңалығы,
мақсаттары мен нысаналары анықталады.
Бірінші бөлімде сленгтің болмысы жайында лингвистердің көзқарасы, оның
АҚШ-тағы деңгейі, өмір сүргіштігі, ол жайында лингвистердің ұсынған түрлі
классификациялары қарастырылады.
Екінші бөлімде сленгтердің морфологиялық жасалу жолдары, сөздік қорды
лексика-семантикалық жағынан байытудағы үлесі қолданыс аясы қарастырылады.
§1. Сленг- лингвистикалық құбылыс
Кез-келген тілдің лексикасы екіге бөлінеді: әдеби және әдеби емес.
Біздің қарастыратын сленг әдеби емес лексиканың құрамына енеді. Сленг
көптеген жылдар бойы талқыға салынып жүрген мәселелердің бірі болып
табылады. Оның болмысы жайлы түрлі анықтамалар беріліп, ғылыми және ғылыми
емес пікірлер айтылуда дейді әйгілі ғылшын лингвистерінің бірі Эрик Петридж
[Patridge E., 17]. Біз оның пікірін қолдай отырып мынадай анықтамаларға
тоқталғымыз келіп отыр:
1. Қоғамның төменгі сатысындағы адамдар қолданатын арнайы көбіне құпия
болып келетін сөз қоры.
2. Стандартты тілге сай келмейтін көбіне эмоционалды - экспрессивті
болуы бар, жанама мағына қосатын сөздер. Бұл сөздердің бірден қолдау тауып
әйгілі болатын немесе қолданыстан мүлдем түсіп қалатын кездері де болады.
[W.T.N.I.D. 195].
Ал жаңа Оксфорд ағылшын сөздігінде сленгті төмендегідей айқындайды:
1. Белгілі бір төменгі әлеуметтік топтың тілі.
1. Стандартты тіл яғни әдеби тілден төмен мүлдем жаңа сөздерге жасалған
немесе жаңа, сескендіретін әсер беру үшін қолданыстағы сөздердің басқаша
тіркесі. [O.E.D., 856].
Біз бұл сөздіктерде берілген анықтамалардан сленгті жаргоннан ара жігін
ажыратпай екеуін бір етіп қарастырып отырғанын байқаймыз. Ағылшын тілінің
оқушысы өзінің мақаласында біршама тіл білімі адамдарының сленг туралы
түрлі көзқарастарын айтып өткен. Солардың бірі журналист Амбрес Берг сленг
туралы келесі пікірін ұсынады: сленг әдеби тілдің қалдықтарын жинайтын
сөйлеу тілі. Оливер Венди Холмс өз кезегінде сленгті қолдану ақылдың
кемуінің бірінші белгілері Карл Сэндбург болса; [А.В., 191]. сленг
пальтосын шешіп, қолына асып алып жұмысқа кете беретін тіл дейді. [D.C.,
182].
Ағылшын жазушысы Честертон сленг ол метафора, ал әр метафора - ол
поэзия дейді. [O.U.P., 199]. Гальперинннің Stylistics деген кітабында
Притиокс пен Киттеридждің төмендегідей сипаттамасын атап өткен: Сленг
әдеби тілге кіруге талмай ұмтылып, алайда ешқандай нәтижесіз қалатын
көшінің тілі дейді. [G.,K. 205]. Бұл кітапта ауыз екі сөйлеу тілін жақсы
меңгерген Эрик Петриджтың да пікірі тыс қалмаған. Сленг - дейді ол -әдеби
емес көбіне ауыз екі сөйлеу тіліне тән, оның негізі жазба деректерде емес,
сөйлеу тілінде жатыр. Егер сленгті қағазға түсірер болсақ, оны неологизм
ретінде қарастырамыз. Егер де ол неологизм ретінде қабылданбаса, мағынасыз
сөздер ретінде қалып қояды. Тек өте сирек кезде сленг өз қалпын сақтап
қалады. Эрик Щтридж сленгке тек қана анықтама беріп қоймай, оның не үшін
қолданылатындығы жайында психологиялық тұрғыдан бірнеше себептер берген:
1. Көңілін көтеру үшін.
2. Ақыл, ой-санаға жаттығу ретінде.
3. Ойын қысқа да нұсқа жеткізу үшін.
4. Басқаларға ұқсамау үшін.
5. Қолданыстағы сөздермен қайталанбас үшін.
6. Тілді байыту үшін.
7. Аса мәнерлікті, әсіреушілікті азайту үшін.
8. Достық, жылылық атмосферасын туғызу үшін.
9. Белгілі бір топтың тілін табу үшін, солармен бірдей деңгейде екенін
көрсету үшін.
10.Басқалар түсінбес үшін (оқушылар, студенттер, ғашықтар) тағы басқа.
11. Эвфемизм ретінде, өлім немесе тағы басқа ыңғайсыз
жағдайды жеңілдетіп айту үшін.
12.Ыңғайсыз, қиын ситуацияны күлкіге айналдыру үшін.
13.Үнемі жаңашылдықта болу үшін.
14. Сленг тілінде сөйлейтін қоғамнан қалмас үшін.
15. Ештеңені жүрегіне жақын қабылдамас үшін.
16.Өзін жалықтырып алмас үшін (әдеби сөздермен), және тағы басқа. [Р.Е.
36 6]
Ағылшын сленгі АҚШ-та жалпыхалықтық сипатқа ие, оны халықтың барлығы
дерлік өздерінің күнделікті өмірінде, ауыз-екі сөйлеу тілінде қолданылады.
[Patridge, 286 б].
Сленг - әр американдықтың лексикасына кішкентай кезінен бастап, өмір
бойына әсер ететін лингвистикалық фактор болып табылады. Осыған байланысты
Г.Бредли 1911 жылы мынаны ескерген: АҚШ-та сленг әлдеқайда көбірек
қолданылады және оның сөздігі ағылшын тілінде сөйлейтін басқа елдерге
қарағанда әлдеқайда көбірек қолданылады [Bradley, 209 б]. Эрик Патридж өз
кезегінде мынаны атап өткен.
Американдық білімді азаматтарының сөзі ағылшындардың сөзінен, сленгке
деген қонақжайлы қарым-қатынасымен ерекшеленеді. [Patridge, 95б].
Сленгтердің барлық қоғамда кеңінен таралуына, одан шығып ауыз-екі
сөйлеу тілінде көптеп кездесуінде: қазіргі американ әдебиеті, кино, театр,
БАҚ-ры: радио, теледидар, газет-журналдар өзінің үлкен үлесін қосып отыр.
Қазіргі кезде АҚШ-тың көптеген баспаханаларында сленгке байланысты кең
ауқымды, қызықты мақалалар басылуда. Солардың қатарында Солтүстік
Америкадан шығатын American Speech журналы болып табылады.
Comments on Etymology баспасының авторы және редакторы Джералд Хокен
сленгке өзінің көп уақытын, күшін, назарын аударған. Бұндай ауқымды
жұмыстың нәтижесі ретінде Миссури штатының Ролла университетінде баспаның
отыз томы шықты, бұл баспада басқа авторлық да мақалалары қарастырылған.
Сол сияқты Г.Меккен 1919 жылдағы өзінің бірінші баспасында сленгті
қарастыруға кітабының он бетін бөлген, төртінші баспасында 1936 жылы елу
төрт бет және 1948 жылы қосымша тағы жүз елу бет бөлген.
Американ сленгтеріне лингвистердің тарапынан да американдардың өзінің
тарапынан да мұндай үлкен қызығушылық бұрын-соңды қазіргідей болмаған.
Бұған 1960 және 1975 жылдарда шыққан американ сленгтерінің сөздіктері
және осы сияқты тағы басқа сөздіктер түрткі болуы мүмкін. 1961 жылы Вепстер-
3 сөздігінің редакциясы ұзаққа созылған талқыдан кейін, сленг сөздерімен
сөз тіркестеріне сөздіктен орын бөлуге шешім қабылдады. Сол уақытта бұндай
жаңалық АҚШ-ты таң қалдырып, газет-журналдардың бетіне редакцияның шешімін
қолдайтын, қолдамайтын туралы түрлі пікірлер жазылды. Алайда бертін келе
редакцияның шешімі дұрыс деп табылып, көптеген басқа сөздіктер, оның ішінде
сленгтің өзіне арналған сөздіктер де шыға бастады. Сленг сөздіктеріне
Д.Ж.Лайтер төмендегідей анықтаманы береді: Сленг сөздіктері әдеби
сөздердің жаңартылған синонимдерінің тұратын, стандарттқа сай емес
лексикада жататын сөз қорынан құралған. [Lighter, 190 6].
Американ сленгтеріне деген мұндай бетбұрыс сленгтерінің Американың
тілінің, мәдениетінің маңызды бір бөлігі болып табылатындығымен
түсіндіріледі.
§ 2. Сленгтердің жіктелуінің түрлері.
Сленгті қарастырған лингвистерді барлығы дерлік оны үш кезеңге, үш
түрге бөледі. Біз бұл бөлімде сленгтердің үш кезеңіне де жеке тоқталып
өтеміз.
1. Аз өмір сүріп, қолданыстан шығып қалған сленгтер. Мысалы: cake
eater - қыздарға қызығушылығын білдіретін жас жігіттерді айтамыз, do
зат есім мағынасындағы сленг болған, fraud - өтірік, ал етістік
ретінде титр алдау дегенді білдірген. Аз өмір сүретін сленгтер жайында
С.Эйбл былай дейді: сленг сәннің лингвистикалық баламасы болып табылады,
олар сәннің әсерінен өзгеріп тұрады да, тілде ұзақ өмір сүрмейді. [ЕЫе,С
27 б].
2. Көпшіліктен қолдау тауып, ұзақ уақыт қолдануының арқасында, өзінің
деңгейін көтеріп, стандартты тілге кірген сленг сөздері. Сленгтің бұл
түріне де өте көп мысалдар келтіруге болады: hairdo - прическа, walkie
- talkie - рация, streneous - ұялшақ, jeep - джип, О.К -
жарайды, crony - жақын дос, VIP - өте маңызды адам тағы басқа.
3. Ұзақ уақыт бойы өзінің қалпын жоғалтпаған, қолданыстан шығып
қалмаған сленгтер, мысалы: lousy - жағымсыз сөзі 250 жылдан астам уақыт
бойы мағынасын өзгертпей қолдануда, 500 жылдан астам уақыт бойы
мақтаншақ адамды blow - деп атайды, мұндай мысалдарға сонымен
қоса Tommy Rot бос сөз, foss pot қанына арақ сіңіп кеткен адамды,
weed жүрегі жоқ, snuffit өлу деген сленгтерді айтуға болады.
Сленгтің бұл түріне де біршама пікірлер айтылған: В.А.Хомяков сленгтерде
тұрақты болып, 100 жылдар бойы өмір сүре алады. [В.А.Хомяков]
Сленгтің тезаурусы деген мақаланың автор лары: Сленгтердің бәрі
тұрақсыз емес, ұрпақтан-ұрпаққа өзгеріссіз жететін сленгтерде баршылық.
Сленгтердің осындай кезеңдерге бөлінуіне Юрий Волошин өзінің сленг
туралы докторлық диссертациясында былай тұжырымдайды: тіл әсіресе оның
лексика-семантикалық жүйесі, үнемі қозғалыста болады: жаңа сөздер пайда
болады, ескілері қолданыстан түсіп қалады, баршаға таныс сөздердің жаңа
мағыналары табылып жатады және тағы басқалар. Тіл үнемі коммуникативті
қозғалыста өмір сүреді, осылайша ол өзінің ең басты қарым-қатынастың құралы
болу міндетін атқарады. Бұл стандартты және стандарттан тысқары тілге де
тән құбылыс болып табылады. [Ю.Волошин].
Сленг ауыз-екі сөйлеу тілінде ең үлкен орын, күнделікті өмірдегі
қолданыста кең етек жайып отырған тілдік бірлік болып табылады. Сленгтердің
болмысын толық зерттеген лингвистер оның стилистикалық ерекшелігіне,
құрылымына, қолданыс аясына қарай түрлі топтарға бөледі.
Э.Патридж сленг сөздері мен тіркестерін үлкен төрт бөлікке бөліп
топтастырады.
1. Ұры-қарылардың сленгтері.
2. Уақытша әйгілі болып, кейін қолданыстан шығып қалатын
сленгтер.
3. Ескіріп ұмыт бола жаздаған алайда қолданысқа қайта шығуға ұмтылатын
сленгтер. Бұл сленгтердің біразы стандартты тілдің құрамына кіреді де,
біразы сленг күйінде ескіріп қолданыстан шығып қалатын сленгтер.
4. Ұзақ уақыт бойы өзінің сленгтік күйін өзгертпей келе жатқан, тұрақты
сленгтер. [Р.Е., 79]
Орыс лингвисті И.Н.Гальперин болса сленг сөздерінің стилистикалық
қабаттарына, құрылымына байланысты өзінің мүлдем басқа топтастыруын
ұсынады:
1. Ұры қарылардың сленгі (кент не жаргон) Мысалы: dirt money -ацша;
dotty mad- ecyac, barker gun - қару т.б.
2. Сленг ретінде де сөйлеу тілі ретінде де қарастырылатын сленгтер.
Мысалы: chink money -ақша; fishy suspicious - күдікті;
governor father - әке деген сөздер, кей сөздіктерде сленг деп те,
сөйлеу тілінің сөздері, яғни қарапайым сөздер деп те қарастырылады.
3. Ауыспалы мағынадағы сленг деп қарастырылып, арнайы
сленг сөздіктерінде тіркелетін сөздер. Мысалы: scrooge (mean
person) сараң; shark(swindler) ұры; blackout (a clergyman) шіркеу
уағыздаушысы тағы басқа.
4. Конверсия арқылы пайда болатын сленг сөздері. Мысалы: agent
сөзінен to agent етістігі сленг сөздіктерінен табылады. Сол сияқты to
alter, ancient (зат есім ретінде) сленг болып саналады.
5. Қысқарған сленг болып саналатын сөздер. Мысалы: rep (reputation),
cig (cigarette), ad (advertisement), sis (sister) ma (mama) тағы
басқа.
6. Синтактикалық не морфологиялық заңдылықтарына бағынбай жасалатын
тіркестер. Мысалы: How come, I says (How comes it, I say), немесе екі
болымсыздықтың қатар келуі: don't know nothing [Galperin I.R., 79]
Орыс лингвистерінің біразы сленгті жаргонмен бір етіп қарастырса,
келесі біреулер оны орыс тілінде мүлдем жоққа шығарады. Сол лингвистердің
бірі Грачев өзінің төмендегідей классификациясын ұсынады:
1. Арго.
2. Жаргон (немесе сленг).
3. Кәсіби сөздер.
Грачев жаргон мен сленгтің өзін төмендегі бөліктерге бөледі:
1. Компьютер сленгтері.
2. Жастар сленгі.
3. Түрлі салаларда қолданылатын сленг.
4. Күнделікті өмірде айтылатын сленг сөздер. [Грачев.М.А., 47 б]
Американ лингвистері Ирвинк, Хорибаи, Уэнторс болса сленг сөздерін түрлі
қоғамдарда қолданылуына қарай топтастырады.
1. Жұмысшылардың қолданылатын сленг сөздері.
2. Афро - Американдықтардың сленгтері.
3. Жас өспірімдер сленгі.
4. Түрлі салаларда қолданылатын сленгтер.
5. Компьютер сленгтері.
6. Жастар, студенттер қолданылатын сленгтер.
Жоғарыда көрсетіп өткен сленгтердің топтастырылулары байқағанымыздай
бір-бірінен жан-жақты ерекшеленеді. Жалпы сленгтің өзін анықтау қиын
болғандықтан, оны топтастыру одан да үлкен қиындықтар туғызады. Сондықтан
да жоғарыда көрсетілген сленгтердің топтастырылыуы бір-бірімен байланыссыз
әр түрлі бағыттан көрінеді. [I.Lewis 56 б]
II. Tapay.
Сленг сөздерінің жасалу жолдары.
§ 1. Сленг сөздерінің морфологиялық жасалу жолдары.
Сленгтің жасалуы туралы көптеген лингвистер өзінше әртүрлі талдаулар
жасаған. Мысалы Ю.Волошин Общий Американский сленг; состав, деривация,
функция атты диссертациялық жұмысында сленгтің аффикстер арқылы
жасалатынын терең қарастырған. Беляева болса Нестандартная лексика
английского языка атты кітабында сленгтің жасалатын бірнеше яғни
суффикстер арқылы, контаминация, аббревиация, редупликация және тағы басқа
жолдарын қарастырған. Сол сияқты Мэри Уорфелл, Тони Корн, Дэвид Кристал,
Джоносон Лайтер және т.б лингвистер, сленг сөздіктерінің авторлары сленг
сөздерінің түрлі жасалу жолдарын өз еңбектерінде қарастырып өткен.
Біз бұл бөлімде жоғарыда айтылып өткен лингвистердің жұмыстарына
сүйеніп, оларға біршама толықтырулар жасадық. Сленг сөздерінің төмендегі
жолмен жасалатынын көрсетіп, олардың әр қайсысына мысалдар келтіріп, жеке
тоқталуды жөн көрдік. Сонымен қатар сленгпен жұмыс жасай отырып
лексикологияда стандартты тілдегі сөздердің жасалатын тиімді не тиімсіз
жолдарының барлығы дерлік сленг сөздерінің жасалуында да кездесетінің
байқадық. Сонымен, сленг сөздері мынадай жолдармен жасалады:
1. Аффикстер арқылы;
2. Күрделі сөздер арқылы;
3. Контаминация;
4. Қысқарған сөздер;
5. Редупликация;
6. Спунеризмдер;
§1.1. Аффикстік сөзжасам.
Сленг сөздерінің басым көпшілігі аффикстер арқылы жасалады, ал
аффикстердің өзі ішінара бірнеше бөліктерге бөлінетін бізге лексикология
пәнінен белгілі. Ендеше біз сленгтердің де сол бөліктері бойынша
жасалатынын айта кеткенді жөн деп санаймыз.
Мысалы:
Аффикстер
Суффикстер Префикстер
Инфикстер
а) еr, іе суффикстері
ә) басқа тілден енген суффикстер .
Сленг сөздері көбіне еr, іе, -у, -еу суффикстері арқылы жасалады. Еr
суффиксі әдетте әдеби тілде адамның мамандығын білдіретін сөз тудырушы
жұрнақ болса, сленг ретінде де бұл суффикс адамның мамандығын, айналысатын
ісін, сапасын білдіріп, тек жанды зат емес, сонымен қатар жансыз заттың да
артынан жалғанатын суффикс болып табылады. еr суффиксі көбіне зат есімге,
етістікке, сын есімге немесе үстеуге жалғанып, оларды зат есімге
айналдырады да сөздің тура не ауыспалы мағынасында келеді. еr суффиксімен
тіркескен көптеген сленг сөздерін мысал ретінде көрсетуге болады. Мысалы:
life - зат есім, өмір деген мағынаны береді, енді оған еr суффиксі
жалғанса өмір бойы түрмеге қамалған қылмыскер немесе бір жерде пенсияға
шыққанша жұмыс істейтін адам деген мағынаға ауысады. Сол сияқты kiss -
етістік, сүю, еr жалғанса бет деген зат есім ретіндегі сленг сөзі,
good - сын есім, жақсы мағынасында, ал gooder - сыйлы адам, high-
rise - тікелей аударсық high - жоғары, rise - көтерілу, ег -
жалғанса яғни high-riser көп қабатты ғимарат. Сол сияқты old-time -
old - ескі, time -уақыт, ал old-timer қартайған кісі, ардагер;
junk - мусор, junker -наркоман; five - бес, fiver - бес
доллар; weep - жылау, weeper - сентиментальді яғни үлкен әсер
қалдыратын, жылататын фильм; buck-passer - жауапкершіліктен қашатын,
сөзінде тұрмайтын адам; super-duper - керемет, putter-offer -
кейінге қалдыра беретін адам, hooper-dooper - өте күлдіргі, еr -
суффиксі қысқарған сөздерден кейінде келеді. Мысалы: humdinger - деген
сөзден hummer - жақсы жігіт немесе жақсы зат деген мағынаны береді.
Сонымен қатар бұл суффикс сөзді ұзартып айту үшін де қолданылады. Мысалы:
down орнына, downer - ұйықтататын дәрі, және gas - дегеннің орнына
gasser - мақтаншақ, әңгімесі көп адам тағы басқа.
Енді жоғарыда көрсеткен сленг сөздердің біразына мысалдар келтірсек.
The lifers came next, eager to rest their bones, lunch buckets
dangling from their weery hands. [Newseek]
Келесі болып демалуға, қолдарынан түскі тамақтары бар сөмкелері
түсейін деп тұрған тұрақты жұмысшылар келді.
I saw this old - timer here yesterday. What he's doing here? [A.S,
162]
Мен кеше бұл ардагерді көрдім. Ол бұл жерде жай жүр ме екен? [A.S,
162]
After living in a suburban environment in Scarsdale Max had great
difficulty adjusting to living in a high-riser. [A.S, 101]
Қаланың шетіндегі жер үйде тұрғаннан кейін мұндай көп қабатты үйде
өмір сүруге үйрену Максқа үлкен қиындылықтар туғызды.
Watching too many of these weepers makes me want to cry all the time.
[A.S,, 275]
Сентиментальды фильмдерді көп көргендіктен менің үнемі жылағым келіп
тұрады.
Іе суффиксі көбіне зат есім ретінде келіп, сленг ретінде бір нәрсені
ұнатпағандықты, жақтыртпай айтқанды білдіреді. Іе суффиксі кейбір жағдайда
у не еу түрінде келеді.
Бұл суффикспен тіркесіп келетін сленг сөздері де жетерлік. Мысалы;
bad - сын есім, жаман дегенді білдіреді, ал baddie болса, жаман адам,
жауыз мағынасына ауысады. Baddie сөзі baddy ретінде де келе береді.
Сол сияқты goodie, good - жақсы, goodie - тек тура жолмен жүретін
адам; kiddie kid - бала, kiddie - бөпе, бұл kiddie
сөзінде Іе суффиксінің тағы бір қызметін яғни заттарды кішірейтіп
көрсететін қызметін байқаймыз.
Бұған мысал ретінде мына сленгтер көрсетуге болады: newsier - газет
таратушы, drunkie - ішімдік ішетін адам; loosie - жеке сатылатын
темекі, groupie - топтағы әншілердің біреуімен танысқысы келетін жас
әйел, бұдан шығып.
Іе суффиксі тек жақтыртпағандықты емес сонымен қатар бір нәрсені
ұнатып айтқанды да білдіреді.
Мысалы: mootie -мамочка, sweatie; lambie, boobie - ғашығым;
қымбаттым old but goodie мейірімді қарт кісі немесе есте жақсы жағымен
қалған өтіп кеткен кез, ескі киімдер, ескі дәстүр (барлығы жақсы мағынада)
деген мағыналарды білдіреді. Алайда бұл мағынада келетін сленг сөздері өте
аз екенін айта кеткен жөн, өйткені бұл суффиксі көп жағдайда теріс мағынан
беру үшін қолданылады. Мысалы: stoolie - ішінде сөз тұрмайтын адам;
shortie - бойы қысқа адам; froggie -француз, falsie - жасауы,
screamie meemie - жылай беретін бөпе және т.б.
Іе суффиксімен келетін сленг сөздеріне төмендегідей мысалдар
көрсетуге болады;
Listen to me, don't be a baddy! [A.S, 20]
Тыңда мені, ақымақ болма.
Oh goody, Iris said excitedly. Why don't you and I sit down after
dinner and plan the whole thing? [Kathleen, 25 6]
Бұл мысалда goodie сөзі жақсы мағынада тұрса, келесі мысалда бұл
керісінше мағынада келеді.
She is such a goodie! No fun at parties. [A.S., 56 6]
Ол тура жолмен жүретін адам. Кештерінде артық әзіл болмасын.
My uncle is an oldie but goodie. I enjoy his quaint, old-fashioned
habits. [A.S., 1126 6]
Менің көкем мейірімді, қарт адам.
Denise is at home minding the kiddies. [A.S., 129 6]
Денаис үйінде бөпелерге қарап отыр.
Molly is being a screamie-memie, today, so we won't give her any candy
until she behaves. [A.S., 222 6]
Молли бұл күнде жылауық болған, сондықтан да біз оған өзгермейінше
ешқандай тәтті бермейміз.
Buying twenty singles or loosies is more expensive in the end than
purchasing a 20 cigarette pack [L.A.Times]
Жиырма темекіні даналап алған 1 пачка темекіден қымбатқа түседі.
іе суффиксі қысқарған сөз ретінде де кездеседі. Мысалы; yuppie
-young urban professional, яғни уир қысқартылған сөзіне іе суффиксі
жалғанып жас маман мағынасында келеді. Адамның сапасын, мамандығын
білдіретін қызметі ретінде бұл суффиксі мына мысалды да көрсетуге болады,
smart cookie - ақылды қабілетті адам. Сөйлемде бұл сөз былай келуі
мүмкін.
Peter does really well in school, he is a smart cookie. [A.S., 233 6]
Питр мектепте өте жақсы оқиды, ол өте қабілетті бала.
Сленгтің басқа тілден енген суффикстері арқылы жасалуы. Ағылшын сленг
сөздерінде басқа тілден енген суффикстер көптен кездеседі. Олар сленг
сөздерін түрлендіріп оның қолданыс аясын кеңейтіп және сөздік қорды
молайтуға өздерінің үлкен үлестерін қосады. Біз бұл бөлімде сленг
сөздерінде кездесетін француз, латын, грек, испан, итальян тағы басқа
тілден енген суффикстерді қарастырамыз. Біз бұл суффикстердің барлығын
зерттей отырып сленгтің ең көп француз тілінен енген суффикстерімен
жасалатындығын байқадық. Сонымен сленг Француз тілінен енген төмендегі
суффикстері бойынша жасалады: ее, ese, ville, age тағы басқа ее
суффиксі зат есім ретінде қолданылып, көбінесе іс-әрекеттің объектісі не
субъектісі ретінде қолданылады. Мысалы: kissie -стандартты тілде kiss
-сүю яғни етістік ретінде келеді ал оған ее суффиксі жалғанса сленг
ретінде, бетін сүйгізетін адам мағынасын иеленеді; сол сияқты deceivee -
deceive стандартты тілде алдау, етістік ретінде келеді, енді бұл сөзде
ее суффиксі жалғанса алданылатын адам яғни ырықсыз етіспен келіп,
сөздің семантикалық мағынасын өзгергенін байқаймыз; telephonee
-telephone - баршамыз белгілі телефон яғни зат есім ретінде қолданылады,
ее суффиксі жалғанса телефон шалатын немесе телефон көтеретін адам
мағынасына ауысады; meetee - meet - кездесу болса ее суффиксы
жалғанғандықтан жиналыс мағынасын иеленеді; Flunk емтиханнан құлау ал
flunkee - емтиханнан құлаған студентті айтады. Жоғарыда көрсетілген
мысалдардан байқағанымыз сленгтің мағынасына алғашқы түпкірігі стандартты
тілдегі сөзбен мағыналас екендігін, тіпті сол стандартты тілдегі сөздің
өзінен шығып, тек іс-әрекеттің объектісі ретінде мағынасының өзгеруін
байқадық. Алайда бұл суффикспен жасалатын сленг сөздерінің барлығы түбірін
стандартты тілдегі сөздерден бермейді. Бұған дәлел ретінде мына мысалдарды
ұсынудан жөн көрдік. Мысалы: етсее - жүргізуші -(тамада) peewee -
кішкентай бала немесе бойы кішкентай адам мағынасын береді.
ее суффиксімен тіркескен сленг сөздеріне мынадай мысалдар келтіруге
болады:
Some meetings should be mercifully brief. A good way to handle the
latter is to hold the meeting with everybody standing up. The meetees won't
believe you at first. Then they get very uncomfortable and can hardly wait
to get the meeting over with. [Times]
Кейбір жиналыстар қысқа болуы абзал. Бұған жететін жақсы бір жол -
жиналысты тұрып өткізу. Жиналысқа келгендер басында сізге сенбеуі мүмкін.
Кейін олар өздерінің ыңғайын таппай, жиналыстың аяғына дейін қалуы екіталай
болуы мүмкін.
Hardly any of the summer students are flunkees trying to catch up
[Times].
Жазғы сессиясының емтиханнынан құлап, группаластарын қуып жетуге
тырысып жүрген студенттердің болуы екіталай.
Peter said that he was going to be the emcee at Uncle's party.
Питр өзін көкесінің кешінде жүргізуші болайын дегенін айтты.
George told the peewee to get out of his way. [A.S, 178]
Джордж кішкентай балаға оның жолынан ары тұруын айтты.
Peewee Reice was a famous baseball player, [the same 178]
Кішкентай бойлы Рейс атақты баскетбол ойыншысы болған.
Келесі қарастырылатын Француз тілінен шыққан ese суффиксі стандартты
және стандарттан тысқары лексикалық бірліктерде де қолданыла береді. Алайда
тілдің бұл екі бөлігінде де бұл суффикске бірдей мағынаны бермейді. Олардың
арасындағы айырмашылық төмендегідей. Ағылшын әдеби тілінде ese суффиксі
сын есім не зат есім сөз табында келіп, адамның ұлтын, тілін білдіреді. Ал
сленг ретінде бұл суффикске адамның не бір қоғамның сөйлеу манерасын, жазу
стилін, мамандығын білдіріп, көбіне ұнатпағандықты және жақтыртпағандықты
білдіреді. Мысалы: Pentagonese - Пентагондықтардың тілі; journalese
газеттің тілі scientese ғылыми стиль novelese көркем-әдеби тіл,
Madison Avenuese Амарикандықтардың жарнамасының және де БАҚ-ның тілі
translator ese жаттыққан аудармашылардың тілі junglese
қаңғыбастардың тілі және тағы басқалар.
Француз тілінің зат есімі ретінде ville - қала дегенді білдіреді, ал
ағылшын әдеби тілінде (американ вариатында) қала аттарынан, адамның тегінен
кейін жалғанатын тіркес ретінде қосарланып келеді. Мысалы: Louisville,
Nashville, Jorkville, Derbyville және тағы сол сияқты. Ал сленг
ретінде бұл суффиксі әңгімелесушінің белгілі бір жерге деген көзқарасын
білдіртеді, ол жердің қандай екенін айқындайды және көбіне сынаушылық
сипатта болады. Мысалы: Dullsville - деген сөзінде dull -дың өзі сын
есім, іш пыстырарлық, жалықтырарлық деген мағынаны береді енді оған ville
- суффиксі жалғанса ол зеріктіретін жер деген мағынаға ауысады. Осы
сөздің синонимі ретінде nowheresville деген сөзін келтіруге болады. Мұнда
nowhere - ешқайда, еш жерде деген мағынада да ville - жалғанған
кезде қыдырып баратын жері жоқ, зеріктіретін жер деп өзгереді;
Nadaville - сөзінде nada - аспан тілінен nothing - яғни ештеңе
дегенді білдіреді де, nadaville - болып бос жер, қызығы жоқ жер
мағынасын береді; sleepsville - ұйқыдағы қала dreamsville -армандағы
қала.
Ville суффиксі сонымен қатар адамның қандай екеніне қарап, оның қай
жерден шыққанын немесе керісінше қай жерден екеніне қарап оның қандай
екенін білдіреді. Мысалы: he's corny - he is strictly from Cornville, he's
square - he's strictly from Squareville; he's from Endsville (he's
extremely dull; he's the best guy); drunkardsville - ішімдікке құмар
адамдардың мекені; deceivesville - ұрылардың жері тағы басқа Ville
суффиксінің тек жер; мекен емес, бір жағдайды не затты да білдіретін
жүйесінің тағы бар екенін айта кеткенді жөн деп санаймыз Мысалы;
splitsville - ажырасу - дегенді білдіреді, сол сияқты Dragaville -
іш пісу; Doomsville - ақыр заман және тағы басқа ville - суффиксіне
бірнеше мысалдар келтірсек:
When the lights went out in the office building and workers headed for
their homes in the suburbs, downtown was truly Dullsville (U.S. News and
World Rep)
Ғимараттардағы электр жарығы сөніп, жұмысшылар қала шетіндегі үйлеріне
кете бастаған кезде, қаланың орталығы нағыз іш пысатын жерге айналды.
His new job wasn't the legitimate operation held been used to in
Hicksville [Newseek]
Оның жаңа жұмысы ол өзінің провинциалды округінде үйренгендегіндей
заңды жолмен келмеген еді.
The husband quarreled with his wife for so long that they ended up in
splits - ville. [A.S, 237]
Ерлі зайыптылардың ұзақ уақыт бойы ұрысы ажырасуымен
аяқталады.
Француз тілінің келесі бір age суффиксі кез-келген - сөз табындағы
сөзді зат есімге айналдырып, онсызда түсінікті затты әзілменен көрсету
мақсатында қолданылады. Көп жағдайда бұл суффикс өзі жалғанған сөздің
мағынасын өзгертпей сол қалпында қалдырады. Мысалы: dressage -киім,
көріп тұрғанымыздай алдындағы dress сөзінің мағынасы өз күйінде сақталып
тұр. Сол сияқты understandage - түсініспеушілік, understand -
түсіну яғни етістік болғанымен өзінің түпкі мағынасы сақталуы. Осыған
байланысты мысалдар өте көп: workage - жұмыс, footage - тамақ,
bookage, - кітаптар, loveage - махаббат тағы басқа.
Алайда біз age суффиксін тек стандартты тілдегі сөздермен тіркесіп
келіп және де тек сол сөздің ғана мағынасын барлық жағдайда береді деп айта
алмаймыз. Біз қарастырған мысалдар да стандартты тілден тым алыс мағынада
келетін сөздер де кездесті. Мысалы: bondage - киіну, шешіну; high -
postage - өркөкірек әйел, қыз; vorlage - шаңғы тебушінің ең кейіп
тұрған кезі.
I've got mass study age to do... How's the weather? Rain age
[Sallinger, 25]
Менің көп оқуым керек... Ayа райы қандай? Жаңбыр жауып тұр.
Carrie told Cevla how some boys thought her high - postage because
she'd said no to them. [A.S, 101]
Кари Сеолаға біраз балдардың оларға жоқ деп айтқаны үшін оны өркөкірек
деп ойлағанын айтты.
Біздің ендігі жерде қарастыратынымыз латын тілінің His суффиксі болып
табылады. His суффиксі стандартты тілде медицина терминдерінде, дәлірек
айтсақ ауру аттарында кездеседі. Мысалы: appendicitis -аппендицит,
bronchitis - бронхит, laryngitis - ларингит meningitis -
менингит тағы басқа.
Ал ауыз-екі сөйлеу тіліндегі стандарттан тысқары лексикада бұл суффикс
бір нәрсеге қатты қызығушылықты, ұмтылысты, тіпті бір нәрсенің алдында
қорқынышты да білдіреді. Американ сленгтерінің сөздігінде Флекшер бұл
суффикспен тіркескен 155 сленг сөздерін көрсеткен. [Flexner, 1975, 622-
623]. itis суффиксімен келетін мынадай сленгтерді кездестіруге болады.
Hollywooditis - киножұлдыз болуға ұмтылу; museumitis, theateritis -
театр, музейге баруды ұнататындар; symbolitis символдарға қызығу;
complimentitis - комплимент алуға ұмтылу; celebritis - әйгілі болуды
ұнату; bee-bellyitis - сыра ішкенді жақсы көретіндер;
crosswordpuzzleitis - кросвворд шешкенді жақсы көретіндер;
interviewitis - интервью бергенді ұнататындар; knowledgeitis - көп
білім алғысы келетіндер; self-pity-itis - өз-өзіне деген тым қатты
аяушылық; dence-itis - биге қызуғышылық; hospitalitis - аурухананың
қорқынышы; woqfitis - бас жазу яғни ішімдік ішіп болғаннан кейінгі
ауыратын кез және тағы басқалар.
I think you've got a bad case of self - pity - itis [Laugher 87]
Меніңше, сендегі өзін-өзі тым қатты аяушылық сезімнің жақсы жағдай
емес.
Hospitalities Malaise of patients who have been in the hospital for
long [Business week]
Аурухананың қорқатыны: ауруханада ұзақ уақыт бойы жататын
пациенттердің ауруы.
This is the worst case of weefelitis I have ever had [A.S, 281] Бұл
менде болған бос жазулардың ішіндегі ең жаманы. Shortitis: Nervousness of
a prisoner who is short [N.Y.Times] Бойдың қысқалығына қорқыныш: түрмедегі
бойы қысқа адамның қойымен болып табылады.
Қазіргі кезде сын есім және зат есім жасайтын, күлдіргі ирониялы
сипатта болатын, бір нәрсеге ұқсайтын не болмаса бір нәрсені еске алатын
деген мағынаны білдіретін oid суффиксінің қолданыс аясы артуда oid
суффиксі грек тілінен olides - eldos image, from яғни бейне, көрініс
деген сөзден шыққан. Сонымен oid суффиксімен келетін мынадай сленг
сөздері кездестіруге болады: urbanois - көрікіз, қызықсыз; sleazoid
-арам пиғылды; siberianoid - сібір жерлері секілді және тағы
басқадай. After Ahmerst's Suburban setting, Northampton seems very urbanoid
and бойетіап [A.S, 268]
Амхерстің қала шетіне қоныс аударғаннан кейін Норсамптон өте көріксіз
болып көрінді.
This sleazoid friend of yours was nasty enough to send you another
bill. [A.S, 230]
Сенің досыңның соншалықты арам пиғылды екенін саған жіберген
есептесетін қағаздан-ақ түсінікті болды.
In the Siberianoid Provinces of upper New York State. The tundra.
[Shem, 202]
Нью-Йорктың сібір жерлеріне ұқсас Солтүстік штатында. Тундра.
Итальян оіа суффиксінің белгілі бір мағынасы болмайды. Ол сөздерді
ұзартып, олардың мағынасын жеңілдетіп, сленгтік әсерберу үшін қолданылады.
Мысалы: drearnola - арман, түс; payola - сұмдық, масқара; drugola -
наша сатушылардың полиция қызметкерлеріне беретін парасы.
The announcer was fired for taking payola [spears, DAS, 279]
Диктор пара алғаны үшін жұмыстан босатылды.
The biggest boggola... was.. the crack about selecting your friends
[Shem, 157]
Ең күлдіргі әзіл достарды таңдау турасында болды.
Barfola! He is drunk again [A.S, 24]
Сұмдық! Ол қайтадан іше бастады.
Француз суффикстері секілді испан суффикстері де ағылшын сленгтерінде
көптеп кездеседі. Біз өз кезегімізде испан тілінен енген екі суффиксті
қарастыруды жөн көрдік. Олар: аrоо және aferia суффикстері аrоо
скуффиксі аrоо, еrоо, rоо-оо сияқты қысқарып та келеді. Бұл
суффикстің сленг ретінде атқаратын қызметі стандартты тілдегі еr
суффиксінің қызметіне ұқсас болып келеді. оо суффиксі болса еr
жалғауымен біткен сөзден кейін де келе береді. (dilleroo; joker оо).
Театрлық қойылымдарда бұл суффикс асыра айту үшін қолданылады (bofferoo;
flopperoo). Кей жағдайда бұл суффикс стандартты тілдегі ese суффиксімен
пара-пар болып те келеді. Мысалы: Japanese-тің орнына Japaroo тағы
басқа. Экпрессивті - эмоциялы сипатта болатын бұл суффикс бір затты ұнатқан
немесе көп жағдайда жақтыртпаған көзқарасты білдіру үшін қолданылады.
Мысалы: killer-dilleroo - керемет адам немесе зат: ріррегоо- мінсіз
жігіт; асеrоо- бірінші, ең күшті; flopperoo -сәтсіздік; boozeroo
- ішкім адам; cuferoo - тегін; buddyroo -дос; fitter bugaroo -
биді жақсы көретін адам; jigaboo - негр, қара нәсілді адам; palazoo
- қыздардың өте кең шалбары; switcheroo -бірден өзгеру тағы басқалар.
You should've seen the way they said hello old buddyroos. It was
nauseating [Salinger, 137]
Сіз олардың сәлемдемесін көргеніңізде ғой. Ескі достар. Көруге
жиіркенішті.
When Semenovich called him a jigaboo, Donald hit him. [A.S, 123]
Семенович оны негр деп шақырған кезде, Дональд оны түртіп жіберді.
Clara's palazzo's were the envy of all her classmates [A.S, 172]
Клараның кең шалбары оның бүкіл сыныптастарының ішінде қызғаныш
туғызды.
He pulled a switcheroo on us and showed up at the door, so we missed
getting his autograph [Newsweek]
Ол бағытта өзгертіп, басқа есікке кіріп кетті, сондықтан біз одан
автограф ала алмадық.
аіеrіал eterias -teria, -eria суффикстері болса әртүрлі
семантикалық мағынада зат есімдерді құрайды. Сол зат есімдердің біреуі
түрлі магазиндерде, магазин ішіндегі шағын кафені білдірсе, мысалы;
bookateria - кітап дүкені; caviar teria - икра сатылатын дүкені;
smoketeria - темекі сатылатын дүкен; shooteria - аяқ-киім дүкені;
fruiteria - жеміс жидек дүкені; icecreamateria - балмұздақ кафесі;
luncheteria - жылдам тамақтанатын жер; healthaferia
-вегетериандардың кафесі.
Екінші басқа қызмет көрсету орындарын білдіреді. Мысалы: shaveteria
bobateria - шаштараз; washeteria — кір жуатын жер; cleaneteria -
химчистка; cashateria - банкомат; wrecketeria - қираған
машиналардың қойылатын жері тағы басқалар.
Келесі болып қарастыратынымыз пік суффиксінің екі шығу тегі бар.
Біріншісі идиш тілінен еніп, теріс мағына береді. Мысалы: nudnik –
зеріктіретін адам; сол сияқты no-goodnik - жақсы адам емес; all-
nightnik - бәріне келісе беретін адам тағы басқалар. Екінші болып бұл
суффикс орыс тілінің спутник сөзінен енген. Осыған байланысты уапкпік
-американ спутнигі деген сленг сөзі пайда болды, және де итті космосқа
ұшырғанына орай ағылшын тілінде рирпік (pup - күшік) сленг сөзі де орын
алды. Америкада сәннің өсерінен 60-70 жылдарда пік суффиксімен тіркескен
көптеген экспрессивті сөздер пайда бола бастады. Оларға арнайы сөздіктер
жасалынды. Жалпы пік суффиксі бір нәрсеге құштарлық немесе бір қоғамның
мүшесі болу және тағы басқа мағыналарды білдіреді. Мысалы: jobnik - штат
әскері; citynik - қала қоғамының мүшесі; сіпепік -киноға баруды
ұнататын адам; goodwillnik - өз еркімен жүретін адам; peacenik -
бейбітшілікті қалайтындар; vietnik - Вьетнам соғысына қарсы адам тағы
басқа.
Robert is a no - goodnik at stealing apples from neighbour's gardens.
[A.S, 155]
Роберт көршісінің бақшасынан алма ұрлағаны үшін жақсы бал болып
саналмайды.
Сленг сөздерінің инфикстер арқылы жасалуы. Ағылшын сленгтерінің
лексикалық бірліктерінде мынадай инфикстер қолданылады: та-, ата-, a-
, fucking - mother, fucking-goddamn, -damn, -bloody. Құрамында осы
инфикстері бір сленг сөздері ауыз-екі сөйлеу тілінде тыңдаушыға керекті
мәлімет бергенде үлкен әсер беру мақсатында қолданылады. Инфикстердің тілде
сирек кездеспегендігіне байланысты тілде оған үлкен назар аударылмайды.
Инфикстер стандартты және стандарттан тысқары тілде де сөзжасамның тиімсіз
түріне (unproductive ways of wordformation) жатады. [Ахманова, 182]
Жалпы инфикс дегеніміз не? Инфикс - аффикстің бір түрі болып табылады да
сөздің ортасында келеді. Инфикс үш не төрт буыннан тұратын сөздің бірінші
не екінші буынынан кейін келеді де, әдеби сөзді ұзағырақ созып айтып
күлдіргі әсер беру үшін қолданылады. [Гинзбург Р. С, 24]
ama және ема суффикстері сөздің мағынасын өзгертпейді. Мысалы:
elomacution сленг сөзі стандартты тілдегі elocution яғни сөз өнері
деген мағынасында қолданылды. Stratemagee - strategee -стратегия
сөзінің мағынасын өзгертпей қолданылуда. Қалған fucking, goddamn;
bloody суффикстері де сөзді өзгертпей тек мағынасын күшейтіп, бірнәрсені
асыра айту үшін қолданылады. Мұндай инфиксы бар сленгтер тек ауызша сөйлеу
тілдегі емес, сонымен қатар көркем әдебиеттерде де кездеседі:
1. He said Funfuckingtastic! over and over [Tom Keene, 42] Ол қайта
-қайта фантастика деп айтты.
2. It's the absobeloodylutely awful censors [Kathleen.A, 191] Бұл
тіптен нашар цензуралар.
3. The drivers of army motor vehicles were said to be
ambigoddamndextrous and knew the roads besides [Niles, 46]
Әскердің көлік жүргізушілері керемет алғыр және жолды да жақсы біледі
деседі.
4. Selma, ever-loving Alagoddamnbama [L.A.Times] Селма мәңгілік сенің
сүйікті Алабамаң.
Ағылшын сленг сөздері префикспен де тіркесіп жасалады. Біз бұл жұмыста
қарастырылған префикстердің барлығы дерлік болымсыздықты білдіреді және
күлдіргі, юморлық сипатында болады. Сол префикстердің бірі no префиксі
басқалардан дефис арқылы жасалатындығымен ерекшеленеді. Қалған поп, ип,
under - префикстері сөзбен тіркесіп яғни бір сөз болып келеді. Мысалы;
no-taste - талғамсыз; no-brain - мисыз; no dice -немесе no way
- ешқашан, ешқандай; no-sweet - қиындықсыз; no-no - тыйым
салынған; no-joy - ешқандай жаңалықсыз т.б. поп префиксіне мынадай
сөздер мысал ретінде көрсетуге болады; және де айта кететіні поп префиксі
мағынасыз дегенді білдіреді. Мысалы non-book - маңызы жоқ альбом не
кітап; non-graded - еркін жағдайдағы яғни ешқандай емтихансыз,
бағалаусыз болатын оқыту, курс, non-person
- маңызы жоқ, тіпті білмейтін адам; ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе.
I. Tapay. Ағылшын сленгтерінің ерекшеліктері.
§ 1. Сленг - лингвистикалық
құбылыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
§ 2. Сленгтің жіктелуінің
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІ. Тарау. Сленг сөздерінің жасалу жолдары.
§ 1. Сленг сөздерінің морфологиялық жолмен
жасалуы ... ... ... ... ... ... ..12
§ 1.1. Аффикстік
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...12
§ 1.2. Контаминациялық
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
§ 1.3. Қысқарған сөздер арқылы
жасалған ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...35
§ 1.4. Редупликациялық
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .36
§1.5.Спунеризмдік
сөзжасам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...38
§ 2. Сленг сөздік қорды байытатын тиімді жол.
§ 2.1. Сленгтік
метафора ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...41
§ 2.2. Сленгтік
метонимия ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .46
§ 2.3. Сленгтік
симили ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 47
§ 2.4. Сленгтік
эвфемизм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..48
§ 2.5. Сленгтердің
классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..54
Әдебиеттердің
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...56
Сөздік ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе.
Тақырыптың көкейкестілігі мен ғылыми жаңалығы.
Ағылшын сленегтері ауыз-екі сөйлеу тілі лексикасының төрттен үш бөлігін
қамтиды. Ол эмоциялық баға берушілік сипатта болады және болмысы жағынан
стандартсыз лексиканың қатарына кіреді.
Сленг әдеби сөздердің жаңартылған синонимдерінен құралған, стандарттан
тысқары лексикаға жататын сөз қоры болып табылады. Сленгті меңгеру ағылшын
мәдениетін жаңа қырынан көрсетуге өзінің септігін тигізеді. Өйткені сленг
лингво-мәдени сипатқа ие тілдік бірлік болып саналады.
Жұмыстың басты мақсаттары мен нысаналары:
Ағылшын сленгтерінің лексикалық және фразеологиялық тіркестерінің
ерекшелектерін зерттей отырып, олардың тілде алатын үлкен орны, мәдени
маңыздылығы бар тілдік бірлік болып табылатынын дәлелдеу. Алға қойылған
мақсат төмендегі міндеттерден тұрады:
1. Ағылшын тіліндегі сленгтердің дәрежесін;
2. Жасалу жолдарын:
3. Тілдік сөздік қорын лексика-семантикалық жағынан
байытудағы үлесін;
4. Түрлі қоғамдарда қолдану аясын анықтау.
Зерттеуде төмендегі тұжырымдамалар ұсынылады:
1. Сленг ағылшын тілінің ажырамас үлкен бөлігі болып,
тілдің қозғалыстағы лексика-семантикалық жүйесі ретінде тез өзгеріп тұрады.
Сленгте лингвистикалық полигон секілді тілдегі жаңа элементтер тексеруден
өтіп әдеби тілдің қатарына еніп кетуі мүмкін. Бұл тұрғыдан сленгтің алға
ұмтылушылығы болашақта тілдің даму мүмкіншілігін көрсетеді.
2. Қалыптасқан ойға қарамастан сленг ағылшын тілінде тек қана бір
күндік сөздерде емес, сонымен қатар ұзақ өмір сүретін лексикалық
тіркестерді де жасайды. Сленг төменгі топтарда ғана емес, қоғамның барлық
салаларында, пресса мен көркем әдебиеттерде де белсенді түрде қолданылады.
Сленг ағылшын тілінің басқа варианттарына да әсерін тигізеді.
3. Сленгте сөзжасамдық тәсілдердің басым көпшілігі стандартты тілге де
стандарттан тысқары тілде де бірдей, алайда сөзжасамдық
элементтердің тек сленгке ғана тән түрлері де кездеседі. Дегенмен, сленгте
пайда болған жаңалық стандартты ағылшын тілінің деңгейіне жетуі мүмкін.
4. Табиғи ұлттық тіл стандартты және стандарттан тысқары деңгейде
өзінің құрамы мен гомогенді де, гетерогенді де бола алмайды. Бұл сленгтің
вариантивтілігінен байқалады. Сленгтердің жергілікті уақытша болуы тек
өзіне ғана тән ерекшелік болып табылады. Сленгтің нұсқаларының көптігі
қарым-қатынас жасағанда кедергі туғызбайды.
Зерттеу жұмысының ғылыми маңыздылығы:
Сленг өте күрделі тілдік құбылыс болғандықтан әлі толық зерттелмеген
объекті болып табылады. Бұл жұмыста сленг тілге де, тіл мәдениетіне де,
социолингвистикаға да қатысы бар ғылымның бірнеше саласының басын бір жерге
тоғыстыратын кең ауқымды біртұтас ғылыми объекті ретінде зерттеледі.
Жұмыстың теориялық маңызы:
Бұл жұмысты лексикология, стилистика сабақтарында сонымен қатар
практикалық ағылшын тілі сабақтарында қолданылуы
Жұмыстың практикалық маңызы:
Ағылшын жастарының тілін жақсылап түсіну үшін тұңғыш
Ағылшын-Қазақ сленгтері сөздіктің жасалуы болып табылады.
Зерттеуге керек құрал ретінде көптеген сөздіктер, оның ішінде сленг
сөздіктері, ағылшын түсіндірме сөздіктері, бірнеше ағылшын көркем әдеби
кітаптары, газет-журналдар алынды.
Жұмыстың мазмұны:
Жұмыс екі тарау, кіріспе және қорытындыдан тұрады. Жұмыста 40 шақты
әдебиеттер тізімі көрсетіледі, оның 22-і теориялық мәліметтерді қамтитын
әдебиеттер де, қалған 18-і ағылшын көркем әдебиеттерінен және газет-
журналдардан келтірілген мысалдардан тұрады.
Кіріспе де зерттелетін жұмыстың объектісі, өзектілігі, ғылыми жаңалығы,
мақсаттары мен нысаналары анықталады.
Бірінші бөлімде сленгтің болмысы жайында лингвистердің көзқарасы, оның
АҚШ-тағы деңгейі, өмір сүргіштігі, ол жайында лингвистердің ұсынған түрлі
классификациялары қарастырылады.
Екінші бөлімде сленгтердің морфологиялық жасалу жолдары, сөздік қорды
лексика-семантикалық жағынан байытудағы үлесі қолданыс аясы қарастырылады.
§1. Сленг- лингвистикалық құбылыс
Кез-келген тілдің лексикасы екіге бөлінеді: әдеби және әдеби емес.
Біздің қарастыратын сленг әдеби емес лексиканың құрамына енеді. Сленг
көптеген жылдар бойы талқыға салынып жүрген мәселелердің бірі болып
табылады. Оның болмысы жайлы түрлі анықтамалар беріліп, ғылыми және ғылыми
емес пікірлер айтылуда дейді әйгілі ғылшын лингвистерінің бірі Эрик Петридж
[Patridge E., 17]. Біз оның пікірін қолдай отырып мынадай анықтамаларға
тоқталғымыз келіп отыр:
1. Қоғамның төменгі сатысындағы адамдар қолданатын арнайы көбіне құпия
болып келетін сөз қоры.
2. Стандартты тілге сай келмейтін көбіне эмоционалды - экспрессивті
болуы бар, жанама мағына қосатын сөздер. Бұл сөздердің бірден қолдау тауып
әйгілі болатын немесе қолданыстан мүлдем түсіп қалатын кездері де болады.
[W.T.N.I.D. 195].
Ал жаңа Оксфорд ағылшын сөздігінде сленгті төмендегідей айқындайды:
1. Белгілі бір төменгі әлеуметтік топтың тілі.
1. Стандартты тіл яғни әдеби тілден төмен мүлдем жаңа сөздерге жасалған
немесе жаңа, сескендіретін әсер беру үшін қолданыстағы сөздердің басқаша
тіркесі. [O.E.D., 856].
Біз бұл сөздіктерде берілген анықтамалардан сленгті жаргоннан ара жігін
ажыратпай екеуін бір етіп қарастырып отырғанын байқаймыз. Ағылшын тілінің
оқушысы өзінің мақаласында біршама тіл білімі адамдарының сленг туралы
түрлі көзқарастарын айтып өткен. Солардың бірі журналист Амбрес Берг сленг
туралы келесі пікірін ұсынады: сленг әдеби тілдің қалдықтарын жинайтын
сөйлеу тілі. Оливер Венди Холмс өз кезегінде сленгті қолдану ақылдың
кемуінің бірінші белгілері Карл Сэндбург болса; [А.В., 191]. сленг
пальтосын шешіп, қолына асып алып жұмысқа кете беретін тіл дейді. [D.C.,
182].
Ағылшын жазушысы Честертон сленг ол метафора, ал әр метафора - ол
поэзия дейді. [O.U.P., 199]. Гальперинннің Stylistics деген кітабында
Притиокс пен Киттеридждің төмендегідей сипаттамасын атап өткен: Сленг
әдеби тілге кіруге талмай ұмтылып, алайда ешқандай нәтижесіз қалатын
көшінің тілі дейді. [G.,K. 205]. Бұл кітапта ауыз екі сөйлеу тілін жақсы
меңгерген Эрик Петриджтың да пікірі тыс қалмаған. Сленг - дейді ол -әдеби
емес көбіне ауыз екі сөйлеу тіліне тән, оның негізі жазба деректерде емес,
сөйлеу тілінде жатыр. Егер сленгті қағазға түсірер болсақ, оны неологизм
ретінде қарастырамыз. Егер де ол неологизм ретінде қабылданбаса, мағынасыз
сөздер ретінде қалып қояды. Тек өте сирек кезде сленг өз қалпын сақтап
қалады. Эрик Щтридж сленгке тек қана анықтама беріп қоймай, оның не үшін
қолданылатындығы жайында психологиялық тұрғыдан бірнеше себептер берген:
1. Көңілін көтеру үшін.
2. Ақыл, ой-санаға жаттығу ретінде.
3. Ойын қысқа да нұсқа жеткізу үшін.
4. Басқаларға ұқсамау үшін.
5. Қолданыстағы сөздермен қайталанбас үшін.
6. Тілді байыту үшін.
7. Аса мәнерлікті, әсіреушілікті азайту үшін.
8. Достық, жылылық атмосферасын туғызу үшін.
9. Белгілі бір топтың тілін табу үшін, солармен бірдей деңгейде екенін
көрсету үшін.
10.Басқалар түсінбес үшін (оқушылар, студенттер, ғашықтар) тағы басқа.
11. Эвфемизм ретінде, өлім немесе тағы басқа ыңғайсыз
жағдайды жеңілдетіп айту үшін.
12.Ыңғайсыз, қиын ситуацияны күлкіге айналдыру үшін.
13.Үнемі жаңашылдықта болу үшін.
14. Сленг тілінде сөйлейтін қоғамнан қалмас үшін.
15. Ештеңені жүрегіне жақын қабылдамас үшін.
16.Өзін жалықтырып алмас үшін (әдеби сөздермен), және тағы басқа. [Р.Е.
36 6]
Ағылшын сленгі АҚШ-та жалпыхалықтық сипатқа ие, оны халықтың барлығы
дерлік өздерінің күнделікті өмірінде, ауыз-екі сөйлеу тілінде қолданылады.
[Patridge, 286 б].
Сленг - әр американдықтың лексикасына кішкентай кезінен бастап, өмір
бойына әсер ететін лингвистикалық фактор болып табылады. Осыған байланысты
Г.Бредли 1911 жылы мынаны ескерген: АҚШ-та сленг әлдеқайда көбірек
қолданылады және оның сөздігі ағылшын тілінде сөйлейтін басқа елдерге
қарағанда әлдеқайда көбірек қолданылады [Bradley, 209 б]. Эрик Патридж өз
кезегінде мынаны атап өткен.
Американдық білімді азаматтарының сөзі ағылшындардың сөзінен, сленгке
деген қонақжайлы қарым-қатынасымен ерекшеленеді. [Patridge, 95б].
Сленгтердің барлық қоғамда кеңінен таралуына, одан шығып ауыз-екі
сөйлеу тілінде көптеп кездесуінде: қазіргі американ әдебиеті, кино, театр,
БАҚ-ры: радио, теледидар, газет-журналдар өзінің үлкен үлесін қосып отыр.
Қазіргі кезде АҚШ-тың көптеген баспаханаларында сленгке байланысты кең
ауқымды, қызықты мақалалар басылуда. Солардың қатарында Солтүстік
Америкадан шығатын American Speech журналы болып табылады.
Comments on Etymology баспасының авторы және редакторы Джералд Хокен
сленгке өзінің көп уақытын, күшін, назарын аударған. Бұндай ауқымды
жұмыстың нәтижесі ретінде Миссури штатының Ролла университетінде баспаның
отыз томы шықты, бұл баспада басқа авторлық да мақалалары қарастырылған.
Сол сияқты Г.Меккен 1919 жылдағы өзінің бірінші баспасында сленгті
қарастыруға кітабының он бетін бөлген, төртінші баспасында 1936 жылы елу
төрт бет және 1948 жылы қосымша тағы жүз елу бет бөлген.
Американ сленгтеріне лингвистердің тарапынан да американдардың өзінің
тарапынан да мұндай үлкен қызығушылық бұрын-соңды қазіргідей болмаған.
Бұған 1960 және 1975 жылдарда шыққан американ сленгтерінің сөздіктері
және осы сияқты тағы басқа сөздіктер түрткі болуы мүмкін. 1961 жылы Вепстер-
3 сөздігінің редакциясы ұзаққа созылған талқыдан кейін, сленг сөздерімен
сөз тіркестеріне сөздіктен орын бөлуге шешім қабылдады. Сол уақытта бұндай
жаңалық АҚШ-ты таң қалдырып, газет-журналдардың бетіне редакцияның шешімін
қолдайтын, қолдамайтын туралы түрлі пікірлер жазылды. Алайда бертін келе
редакцияның шешімі дұрыс деп табылып, көптеген басқа сөздіктер, оның ішінде
сленгтің өзіне арналған сөздіктер де шыға бастады. Сленг сөздіктеріне
Д.Ж.Лайтер төмендегідей анықтаманы береді: Сленг сөздіктері әдеби
сөздердің жаңартылған синонимдерінің тұратын, стандарттқа сай емес
лексикада жататын сөз қорынан құралған. [Lighter, 190 6].
Американ сленгтеріне деген мұндай бетбұрыс сленгтерінің Американың
тілінің, мәдениетінің маңызды бір бөлігі болып табылатындығымен
түсіндіріледі.
§ 2. Сленгтердің жіктелуінің түрлері.
Сленгті қарастырған лингвистерді барлығы дерлік оны үш кезеңге, үш
түрге бөледі. Біз бұл бөлімде сленгтердің үш кезеңіне де жеке тоқталып
өтеміз.
1. Аз өмір сүріп, қолданыстан шығып қалған сленгтер. Мысалы: cake
eater - қыздарға қызығушылығын білдіретін жас жігіттерді айтамыз, do
зат есім мағынасындағы сленг болған, fraud - өтірік, ал етістік
ретінде титр алдау дегенді білдірген. Аз өмір сүретін сленгтер жайында
С.Эйбл былай дейді: сленг сәннің лингвистикалық баламасы болып табылады,
олар сәннің әсерінен өзгеріп тұрады да, тілде ұзақ өмір сүрмейді. [ЕЫе,С
27 б].
2. Көпшіліктен қолдау тауып, ұзақ уақыт қолдануының арқасында, өзінің
деңгейін көтеріп, стандартты тілге кірген сленг сөздері. Сленгтің бұл
түріне де өте көп мысалдар келтіруге болады: hairdo - прическа, walkie
- talkie - рация, streneous - ұялшақ, jeep - джип, О.К -
жарайды, crony - жақын дос, VIP - өте маңызды адам тағы басқа.
3. Ұзақ уақыт бойы өзінің қалпын жоғалтпаған, қолданыстан шығып
қалмаған сленгтер, мысалы: lousy - жағымсыз сөзі 250 жылдан астам уақыт
бойы мағынасын өзгертпей қолдануда, 500 жылдан астам уақыт бойы
мақтаншақ адамды blow - деп атайды, мұндай мысалдарға сонымен
қоса Tommy Rot бос сөз, foss pot қанына арақ сіңіп кеткен адамды,
weed жүрегі жоқ, snuffit өлу деген сленгтерді айтуға болады.
Сленгтің бұл түріне де біршама пікірлер айтылған: В.А.Хомяков сленгтерде
тұрақты болып, 100 жылдар бойы өмір сүре алады. [В.А.Хомяков]
Сленгтің тезаурусы деген мақаланың автор лары: Сленгтердің бәрі
тұрақсыз емес, ұрпақтан-ұрпаққа өзгеріссіз жететін сленгтерде баршылық.
Сленгтердің осындай кезеңдерге бөлінуіне Юрий Волошин өзінің сленг
туралы докторлық диссертациясында былай тұжырымдайды: тіл әсіресе оның
лексика-семантикалық жүйесі, үнемі қозғалыста болады: жаңа сөздер пайда
болады, ескілері қолданыстан түсіп қалады, баршаға таныс сөздердің жаңа
мағыналары табылып жатады және тағы басқалар. Тіл үнемі коммуникативті
қозғалыста өмір сүреді, осылайша ол өзінің ең басты қарым-қатынастың құралы
болу міндетін атқарады. Бұл стандартты және стандарттан тысқары тілге де
тән құбылыс болып табылады. [Ю.Волошин].
Сленг ауыз-екі сөйлеу тілінде ең үлкен орын, күнделікті өмірдегі
қолданыста кең етек жайып отырған тілдік бірлік болып табылады. Сленгтердің
болмысын толық зерттеген лингвистер оның стилистикалық ерекшелігіне,
құрылымына, қолданыс аясына қарай түрлі топтарға бөледі.
Э.Патридж сленг сөздері мен тіркестерін үлкен төрт бөлікке бөліп
топтастырады.
1. Ұры-қарылардың сленгтері.
2. Уақытша әйгілі болып, кейін қолданыстан шығып қалатын
сленгтер.
3. Ескіріп ұмыт бола жаздаған алайда қолданысқа қайта шығуға ұмтылатын
сленгтер. Бұл сленгтердің біразы стандартты тілдің құрамына кіреді де,
біразы сленг күйінде ескіріп қолданыстан шығып қалатын сленгтер.
4. Ұзақ уақыт бойы өзінің сленгтік күйін өзгертпей келе жатқан, тұрақты
сленгтер. [Р.Е., 79]
Орыс лингвисті И.Н.Гальперин болса сленг сөздерінің стилистикалық
қабаттарына, құрылымына байланысты өзінің мүлдем басқа топтастыруын
ұсынады:
1. Ұры қарылардың сленгі (кент не жаргон) Мысалы: dirt money -ацша;
dotty mad- ecyac, barker gun - қару т.б.
2. Сленг ретінде де сөйлеу тілі ретінде де қарастырылатын сленгтер.
Мысалы: chink money -ақша; fishy suspicious - күдікті;
governor father - әке деген сөздер, кей сөздіктерде сленг деп те,
сөйлеу тілінің сөздері, яғни қарапайым сөздер деп те қарастырылады.
3. Ауыспалы мағынадағы сленг деп қарастырылып, арнайы
сленг сөздіктерінде тіркелетін сөздер. Мысалы: scrooge (mean
person) сараң; shark(swindler) ұры; blackout (a clergyman) шіркеу
уағыздаушысы тағы басқа.
4. Конверсия арқылы пайда болатын сленг сөздері. Мысалы: agent
сөзінен to agent етістігі сленг сөздіктерінен табылады. Сол сияқты to
alter, ancient (зат есім ретінде) сленг болып саналады.
5. Қысқарған сленг болып саналатын сөздер. Мысалы: rep (reputation),
cig (cigarette), ad (advertisement), sis (sister) ma (mama) тағы
басқа.
6. Синтактикалық не морфологиялық заңдылықтарына бағынбай жасалатын
тіркестер. Мысалы: How come, I says (How comes it, I say), немесе екі
болымсыздықтың қатар келуі: don't know nothing [Galperin I.R., 79]
Орыс лингвистерінің біразы сленгті жаргонмен бір етіп қарастырса,
келесі біреулер оны орыс тілінде мүлдем жоққа шығарады. Сол лингвистердің
бірі Грачев өзінің төмендегідей классификациясын ұсынады:
1. Арго.
2. Жаргон (немесе сленг).
3. Кәсіби сөздер.
Грачев жаргон мен сленгтің өзін төмендегі бөліктерге бөледі:
1. Компьютер сленгтері.
2. Жастар сленгі.
3. Түрлі салаларда қолданылатын сленг.
4. Күнделікті өмірде айтылатын сленг сөздер. [Грачев.М.А., 47 б]
Американ лингвистері Ирвинк, Хорибаи, Уэнторс болса сленг сөздерін түрлі
қоғамдарда қолданылуына қарай топтастырады.
1. Жұмысшылардың қолданылатын сленг сөздері.
2. Афро - Американдықтардың сленгтері.
3. Жас өспірімдер сленгі.
4. Түрлі салаларда қолданылатын сленгтер.
5. Компьютер сленгтері.
6. Жастар, студенттер қолданылатын сленгтер.
Жоғарыда көрсетіп өткен сленгтердің топтастырылулары байқағанымыздай
бір-бірінен жан-жақты ерекшеленеді. Жалпы сленгтің өзін анықтау қиын
болғандықтан, оны топтастыру одан да үлкен қиындықтар туғызады. Сондықтан
да жоғарыда көрсетілген сленгтердің топтастырылыуы бір-бірімен байланыссыз
әр түрлі бағыттан көрінеді. [I.Lewis 56 б]
II. Tapay.
Сленг сөздерінің жасалу жолдары.
§ 1. Сленг сөздерінің морфологиялық жасалу жолдары.
Сленгтің жасалуы туралы көптеген лингвистер өзінше әртүрлі талдаулар
жасаған. Мысалы Ю.Волошин Общий Американский сленг; состав, деривация,
функция атты диссертациялық жұмысында сленгтің аффикстер арқылы
жасалатынын терең қарастырған. Беляева болса Нестандартная лексика
английского языка атты кітабында сленгтің жасалатын бірнеше яғни
суффикстер арқылы, контаминация, аббревиация, редупликация және тағы басқа
жолдарын қарастырған. Сол сияқты Мэри Уорфелл, Тони Корн, Дэвид Кристал,
Джоносон Лайтер және т.б лингвистер, сленг сөздіктерінің авторлары сленг
сөздерінің түрлі жасалу жолдарын өз еңбектерінде қарастырып өткен.
Біз бұл бөлімде жоғарыда айтылып өткен лингвистердің жұмыстарына
сүйеніп, оларға біршама толықтырулар жасадық. Сленг сөздерінің төмендегі
жолмен жасалатынын көрсетіп, олардың әр қайсысына мысалдар келтіріп, жеке
тоқталуды жөн көрдік. Сонымен қатар сленгпен жұмыс жасай отырып
лексикологияда стандартты тілдегі сөздердің жасалатын тиімді не тиімсіз
жолдарының барлығы дерлік сленг сөздерінің жасалуында да кездесетінің
байқадық. Сонымен, сленг сөздері мынадай жолдармен жасалады:
1. Аффикстер арқылы;
2. Күрделі сөздер арқылы;
3. Контаминация;
4. Қысқарған сөздер;
5. Редупликация;
6. Спунеризмдер;
§1.1. Аффикстік сөзжасам.
Сленг сөздерінің басым көпшілігі аффикстер арқылы жасалады, ал
аффикстердің өзі ішінара бірнеше бөліктерге бөлінетін бізге лексикология
пәнінен белгілі. Ендеше біз сленгтердің де сол бөліктері бойынша
жасалатынын айта кеткенді жөн деп санаймыз.
Мысалы:
Аффикстер
Суффикстер Префикстер
Инфикстер
а) еr, іе суффикстері
ә) басқа тілден енген суффикстер .
Сленг сөздері көбіне еr, іе, -у, -еу суффикстері арқылы жасалады. Еr
суффиксі әдетте әдеби тілде адамның мамандығын білдіретін сөз тудырушы
жұрнақ болса, сленг ретінде де бұл суффикс адамның мамандығын, айналысатын
ісін, сапасын білдіріп, тек жанды зат емес, сонымен қатар жансыз заттың да
артынан жалғанатын суффикс болып табылады. еr суффиксі көбіне зат есімге,
етістікке, сын есімге немесе үстеуге жалғанып, оларды зат есімге
айналдырады да сөздің тура не ауыспалы мағынасында келеді. еr суффиксімен
тіркескен көптеген сленг сөздерін мысал ретінде көрсетуге болады. Мысалы:
life - зат есім, өмір деген мағынаны береді, енді оған еr суффиксі
жалғанса өмір бойы түрмеге қамалған қылмыскер немесе бір жерде пенсияға
шыққанша жұмыс істейтін адам деген мағынаға ауысады. Сол сияқты kiss -
етістік, сүю, еr жалғанса бет деген зат есім ретіндегі сленг сөзі,
good - сын есім, жақсы мағынасында, ал gooder - сыйлы адам, high-
rise - тікелей аударсық high - жоғары, rise - көтерілу, ег -
жалғанса яғни high-riser көп қабатты ғимарат. Сол сияқты old-time -
old - ескі, time -уақыт, ал old-timer қартайған кісі, ардагер;
junk - мусор, junker -наркоман; five - бес, fiver - бес
доллар; weep - жылау, weeper - сентиментальді яғни үлкен әсер
қалдыратын, жылататын фильм; buck-passer - жауапкершіліктен қашатын,
сөзінде тұрмайтын адам; super-duper - керемет, putter-offer -
кейінге қалдыра беретін адам, hooper-dooper - өте күлдіргі, еr -
суффиксі қысқарған сөздерден кейінде келеді. Мысалы: humdinger - деген
сөзден hummer - жақсы жігіт немесе жақсы зат деген мағынаны береді.
Сонымен қатар бұл суффикс сөзді ұзартып айту үшін де қолданылады. Мысалы:
down орнына, downer - ұйықтататын дәрі, және gas - дегеннің орнына
gasser - мақтаншақ, әңгімесі көп адам тағы басқа.
Енді жоғарыда көрсеткен сленг сөздердің біразына мысалдар келтірсек.
The lifers came next, eager to rest their bones, lunch buckets
dangling from their weery hands. [Newseek]
Келесі болып демалуға, қолдарынан түскі тамақтары бар сөмкелері
түсейін деп тұрған тұрақты жұмысшылар келді.
I saw this old - timer here yesterday. What he's doing here? [A.S,
162]
Мен кеше бұл ардагерді көрдім. Ол бұл жерде жай жүр ме екен? [A.S,
162]
After living in a suburban environment in Scarsdale Max had great
difficulty adjusting to living in a high-riser. [A.S, 101]
Қаланың шетіндегі жер үйде тұрғаннан кейін мұндай көп қабатты үйде
өмір сүруге үйрену Максқа үлкен қиындылықтар туғызды.
Watching too many of these weepers makes me want to cry all the time.
[A.S,, 275]
Сентиментальды фильмдерді көп көргендіктен менің үнемі жылағым келіп
тұрады.
Іе суффиксі көбіне зат есім ретінде келіп, сленг ретінде бір нәрсені
ұнатпағандықты, жақтыртпай айтқанды білдіреді. Іе суффиксі кейбір жағдайда
у не еу түрінде келеді.
Бұл суффикспен тіркесіп келетін сленг сөздері де жетерлік. Мысалы;
bad - сын есім, жаман дегенді білдіреді, ал baddie болса, жаман адам,
жауыз мағынасына ауысады. Baddie сөзі baddy ретінде де келе береді.
Сол сияқты goodie, good - жақсы, goodie - тек тура жолмен жүретін
адам; kiddie kid - бала, kiddie - бөпе, бұл kiddie
сөзінде Іе суффиксінің тағы бір қызметін яғни заттарды кішірейтіп
көрсететін қызметін байқаймыз.
Бұған мысал ретінде мына сленгтер көрсетуге болады: newsier - газет
таратушы, drunkie - ішімдік ішетін адам; loosie - жеке сатылатын
темекі, groupie - топтағы әншілердің біреуімен танысқысы келетін жас
әйел, бұдан шығып.
Іе суффиксі тек жақтыртпағандықты емес сонымен қатар бір нәрсені
ұнатып айтқанды да білдіреді.
Мысалы: mootie -мамочка, sweatie; lambie, boobie - ғашығым;
қымбаттым old but goodie мейірімді қарт кісі немесе есте жақсы жағымен
қалған өтіп кеткен кез, ескі киімдер, ескі дәстүр (барлығы жақсы мағынада)
деген мағыналарды білдіреді. Алайда бұл мағынада келетін сленг сөздері өте
аз екенін айта кеткен жөн, өйткені бұл суффиксі көп жағдайда теріс мағынан
беру үшін қолданылады. Мысалы: stoolie - ішінде сөз тұрмайтын адам;
shortie - бойы қысқа адам; froggie -француз, falsie - жасауы,
screamie meemie - жылай беретін бөпе және т.б.
Іе суффиксімен келетін сленг сөздеріне төмендегідей мысалдар
көрсетуге болады;
Listen to me, don't be a baddy! [A.S, 20]
Тыңда мені, ақымақ болма.
Oh goody, Iris said excitedly. Why don't you and I sit down after
dinner and plan the whole thing? [Kathleen, 25 6]
Бұл мысалда goodie сөзі жақсы мағынада тұрса, келесі мысалда бұл
керісінше мағынада келеді.
She is such a goodie! No fun at parties. [A.S., 56 6]
Ол тура жолмен жүретін адам. Кештерінде артық әзіл болмасын.
My uncle is an oldie but goodie. I enjoy his quaint, old-fashioned
habits. [A.S., 1126 6]
Менің көкем мейірімді, қарт адам.
Denise is at home minding the kiddies. [A.S., 129 6]
Денаис үйінде бөпелерге қарап отыр.
Molly is being a screamie-memie, today, so we won't give her any candy
until she behaves. [A.S., 222 6]
Молли бұл күнде жылауық болған, сондықтан да біз оған өзгермейінше
ешқандай тәтті бермейміз.
Buying twenty singles or loosies is more expensive in the end than
purchasing a 20 cigarette pack [L.A.Times]
Жиырма темекіні даналап алған 1 пачка темекіден қымбатқа түседі.
іе суффиксі қысқарған сөз ретінде де кездеседі. Мысалы; yuppie
-young urban professional, яғни уир қысқартылған сөзіне іе суффиксі
жалғанып жас маман мағынасында келеді. Адамның сапасын, мамандығын
білдіретін қызметі ретінде бұл суффиксі мына мысалды да көрсетуге болады,
smart cookie - ақылды қабілетті адам. Сөйлемде бұл сөз былай келуі
мүмкін.
Peter does really well in school, he is a smart cookie. [A.S., 233 6]
Питр мектепте өте жақсы оқиды, ол өте қабілетті бала.
Сленгтің басқа тілден енген суффикстері арқылы жасалуы. Ағылшын сленг
сөздерінде басқа тілден енген суффикстер көптен кездеседі. Олар сленг
сөздерін түрлендіріп оның қолданыс аясын кеңейтіп және сөздік қорды
молайтуға өздерінің үлкен үлестерін қосады. Біз бұл бөлімде сленг
сөздерінде кездесетін француз, латын, грек, испан, итальян тағы басқа
тілден енген суффикстерді қарастырамыз. Біз бұл суффикстердің барлығын
зерттей отырып сленгтің ең көп француз тілінен енген суффикстерімен
жасалатындығын байқадық. Сонымен сленг Француз тілінен енген төмендегі
суффикстері бойынша жасалады: ее, ese, ville, age тағы басқа ее
суффиксі зат есім ретінде қолданылып, көбінесе іс-әрекеттің объектісі не
субъектісі ретінде қолданылады. Мысалы: kissie -стандартты тілде kiss
-сүю яғни етістік ретінде келеді ал оған ее суффиксі жалғанса сленг
ретінде, бетін сүйгізетін адам мағынасын иеленеді; сол сияқты deceivee -
deceive стандартты тілде алдау, етістік ретінде келеді, енді бұл сөзде
ее суффиксі жалғанса алданылатын адам яғни ырықсыз етіспен келіп,
сөздің семантикалық мағынасын өзгергенін байқаймыз; telephonee
-telephone - баршамыз белгілі телефон яғни зат есім ретінде қолданылады,
ее суффиксі жалғанса телефон шалатын немесе телефон көтеретін адам
мағынасына ауысады; meetee - meet - кездесу болса ее суффиксы
жалғанғандықтан жиналыс мағынасын иеленеді; Flunk емтиханнан құлау ал
flunkee - емтиханнан құлаған студентті айтады. Жоғарыда көрсетілген
мысалдардан байқағанымыз сленгтің мағынасына алғашқы түпкірігі стандартты
тілдегі сөзбен мағыналас екендігін, тіпті сол стандартты тілдегі сөздің
өзінен шығып, тек іс-әрекеттің объектісі ретінде мағынасының өзгеруін
байқадық. Алайда бұл суффикспен жасалатын сленг сөздерінің барлығы түбірін
стандартты тілдегі сөздерден бермейді. Бұған дәлел ретінде мына мысалдарды
ұсынудан жөн көрдік. Мысалы: етсее - жүргізуші -(тамада) peewee -
кішкентай бала немесе бойы кішкентай адам мағынасын береді.
ее суффиксімен тіркескен сленг сөздеріне мынадай мысалдар келтіруге
болады:
Some meetings should be mercifully brief. A good way to handle the
latter is to hold the meeting with everybody standing up. The meetees won't
believe you at first. Then they get very uncomfortable and can hardly wait
to get the meeting over with. [Times]
Кейбір жиналыстар қысқа болуы абзал. Бұған жететін жақсы бір жол -
жиналысты тұрып өткізу. Жиналысқа келгендер басында сізге сенбеуі мүмкін.
Кейін олар өздерінің ыңғайын таппай, жиналыстың аяғына дейін қалуы екіталай
болуы мүмкін.
Hardly any of the summer students are flunkees trying to catch up
[Times].
Жазғы сессиясының емтиханнынан құлап, группаластарын қуып жетуге
тырысып жүрген студенттердің болуы екіталай.
Peter said that he was going to be the emcee at Uncle's party.
Питр өзін көкесінің кешінде жүргізуші болайын дегенін айтты.
George told the peewee to get out of his way. [A.S, 178]
Джордж кішкентай балаға оның жолынан ары тұруын айтты.
Peewee Reice was a famous baseball player, [the same 178]
Кішкентай бойлы Рейс атақты баскетбол ойыншысы болған.
Келесі қарастырылатын Француз тілінен шыққан ese суффиксі стандартты
және стандарттан тысқары лексикалық бірліктерде де қолданыла береді. Алайда
тілдің бұл екі бөлігінде де бұл суффикске бірдей мағынаны бермейді. Олардың
арасындағы айырмашылық төмендегідей. Ағылшын әдеби тілінде ese суффиксі
сын есім не зат есім сөз табында келіп, адамның ұлтын, тілін білдіреді. Ал
сленг ретінде бұл суффикске адамның не бір қоғамның сөйлеу манерасын, жазу
стилін, мамандығын білдіріп, көбіне ұнатпағандықты және жақтыртпағандықты
білдіреді. Мысалы: Pentagonese - Пентагондықтардың тілі; journalese
газеттің тілі scientese ғылыми стиль novelese көркем-әдеби тіл,
Madison Avenuese Амарикандықтардың жарнамасының және де БАҚ-ның тілі
translator ese жаттыққан аудармашылардың тілі junglese
қаңғыбастардың тілі және тағы басқалар.
Француз тілінің зат есімі ретінде ville - қала дегенді білдіреді, ал
ағылшын әдеби тілінде (американ вариатында) қала аттарынан, адамның тегінен
кейін жалғанатын тіркес ретінде қосарланып келеді. Мысалы: Louisville,
Nashville, Jorkville, Derbyville және тағы сол сияқты. Ал сленг
ретінде бұл суффиксі әңгімелесушінің белгілі бір жерге деген көзқарасын
білдіртеді, ол жердің қандай екенін айқындайды және көбіне сынаушылық
сипатта болады. Мысалы: Dullsville - деген сөзінде dull -дың өзі сын
есім, іш пыстырарлық, жалықтырарлық деген мағынаны береді енді оған ville
- суффиксі жалғанса ол зеріктіретін жер деген мағынаға ауысады. Осы
сөздің синонимі ретінде nowheresville деген сөзін келтіруге болады. Мұнда
nowhere - ешқайда, еш жерде деген мағынада да ville - жалғанған
кезде қыдырып баратын жері жоқ, зеріктіретін жер деп өзгереді;
Nadaville - сөзінде nada - аспан тілінен nothing - яғни ештеңе
дегенді білдіреді де, nadaville - болып бос жер, қызығы жоқ жер
мағынасын береді; sleepsville - ұйқыдағы қала dreamsville -армандағы
қала.
Ville суффиксі сонымен қатар адамның қандай екеніне қарап, оның қай
жерден шыққанын немесе керісінше қай жерден екеніне қарап оның қандай
екенін білдіреді. Мысалы: he's corny - he is strictly from Cornville, he's
square - he's strictly from Squareville; he's from Endsville (he's
extremely dull; he's the best guy); drunkardsville - ішімдікке құмар
адамдардың мекені; deceivesville - ұрылардың жері тағы басқа Ville
суффиксінің тек жер; мекен емес, бір жағдайды не затты да білдіретін
жүйесінің тағы бар екенін айта кеткенді жөн деп санаймыз Мысалы;
splitsville - ажырасу - дегенді білдіреді, сол сияқты Dragaville -
іш пісу; Doomsville - ақыр заман және тағы басқа ville - суффиксіне
бірнеше мысалдар келтірсек:
When the lights went out in the office building and workers headed for
their homes in the suburbs, downtown was truly Dullsville (U.S. News and
World Rep)
Ғимараттардағы электр жарығы сөніп, жұмысшылар қала шетіндегі үйлеріне
кете бастаған кезде, қаланың орталығы нағыз іш пысатын жерге айналды.
His new job wasn't the legitimate operation held been used to in
Hicksville [Newseek]
Оның жаңа жұмысы ол өзінің провинциалды округінде үйренгендегіндей
заңды жолмен келмеген еді.
The husband quarreled with his wife for so long that they ended up in
splits - ville. [A.S, 237]
Ерлі зайыптылардың ұзақ уақыт бойы ұрысы ажырасуымен
аяқталады.
Француз тілінің келесі бір age суффиксі кез-келген - сөз табындағы
сөзді зат есімге айналдырып, онсызда түсінікті затты әзілменен көрсету
мақсатында қолданылады. Көп жағдайда бұл суффикс өзі жалғанған сөздің
мағынасын өзгертпей сол қалпында қалдырады. Мысалы: dressage -киім,
көріп тұрғанымыздай алдындағы dress сөзінің мағынасы өз күйінде сақталып
тұр. Сол сияқты understandage - түсініспеушілік, understand -
түсіну яғни етістік болғанымен өзінің түпкі мағынасы сақталуы. Осыған
байланысты мысалдар өте көп: workage - жұмыс, footage - тамақ,
bookage, - кітаптар, loveage - махаббат тағы басқа.
Алайда біз age суффиксін тек стандартты тілдегі сөздермен тіркесіп
келіп және де тек сол сөздің ғана мағынасын барлық жағдайда береді деп айта
алмаймыз. Біз қарастырған мысалдар да стандартты тілден тым алыс мағынада
келетін сөздер де кездесті. Мысалы: bondage - киіну, шешіну; high -
postage - өркөкірек әйел, қыз; vorlage - шаңғы тебушінің ең кейіп
тұрған кезі.
I've got mass study age to do... How's the weather? Rain age
[Sallinger, 25]
Менің көп оқуым керек... Ayа райы қандай? Жаңбыр жауып тұр.
Carrie told Cevla how some boys thought her high - postage because
she'd said no to them. [A.S, 101]
Кари Сеолаға біраз балдардың оларға жоқ деп айтқаны үшін оны өркөкірек
деп ойлағанын айтты.
Біздің ендігі жерде қарастыратынымыз латын тілінің His суффиксі болып
табылады. His суффиксі стандартты тілде медицина терминдерінде, дәлірек
айтсақ ауру аттарында кездеседі. Мысалы: appendicitis -аппендицит,
bronchitis - бронхит, laryngitis - ларингит meningitis -
менингит тағы басқа.
Ал ауыз-екі сөйлеу тіліндегі стандарттан тысқары лексикада бұл суффикс
бір нәрсеге қатты қызығушылықты, ұмтылысты, тіпті бір нәрсенің алдында
қорқынышты да білдіреді. Американ сленгтерінің сөздігінде Флекшер бұл
суффикспен тіркескен 155 сленг сөздерін көрсеткен. [Flexner, 1975, 622-
623]. itis суффиксімен келетін мынадай сленгтерді кездестіруге болады.
Hollywooditis - киножұлдыз болуға ұмтылу; museumitis, theateritis -
театр, музейге баруды ұнататындар; symbolitis символдарға қызығу;
complimentitis - комплимент алуға ұмтылу; celebritis - әйгілі болуды
ұнату; bee-bellyitis - сыра ішкенді жақсы көретіндер;
crosswordpuzzleitis - кросвворд шешкенді жақсы көретіндер;
interviewitis - интервью бергенді ұнататындар; knowledgeitis - көп
білім алғысы келетіндер; self-pity-itis - өз-өзіне деген тым қатты
аяушылық; dence-itis - биге қызуғышылық; hospitalitis - аурухананың
қорқынышы; woqfitis - бас жазу яғни ішімдік ішіп болғаннан кейінгі
ауыратын кез және тағы басқалар.
I think you've got a bad case of self - pity - itis [Laugher 87]
Меніңше, сендегі өзін-өзі тым қатты аяушылық сезімнің жақсы жағдай
емес.
Hospitalities Malaise of patients who have been in the hospital for
long [Business week]
Аурухананың қорқатыны: ауруханада ұзақ уақыт бойы жататын
пациенттердің ауруы.
This is the worst case of weefelitis I have ever had [A.S, 281] Бұл
менде болған бос жазулардың ішіндегі ең жаманы. Shortitis: Nervousness of
a prisoner who is short [N.Y.Times] Бойдың қысқалығына қорқыныш: түрмедегі
бойы қысқа адамның қойымен болып табылады.
Қазіргі кезде сын есім және зат есім жасайтын, күлдіргі ирониялы
сипатта болатын, бір нәрсеге ұқсайтын не болмаса бір нәрсені еске алатын
деген мағынаны білдіретін oid суффиксінің қолданыс аясы артуда oid
суффиксі грек тілінен olides - eldos image, from яғни бейне, көрініс
деген сөзден шыққан. Сонымен oid суффиксімен келетін мынадай сленг
сөздері кездестіруге болады: urbanois - көрікіз, қызықсыз; sleazoid
-арам пиғылды; siberianoid - сібір жерлері секілді және тағы
басқадай. After Ahmerst's Suburban setting, Northampton seems very urbanoid
and бойетіап [A.S, 268]
Амхерстің қала шетіне қоныс аударғаннан кейін Норсамптон өте көріксіз
болып көрінді.
This sleazoid friend of yours was nasty enough to send you another
bill. [A.S, 230]
Сенің досыңның соншалықты арам пиғылды екенін саған жіберген
есептесетін қағаздан-ақ түсінікті болды.
In the Siberianoid Provinces of upper New York State. The tundra.
[Shem, 202]
Нью-Йорктың сібір жерлеріне ұқсас Солтүстік штатында. Тундра.
Итальян оіа суффиксінің белгілі бір мағынасы болмайды. Ол сөздерді
ұзартып, олардың мағынасын жеңілдетіп, сленгтік әсерберу үшін қолданылады.
Мысалы: drearnola - арман, түс; payola - сұмдық, масқара; drugola -
наша сатушылардың полиция қызметкерлеріне беретін парасы.
The announcer was fired for taking payola [spears, DAS, 279]
Диктор пара алғаны үшін жұмыстан босатылды.
The biggest boggola... was.. the crack about selecting your friends
[Shem, 157]
Ең күлдіргі әзіл достарды таңдау турасында болды.
Barfola! He is drunk again [A.S, 24]
Сұмдық! Ол қайтадан іше бастады.
Француз суффикстері секілді испан суффикстері де ағылшын сленгтерінде
көптеп кездеседі. Біз өз кезегімізде испан тілінен енген екі суффиксті
қарастыруды жөн көрдік. Олар: аrоо және aferia суффикстері аrоо
скуффиксі аrоо, еrоо, rоо-оо сияқты қысқарып та келеді. Бұл
суффикстің сленг ретінде атқаратын қызметі стандартты тілдегі еr
суффиксінің қызметіне ұқсас болып келеді. оо суффиксі болса еr
жалғауымен біткен сөзден кейін де келе береді. (dilleroo; joker оо).
Театрлық қойылымдарда бұл суффикс асыра айту үшін қолданылады (bofferoo;
flopperoo). Кей жағдайда бұл суффикс стандартты тілдегі ese суффиксімен
пара-пар болып те келеді. Мысалы: Japanese-тің орнына Japaroo тағы
басқа. Экпрессивті - эмоциялы сипатта болатын бұл суффикс бір затты ұнатқан
немесе көп жағдайда жақтыртпаған көзқарасты білдіру үшін қолданылады.
Мысалы: killer-dilleroo - керемет адам немесе зат: ріррегоо- мінсіз
жігіт; асеrоо- бірінші, ең күшті; flopperoo -сәтсіздік; boozeroo
- ішкім адам; cuferoo - тегін; buddyroo -дос; fitter bugaroo -
биді жақсы көретін адам; jigaboo - негр, қара нәсілді адам; palazoo
- қыздардың өте кең шалбары; switcheroo -бірден өзгеру тағы басқалар.
You should've seen the way they said hello old buddyroos. It was
nauseating [Salinger, 137]
Сіз олардың сәлемдемесін көргеніңізде ғой. Ескі достар. Көруге
жиіркенішті.
When Semenovich called him a jigaboo, Donald hit him. [A.S, 123]
Семенович оны негр деп шақырған кезде, Дональд оны түртіп жіберді.
Clara's palazzo's were the envy of all her classmates [A.S, 172]
Клараның кең шалбары оның бүкіл сыныптастарының ішінде қызғаныш
туғызды.
He pulled a switcheroo on us and showed up at the door, so we missed
getting his autograph [Newsweek]
Ол бағытта өзгертіп, басқа есікке кіріп кетті, сондықтан біз одан
автограф ала алмадық.
аіеrіал eterias -teria, -eria суффикстері болса әртүрлі
семантикалық мағынада зат есімдерді құрайды. Сол зат есімдердің біреуі
түрлі магазиндерде, магазин ішіндегі шағын кафені білдірсе, мысалы;
bookateria - кітап дүкені; caviar teria - икра сатылатын дүкені;
smoketeria - темекі сатылатын дүкен; shooteria - аяқ-киім дүкені;
fruiteria - жеміс жидек дүкені; icecreamateria - балмұздақ кафесі;
luncheteria - жылдам тамақтанатын жер; healthaferia
-вегетериандардың кафесі.
Екінші басқа қызмет көрсету орындарын білдіреді. Мысалы: shaveteria
bobateria - шаштараз; washeteria — кір жуатын жер; cleaneteria -
химчистка; cashateria - банкомат; wrecketeria - қираған
машиналардың қойылатын жері тағы басқалар.
Келесі болып қарастыратынымыз пік суффиксінің екі шығу тегі бар.
Біріншісі идиш тілінен еніп, теріс мағына береді. Мысалы: nudnik –
зеріктіретін адам; сол сияқты no-goodnik - жақсы адам емес; all-
nightnik - бәріне келісе беретін адам тағы басқалар. Екінші болып бұл
суффикс орыс тілінің спутник сөзінен енген. Осыған байланысты уапкпік
-американ спутнигі деген сленг сөзі пайда болды, және де итті космосқа
ұшырғанына орай ағылшын тілінде рирпік (pup - күшік) сленг сөзі де орын
алды. Америкада сәннің өсерінен 60-70 жылдарда пік суффиксімен тіркескен
көптеген экспрессивті сөздер пайда бола бастады. Оларға арнайы сөздіктер
жасалынды. Жалпы пік суффиксі бір нәрсеге құштарлық немесе бір қоғамның
мүшесі болу және тағы басқа мағыналарды білдіреді. Мысалы: jobnik - штат
әскері; citynik - қала қоғамының мүшесі; сіпепік -киноға баруды
ұнататын адам; goodwillnik - өз еркімен жүретін адам; peacenik -
бейбітшілікті қалайтындар; vietnik - Вьетнам соғысына қарсы адам тағы
басқа.
Robert is a no - goodnik at stealing apples from neighbour's gardens.
[A.S, 155]
Роберт көршісінің бақшасынан алма ұрлағаны үшін жақсы бал болып
саналмайды.
Сленг сөздерінің инфикстер арқылы жасалуы. Ағылшын сленгтерінің
лексикалық бірліктерінде мынадай инфикстер қолданылады: та-, ата-, a-
, fucking - mother, fucking-goddamn, -damn, -bloody. Құрамында осы
инфикстері бір сленг сөздері ауыз-екі сөйлеу тілінде тыңдаушыға керекті
мәлімет бергенде үлкен әсер беру мақсатында қолданылады. Инфикстердің тілде
сирек кездеспегендігіне байланысты тілде оған үлкен назар аударылмайды.
Инфикстер стандартты және стандарттан тысқары тілде де сөзжасамның тиімсіз
түріне (unproductive ways of wordformation) жатады. [Ахманова, 182]
Жалпы инфикс дегеніміз не? Инфикс - аффикстің бір түрі болып табылады да
сөздің ортасында келеді. Инфикс үш не төрт буыннан тұратын сөздің бірінші
не екінші буынынан кейін келеді де, әдеби сөзді ұзағырақ созып айтып
күлдіргі әсер беру үшін қолданылады. [Гинзбург Р. С, 24]
ama және ема суффикстері сөздің мағынасын өзгертпейді. Мысалы:
elomacution сленг сөзі стандартты тілдегі elocution яғни сөз өнері
деген мағынасында қолданылды. Stratemagee - strategee -стратегия
сөзінің мағынасын өзгертпей қолданылуда. Қалған fucking, goddamn;
bloody суффикстері де сөзді өзгертпей тек мағынасын күшейтіп, бірнәрсені
асыра айту үшін қолданылады. Мұндай инфиксы бар сленгтер тек ауызша сөйлеу
тілдегі емес, сонымен қатар көркем әдебиеттерде де кездеседі:
1. He said Funfuckingtastic! over and over [Tom Keene, 42] Ол қайта
-қайта фантастика деп айтты.
2. It's the absobeloodylutely awful censors [Kathleen.A, 191] Бұл
тіптен нашар цензуралар.
3. The drivers of army motor vehicles were said to be
ambigoddamndextrous and knew the roads besides [Niles, 46]
Әскердің көлік жүргізушілері керемет алғыр және жолды да жақсы біледі
деседі.
4. Selma, ever-loving Alagoddamnbama [L.A.Times] Селма мәңгілік сенің
сүйікті Алабамаң.
Ағылшын сленг сөздері префикспен де тіркесіп жасалады. Біз бұл жұмыста
қарастырылған префикстердің барлығы дерлік болымсыздықты білдіреді және
күлдіргі, юморлық сипатында болады. Сол префикстердің бірі no префиксі
басқалардан дефис арқылы жасалатындығымен ерекшеленеді. Қалған поп, ип,
under - префикстері сөзбен тіркесіп яғни бір сөз болып келеді. Мысалы;
no-taste - талғамсыз; no-brain - мисыз; no dice -немесе no way
- ешқашан, ешқандай; no-sweet - қиындықсыз; no-no - тыйым
салынған; no-joy - ешқандай жаңалықсыз т.б. поп префиксіне мынадай
сөздер мысал ретінде көрсетуге болады; және де айта кететіні поп префиксі
мағынасыз дегенді білдіреді. Мысалы non-book - маңызы жоқ альбом не
кітап; non-graded - еркін жағдайдағы яғни ешқандай емтихансыз,
бағалаусыз болатын оқыту, курс, non-person
- маңызы жоқ, тіпті білмейтін адам; ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz