Халықаралық туризмдегі әуе көлігі

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ӘУЕ КӨЛІГІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМДЕГІ МӘНІ . . . … . . . … . . . 5

1. 1 Әуе көлігінің дүние жүзіндегі жағдайы . . . . . . 5

1. 2 Әуе көлігінің құқық аспектілері . . . 10

1. 3 Өзге көлік түрлерімен әуе көлігін салыстыру . . . 17

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘУЕ КӨЛІГІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ . . . 25

2. 1 Әуе компаниялардын сипаттамасы . . . 25

2. 2 Әуе компаниялардын негізгі бағыттары . . . 35

2. 2. 1 Қазақстан бойынша маршруттар . . . 35

2. 2. 2 Халықаралық маршруттар . . . 38

2. 3 Тікұшақ арқылы туристерге қызмет қөрсету мүмкіндіктері . . . 42

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘУЕ НАРЫҒЫНЫҢ ТАЛ- ДАУЫ . . . 46

3. 1 Әуе көлігінің Қазақстан экономикасына тигізетін әсері . . . 46

3. 2 Қазақстан әуе нарығында қолданылатын брондау жүйелері . . . 52

3. 3 Қазақстандағы әуе көлігінің даму мәселелері мен болашағы . . . 57

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 65

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 67

ҚОСЫМША . . . 70

КІРІСПЕ

Жұмыстың өзектілігі - бүгінгі күні Қазақстандағы әуе саяхаттары көлік саяхаттарының көпшілік түрі болып отыр. Туристің орын ауыстыруындағы ұсынылатын қауiпсiздiк, жылдамдылық және ыңғайлылық, туризмнің толық көлікке тәуелділігін көрсетеді. Барлық халықаралық саяхаттардың жартысынан азы жер бетіндегі жолдар бойынша орындалса, көбісі әуе көлігі арқылы іске асырылады. Сондықтан әуе көлігінің туризмдегі ролі жыл сайын өсуде.

Халықаралық туризм бiр елден екінші елге адамдардың орын ауыстыруы деп түсiніледi. Оның дамуын зерттеуде көлiк индустриясымен арақатынасын анықтау өте маңызды. Туризмнің басты нарықтарындағы жетiстiгi және ойластырылған көлiк инфрақұрылымы кез келген туристiк орталықтың дамытуының ең маңызды алғышарттарының бiрін құрайды. Туризмдегі сұраныс өз жағынан көлiк индустриясының самғауына жағдай жасады. Сонымен қатар мұнда маңызды рөлді соңғы жылдардағы көлiк индустриясындағы ғылыми-техникалық жетістіктер ойнады.

Туристің орын ауыстыруындағы ұсынылатын қауiпсiздiк, жылдамдылық және ыңғайлылық, туризмнің толық көлікке тәуелділігін көрсетеді. Туристер мен саяхаты ұйымдастырушылар үшiн көлік компанияларымен арақатынас негізін түсіну, олармен жолаушылардың қауiпсiздiгін қамтамасыз ету ережелерін білу, қызмет көрсету, тиiстi жеңiлдiктерді қолдану маңызды мәнді алады. Туризмнің дамуы кейбір мемлекеттердегі көлік жүйелерінің ыңғайлылыққа, тиiмдiлiк және қауiпсiздiк бойынша дүниелiк стандарттарға сәйкес келмеуіне байланысты ұсталып тұр, ал жаңа аэропарттарды, теміржол және автомобилдік жолдарын құрудағы көлік жобалары іске асыру үшін үлкен инвестициялар мен уақытты талап етеді /1/.

Санақ мәліметтеріне сәйкес әуе көлiгiнiң өсу қарқындылығы автокөлікке қарағанда жоғары, бұған себеп, саяхаттар географиясының кеңейуі және олардың жиілігінің пайдасына саяхат мерзімінің қысқаруы (алыс арақашықтықтарға қысқа мерзiмдi турлардың өсуi) . Бұның барлығы авиациялық тасымалдауларға туристiк кәсiпкерлiктiң қадала қарауын тудырады. Ұшақтар - әлемдегi көлiктiң ең әйгiлi түрі. Бұны туризмдегі әуетасымалдаулар туралы да айтуға болады, және бұған бірнеше себеп бар:

• бiрiншiден, авиация - алыс арақашықтыққа тасымалдаудағы көлiктiң ең тез және жайлы түрi;
• екіншіден, дәл қазiр ұшу рейстеріндегі сервис туристер үшiн тартымды болып көрінеді;
• үшiншiден, авиациялық компаниялар тікелей және халықаралық брондау желілері арқылы туристік агенттерге ұшақтағы әрбір брондалған орын үшін комиссиондықтар төлеу арқылы олардың нақ сол әуетасымалдауды таңдауға итермелейді.

Әуе көлiгi әлемдік шаруашылықтағы жылдам және динамикалық дамушы салалардың бірі және жыл сайын жалпы әлемдік көлік жүйесінде мықтырақ орындарда орналасуда /2/.

Диссертациялық жұмыстың мақсаты - Қазақстан туризмінің дамуын-дағы әуе көлігінің ролін анықтау.

Осы мақсатқа жету үшін жұмыста келесі міндеттер анықталды:

• әуе көлігімен туристерді тасымалдаудағы құқық аспектілерінің негізін қарастыру;
• Қазақстан әуекомпанияларын талдау және олардын маршруттарын көрсету;
• туристерге тікұшақ арқылы қызмет көрсету мүмкіндіктерін қарастыру;
• әуе көлігінің Қазақстан экономикасына тигізетін әсерін зерттеу.

Зерттеу нысаны - Қазақстанның әуе көлігі.

Зерттеу пәні - Қазақстандағы әуе көлігімен туристік тасымалдаулар жүйесі.

Диссертациялық жұмыстын практикалық мәні, жұмыс барысында жасалған қорытындылар Қазақстандағы әуе көлігінің дамуына мүмкін береді.

Ғылыми жаңалығы: статистикалық мәліметтер мен әуекомпаниялар-дың тарифтері негізінде әуе көлігінің Қазақстан экономикасына тигізетін әсері анықталды; тікұшақ арқылы туристік-экскурсиялық маршруттар құрастырылған; әуекомпаниялармен тасымалданған жолаушылар санының динамикасына талдау жасалынған.

Зерттеу көздері. Берілген тақырыпты ашу үшін автормен мемлекетіміздің және шетел авторларының әдебиеттері, Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агентігінің статистикалық мәліметтері, сонымен қатар әуекомпаниялардың жеке сайттары қолданылды.

Жұмыстын апробациясы. Жұмыстын негізгі жағдайлары «Қазақстан Республикасындағы география ғылымы дамуының жаңа тенденциялары мен заңдары» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияда қорғалды.

Публикация. Диссертациялық жұмыстын негізгі мазмұны «Қазақстан Республикасындағы география ғылымы дамуының жаңа тенденциялары мен заңдары» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияда қарастырылған (Алматы, 28 сәуір 2010 ж. )

Диссертациялық жұмыс кіріспе, үш бөлімнен, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстын көлемі 69 беттен, 8 сурет және 8 кестеден тұрады. Қолданылған әдебиеттер тізімі - 55 атау.

1 ӘУЕ КӨЛІГІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМДЕГІ МӘНІ

1. Әуе көлігінің дүние жүзіндегі жағдайы

Халықаралық туризм адамдарың мемлекеттен мемлекетке қозғалуы туралы айтады. Оның дамуын зерттеу алдында көлік индустриясымен қарым-қатынасын анықтау өте маңызды. Туризмдегі сұраныс көлік индустриясының тез дамуын ынталандырады. Мұндағы маңызды рольді көлік индустриясын-дағы соңғы 10 жылдағы ғылыми-техникалық жетістіктер ойнады. Жартысынан аз халықаралық саяхаттар жер жолдары арқылы жүзеге асады. Әуе көлігінің ролі жылдан жылға өсе береді.

Жылдағы халықаралық саяхаттар Европа ішінде ерекше таралған. Өйткені мемлекеттер арасындағы арақашықтық және жоғары дамыған жолдар желісі көліктің осы түрін пайдалануға олжалы етеді. Сонымен қатар, иммиграциялық және кеден процедуралары Европалық одақ мемлекеттері арасында соңғы жылдары жұмсартылды.

Туризм индустриясында және әлемдік экономикада әуе көлігі маңызды орын алады және оның өсу темптері өте жоғары - әлемдік жіө (ВНП) өсу темпінен 2 есе жоғары. 70 ж. жыл сайын ол 60 %, 90ж. 5% құрған. Өсудің жоғары темптері тек индустриялды және жаңа индустриялды мемлекеттерге тән. Тасымалдауда топты тасымалдау өсу темпі басым - жылына 7, 5% /3/.

Әуе көлігі индустриясы экономикалық және саяси өзгерістерге өте сезім-тал. Мысалы, Парсы шығанағындағы соғыс және экономикалық құлдырау (90 ж. басталған) әуе тасымалдауларының қысқаруына себеп болды. Азаматтық авияцияның халықаралық ұйымының (ICAO) статистикасы бойынша, осы периодта дүние жүзілік әуе тасымалдаулары 3, 5% азайды.

Әуе тасымалдауларына сұраныс реактивті двигательдердің пайда болуынан кейін жоғары өсті. 1950 ж. бастап коммерциялық авияцияның жолаушылық ағымдары 60 есеге өсті және бұл басқа көліктің түрлерімен салыстырғанда ең жоғары өсу болды. Сұраныстың өсуіне, одан басқа, халықаралық туризмнің дамуы ықпал жасады /4/.

Халықаралық әуе тасымалдаулары негізінен Солтүстік Америка, Европа, Жапония және Азияның жаңа индустриялды мемлекеттері арасында жүзеге асырылып, дүниежүзінің тасымалдауларының 75% құрайды. Олардың 70% АҚШ компаниялары, 10% Ұлыбритания компаниялары қамтамасыз етеді.

АҚШ ең ірі жоспарланған әуе тасымалдауларының ішкі нарығына ие. Ол дүниежүзілік ішкі тасымалдаудың 56% құрайды. Европаның Одақ мемлекет-теріне дүниежүзілік ішкі тасымалдаудың 22% келеді. Солтүстік Атлантика әлемнің ең көп баратын маршруты болып саналады да, оған әлемнің жолаушыларының 22, 3% келеді.

«Боинг» компаниясының «Current Market Outlook» басылымына сәйкес әлемдік әуе тасымалдаулары 2000 жылға дейін жыл сайын 5, 9% өсе береді, ал 2000-2013 ж. дейін - 4, 9%. 1980-1990 жж. әлемдік әуе тасымалдауларының 5, 9% орташа жылдың өсуі нәтижесінде, жыл сайын пайда 51 млрд. ПМП (пассажир - миля пайдасы) өсті. Компания болжамы 2000-2015 жж. жылына пайдаға 119 млрд. ПМП қосылып отырады. Ал жолаушылық тасымалдау 1994-2015 жж. 3 есеге көбейді /5/.

Келешекте толған маршруттар туризм және халықаралық сауда тез темп-термен дамып жатқан Азияға бағытталатын болады. Ең толған европалық маршруттар Лондонда басталып, оған Лондон - Париж, Лондон - Нью-Йорк және Лондон - Амстердам.

№1 кестеден келешектегі өсудің 40%-і Азия - Тынық мұхиттық аймақ ішіндегі маршруттарға, транстынық-мұхиттық маршруттарға және Азия - Европа бағыты бойынша ұшуға келетіні көрініп тұр /4/.

Кесте 1

1994-2015 жж. әуе саяхаттарының ең ірі нарықтары /4/

Әуе тасымалдауларын ұйымдастыру өте қиын. Ол әуекемелерін, жердегі және ауадағы қамтамасыздандыру жүйелерін, күрделі және әркелкі аэродромдық шаруашылықты, жөндеу базасын, әуе билеттерін сататын агенстволардың жүйесін, автоматизацияланған броньдау жүйелерін, т. б. болдырып, бағыпқағу және қызмет көрсету үшін салмақты қаржыландыру және капиталды салымдарды қажет етеді. Бұл қызметпен тек ірі компаниялар мен консорциумдар айналыса алады. Өте жиі негізгі тасымалдаушы - ұлттық компания немесе акциялардың негізгі үлесін мемлекет иеленетін компания-лар болып табылады. Мемлекет бойынша және шетелге әуерейстерін орындайтын ірі ұлттық әуекомпания major airline деп аталады. Бір мемлекеттің белгілі бір аймағы ішінде, әлде бірнеше ұсақ мемлекеттерді біріктіретін аймақ ішінде қызмет ететін әуекомпания regional airline деп аталады.

КСРО кезінде бір ғана «Аэрофлот» мемлекеттік әуе компаниясы болатын. Реформалардың бастапқы кезінде «Аэрофлот» мыңдаған ұсақ кәсіпорындарға бөлінді. Олардың көбісі бәсекеге төтеп бере алмады.

Халықаралық әуетасымалдау нарығында әртүрлі ұлттық компаниялардың қуаттары мен капиталдарын біріктіретін бірнеше ірі авияциялық консор-циюмдар бар. Барлық компаниялар әрбір жолаушы үшін бәсекелестік күрес жүргізеді, түрлі қызықтыратын қызмет көрсету бағдарламаларын жүргізеді. Үлкен көңіл ұшу қауіпсіздігі мен жайлылығына бөлінеді.

Жоспарланған әуе тасымалдаулары жалпы халықаралық жолаушылық тасымалдадың 17% құрайды.

Халықаралық жоспарланбаған әуе көлігі нарығында чартерлік компания-лар мен әрдайымғы тасымалдаушылардың үлесі тепе-тең. Чартерлік әуета-сымалдаулары тек 50 жылдары Солтүстік Америка мен Европада пайда болды. Сол кезде солтүстік суық климаттық зоналардан демалушылар Флорида, Кариб бассейні, Жерорта теңіз сияқты оңтүстіктегі туристік орталықтарға баратын.

Чартерлік әуетасымалдаулары, жеке алғанда, әуе көлігінің сұранысына кризис периодында жақсы адаптацияланған 90 ж. басында Европа туристік нарығында жоспарланбаған тасымалдауларының үлесі 5% өсіп, барлық халықаралық европалық тасымалдаулаының 43% құрады.

Әуекомпаниялардың топтастырылуы белгіленген критерийге байланысты болады, сондықтан ол әр түрлі болуы мүмкін. Бірақ әуекомпаниялардың негізгі топтастырылуы жолаушы километр пайдасында (ПКП) негізделген. Ол бір жолаушыны бір километрге тасымалдаудағы пайда бірлігіне тең. Осы көрсеткішке байланысты топтастыруға сүйенгенде Солтүстік Америкалық «Юнайтед Эйрлайнс», «Американ Эйрлайнс», «Дельта Эйрлайнс», «Норд вест Эйрлайнс» компаниялары халықаралық және ішкі транспортировка көлемі бойынша дүниежүзінде бірінші орында.

Бірақ жекелеп талдағанда, кейбір европалық және жапон әуекомпаниялары басқаларына қарағанда көбірек саяхатшыларды тасымалдады. Мысалы, «Бритиш Эйруэйс» тасымалдаудың үлкен үлесін қамтамасыз етеді. Одан кейінгі орында «Юнайтед Эйрлайнс», «Джепен Эйрлайнс» және «Люфтганз» тұр. Бұл жағдай тез өзгереді және «Юнайтед Эйрлайнс», «Американ Эйрлайнс» және «Дельта Эйрлайнс» әуекомпаниялардың халықаралық байланыстарының көбеюіне байлаынсты дамиды.

Солтүстік Америка бірінші 10 компаниялардың 5-іне ие бола отырып, компанияларды сатудан басты орын алады. 1993 ж. 4 америкалық компания ең табысты бірінші 20 әуекомпаниялардың ішінде болды. Бірақ ең табысты азиялық-тынықмұхиттық компанялар болып табылады.

Ал европалық компанияларға келетін болсақ, 1991ж. 10 орында болған «Свиссэйр» 1993 ж. 20 компаияның ішіне кірмеді, ал 9-шы орында болған «KLM» 16-шы орынға түсті. «Бритиш Эйруейс» бірінші ондыққа кіре отырып, оның табысы 623, 8 млн. долл. (1991 ж. ) 430 млн. долл. дейін (1993 ж. ) түсті.

«Пан Американ» және «Истерн» әуекомпанияларының жойылуы «Аме-рикан Эйрлайнс», «Юнайтед Эйрлайнс» және «Дельта Эйрлайнс» 3 ірі ком-паниялардың сату мөлшерінің өсуіне алып келді.

Европалық әуекомпаниялар ішкі өсу («Люфтганза», KLM) немесе компа-ниялардың қосылуына байланысты кеңейеді. Мысалы, «Бритиш Эйруейс» және «Бритиш Каледониан», «Эйр Франс», ЮТА және «Эйр Интер». Бірақ бірігуге келетін компаниялар саны шектеулі, сондықтан компаниялар альянстарға бірігіп немесе басқа мемлекеттердің әуекомпаниялардың бақылаушы пакетін сатып алады. «Бритиш Эйруэйс» француз және солтүстік америкалық нарыққа активті түрде еніп жатыр.

Европалық әуекомпанияларының айналым бойынша топтастырылуы ПКП көрсеткіші бойынша құрастырылған топтастырылуға келмейді. Мысалы 1993 ж. 92, 7 млрд. ПКП бар «Бритиш Эйрвуэйс» басты европалық компания болды, сол кезде, «Люфтганза» 67 млрд. ПКП және «Эйр Франс»-та - 55, 4 млрд. ПКП болды. Бірақ, айналымы бойынша, «Бритиш Эйруэйс» компаниясы 9, 5 млрд. доллар ие болып, европалық мемлекеттер ішінде үшінші орында болды, оны «Люфтганза» (10, 7 млдр. доллар) және «Эйр Франс» (9, 7 млрд. доллар) озады. Оған қарамастан «Бритиш Эйруэйс» европалық әуе көлік нарығында жетекші орын алады. Мұндай жағдай компаниялар арасындағы стратегиялық ерекшеліктер нәтижесі болып табылады. «Бритиш Эйруэйс» тек әуе көлігіне негізделген, ал «Люфтганза» және «Эйр Франс Групп» жолаушылар мен жүкті тасымалдау үшін қосымша көліктің басқа түрлерін пайдаланады. Мысалы, соңғы жылдары «Люфтганза» темір жол көлігіне активті түрде еніп жатыр /3/.

Азия - Тынықмұхиттық аймақ әуекомпанияларына өсудің жоғары темптері мен әлемдегі ең жақсы қаржы жетістіктері тән. «Сингапур Эйрлайнc» - дүниежүзіндегі ең ірі табысты компания.

«Катэй Пацифик» (Гонконг), «Чайна Эйрлайнс» (Тайвань) компаниялары Оңтүстік-Шығыс Азияның жаңа индустриялды мемлекеттердегі жетекші компаниялар.

Азия - Тынықмұхиттық компаниялардың айналымы солтүстік америкалық компанияларға қарағанда төмен. Өйткені, ондағы жарықтағы сатып алу мүмкіншілігі жоғары. Бірақ та болжамдардың көрсетуі бойынша, келесі бірнеше жылдарда халықаралық тасымалдаулар азиялық компаниялар ара-сында жіктеледі.

Латын Американың негізгі әуекомпаниялары халқы көп ірі мемлекеттерде - Бразилия, Аргетина, Мексикада орналасқан.

80-жылдардың соңында әуекөлігі индустриясында бірігулер мен құйылулар саны жоғары өсті. Әуе компаниялар альянсқа келесі себептерге байланысты бірігуі қажет:

1. бүкіл әлемдегі кең байланыстардағы қажеттілік;
2. операциялардағы масштабтан экономдау қажеттілігі;
3. терминалдағы кеңістік және бос терезе алудағы бәсекелестік;
4. жаңа дистрибьютерлік каналдарға кіру мүмкіншілігі.

1992 ж. «Эйр Франс» компаниясы ұлттық банктердің қолдауымен Шығыс және Батыс Европа арасында интеграциялық байланысты нығайту үшін «Сабена» бельгиялық компанияның және «Чешские авиалинии» (ЧСА) ком-панияның акцияларының бір бөлігін сатып алды. Бірақ 1994 жылдың наурыз айында Чехия үкіметінің талабы бойынша акцияларды қайтадан ЧСА-ға сатты.

«Иберия» кейбір оңтүстік америкалық компаниялардың акцияларын сатып алады. Негізгі мақсаты - Европа мен Латын Америка арасындағы мар-шруттарда жетекші орын алу.

Қаржы жағынан күшті «Бритиш Эйруэйс» компаниясы «ЮСАЭР»-дың 44% акциясын сатып алды. «ЮСАЭР» АҚШ-тың ірі компаниялары ішінде 6-орын алып, Шығыс жағалауындағы ішкі маршруттардың 40% бақылайды. 1992 ж. басында ол 55 млн. жолаушыны тасымалдап, 441 ұшақтан және 45281 адамнан тұратын флоты болды. «Бритиш Эйруэйс» 23 млн. жолаушыны тасымал-дап, 230 ұшағы бар флот және 48000 адамнан тұратын персоналы болды.

«ЮСАЭР» компаниясының қаржы жағдайы «Бритиш Эйруэйс»-ке қара-ғанда сондай тұрақты болған жоқ. Сөйтіп, 1992 ж. оның қарызы 2 млрд. доллардан көп болды. Ал «Бритиш Эйруэйс» приватизациядан кейін 430 млн. доллар жуық пайда тапты. 1992 ж. ол «Дан Эйр» компаниясын, «Доич БА» компаниясының 49% акциясын, «Эйр Раша»-ның 31%, ТАТ-тың 49, 9% сатып алды. Одан басқа қосымша 39 ұшақ сатып алды, Лондон Гатвик аэропортында үлкен және әрдайымғы терезеге ие болды /8/.

Дүниежүзіндегі әуе индустриясындағы ең ірі консорциум 1993 ж. қазан айында пайда болған «Люфтганза» және «Юнайтед Эйрлайнс» альянсы. Одан басқа, «Люфтганза» тағы бірнеше әртүрлі альянстарға кіреді. Мысалы, «Адрия Эйруэйс», «Вариг», «Люксаэр», «Аустриан Эйрлайнс», «Фин Эйр»-мен маркетингтік альянс, «Джепен Эйрлайнс» және «Кореан Эйрлайнс» пен альянс фрахта. «Юнайтед»-тің жақтастары «Таи Эйруэйс», «Иберия», «Эйр Канада», «Эмиратс», «Трансбразил», «АЛМ Антилеан», «Алока», «Бритиш Мидленд», «Чайна Саутерн Инт. », «Сипрас Эйруэйс».

Әуекомпаниялар арасында альянсты құру туралы келісімдері белгілі бір сферада қамтуы мүмкін.

1. Коммерциялық қызметтердің бірігуі, мысалы, «Свиссайр», САС және «Аустриан Эйрлайнс» «Европен Куалити Альянс» коммерциялық келісімін құрайды. Онда бұл компаниялардың айналымдары бірігіп, броньдау және жолаушыларға қызмет көрсету жүзеге асады. Бұл альянс мүшелері Батыс және Шығыс Европа арасындағы барлық жолаушылық тасымалдауларының 42% қамтамасыз етеді. Тура сондай келісім «KLM» және «Нордвест» арасында жасалған.
2. Бірге басқару мен қаржыландыру туралы келісім. Бұған ұшақтарды сатып алу, қызмет көрсету бөлмелерін бірге пайдалану, сақтандыру келісім шарттарын жасау, аэропортта бірге басқару кіреді. Мысалы, Нью-Йорктағы Кеннеди атындағы аэропортында жаңа терминалды бірге құрастыруға «Джепен Эйрлайнс», «Люфтганза» және «Эйр Франс» компаниялары бірікті.
3. Холдингті топтарды құру туралы келісім. Холдингті топтарға кіретін ком-паниялар стратегиялық жоспарлау, маркетинг, сату және бухгалтерлік есепке бірдей жауапты.

Халықаралық бизнес, әсіресе халықаралық туристік бизнеске тәуелді болмау үшін, әуетасымалдаушылар диверсификация саясатын жүргізеді. Оның мәні келесіде, біріншіден, туристік секторда тік интеграция саясаты жүргізіледі. Кейбір компаниялардың жеке туроператорлары, саяхат агенттіктері, қонақ үй желілері болады.

Мысалы, «Эйр Франс» компаниясы ТФИ туроператорын, «ТАП Эйр Португал» компаниясы «Каравелла Тур», «Кантас» - «Джэтабоут», САС - «Винтгресол» компаниясына ие және т. б. Одан басқа «Эйр Франс» «Мере-диан» қонақ үй желісіне ие. Оған компанияның негізгі транзиттік пунктерінде орналасқан 50-ден астам қонақ үйлер кіреді.

Екіншіден, туристік компаниялармен серіктес қарым-қатынастарын орнату саясаты жүргізіледі. Осылай, «Алиталия», «Бритиш Эйруэйс», KLM, «Свиссаэр» компаниялары істейді. Осыған қоса, олар туристік секторындағы компанияларды сатып алып, жеке өздерінің фирмаларының құрмайды.

Диверсификациялық саясат туристік сектормен шектелмейді. Мысалы, «Эйр Франс» жер көлігінің индустриясын және қызмет көрсету секторына ене бастады.

Соңғы жылдары әуетасымалдау индустриясының өкілдері мен кредиттік карточкалар индустрисының өкілдерімен альянсқа бірігудің мәні өсе береді. Мысалы, «Американ Эйрлайнс» және «Сити Банк» арасындағы альянс. «Канадиан Эйрлайнс» пен «Диннерс Клуб» компаниялары бірігіп, шығын-дарды есептеу жүйесін құрды. Ол арқылы саяхатшылар өздерінің шығындары туралы дұрыс есеп ала алады /9/.

1. 2 Әуе көлігінің құқық аспектілері

Жолаушыларды әуетасымалдау халықаралық қатынастарда «Халықаралық әуе тасымалдауларының негізгі ережелерін унификациялау үшін келісім» деген Варшава Конвенциясымен реттеледі. Бұл Конвенцияның шарттары жолаушылар мен жүкті әуетасымалдаудың бәріне қолданылады. Сонымен қатар, мұндай Ережелер ұлттық заңдармен, үкімет қаулысымен, кодекстермен реттеледі.

Егер де тасымалдау чартерлік режимде жүзеге асырылса, онда ол Конвен-ция мен ұлттық заңға қарсы келмейтін чартерлік келісіммен реттеледі.

Осы құжаттар бойынша келесі анықтамалар қабылданды.

Ішкі әуетасымалдау - бұл ұшып кету, ұшып келу және барлық отыру пунктері бір мемлекет территориясында болатын әуетасымалдаулары.

Халықаралық әуетасымалдау - бұл ұшып кету және ұшып келу пунктері екі мемлекет территориясында, әлде бір мемлекет территориясында (егер отыру пунктері басқа мемлекетте болатын болса) орналасқан әуетасымалдаулары /12/.

Жолаушылардың әуетасымалдауларына оның ұшу алдындағы тексеруден өту кезінен бастап тасымалдаушының уәкілетті адамдардаың бақылауымен аэродромнан шыққан кезіне дейінгі кезең кіреді.

Азаматтық авияцияның маңызы зор халықаралық ұйымдар - ICAO және IATA. Олар халықаралық азаматтық авияцияның дамуының стратегиялық бағы-ты бойынша рекомендация мен методикалық материалдарын, ережелер мен процедураларын анықтайды.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс