Темір кенін өңдеудің электрохимиялық технологиясын жасау

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

ӘДЕБИ ШОЛУ

Кіріспе . . . 3

1. Қазақстан Республикасындағы темір кендерінің жалпы сипаттамасы және кен орындары . . . 4

1. 1 Темір кендерінің жалпы сипаттамасы . . . 4 1. 2 Пирометаллургиялық процестердің негіздері . . . 11

1. 3 Темір кендерін өңдеудің белгілі әдістері . . . 14

1. 4 Темір және оның қосылыстарының физика-химиялық қасиеттері . . . 23

1. 4. 1 Темірдің физика - химиялық қасиеттері . . . 23

1. 5 Темірдің және оның қосылыстарының қолданылуы . . . 27

1. 6 Қазақстан Республикасындағы темір кендері . . . 28

1. 6. 1 Лисаковский темір кені . . . 28

СТАЦИОНАРЛЫ ЕМЕС ЭЛЕКТРОХИМИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕР

2. 1. Стационарлы емес токтарды алу әдістері мен олардың түрлері . . . 31

2. 2. Стационарлы емес токпен поляризацияланған электродтардағы электрохимиялық реакциялар . . . 33

ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ

3 Темір кенін ерітудің экологиялық тұрғыдан таза электрохимиялық технологиясын жасау . . . 35

3. 1 Тәжірибе жүргізу әдістемесі . . . 35

3. 2. Темір иондарының ерітіндіге өту дәрежесіне ток тығыздығының әсері

. . . 39

3. 3 Кен құрамындағы темірдің ерітіндіге өту дәрежесіне тәжірибе ұзақтығының әсері . . . 40

3. 4 Темір кенінің айнымалы ток әсерімен тұз қышқылында еруіне қышқыл концентрациясының әсері . . . 41

3. 5 Темір кенінің еруіне ток тығыздығының әсері . . . 42

3. 6 Кендегі темір иондарының ерітіндіге өту дәрежесіне электролиз ұзақтығының әсері . . . 43

3. 7 Темір кенінің тұз қышқылында еруіне қатты:сұйық қатынасының әсері

. . . 44

3. 8 Темір кенінің тұз қышқылында еруіне электролит температурасының әсері . . . 45

Қорытынды . . . 46

Қолданылған әдебиеттер . . . 47

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі кезде жер шарындағы халық санының жедел өсуі мен техникалық прогрестің қарқынды дамуы, жер, қазба байлықтарының тиімсіз пайдаланылу нәтижесінде өндіріс орындарынан шыққан қалдықтар мен газдар атмосфераны, литосфераны ластап табиғаттағы қалыпты процестерді бұзуда.

Табиғаттағы өзгерістер баяу, байқаусыз өтеді. Ал ондағы өзін-өзі реттеу мен қалпына келтіру процестері ұзаққа созылады. Адамның зиянды істері де бірден байқалмайды, оны адамдар көбінесе ұзақ жылдар өткен соң ғана байқайды да, түзету жұмыстары күткендей нәтиже бермейді. Сондықтан ғылым мен техниканың жетістіктерін пайдалана отырып өндіріс көлемін ұлғайтуда қалдықты аз бөлетін және қалдықсыз технологияны қамтамасыз ететін, өндіріс қалдықтарын қайта өңдеп пайдалану жұмыстарын жүргізу қажет болып отыр.

Осындай антропогендік әсерлердің бірі атмосферадағы көмір қышқыл газының концентрациясының көбеюі. Көмір қышқыл газы отын жану процесінде және темірді қазіргі кездегі пирометаллургиялық жолмен бөліп алуда көп мөлшерде бөлінеді. Бұл әдіс үлкен домна пештерінде, жоғары температурада темір кендерінен таза темірді бөліп алғанға дейін өңдейді. Осы кезде атмосфераға көп мөлшерде газ, литосфераға қалдық, шаң бөлінеді. Сондықтан темір кендерін немесе темір қалдықтарын өңдеуде, олардан таза металл бөліп алуда пирометаллургиялық әдістерді қолдануды азайтып, гидрометаллургиялық әдістерді, оның ішінде орындалу тәсілі жеңілдеу және аса күрделі қондырғыларды талап етпейтін электрохимиялық әдістерді жетілдіру тиімді болып отыр.

Зерттеу нысаны: Құрамында темірдің 39, 38% проценттік мөлшері бар Лисаковск темір кені.

Жұмыстың мақсаты: Темір кенін өңдеудің электрохимиялық технологиясын жасауға бағытталған зерттеулерді жүргізу:

темір кенін тұз қышқылының сулы ерітінділерінде өндірістік жиіліктегі айнымалы ток әсерімен өңдеудің негіздерін жасау;
темір иондарының ерітіндіге өту дәрежесіне әртүрлі параметрлердің әсерін анықтау.

Ғылыми жаңалығы: Бұл жұмыста алғаш рет темір кенін еріту мақсатында өндірістік жиіліктегі айнымалы ток қолданылды. Айнымалы токпен поляризацияланған кезде темір иондарының ерітіндіге өту дәрежесі ток әсерінсіз жүргізілген тәжірибелердегіге қарағанда шамамен 2 есеге артатындығын көрсетті және сонымен қатар ерітіндіге өткен оксидтердің стехиометриялық құрамының өзгеруіне байланысты олардың магниттік қасиетке ие болатындығы анықталды.

Практикалық құндылығы: Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде, бұл әдіс - келешекте темір кенінің беттік қасиеттерін өзгертіп, оның байытылу көрсеткіштерін жетілдірудің, түзілген ерітінділерден темірдің қажетті қосылыстарын алу әдістерін жасаудың және темір кенін өндеудің экологиялық тұрғыдан таза қалдықсыз технологиясын жасауға негіз бола алады.

Басылымдар: Магистрлік диссертациялық жұмыстың материалдары бойынша 1 ғылыми мақала мен 1 тезис баяндама жарық көрді.

Диссертациялық жұмыстың көлемі мен құрылымы: Магистрлік диссертациялық жұмыс кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. 48 беттен тұратын магистрлік диссертациялық жазбаға 13 сурет, 4 кесте және 2 схема енген. Библиографиялық әдебиеттер тізімі 49.

ӘДЕБИ ШОЛУ

1. Қазақстан Республикасындағы темір кендерінің жалпы сипаттамасы және кен орындары

1. 1 Темір кендерінің жалпы сипаттамасы.

Халық шаруашылығын өркендету жоспарларының қай уақыттағысын қарасақ та, ондағы алдыңғы орынның бірін, жетекші рольді қара металлургия алып келеді. Халық шаруашылығы салаларының қайсысын алсақ та оның өсуінің бір жағы металдар өндірісіне, оның ішінде қара металдарға тіреледі.

Қара металдардың негізі темір. Бүкіл өндірілетін металдармен салыстырғанда бір темірдің өзі 20 есе артық өндіріледі. Темір ғарыштан түскен метеориттерде ғана таза күйінде болады. Жер ядросы темірден тұрады деген жорамал бар. Жер қыртысын түзетін элементтер ішінде, көптігі жағынан темір елеулі орын алады, ол металдар ішінде, алюминийден кейінгі ең көп тараған металл. Жер қыртысындағы темір - оксид, сульфид, карбонат және силикат түрінде болады.

Темір кені. Қара металлургия өндірісінің негізгі шикізаты - темір кені болып табылады. Жер қыртысында темір түрлі дәрежеде тотыққан оксидтер түрінде кездеседі. Тау жыныстарының құрамында оксидтері, бос жыныстары және тағы басқа темір минералдары бар қосылыстарды темір кені деп атайды. Бос жынысты кеннің құрамы түрлі силикаттар және алюмосиликаттар түзетін кальций, магний, алюминий және кремний оксидтерінен тұрады. Бос жыныстан басқа темір кенінің құрамында марганец, хром, никель, молибден, вольфрам, ванадий кездеседі.

Кеннің құрамындағы темірдің мөлшеріне қарай кендер (30%-төмен) кедей, (30-50%) орташа, (50%-жоғары) темірге бай болып үшке бөлінеді.

Темір кендеріндегі темір қосылыстарының қасиеттеріне қарай келесі түрлерге бөлінеді.

1 Магнетитті кен (магнитті темір тас) . Мұнда темір магнетит түрінде Fe ₃ O ₄ (78, 4% Fe), темірдің ІІ және ІІІ FeО*Fe ₂ О ₃ оксидтері түрінде болады. Таза магнетиттің тотығу дәрежесі 2-ге тең ( Fe _жал *FeО) . Кенде темір ІІ оксидінің тотығуына байланысты ол 7-ге дейін жоғарлайды. Осыған ұқсас кендерді мартит депте атайды. Ең көп кездесетін кеннің құрамындағы темірдің мөлшері 50-60% пайызды құрайды. Көбіне олар күкірттен және фосфордан тұрады. Қиын тотықсызданады.

2 Гематитті кен (қызыл темір тас) . Бұл кенде темір магнитті темір тастың тотығуы және желде мүжу нәтижесінде түзілген сусыз оксид түрінде Fe ₂ О ₃ кездеседі. Бұл кенде темірдің мөлшері 50-70% пайызды және аз мөлшерде күкірт және фосфор кездеседі. Оңай тотықсызданады.

3 Қоңыр темір тас. Мұнда темір, темір кендерінің басқа түрлерін желдету немесе тотықтыру кезінде түзілген, гидратталған оксидтер гетит Fe ₂ О ₃ *H ₂ O және лимонит 2Fe ₂ О ₃ *3H ₂ O түрінде кездеседі. Лимониттің құрамында кремний мен алюминий оксидтерінің қоспасы көп кездеседі және темір 30-40% пайызды құрайды. Оңай тотықсызданады.

4 Сидерит (минералды темір шпаты) . Мұнда темір карбонат (FeСО ₃ ) түрінде кездеседі және бұл минералда зианды қоспалар кездеспейді. Мұнда темірдің мөлшері 30-40% пайыздан аспайды. [1]

Ішінде минералдардың қосылыстары бар минералдар мен тау жыныстарын, құрамындағы металды өнеркәсіптік жолмен шығарып алу экономика жағынан тиімді болса, кен (руда) деп атайды. Демек қандайда болсын кен құрамында керекті бөлігімен қатар, керексіз құм, саз, әктас т. б. бос жыныс деп аталатын бөлімі болады. Мысалы, темір кендерінде таза темір 50-70% болса, ондай кенді іске асыру экономика жағынан пайдалы дейді, мыс кендерінде, таза мыс 1% болса да, ол бай кен болып саналады, ал алтынға келсек, онда пайыздың оннан, жүзден бөліктері бар жыныстардың өзі тиімді деп есептеледі:

Металдардың кені болып саналатын қосылыстар көбіне оксидтер, сульфидтер жөне түрлі тұздар (карбонат, галогенид, сульфат, силикат, фосфат, т. б. ) .

1. Оксид кендерінің мысалдары - қызыл темір тас (Ғе ₂ 0 ₃ ),
қоңыр темір тас (2Ғе ₂ 0 ₃ -ЗН ₂ 0), магнитті темір тас (ҒеО*Ғе ₂ 0 ₃ ) ;
боксит (А1 ₂ 0 ₃ *2Н ₂ 0) ; пиролюзит (Мn0 ₂ ) ; қалайы тас (Sn0 ₂ ) ;
қызыл мыс кені (Сu ₂ 0), хромды темір тас [Ғе(Сг0 ₂ ) ₂ ] т. т.

2. Сульфид кендері, жер қыртысында біраз тереңдікте
жатады, мысалы, колчедандар: мыс колчеданы (СuҒеS ₂ ) ; темір
колчеданы (ҒеS ₂ ) ; жалтырлар: мыс жалтыры (Сu ₂ S) ; қорғасын
жалтыры (РЬS) ; алдауыштар: мырыштікі (ZnS), күмістікі (Аg ₂ S), сынаптікі (НgS) т. б. Сульфид кендерінің көпшілігінде бірнеше металл аралас болады, мысалы, қорғасын мен мырыш аралас, оның үстіне алтын, күміс т. б. қоспасы болады. Мұндай көп металды кенді полиметалды кен деп атайды.

3. Тұз кендері. Кейбір металдар, әсіресе, периодтық жүйенің I-ІІ-негізгі топтарындағы металдар және сирек металдардың біразы жаратылыста көбінесе тұздар түрінде кездеседі. Ол тұздар теңіздердің, не ащы көлдердің суында еріген күйде және қазба тұз түрінде жер қабатында болады (бұлар да бұрынғы теңіздердің қалдығы) . Ол тұздардың да химиялық құрамына қарай химиялық атымен қатар минералдық аты бар. Айталық, галогенидтер - карналит (КС1МgС1 ₂ *6Н ₂ 0), сильвинит (КСl*NаСІ), сильвин (КСІ), галит (NaСІ) - флюорит (СаҒ ₂ ), бишофит (МgС1 ₂ *6Н ₂ 0) . [2]

Сульфаттар - каинит (КС1*МgS0 ₄ *ЗН ₂ 0), серит
(МgS0 ₄ *Н ₂ 0), полигалит (К ₂ S0 ₄ *МgS0 ₄ -*2СаS0 ₄ *ЗН ₂ 0),

лангбейнит (К ₂ S0 ₄ *2МgS0 ₄ ), эпсомит (МgS0 ₄ *7Н ₂ 0), гипс (СаS0 ₄ *2Н ₂ 0), ангидрид (СаS0 ₄ ), тенардит (Na ₂ S0 ₄ ), мирабилит (Nа ₂ SО ₄ *10Н ₂ О) .

Карбонаттар - доломит (СаС0 ₃ МgС0 ₃ ), мрамор (СаС0 ₃ ), сидерит (ҒеС0 ₃ ), смитсонит (ZnС0 ₃ ), церусит (РЬС0 ₃ ), сoда (Na ₂ СО ₃ *10Н ₂ О) т. б. [3]

Енді кен ішінде осы қосылыстар түрінде болатын металдарды шығарып алу мәселесіне келелік. Металды адам баласы мұнан 5000 жылдай бұрын өндіре бастаған. Содан кейінгі жердегі адамзаттың материалдық, рухани және мәдеии тұрмысының дамуы, металл алу және оны пайдалана білумен байланысты болған. Бірақ, XX ғасырдың басында бар болғаны 15 металл, негізінен темір, мыс, қорғасын қалайы, мырыш, күміс, алтын ғана қолданылып келді. Соңғы қысқа мерзімде алюминий, магний, хром, никель, марганец және басқа металдардың маңызы артып, сонымен қатар қазіргі ғылым мен техника металдардың бәріне де қолданылатын орын тауып, барлығын адам баласының қызметіне қосты.

Қазіргі кезде адам керегіне тұтынылатын металл мөлшері орасан көп, мысалы, осы ғасырдың ортасыңда бүкіл жер жүзіңде жылына 150 миллион тонна темір, мыс, қорғасын, алюминий әрқайсысы 2 миллион тоннадан, қалайы, никель әрқайсысы 200 мың тоннадан артық өндіріледі.

Металл қоры жағынан, оны өндіруде Қазақстан алдыңғы орындарда. Академик Қ. И. Сәтпаевтың айтуынша Казақстан еліміздің гауһар қоры; Қазақстан хром және ванадий байлығынан жер жүзінде бірінші орын алады, ал темір, мыс, қорғасын, мырыш, күміс, кадмий, ванадий, хром, вольфрам, молибден және басқа кейбір металдардың қоры жөнінде де біздің ел бірінші орын алады.

Кен құрамындағы металды шығарып алатын өнеркәсіп саласын металлургия дейді. Химия металлургиямен тығыз байланысты ғылым, өйкені металл өндіру процестері химиялық реакцияларға негізделген. Металлургия сол химиялық реакцияларды өндірістік масштабта жүргізудің әдістерін, оған керекті аппараттарды табады.

Қазіргі заман металлургиясының теориялық және практикалық негіздерін құруға Д. К Чернов, Н. С. Курнаков, М. А. Павлов, И. П. Бардин т. б. ғалымдар үлкен үлес қосты.

Кендегі металды шығарып алудан бұрын көп жағдайда ол кенді әуелі байыту керек. Кенде керекті бөлігімен қатар, керексіз құм, саз, әктас т. б. сияқты, бос жыныстар болады, ол бос жыныстар кейде өте көп те болады, кеннің сол керекті бөлімін бос жыныстан бөліп ажыратуды кенді байыту деп атайды. Кен байытудың қарапайым түрлерінен басқа флотация (ағылшынша flatation қалқып шығу деген сөзден) көп қолданылады. Флотацияның техникасы оңай, оның негізі - кен мен бос жыныстың бөлшектерінің адсорбциялағыш қасиеттерінің әр түрлі болуында. Флотация жасау үшін кенді өте үсақ етіп ұнтақтап, сумен араластырып (пульпа түрінде) арнаулы ыдысқа құяды; суға полюстілігі нашар бір органикалық зат, айталық қарағай майын қосады (1 т кенге 400 г есебінен) . Бос жыныс бөлшектерінің сыртына су молекулалары адсорбцияланады (өйткені олар гидрофильдік заттар), кеннің, әсіресе сульфидтің, бөлшектерінің сыртына су молекулалары адсорбцияланбайды (өйткені олар гидрофобтық заттар) ал майдың молекулалары адсорбцияланады

Ыдыстың астыңғы жағынан сығылған ауа жібергенде, сол ауа көпіршіктерінің сырты майдың жұқа қабыршағымен қапталады. Осындай ауаның көпіршігі жоғары көтеріліп ыдыстың бетінде көбік түзеді, оның сыртындағы маймен адсорбцияласқан кеннің бөлшектері, ілесіп жоғары шығып, көбік ішінде болады. Бөлшектеріне су сіңген бос жыныс ауырлап ыдыс түбіне шөгеді. Көбікті сыпырып алып, сығып байытылған кенді алады. [4]

Кен ішіндегі металды алу әдісі - оның химиялық құрамына байланысты. Оксид-кендерін тотықсыздандырып барып ішіндегі металды алады. Тотықсыздандырғыш ретінде көбнесе көміртек қолданылады, мысалы:

Sn0 ₂ +2С=Sn+2СО (1)

Ғе ₂ 0 ₃ +ЗС=2Ғе+ЗСО (2)

Кенмен араласып пешке түскен бос жыныстарды (олар көбіне құм SiO ₂ ) бөліп шығару үшін шикіқұрамға флюс, немесе балқытқыш араластырады. Бос жыныспен флюс реакцияласып оңай балқитын қосылыстар - қож түзеді. Қож жеңіл болғандықтан сұйық күйде балқыған металдың үстіңде болады, оны пештің арнаулы аузынан бөлек ағызып алады. Кейбір қиын балқитын металдарды алуда тотықсыздандырғыш ретінде алюминий қолданады, өйткені алюминий тотыққанда өте көп жылу бөліп шығарады (бір моль (А1 ₂ 0з) түзілгенде 1, 6•10 ³³ кДж), бұл реакцияны шағын ыдыста өткізсе, 3500°-қа дейін қызу береді. Бұл әдісті алюминотермия дейді, оны орыс ғалымы Н. Н. Бекетов ұсынған. Хром, марганец, молибден және басқа қиын балқитын металдар осы алюминотермия арқылы алынады:

Мо0 ₃ +2А1=Мо+А1 ₂ Оз (3)

Таза металл және сирек металдар алу үшін тотықсыздандырғыш ретінде сутек қолданылады:

W0 ₃ +ЗН ₂ =W+ЗН ₂ 0 (4)

Сульфид кендерін әуелі арнаулы пештерде (конвертор, немесе ватер жакет) күйдіріп, құрамындағы күкіртті де, металды да оксидке айнаддырады:

2ZnS+30 ₂ =2ZnО+2S0 ₂ (5)

2Сu ₂ S+30 ₂ =2Сu ₂ 0+2S0 ₂ (6)

Одан әрі, оксидтерді жоғарыда айтқандай тотықсыздандырады.

"Қайнаған тәрізді күйде" күйдіру . Ұсақталған қатты заттарды "қайнаған тәрізді күйде" әрекеттестіру, өнеркөсіптің түрлі салаларында өріс алды. Ұсақ ұнтақталған затты шілтер үстіне салып, астынан шілтердің тесік-тесігінен ауа (басқа газ) үрлейді, сонда үнтақ заттың ауа тесіп шыққан беті бүлкілдеп, қайнап жатқан тәрізді болады. Соның нәтижесінде үнтақ зат, тозаң түрінде көтеріліп, ауамен (басқа газбен) жақсы араласады, бұл "қайнаған тәрізді күйде" реакцияласуы өте жылдам болады.

Сульфид кендерін күйдіріп өртегенде осы әдісті қолданатын болды, сонда өндірістің өнімі 3-4 есе артады.

Тұз кендеріндегі литий, натрий, калий, кальций, магний, бериллий т. б. сияқты металдарды, олардың тұздарын балқытып, электролиздеп алады. Алюминийді балқыған глиноземді (А1 ₂ 0 ₃ ) электролиздеп алады.

Тұздар құрамындағы металдар, оң зарядты ион түрінде болады. Электролиздегенде ол оң иондар теріс электродқа (катодқа) келіп, тиісті мөлшерде электрон қосып алып, бейтарап атомға айналып, балқыған тұздан бөлініп шығады.

Электролиз әдісін тек балқыған емес, еріген тұздарға және мыс, никель т. б. металды тазалауға (рафинация) қолданады.

Электролизден басқа әдістердің барлығы жоғары температурада жүреді, оларды пирометаллургия әдістері деп атайды.

Кейбір кендерде керекті металдың аздығы сондай, олар флотациямен де байымайды, ондай кендерге гидрометаллургия әдістерін қолданады. Оның мазмұны - кенді өте ұсақтап түрлі реагенттермен (қышқыл, сілтілердің ерітінділері) әрекеттестіреді. Сонда ерітіндіге тұз түрінде көшкен металды көбінесе электролиздеу арқылы шығарып алады. [5-6]

Бұл айтылған металдарды алудың жалпы ортақ әдістері.

Таза металдарды алу. Қазіргі металлургияның алдында тұрған басты міндеттердің бірі - кейбір металдарды аса таза күйінде бөліп алу. Оның себебі, олар бүгінгі техникада шектен асқан таза күйінде қолданылады. Мәселен, жартылай (шала) өткізгіштерде ядролық реакторлар мен қазіргі аса төзімді болаттың арнайы түрлерінде металдардың тазалығы өте жоғары болуы талап етіледі. Осыған орай өнеркәсіп кейбір металдардың тазалығын 99, %-дан астам етіп отыр.

Металдарды тазалаудың әр түрлі әдістері бар. Мәселен, вакуумда айдау мен қайта балқыту арқылы металдардың әртүрлі үшқыштығына сай қоспадан бөліп алады. Ал, кейбір металдар төменгі температурада аса ұшқыш қосылыстар түзеді, оларды қатты қыздырса, ыдырап таза металл бөледі.

Зоналап балқыту әдісі қоспаның қатты және балқыған металда әртүрлі еруіне негізделген. Өте жоғары қызуы бар зонадан әрлі-берлі баяу жылжып өтіп тұратын металдың таза кристалдары ортасына шоғырланып, қоспасы шеттеріне ығысады. Осылайша көптеген қайталаулардан соң өте таза металл алынады.

Өте таза күйдегі металдардың қасиеттері қалыпты жағдайдағыдан біршама өзгеше болады. Мысалы, олардың серпімділігі, иілгіштігі де жоғары болып, электр, жылу өткізгіштігі артады. [7]

Осы кезде металдарды жеке, таза күйінде сирек қолданады, өйткені ғылым мен техниканың талабын жеке металдардың қасиеттері қанағаттандыра алмайтын болды. Металдарды араластырып құйма жасаса, құймалардың құрамын қажетке сәйкес өзгерту арқылы, техниканың талабына сай, арнаулы қасиеті бар құймалар алуға болады. Сондықтан жер бетінде өндірілетін металдардың дені түрлі құймалар жасауға жұмсалады.

Қазіргі кезде өнеркәсіп пен өндірісте 8000-нан астам құймалар қолданылады. Ал олардың әрқайсысын арнайы өңдеуден өткізіп, қалаған мақсатта қолданылатын түрлерін алуға болады.

Құйма жасау үшін керекті металдарды тиісті мөлшерде алып араластырып, отқа төзімді қазандарда, не арнаулы пештерде балқығанша қыздырады. Металдардың көпшілігі балқыған күйде бірінің ішінде бірі жақсы ериді, араласады. Сол балқыған күйдегі металдар қайтадан қатқан кезде құйма түзеді.

Құйманың не екенін түсіну үшін металдар балқысып, құйысып қатып құйма болғанда, олардың арасында не құбылыс болатындығын қаралық. Онда үш түрлі құбылыс болуы мүмкін.

1 Балқыған күйде араласқанымен, қатқан кезде әр металл өз жөнінде кристалданады. Мұндай жағдайда құйма дейініміз жеке металдардың таза кристалдарының қоспасы. Ондай құйма біртекті болмайды. Оған мынадай металдар жұбынан шығатын құймаларды мысалға алуға болады: Рb-Sn, Ві-Сs, Аg-Рb. Бұлардың кристалдары Ван-дер-Вальс күштерінің арқасында байланысып тұрады. Микроскоппен қарағанда онда әр металдың кристалдарының жеке тұрғандығын байқау қиын емес.

2 Құйма түзуші металдар бірінің ішінде бірі ериді. Қатқан
құйманы қатты ерітінді деп атайды. Қатты ерітіндіде металдар,
кристалдық құрылымын бұзбай, бірінің орнына екіншісі тұра
береді. Қатты ерітінді біртекті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.