Дағдыны қалыптастыруға әсер ететін факторлар

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының көкейкестілігі. Бүгінгі таңда егеменді және тәуелсіз мемлекетіміздің президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында (Қазақстан - 2030; Стратегиялық даму жоспары) «Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын ынталандыру» мәселесін алдымызға басты мақсаттардың бірі ретінде қойып отыр. Оны іске асыру үшін Қазақстанның әрбір азаматы қоршаған ортаны, табиғатты, ауа мен суды таза ұстау арқылы дене тәрбиесі және спортпен айналысуы тиіс. Президентіміздің 1995 жылдың 4 мамырындағы № 2661 «Қазақстан Республикасында бұқаралық спортты шұғыл түрде дамыту» туралы Жарлығын жүзеге асырумен қатар, еліміз бен жерімізді, әлеуметтік-экономикалық даму болашағын, халқымызды, оның мәдениеті мен тарихын бүкіл әлемге танымал ететін спорт өнерін қолға алу, оны дамыту мен жетілдіру, халқымыздың денсаулық деңгейін нығайту - дене тәрбиесі және спорт саласында қызмет етіп жүрген әрбір азаматтың басты міндеті болып саналады.

Адам баласы қанша ғұмыр сүрсе, күрес те сонша уақыт өмір сүріп келеді. Басқа адамдардың және жабайы аңдардың шабуылына тойтарыс беру мақсатында пайда болған күрес өнері уақыт талабы мен сынына төтеп берді. Оған ертедегі Египеттің қорғандары мен Көне Спарта аумағынан табылған ескерткіштер дәлел бола алады. Кәсіпқой спорт ретінде күрес өнері Орта ғасырлардағы Рим империясы тұсында дами бастады. 17 ғасырдың аяғында Еуропаның бірқатар елдерінде, соның ішінде Францияда сайыс барысында белден төмен ұстамайтын, бәсекелесінің жауырынын жерге тигізу арқылы жеңімпаздарын анықтайтын грек-рим күресі өмірге келді және кең қанат жая бастады.

Ата-бабалардан қалған асыл мұраны қазіргі күнге дейін жеткізіп, ұрпақтан-ұрпаққа жалғап келе жатқан спорт, оның ішінде күрес өнеріне ерекше еңбек сіңірген шеберлерді атап өтуге лайықты, олар: Қажымұқан Мұңайтбасов, Балуан Шолақ, Боранқұл балуан, Молдабай балуан, Амангелді Ғабсаттаров, Әбілсейіт Айханов, Қабден Байдосов, Аманжол Бұғыбаев, Нұрғали Оспанов, Серік Әлімжанов, Қанат Байшолақов, Жақсылық Үшкемпіров, Бақтияр Байсейітов, Дәулет Тұрлыханов, Қайрат Мысықбаев, Серік Шәкімов, Шәміл Серіков және т. б. Жалпы күрес өнері шұғылданушыларды күштілікке, ептілікке, икемділікке, төзімділікке тәрбиелеу арқылы қазақ халқын әлемге танытудың пәрменді жолын нұсқайды.

Дене шынықтыру мен спорт қоғам дамуының қазіргі жағдайындағы жалпы адамзат мәдениетінің ажырамас бөлігі болып табылады. Дене шынықтыру және спортпен айналысу - жеке тұғаның қалыптасуына тиімді әсер ететін құрал. Ол әр адамды өз Отанын сүюге, адамгершілік ерік-жігер күшін арттыруға тәрбиелейді, қоғам мүшелерінің денсаулығын нығайтады. Спорт саласын дамытудың негізгі міндеттерінің бірі - жаттықтыру процесінің тиімділігін арттыруды қамтамасыз ету болып табылады. Жылдан жылға халықаралық спорт алаңында жүлделі орынға деген бәсекелестік ұлғаюда. Алдыңғы шептен көріну үшін оқу-жаттығу жұмыстарының әдістері мен тәсілдерін жүйелі түрде жетілдіріп отыру қажет. Ол үшін қимыл-қозғалыстың әдіс-тәсілін тереңірек меңгеру, оның әртүрлі заңдылықтарын орындау, дағдыларын қалыптастыру қажеттілігі спорттық күресте жеңіске жетудің негізгі жолы болып табылады. Балуандардың әдіс-айла әрекеттерін оқып үйренуде көптеген қиындықтар кездесіп жүр, сондықтан әдіс-тәсілдік шеберлікті жетілдірудің тиімді жолддарын қарастыру күрделі мәселе болып табылады. Оларды оқып-үйренуге арналған бірнеше зерттеу еңбектері бар [1, 2, 3, 4, 5, 6] .

Осы уақытқа дейін білікті балуандардың әдіс-тәсілдік шеберліктері оқытылып келді. Спорттық күрестегі қалыптастыру дағдыларын тереңірек білу үшін төменгі дәреже тобындағы балуандардың да әдіс-тәсілдік дайындықтарын зерттеу қажет. Үйрету процесінің тиімділігін арттыратын спорт теориясы мен қағидалары үшін қимыл-қозғалыс міндеттерін шешудің қиындығын анықтау үлкен қызығушылық тудыруда Жұмыстың жаңалығы жас балуандардың әдіс-айла шеберлігінің қалыптасуының жалпы заңдылықтарын анықтаудан тұрады.

Зерттеу объектісі - спорт колледжі оқушыларының грек - рим күресімен шұғылдануы.

Зерттеу мақсаты: грек - рим күресіндегі қозғалыс - әрекет дағдыларының қалыптасу заңдылығын зерттеу.

Алғаш рет бастауыш топтағы балуандардың әдіс-тәсілдік дайындықтарының айырмашылығы анықталды. Әртүрлі дәрежедегі балуандардың әдістік шеберліктерін арттыруға әсер ететін факторлар анықталды.

Күрес тәсілдерін орындау дағдысын қарқынды түрде жетілдірудің шекаралары белгіленді.

Белгіленген мөлшерде айла-тәсілдердің орындалуын қолдайтын әдістер мен амалдар айқындалды. Алынған мәліметтер спорттық күресте әдістік қимылдардың орындалу дағдысын қалыптастырудың ерекшеліктері туралы білім аумағын кеңейте түсті.

Зерттеу міндеттері

проблеманың жай-күйін тарихи және қәзіргі әдебиеттер мен статистикалық материалдар арқылы зерттеп білу;
бастауыш топтағы балуандардың әдіс-тәсілдік дайындықтарының айырмашылығы анықтау;

3) әртүрлі дәрежедегі балуандардың әдістік шеберліктерін арттыруға әсер ететін факторларды айқындау.

айла-тәсілдердің орындалуын қолдайтын әдістер мен амалдарды анықтау және тәжірибелік тұрғыдан негіздеу.

Зерттеу әдістері: әдебиеттерге талдау жұмысын жасау, мамандарға сауалнама арқылы сұрау салу, педагогикалық тәжірибелер, педагогикалық байқаулар, зерттеу материалдарын өңдеудің статистикалық әдістері, логикалық талдау.

Зерттеудің ұйымдастырылуы: Бірінші кезеңде - зерттелген проблемалар мен статистикалық материалдар бойынша әдебиеттерге талдау жасау. Екінші кезеңде - балуандардың әдіс-тәсілдік дайындықтары проблемасы бойынша мамандар арасында сауалнама жүргізу. Үшінші кезеңде - әртүрлі дәрежедегі балуандардың әдістік шеберліктерін арттыруға әсер ететін факторларды айқындау жасау. Төртінші кезеңде - айла-тәсілдердің орындалуын қолдайтын әдістер мен амалдарды анықтау әдістемесін тәжірибелік тұрғыдан негіздеу.

Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:

Шеберліктері жоғары және бастауыш топтағы балуандардың грек-рим күресінде пайдаланатын тәсілдерінің ерекшеліктері;
Сапалы дағдылар қалыптастыру жолдары;
Әдіс-тәсілдердің үйлесімді мөлшерде нәтижелі болуына серіктестерді мақсаттылықпен таңдап алудың әсері.

Зерттеу жұмысының құрылымы: жұмыс негізгі бес теориялық және әдістемелік-тәжірибелік тараулардан, қорытындылардан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Тәжірибелік зерттеу жұмыстары . . . жүргізілді.

1 Дағдыны қалыптастыруға әсер ететін факторлар туралы мамандардың пікірлері (әдебиеттерге шолу)

Дағдыларды қалыптастыру заңдылықтары

Дағды қалыптастыру оқыту процесінің негізгі құрамдас бөлігінің бірі болып табылады. Мамандардың дағды қалыптастыруға әсер етуші факторлар туралы пікірлерін білу үшін олардың оқыту мәселелері туралы пайымдауларын саралап талдау қажет. Матвеев Л. П. [7] дене шынықтыру арқылы оқытуды «Адамның өз қимыл - әрекетін ұтымды жолдармен жүйелі түрде басқару, осындай жолмен оны білім дағдыларымен байланыстыра отырып оқыту», - дейді.

Л. П. Матвеевтің пайымдауынша, «Жаттығудың барлық негізгі белгілері қатаң бағытталған оқыту үрдісімен сипатталады» және бастапқы оқу мен кейінгі жаттығуда ажырату мүмкіндігіне назар аударады, бірақ оқытуды толығымен жаттығудың аясынан бөлуге болмайды, өйткені ол үнемі жаттығу үрдісінің мазмұнымен ерекшеленеді. Сондықтан оқыту дегенде білім беру үрдісін, шеберлігін, дағдысын және оларды дамыта білуді меңгеру деп білген жөн.

Тер-Ованесян А. А. оқытуды басқаша түсіндіреді. Ол бұл терминді: «Бұл алғашқы дене шынықтыру (спорттық) жаттығуларының құрамына және спорттық тәсілдің негізіне бағытталған үрдіс, » - дейді [8] . Сонымен, Тер-Ованесянның пікірінше, дағдыны қалыптастыру оқыту үрдісіне кірмейді. Автор «Дене шынықтыру жаттығулары мен тәсілдерді орындауды жетілдіруге бағытталған үрдіс, ал ағза қызметін, қимыл-қозғалыс сапасын дамыту - жаттығу деп аталады», -дейді.

Дағдылар қалыптастыру дидактикасы Сеченев И. М. [9], Павлов И. П. [10], Бернштейн Н. А. [11] еңбектеріне сүйенеді. Аталған авторлар бар әрекетті меңгеру, қайталау арқылы жүргізіледі деп есептеген.

Сеченев И. М. [12] қайталаудың «жатталыну» ұйымдастыру сипатына үлкен мағына береді.

И. П. Павловтың зерттеулері іс-әрекетті меңгеру адамның ми қабатының белгілі бір бөлшектерінің уақытша бір-бірімен өзара байланысы арқылы жүргізіледі деп көрсетеді. Бұл байланыс қимыл-әрекетті әлденеше қайталау аркылы жүзеге асады.

Бернштейн Н. А. пікірінше, қимыл-әрекет қайталау арқылы меңгеріледі, бірақ әрбір келесі әрекет белсенді саналылық арқылы алдыңғы әрекеттен өзгеше болуы керек, Анохин П. К. «Басып озуға тойтарыс теориясын және оның негізгі ережесін» жасады. Қимыл-әрекетке баулу мәселесі чех педагогы Я. А. Коменскийдің еңбектерінде де көрініс тапқан, онда: «Барлығы тұрақты түрде жаттығулармен бекітіледі», - делінген [13, 272 б. ] .

Ал орыс педагогы К. Д. Ушинский - қайталау есте сақтаудың негізі екенін атап көрсеткен.

Торндайк Э. [14] жүргізген зерттеулерді негізге ала отырып, қайталау дегеніміз «жаттандылық», қосымша күшсіз маңызды рөл атқармайды дей келе, мотивациялық (дәлелді, уәждемелі) фактордың басым болу маңызын атап көрсетті.

Менхин А. В. есте қалғандарды тұрақтандыру және оны белгілеп қою (жазып алу) үшін белгілі жағдайлар қажет, қайталауды орындап және оны қарастырып отыру сияқты қосымша үрдістер кажет, сондай-ақ негізгі назарды жаттығулар арасындағы уақытша аралықтарды өзгертіп отыруға аударады.

Соңғы жылдары үйрету үрдісіне күрделі дидактикалық құрылым ретінде қарайтындай, тұрақты меңгеруді қажет ететіндей кибернетикалық ықпал жасау кең таралып келеді [15, 16] .

Осы авторлардың пікірінше, оқыту күрделі дидактикалық құрылымның шарттарына сай келеді. Меңгеру теориясының жалпы ережелерін де қолдануға болады. Кибернетикалык ықпал негізінде кұрылған оқыту үрдісін меңгеру бағдарламалық оқу есебінде жүргізіледі. Алайда, оқу үрдісінде бір ғана таза кибернетикалык ықпал жеткіліксіз. Міндетті түрде оқу үрдісінің негізгі ерекшеліктерін есепке алу кажет. Бағдарламалық оқуда бірін-бірімен алмастырмайтын, кибернетикалык жэне психология-педагогикалық ықпалдар бірге жүргізіледі.

В. Е. Загладаның [17] есбінше, "оқу үрдісі - жаңа білім беретін және оны жаңартып, толықтырып отыратын, басқарылатын құрылым. Оқытуда, яғни білім беруде бірінші жақта басқарылатын объект - оқушы, екінші жақта басқарушы объект - оқытушы. "

Басқарудың екі түрі бар: сырттай басқару - автоматты басқару, яғни кері байланыссыз және тұрақты түрде байланыста болатын циклды басқару, яғни орындалған жұмыстың дәрежесі, қорытындысы хабарланып тұрады. Педагогикалық жұмыста баскарудың екінші түрі қолданылады. Оқытушы берілген материалдың қаншалықты меңгерілгендігі туралы және оқу барысында кажетті өзгерістер енгізіп, әрі бақылап отыруға мүмкіндік алып отырады.

Бағдарламалық оқыту басқару туралы казіргі жаңалықтарды пайдаланып оқу үрдісінің ерекшеліктеріне байланысты жаңа технологияларға сүйене отырып оқыту үрдісін басқару тиімділігін арттыруды көздейді.

Спортты мысалға ала отырьп, осындай шешімге В. Малиновский де [18] тоқтаған. Көптеген авторлар бағдарламалап оқытуды оқушылардың танымдық әрекеттерін басқару мен оқыту дейді. Бағдарламалап оқыту екі бағытта дамыған: біріншісі - бір бағытты жоспарлау, екіншісі - көпбағытты (тармақты) жоспарлау. Бірінші бағыт оқытудың алғашқы кезінде қолданылады және оның практикалық маңызы үлкен, өйткені алғашқы жалпы және арнайы дайындықтың негізі қаланады. Екінші бағыт іс-әрекеттің нақты түрде орындалуына мүмкіндік жасайды.

Бір бағытты жоспарлардың негізін қалаушы американдық психолог-экспериментші Скиннер Б. Ф Оның әдістемесі жануарларды үйрету бойынша тәжірибеден өткен. Тәжірибесінің нәтижесі Скиннерге өзінің жануарлардың сынақтан өткен (тәжірибесін) әдістемесін адамдарды үйретуге пайдалануына ой салады. Бір бағытты жоспарда басты назар екі факторға аударылады:

Мәлімет мөлшерінің дәлелді ойға қонымды орналасуы.
Сұраққа жауаптың дұрыстығы. Бұл бағдарламада қатенің саны 5% -дан аспауы керек.

Бір бағытты жоспардағы мәлімет мүшелері жүйелі, көлемі аз өзін-өзі бақылауға, бақылау тестіге арналған тапсырмалар болады.

Бұдан басқа жоспарда әртүрлі жасырын ойлар (сөздер) жиынтығы да енгізіледі.

Скиннер бағдарламасы кесте түрінде былай болады:

1 сурет - Материал бөлігін сызықтап тізбелеу кестесі

Американдық педагог Краудер Н. жоспарлаудың тармақталған деп аталатын тиімдірек үлгісін дайындады. Оның негізгі мәні (үйренушіге, оқушыға) берілетін аз мөлшерде емес, ірілендірілген блокпен аяқталған ұғымды білдіретіндей етіп беріледі. Сонымен бірге, бағдарламада қателіктер кездесетін жағдайлар қарастырылған, бұл Краудердің пікірінше, «оқытудың құрамдас бөлігі» болып есептеледі. Жоспарлаудың тармақталған жобасының құрылымы №2 суретте бейнеленген. Аталған жобада тек қателіктердің кету мүмкіндігі ғана қарастырылмаған, бірақ нақты қатеге байланысты оқушыға ықпал жасаудың жолы өзгереді, яғни қателіктерді түзеуге көмектесетін қосымша мәліметтер беріледі.

2 сурет - Материал бөлігінің тармақтап тізбелеу кестесі

У. Ричмондтың [19] пікірінше, тармақталған жоспарда оқушыдан оқытушыға қарай болатын кері байланыстың маңызы зор екендігі көрсетілген. Бұл тұста оқушының ойлау қабілеті оқудың ажырамас бөлігіне айналады, Ричмондтың есебінше, бұл мынандай жағдайда, егер мәліметтер жеткілікті түрде мазмұнды, ал сұрақ едәуір қиын болғанда ғана жүзеге асады. Автор бір бағытты және тармақты жоспарлауды зерттей келіп, тармақты жоспарлауда қатені бірден таба білуге әрекет етуді пайдалануға болады, сондықтан оны кей жағдайда әртүрлі оқушыларға бейімдеуге болады.

И. И. Тихоновтың пікірі бойынша, жоспарлаудың тармақты түрі оқу үрдісін жекелей жүргізуге мүмкіндік береді. Бұл оқушының жіберілген қателіктерімен тиісті жұмысты алға қарай жүргізуін қамтамасыз етеді.

Тармақты жоспарлау іштен меңгерілетіндігімен ерекшеленеді, себебі оқушылардың тармақтары жоспарға бейімделу сипаты олардың жеке ерекшеліктерінің соңғы мүмкіндіктерімен анықталады. Сол кезде оқушылардың алғашқы дайындық деңгейін анықтайтын, оларға берілген мәліметтердің дәл сандық есебінің негізінде зерттелген, демек қиындық дәрежесі негізінде оқытуды жүргізу және іштен басқарылатын деп есептелетін жоспарлар жасалады. Бұл жоспарлар бейімделген жоспарлар деп аталады. Оның негізгі шарттарын Г. Паском зерттеп дайындаған. Оқытудың бейімделу жүйесін сипаттай келіп, Захаров А. Н. оқу кезіндегі оқытылу жағдайлары мен ерекшеліктеріне толық бейімделуді білдіретін ең дұрыс меңгерілетін жүйе екендігін айтқан. Lewis B. N. оқуды бастамас бұрын әр оқушы үшін оларға жеңілдеу келмейтіндей мәліметтердің қиындық дәрежесін анықтап алу керек. Осындай дәрежеде жоспарлаған материал оқушылардың назарын тұрақтандыруға көбірек мүмкіндік береді, біреулері: бір жағынан оның қабілетіне күмәндану деп қараса, бір жағынан оның дәрежесіне сай, - деп есептеледі.

Скиннер, Краудер, Паск - жоспарлап оқытудың белгілі түрлерінің негізін салушылар, сонымен бірге жоспарлап оқытудың шарттары спорт саласында қолданылатын мүмкіндігі бар екеніне де тоқталған.

Қазіргі кезде оқудың бұл түрі дәстүрлі оқытуда мақұлдаған ғылымилық қағидамен, теория мен практика байланыстылығымен, жүйелілігімен, түсініктілігімен, көрнектілігімен, баяндылығымен, зерделілігімен, ұжымдық оқыту мен даралап оқытудың тұтастығымен, сондай-ақ белсенді және тәрбиелей оқытуда қолданылады. Сонымен жоспарлы оқыту - бір бағытты, тармақты, бейімді болып бөлінеді.

Дамытудың қозғалыс күші қарама-қайшылық болып табылады. М. А. Даниловтың анықтауы бойынша, оқытудың негізгі қарама қайшылығы, бұл - “Оқушылардың іскерлігі мен ой дамуының, білім деңгейі мен оқу және тәжірбиелік міндеттерді оқыту барысы арасындағы қарама-қайшылығы”. Бұл қарама-қайшылық дәстүрлі оқытумен қатар, бағдарламалық оқыту кезіндегі оқытудың табысын анықтайды. Егер дәстүрлі оқытуда негізгі қайшылықта рұқсат ету оқып жүргендерге байланысты болса, ал бағдарламалық оқытуда оқытушылық қызметі өзгереді, даму үрдісіне ықпал етуші маңызды міндеттерді шешу үшін оның ойы мен күші босайды.

Оқу материалын берудің заңдылығы бағдарламаға оқыту ақпаратын ұсыну қызметін беруге мүмкіндік береді. Сонымен бірге, бағдарламалық оқыту дидактикалық қағидалар негізіне бағынады, олардың кейбірі үлкен тиімділікпен пайдаланылады. Жүйелілік қағидасы ақпаратты нақты берумен көрінеді. Ақпараттың көлеміне байланысты, міндеттің қиындығын шұғылданушылардың белсенділігі анықтайды.

Дәстүрлі, бағдарламалық оқыту әрекетті орындау кезіндегі қателіктердің шығуын әр жақтан қарастырады. Біреулер егер оқытуда қателіктер болмаса тиімді болады десе, екіншілер олардың қажеттілігін көрсетеді.

В. В. Белиновтің пікірінше, әдістемені дұрыс оқытуда қозғалыс дағдысын игеру үрдісінде қателіктер болмайды, қателіктер міндетті түрде болады, одан қашуға болмайды деуге негіз жоқ. Бұл тезисті жеңілдетуде автор қозғалыс дағдысын қалыптастыру кезеңінің басында, дене жаттығуларын орындау кезінде қателіктер болады дейді. Қателіктерсіз оқытудың тиімділігі жөнінде сызықты бағдарламаны жақтайтындар айтады. Сонымен қатар барлық оқулықтарда қателіктерді түзету мүмкіндігінің көрсеткіштерін кездестіруге болады, олардың болмауы қарама-қайшылықты және даму барысын жояды. Оқыту кезінде қателіктің болу қажеттілігі жөнінде және оларды жетілдіру үшін пайдалануды сауықтыру бағдарламасының жоспары айтады [20] .

Бейімделген бағдарламада оқушылар ұсынған ақпараттар санына сәйкес және қозғалыс міндетін шешетін қиыншылықтар дәрежесіне, олардың дайындық деңгейіне маңызды түрде көңіл аударады.

Киселев Ю. Я, Смирнова Е. А. : «Спортшы күшке бар ынтасын салуды сақтау кезінде қимыл міндеттерін шешу қиындығының субъективті бағасының жеңілдігінің бір шарасы бар: «Қиын» жағына жақындау спортшының өзінің күшіне деген сенімін төмендетеді. Өзінің кимылдарын басқару қиындайды, көңіл-күйі жүктемесін көтереді. «Жеңіл» жағына жақындау спортшының қайтуына ыкпал етеді, кимылды орындауды бақылаудың әлсірегені», - деп есептейді. Осындай пікірді Захаров А. Н., А. М. Матюшкин де қолдайды: «Қиын да, оңай да емес оқу тапсырмалары оқу үрдісін қолайлы жағдаймен камтамасыз ете алмайды. Қиын тапсырма берген жағдайда, үрдіс баяу өтеді, ал жеңіл тапсырма бергенде, оқушы ықылассыз жұмыс істейді, ал олардың шыншыл танымдық мүмкіншіліктері пайдаланылмайды. Қозғалыс міндеттері қиыншылықтарын шешу дәрежесін реттеумен, оқу үрдісі тиімділігін көруге болады».

Тәсілдерді орындау кезеңі бойынша Зубайраев С. А. қиыншылықтың көмегімен тәсілдерді орындау кезінде қиындықтың көлемін түсінді.

1. 2 Грек - грим күресінде тәсілдерді қолдану дағдыларын қалыптастыруға әсер ететін факторлар.

1. 2. 1 Әдіс орындау дағдыларын қалыптастыруға балуандардың жеке ерекшеліктерінің ықпалы.

Авторлардың пікірлері бойынша, әдіс-тәсілмен сәйкес келуі балуанның спорттық шеберлігінің негізі болып табылады, ал дайындықтың қалған жактары осы әрекеттің қорытындысына қызмет етеді.

Тәсілді орындауды игеру жұмысында спортшылардын күш
дайындығы үлкен маңызға ие. Күшті дамыту деңгейінің төмендігін, әдіс-дағды кемшіліктер себебін Н. Г. Чионов көрсетті. Көптеген авторлар
әдістік әрекетті табысты орындау, тәсілдерді өткізуге белсенді
қатысушылардың, жеке бұлшық еттер тобының күшіне байланысты деп
есептейді [21, 22, 23] .

Осыған байланысты аталған авторлар тәсілдерді орындауға қатысу дәрежесіне байланысты жеке бұлшық ет топтарының күшін дамытуды ұсынады. Бұлшық еттер тобының шығуына байланысты жеке тәсілдерді орындауда ерекше қажет күштердің шығуына Кажарский В. П. [24], Преображенский С. А, Ленц А. Н. [25], А. А. Харлампиевтар көңіл бөлді. Бірнеше тәсілдерді игеретін балуандар үшін бұлшық еттің барлық тобының күшін жүйелі және жоғары дамыту міндетті. Әдісті жетілдіру кезінде әртүрлі тәсілдерді орындауға катысатын, бұлшық еттің негізгісіне әсер ететін балуанның күшін дамыту қажет.

Спорттың күрес мамандары спорттық шеберлікке жету үшін күш дайындығы болып табылатынын бір ауыздан қолдайды. Спорттық іс-әрекет қорытындысы мен күш дайындығы деңгейінің байланысы жеткілікті түрде зерттелген. Кейбір жалпы дене дайындығы бойынша жоғарғы көрсеткіштерге жету күрестегі жетістікті анықтайды. Басқалары тәсілдерді орындау кезінде жеке бұлшық ет топтары күшінің пайда болу ерекшеліктері жөнінде айтады. Бұл сұрақты Волков В. П. [26] шешті, жарыс жеңімпаздары жаңадан келгендерден жалпы күш дайындығынан асып кетеді.

Білікті балуандардың жалпы күш дайындығында жарыс жеңімпаздары және жарыс аутсайдерлері арасында айырмашылық байқалмайды, тек жарыс жеңімпаздарының жеке бұлшық ет тобы күштері жоғары болып табылады. Күресте тәсілдерді орындау күшті қолданумен ғана емес, аз уақытта қимылды орындау қабілеттілігін талап етеді. Бұл қасиет жылдамдық деп аталады. «Аз уақытта қимылды тез орындау адам қабілеттілігі» екенін Зациорский анықтады. [27]

А. Н. Ленц палуанның әдістік шеберлігінде жылдамдық үлкен орын атқарады дейді. Сондықтан әдісті жетілдіруде балуан әдістік қимылдарды барынша тез орындай білуі керек. Жылдамдыққа тәрбиелеу мәселелерінің маңыздығын ескере отырып, көптеген зерттеулер өзінің жұмыстарын осы мәселені шешуге арнады [28, 29, 30, 31] .

Авторлар жылдамдықтың шығуының негізгі үш түрін бөліп алып қарастырады:

А) Қозғалыс реакциясындағы жасырын уақыт;

Ә) Жалғыз қозғалыстағы жылдамдык;

Б) Қозғалыс жиілігі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.