Кәсіпорын өніміне баға белгілеу

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

Кіріспе . . . 3

1. Кәсіпорын өніміне баға белгілеудің теориялық негізі

1. 1. Баға және баға саясаты . . . 6

1. 2. Әр түрлі нарықтарда баға белгілеу . . . 9

1. 3. Фирманың баға белгілеудегі мақсаттары мен саясаты . . . 11

1. 3. Бағалық стратегияны жасау . . . 16

2. ААҚ «Баян-Сұлу» кондитерлік фабрикасының баға қалыптастыру факторларын талдау

2. 1. ААҚ «Баян-Сұлу» кондитерлік фабрикасына құрылымдық-

экономикалық сипаттама . . . 26

2. 2. Кондитерлік өнімдердің нарығын бағалау . . . 39

2. 3. Өнімнің өзіндік құнын талдау нәтижелері . . . 44

2. 4. Кәсіпорынның кірісі мен өнім рентабельділігін талдау нәтижелері . . . 50

2. 5. Кәсіпорынның бағалық саясатының негізгі бағыттарын бағалау . . . 56

3. Кәсіпорынның баға белгілеуін жетілдіру жөніндегі ұсыныстар

3. 1. Өнімнің өзіндік құнын төмендету жолдары . . . 66

3. 2. Тауарлы саясатты жетілдіруге арналған ұсыныстар . . . 71

3. 3. Пакеттік баға белгілеу . . . 72

Қорытынды . . . 77

Қолданылған әдебиеттер . . . 81

КІРІСПЕ

Өз тауарлары мен қызметтерінің бағасын белгілеу - барлық кәсіпорындардың, фирмалардың алдына қоятын мақсаты. Баға - тұтынушының шешіміне әсер ететін ең басты критерий болды және болып қала береді. Бізді қоршаған әлемде бағаның алатын орны маңызды. Біз тұрғын үй үшін де, білім алу үшін де, дәрігердің қызметтері үшін де белгілі бір мөлшерде ақы төлейміз. Нарықта өз қызметтері мен тауарларын сату үшін өндіруші сол қызметтері мен тауарларына тиімді бағаны өз дәрежесінде белгілей білуі керек, олай болмаған жағдайда, нарықта қызметтер мен тауарларды өткізу мүмкін емес. Сол себепті, кез-келген кәсіпорын немесе фабрика дұрыс бағалық саясатты таңдауы қажет. Баға бәсекелестік саясаттың дәстүрлі элементі болып қала береді және өз кезегінде нарықтық жағдай мен кәсіпорын кірісіне үлкен әсерін тигізеді.

Бүгінгідей нарықтық экономикада бұл мәселе өте үлкен маңызға ие болып отыр. Мұның өзі, барлық құнды экономикалық категорияларға, әсіресе, бағаға жан-жақты және объективті реттеу жұмыстарын жүргізуді талап етеді. Нарықтық экономика жағдайында кез келген кәсіпорынның коммерциялық тұрғыдан табысты болуы, дұрыс таңдалған стратегия және тауарлар мен қызметтерге баға белгілеу тактикасына байланысты екендігі ешкімге құпия емес. Баға белгілеудің күрделілігі - бағаның конъюнктуралық категория болып табылуында. Бағаның деңгейі бір топ саяси, экономикалық, психологиялық және әлеуметтік факторларға әсер етеді. Бүгін баға шығындар деңгейімен айқындалса, ертең оның деңгейі сатып алушының психологиялық көзқарасына тәуелді болуы мүмкін.

Сонымен қатар, көптеген фирмалардың баға саясаты, әсіресе, Қазақстанда көп жағдайларда сапалы бола бермейді. Жиі кездесетін қателіктердің дені мынадай: бағалардың шамадан тыс шығындарға негізделуі; бағалардың нарық жағдайының өзгерістеріне нашар бейімделуі; бағалардың тауарлардың түріне, нарық саласына байланысты құрылымының жоқ болуы; т. б. Көптеген жағдайларда осы қателіктер ауқымды шығындарға әкеп соғады, ал кейде кәсіпорынның банкротқа ұшырауының себебі де болады. Аталған кемшіліктер жоспарлы экономикадан қалған мұра десек те қателеспейміз. Ал біз, Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына жолдауында айтылғандай, өзіміздің әлемдік экономиканың бір бөлігіне айналып, жаһандық бәсекелестік арнасына енбей қоймайтынымызға анық көз жеткіздік. /1/ Сондықтан да, отандық кәсіпкерлік әлемдік деңгейге лайық болу керек. Ал оған жету жолында кәсіпорынның дұрыс баға саясатын таңдау маңызды роль атқарады.

Баға кәсіпорын құрылымының қалыптасуына, өнімнің сатылуына ықпал етеді. Сонымен қатар, кәсіпорын өнімділігін арттыруда, жұмыс күшін дұрыс пайдалану мен бөлуде, халықтың тұрмыстың әлеуметтік жағдайын көтеруде маңызды роль атқарады.

Нарықтық экономика өз өзіне сенімді, экономикалық тұрақты тауар өндірушілер үшін тиімді. Ал ондай өндірушілер үшін баға - өндірістік және қаржылық қызмет нәтижелеріне әсер ететін ең шешуші фактор. Нарықтың қатаң жағдайында табысты кәсіпорын құру үшін дұрыс бағалық саясат, бағаны белгілеудің дұрыс тактикасын ұстану қажет.

Баға саясатын қалыптастырудың күрделілігіне аса назар аудару керек, себебі тауар өндірушіден тұтынушыға тікелей жетпейді, белгілі бір делдалдардың көмегі арқылы іске асады.

Сапалы бағамен саясат жүргізуге ұмтылатын фирмалар ең алдымен мынадай мәселелерді шешіп алуы керек:

максималды пайда табу;
тауар нарығын жаулап алу;
бәсекелес тауарлармен күресу;
өнім өндіру және сату көлемін арттыру;

Аталған мәселе ұзақ жылдар бойы көптеген экономистерді мазалаған болатын. Осы тақырыпқа байланысты Филипп Котлер өзінің маркетинг негіздері кітабының екі үлкен тарауын арнаған еді. Бұл тақырып К. Макконелл, С. Брю, Менкью және тағы басқа батыстың көптеген ғалымдарымен қатар, отандық та экономистердің назарынан тыс қалған жоқ. Осының барлығы бұл тақырыпты таңдауға негіз болды.

Нарықтық баға белгілеудің түрлі екі жолы бар: жеке және ортақ бағаларды белгілеу. Бірінші жол, сатушы мен сатып алушының екі жақтық мүдделерін қарастыра отырып, өзара тиімді келісімшарттық негізде қалыптасады. Екішісіне тән қасиет, сатып алушылардың тауарды бірдей бағамен сатып алуы. Барлық сатып алушыларға бірдей бағаны енгізу, әдетте, белгілі бір тауар нарығының ерекшелігімен немесе бағаларды белгілеудің күрделі техникалық себептерімен байланысты. Ортақ бағалар өндіруші нарыққа сериялық өндірістің стандартқа сай өнімін ұсынатын жерлерде аса қажет. Мұндай жағдайда, тұтынушының баға жөнінде біліп, оны басқа бәсекелес тауарлар бағасымен салыстыра алатындай мүмкіндігі болғаны жөн.

Дипломдық жұмыста қойылған басты мақсат - кәсіпорынның бағалық саясат жүргізу мәселелерін талдау. Дипломдық жұмыста келесі міндеттер қарастырылды: кәсіпорынның бағалық саясатына теориялық негіздеме беру, оның негізгі түрлері мен әдістерін талдау, баға қалыптастырушы факторлардың анализін жасау, кәсіпорынның бағалық саясатын жетілдіру жолдарын ұсыну. Зерттеу объектісі ретінде Қостанай қаласындағы ААҚ «Баян-сұлу» кондитерлік фабрикасы алынды. Жұмыстың жоспары мен аталған тақырыптың зерттелу барысы осыған негізделеді.

1. КӘСІПОРЫН ӨНІМІНЕ БАҒА БЕЛГІЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

1. 1. Баға және баға саясаты

Барлық коммерциялық және көптеген коммерциялық емес кәсіпорындардың ең негізгі мәселелерінің бірі өз тауарлары мен қызметтерінің бағасын белгілеу болып табылады. Нарық жағдайында бағаны белгілеу өте күрделі процесс, ол көптеген факторлардың әсеріне байланысты болады.

Бағаны қалыптастырудың жалпы бағыттарын таңдау дегеніміз - шығарылып жатқан немесе жаңадан шығарылатын тауарларға баға белгілеу. Ол нарықтық позицияларды күшейту, тауар айналымы мен өндірілген өнім көлемін ұлғайту, маркетинг негізінде жүзеге асады.

Баға және баға саясаты фирма маркетингінің негізгі құрамдас бөлігі болып саналады. Баға компания қызметінің басқа да тұстарымен тығыз байланыста болады, баға деңгейіне негізгі коммерциялық нәтижелер тәуелді болып келеді. Қате немесе дұрыс бағалық саясат фирманың қызметіне жан-жақты әсерін тигізеді. Сапалы бағалық саясаттың басты міндеті - бағаны белгілеу кезінде нарық жағдайының өзгеруін ескеріп отыру. Сол өзгерістерге бағаны дұрыс бейімдей отырып, белгіленген кіріс көлемін дұрыс қалыптастыру және стратегиялық міндеттерге қол жеткізу. /2, 134 б. /

Бағалық саясат жүргізуде қабылданған жеке шешімдер (тауар түріне (ассортиментіне) байланысты бағалардың өзара қарым-қатынасы, жеңілдіктерді (скидка) қолдану, бағаларды нарық жағдайына бейімдеу, кәсіпорынның өз бағалары мен бәсекелестерінің бағалары арасындағы ең тиімді қатынасты таңдау, жаңа тауарларға баға орнату, т. б. ) біртұтас жүйеге бірігеді.

Барлық сатып алушыларға бірдей баға белгілеу салыстырмалы түрде жаңа нәрсе екенін ескерте кеткен жөн. Тарих беттеріне үңілетін болсақ, баға сатушы мен сатып алушының өзара саудаласуынан туындаған. Сатушылар сату керек бағадан жоғары бағаны сұраса, сатып алушылар сатып алуға тиіс бағадан төмен бағаны ұсынған, нәтижесінде екі жаққа да тиімді бағаға тоқтаған. Ал ортақ бағалар болса, 19 ғасырдың аяғында ғана қолданыла бастады. Себебі, дәл осы кезеңде бөлшек саудамен айналысатын ірі кәсіпорындар пайда болды және оларда жалдамалы жұмысшылардың тұтас бір штаттары болды. /3, 209 б. /

Баға әрқашан сатып алушы таңдауына әсер ететін негізгі фактор болған. Қазірдің өзінде кедей елдерде кең қолданыстағы тауарларға бағаның әсері өте жоғары. Соңғы кезде тауарлар мен қызметтерді тұтынушылардың әлеуметтік топтарына байланысты бөлу кең тараған. /4, 168 б. /

Әр фабрика баға белгілеу мәселесін өздігінше шешеді. Кіші фирмаларда баға белгілеу жұмысымен негізгі басшылық айналысады. Ірі компанияларда баға белгілеу мәселесімен, әдетте, орта буынды басшылар айналысады. Бірақ бұл жағдайда да негізгі басшылық жалпы ережелерді қалыптастырады, бағалық саясаттың негізгі мақсаттарын белгілейді, бағаларды бекітеді.

Бағаларды белгілеу шешуші роль атқаратын салаларда (темір жол, мұнай өндіру және т. б. ) кәсіпорындар баға белгілеуге көмектесетін тұтас бір бөлімшелерді қалыптастырады. Олар бағаларды белгілейді немесе басқа бөлімшелерге баға белгілеуге көмектеседі. Кәсіпорынның бағалық саясатына өндіріс басшыларының қаржы қызметі жөніндегі жетекшілері, бухгалтерлері үлкен әсерін тигізеді. /5, 248-249 б. /

Фирма басшылығының шешім қабылдауына көптеген ішкі және сыртқы факторлар әсер етеді. Маркетингтік мақсаттар мен фирманың шығындары, тек шамамен ғана, тауарлар мен қызметтердің бағасын белгілеуге мүмкіндік береді.

Тауардың сату бағасын белгілемес бұрын, фирма мемлекеттік реттеу деңгейін, сұраныс деңгейі мен динамикасын, бәсекелестік жағдайын, көтерме және бөлшек сауда қажеттіліктерін ескеруі қажет. Тауарға бағаның қандай жолмен белгіленгендігіне қарамастан, баға деңгейінің тауардың тұтыну құнынан қаншалықты ауытқығандығын көрсететін жалпы экономикалық критерийлер есепке алынуы қажет. Бұл критерийлер ішкі (өндірушінің өзіне, қызметі мен басшылығына байланысты) және сыртқы (фирмаға байланыссыз) болып екіге бөлінеді. Ішкі критерийге мыналарды жатқызуға болады:

жарнама (жарнама ерекше, сапалы болған сайын тауар бағасы көтеріледі) ;
өндірілетін тауар ерекшелігі (өндіріс дәрежесі, сапасы жоғары болған сайын тауар бағасы көтеріледі) ;
өндіріс процесінің ерекшелігі (аз сериялы өндіріс өнімдерінің өзіндік құны жоғары, ал күнделікті қолданатын тауарларды өндіруге салыстырмалы түрде аз шығын жұмсалады) ;
өндірушінің нарықтық стратегиясы мен тактикасы (бір немесе бірнеше нарық салаларына бейімдеу) ;
өнімнің өмірлік циклының ерекшелігі;
өндіріс процесінің ықшамдылығы;
тауардың өндірушіден тұтынушыға жету уақытының ұзақтығы;
тауарды өткізу сервисінің ұйымдастырылуы;
нарық көлемі;
ішкі және сыртқы нарықтағы өндірушінің бейнесі (имиджі) ;

Сыртқы факторларға, әдетте, мыналар жатқызылады:

тауар өндірілетін елдің саяси тұрақтылығы;
еркін нарықта белгілі бір қажетті ресурстардың жетіспеуі және жоқ болуы;
мемлекеттің экономиканы реттеу түрі;
инфляция деңгейі мен серпіні;
сұраныс көлемі мен ерекшеліктері;
бірдей тауар өндіретін өндірушілердің арасындағы бәсекелестік деңгейі. /2, 139-142б. /

Кез-келген фирма өз тауарлары мен қызметтерінің бағасын қалыптастыра отырып келесі мақсаттарды орындауды көздейді:

жоспарланған кірісті толық көлемде жүзеге асыру;
сату көлемін ұлғайту;
нарықтың үлкен көлемін қамту;
белгілі бір тауарды тарату арқылы максимал пайда табу;
бәсекелесті әлсірету;
тауардың белгілі бір имиджін қалыптастыру. /6, 85 б. /

1. 2. Әр түрлі нарықтарда баға белгілеу

Бағалық саясат тауардың қандай нарықта таралып жатқандығына байланысты болады. Баға орнату саласында өзіндік мәселелері бар төрт нарық түрін атап көрсетуге болады.

Таза бәсекелестік нарығы қандай да бір ұқсас тауарды сатушылар мен сатып алушылардан тұрады. Мұнда жеке бір сатушы немесе сатып алушы қалыптасқан нарықтық бағаларға әсер ете алмайды. Сатушы қалыптасқан нарықтық бағалардан жоғары бағаны сұрай алмайды, себебі сатып алушылар қалыптасқан бағамен кез-келген көлемдегі тауарды сатып ала алады. Сонымен қатар, сатушылар қалыптасқан нарықтық бағадан төмен бағаны да сұрамайды, себебі тауарды қалыптасқан бағамен нарықта өткізу мүмкіндігі бар. Мұндай нарықта сатушылар маркетинг стратегиясын құрастыруға көп уақыт жұмсамайды. Себебі, таза бәсекелестік нарығындағы маркетингтік зерттеулер, бағалық саясат, жарнамаға байланысты шаралар шектеулі деңгейде болады.

Монополиялық бәсекелестік нарығы бірдей нарықтық бағамен емес, әр түрлі бағалармен келісімдер жасайтын сатушылар мен сатып алушылардан тұрады. Бағалардың әр түрлі болуы сатушылардың сатып алушыларға тауарлардың кең көлемін ұсына алуымен түсіндіріледі. Белгілі бір өнімдер бір-бірінен сапасы, қасиеті, безендірілуі жағынан өзгешеленеді. Өзгешеліктер сол өнімдерге байланысты қызметте де болуы мүмкін. Сатып алушылар бұл өзгешеліктерді ескере отырып тауарларға әр түрлі баға төлеуге әзір. Сатушылар бәсекелестері арасында бағадан басқа әрекеттері арқылы ерекшеленуі үшін тұтынушылардың белгілі бір тобына әртүрлі ұсыныстар жасайды, жарнамаға көп көңіл бөледі.

Олигополиялық нарық жағдайында бірнеше сатушылар ерекше көзге түседі және бір-бірінің баға белгілеу саясаты мен маркетинг стратегияларын үнемі бақылап отырады. Сатушылар баға деңгейіне елеулі ықпал ете алмайды, ал жаңа үміткерлердің мұндай нарыққа енуі өте қиынға соғады. Сол себепті, бұл жағдайда бәсекелестік бағалық емес сипатта болады. Бағалық емес бәсекелестік, тұтынушыны бағаны төмендету арқылы емес, басқа факторлар арқылы тартуға негізделген: тауар сапасын жақсарту, жарнама, сатудан кейінгі техникалық қызмет және т. б. Әр олигополист өз тауарының бағасын түсірген жағдайда оның бәсекелестері де осы шараны қолданатындығын ескереді. Сондықтан, баға түсіру нәтижесінде өскен сұраныс көлемі сол нарықтағы олигополистер арасында бөліске ұшырайды және бағаны алғаш боп түсірген фирмаға өскен сұраныс көлемінің белгілі бір бөлігі ғана тиесілі болады. Ал, аталған кәсіпорын бағаны көтерген жағдайда, нарықтағы басқа кәсіпорындар бағаларды сол қалпында сақтап қала беруі мүмкін. Ондай жағдайда баға көтерген кәсіпорынның тауарына деген сұраныс күрт кемиді.

Ал, таза монополия нарығында сатушы бағаны өте қатты бақылауда ұстай алады. Сатушы ролінде мемлекеттік немесе жеке реттелген, не реттелмеген монополия бола алады. Мемлекеттік монополия бағалық саясат көмегімен көптеген мақсаттарға жетуді көздейді. Мысалы, ең қажетті тауарларға өзіндік құнынан төмен баға қою арқылы сол тауарды халыққа тиімді ету немесе белгілі бір тауар бағасын тым көтеріп жіберу арқылы сол тауарды тұтынуды азайту. Баға барлық шығындарды өтеу үшін немесе ауқымды пайда алу үшін де көтерілуі мүмкін. Реттелген монополия жағдайында мемлекет компаниялардың тауарға немесе қызметке баға орнатуына белгілі бір дәрежеде шектеу қояды. Ал реттелмеген монополия нарық шыдамдылығы жеткенше кез-келген бағаны қоя алады. Дегенмен, монополист ең жоғарғы бағаны қоя бермейді. Себебі, сұраныс заңы бойынша, егер баға өсетін болса, сұраныс көлемі кемиді; егер баға төмендесе сұраныс көлемі артады. Бұдан шығатын қорытынды: монополист ең жоғарғы бағаны орната алғанымен, сұраныс көлемін реттей алмайды. «Таза» монополист тауарды артығырақ сату үшін бағаларды төмендету керектігін жақсы түсінеді. Сондықтан монополистің баға орнатудағы билігі шексіз емес. Ондай монополист бір жағынан, нарыққа терең еніп, бәсекелестерді болдырмауға тырысса, екінші жағынан мемлекеттік реттеуді енгізбеуге тырысады. /7, 112-116 б. /

1. 3. Фирманың баға белгілеудегі мақсаттары мен саясаты

Ең алдымен, фирма белгілі бір тауар арқылы қандай мақсаттарға жетуді көздейтіндігін шешіп алуы керек. Егер бағалық нарықта таңдау мен нарықтағы позицияларды анықтау дұрыс жүзеге асырылса, баға белгілеу мәселесінде қиындықтар туындамайды. Өйткені баға белгілеу стратегиясының өзі нарықтағы позицияларды анықтауда алдын ала қабылданған шешімдерге байланысты болып келеді.

Сонымен қатар, фирма басқа да мақсаттарды көздеуі мүмкін. Сол мақсаттар айқын болған сайын баға белгілеу мәселесі жеңілдей түседі. Тәжірибеде жиі кездесетін ондай мақсаттар: нарық жағдайына төзімділікті қамтамасыз ету, ағымдаға үлкен кіріс, нарықты жаулап алудағы немесе тауар сапасындағы жетекшілік. /8, 74 б. /

Егер нарықта өндірушілер саны көп болып, қатаң бәсекелестік орнап, тұтынушылардың қажеттіліктері тез ауысып отыратын болса, онда нарықтағы төзімділік мәселесі кез-келген фирманың негізгі мақсатына айналады. Кәсіпорынның өмір сүруі мен тауар өтімін қамтамасыз етіп, тұтынушы көңілінен шығу мақсатында фирмалар төмен бағалар белгілеуге мәжбүр болады. Кейде кәсіпорынның нарықта тірі қалуы кіріс мәселесінен де маңыздырақ болып кетеді. Көп жағдайда фирмалар ағымдағы кіріс көлемінің деңгейін максимал дәрежеге жеткізуге тырысады. Олар әр түрлі баға деңгейлерінде сұраныс пен шығындардың көлемін қарастыра отырып, шығындарды өтеудің және ағымдағы пайданың максимал көлемін қамтамасыз ететін баға деңгейін белгілейді. Мұндай жағдайларда ағымдағы қаржылық көрсеткіштер ұзақ мерзімді көрсеткіштерден маңыздырақ болады.

Кәсіпорындардың басқа бір тобы нарықты жаулап алуда жетекші орындарға ие болуды қалайды. Олар нарықтың ең үлкен бөлігін жаулап алған компания ғана ең аз шығындар мен ең көп ұзақ мерзімді кірістердің иесі болатындығына кәміл сенеді. Мұндай компаниялар нарықтың ең үлкен бөлігін жаулап алу мақсатында бағаларды барынша түсіреді.

Кейбір фирмалар өз алдына негізгі мақсат етіп, өз тауарының нарықта ең сапалы болуын қалайды. Әдетте, мұндай фирмалар ең жоғарғы сапаға жету жолында шығындарды өтеу мақсатымен өз тауарларына жоғары бағалар қояды. Бұл жағдайдағы ең басты мақсат - тауардың сапа көрсеткіштері бойынша жетекші орындарды иемдену. /7, 118-119 б. /

Әдетте, сұраныс - фирманың өз тауарына деген, ең жоғарғы бағаны анықтайды. Ал сол тауарға кеткен шығындар, тауардың минимал бағасының көрсеткіші. Компания өнімнің өзіндік құнын, оны тарату мен өткізу шығындарын, атқарылған әрекеттер мен тәуекелділікке бел буғандығы үшін әділ пайданы қамтамасыз ете алатын бағаны белгілеуге тырысады. /5, 53 б. /

Компанияға бағалардың орташа диапазонын белгілеуге бәсекелестер бағасы мен нарықтық жағдай әсер етеді. Кез-келген компанияға өз бәсекелестерінің тауарының бағасы мен сапасын білу міндетті түрде қажет. Бұған келесі тәсілдердің көмегімен жетуге болады.

Фирма өз өкілдеріне бәсекелес фирма тауарын сатып алып, тауардың бағасы мен сапасын салыстыруды тапсырады. Сонымен қатар, өз бәсекелестерінің тауар өндіретін құрал жабдықтарын сатып алып, оларды өзінікімен салыстырады. Не болмаса, тұтынушылардан бәсекелес тауарлардың бағасы мен сапасы туралы сұрау жүргізе алады.

Фирма өз бәсекелестерінің тауарлары мен бағалары туралы мәліметті өз бағалық саясатын белгілеуде ең басты негізге алады. Егер фирма тауары бәсекелестер тауарымен бірдей болған жағдайда, аталған фирма бәсекелестер бағасына жуық бағаны қоюға мәжбүр. Егер фирма тауарының сапасы бәсекелес тауар сапасынан төмен болса, аталған фирма бәсекелес тауар бағасынан төмен баға белгілеуі керек. Тек тауар сапасы жоғары болғанда ғана фирма бәсекелестерінен жоғары бағаны қоя алады. /9, 58-59 б. /

Сұранысты, шығындар көлемін және бәсекелестер бағасын білгенде ғана фирма өз тауарының бағасын тағайындайды. Баға пайда әкелмейтін ең төменгі деңгей мен сұранысқа кедергі жасайтын ең жоғарғы деңгей арасында болады. 1. 1 суретінде жалпылама түрде бағаларды белгілеу кезінде фирмалардың басшылыққа алатын 3 негізгі қағидалары көрсетілген. Минималды мүмкін баға өнімнің өзіндік құнымен, максималды жоғары баға тауардағы қайталанбас ерекше қасиеттермен анықталады. Бәсекелестер бағасы баға орнату кезінде ұстану қажет орташа деңгейді айқындап береді.

Баға нұсқалары

Өте төмен баға

Мүмкін баға

Өте жоғары баға

Өте төмен баға: Бұл бағамен пайда табу мүмкін емес

Мүмкін баға: Өнімнің өзіндік құны

Өте жоғары баға: Бәсекелестер бағасы

Тауардың қайталанбас ерекшеліктері

Бұл жағдайда сұраныс болмайды

Сурет 1. 1

Фирмалар баға белгілеу мәселесін шешу үшін өзіне тиімді баға есептеу әдісін таңдайды. Ол әдісте осы үш қағиданың ең болмағанда біреуі ескерілуі керек. Сол әдістің дұрыстығы нақты бағаны бегілеу дәлдігін көсетеді.

Баға орнатудың және есептеудің ең қарапайым әдісі «Орташа шығын + пайда». Мұның негізінде өнімнің өзіндік құнына белгілі бір үстемені қосу жатыр. Үстеме мөлшері тауардың түріне тәуелді өзгеріп отырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.