Қара Ертіс өзені алабының негізгі өзендерінің жылдық ағынды үлестірімі

КІРІСПЕ
1. ЕРТІС ӨЗЕНІ АЛАБЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ.ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫНА СИПАТТАМА
1.1. Геологиялық құрылымы
1.2. Жер бедері
1.3. Климаттық жағдайы
1.3.1. Радиациялық баланс
1.3.2. Ауа температурасы
1.3.3 Жауын.шашын және қар жамылғысы
1.3.4 Ауа ылғалдылығы
1.3.5. Жел режимі
1.4. Гидрографиясы
1.5. Топырақ және өсімдік жамылғысы
2. ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕЛУІ ЖӘНЕ БЕТКІ АҒЫНДЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ЖАҒДАЙЫ
2.1. Ертіс өзенінің гидрологиялық зерттелуі
2.2. Беткі ағындының қалыптасу жағдайы және өзендердің су режимі
3. ӨЗЕН АҒЫНДЫСЫН ЕСЕПТЕУ
3.1 Жылдық ағынды анықтау
3.1.1 Гидрометриялық деректері жеткілікті болған жағдайда қалыпты ағынды анықтау
3.1.2 Гидрометриялық бақылау деректері жеткіліксіз болған жағдайда қалыпты жылдық ағындыны анықтау
3.1.3 Бақылау деректері жоқ болған жағдайда қалыпты ағындыны анықтау
3.2 Есептік кезеңді таңдау
3.3 Нақты деректер бойынша қалыпты жылдық ағындыны анықтау
3.4. Ертіс өзені алабының өзендерінің жылдық ағындысын статикалық параметрлерін нақты бақылау деректері бойынша бағалау
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Қазақстан жыл сайын қалпына келетін су ресурстарына - өзен ағындысына өте кедей ел. Ағынды көлемін әрбір шаршы шақырымға шаққандағы көрсеткіш бойынша біздің ел ТМД мемлекеттерінің арасында ең соңғы орында. Түркменстанның өзі бұл көрсеткіш жөнінен Қазақстанды үш есеге басып озады.
Ертіс өзені алабы Қазақстан экономикасын сумен толықтай қамтамасыз етіп тұрған бірден-бір аудан. Дегенмен, соңғы жылдарда Ертіс өзені ағындысына жүргізілген зерттеулер нәтижесі айтарлықтай алаңдатушылық туғызып отыр. Ал ҚХР Қара Ертістен су алу көлемін азайтпаса, жағдай ушығып кетуі мүмкін. Экономикамыздың ары қарай дамуы су тапшылығына алып келуі ықтимал. Су ресурстары еліміздің экономикалық дамуын шектеуші факторға айналуы мүмкін.
Сол себептен де су ресурстарының қазіргі және болашақтағы жағдайын бағалауға, өзендердің жылдық ағынды үлестірімін есептеуге баса назар аударған жөн. Қазақстанның су ресурстарын мемлекеттік деңгейде бағалау жұмыстары өткен ғасырдың 50-60 жылдарына тиесілі. Қазір жағдай басқаша. Біріншіден, соңғы жылдарда су ресурстарын бағалауды нақтылауға мүмкіндік беретін айтарлықтай қосымша гидрометеорологиялық мәліметтер жинақталды. Екіншіден, ол уақыттан бері өзендердің су жинау алабына адам әрекетінің тигізетін әсері (мысалы, суармалау, жер жырту) артып, су ресурстарын пайдалану қарқындай түсті. Мұның бәрі өзен ағындысы көлемінің азаюына әсер етті, ал ағындының осындай өзгеріске ұшырау процесі қайтымсыз болғандықтан, алдында жасалған су ресурстарын бағалау жұмыстары бүгінгі күннің шындығына сәйкес келмей отыр. Үшіншіден, климаттың өзгерісін жатқызуға болады. Су ресурстарын бағалауда осы тенденцияларды жоққа шығаруға болмайды.
Су ресурстарын бағалау, олардың жыл ішіндегі үлестірімін тек қолда бар гидрометеорологиялық деректердің негізінде ғана емес, сонымен қатар орын алған гидроклиматтық тенденцияларды да есепке ала отырып жүзеге асырылуы тиіс. Диплом жұмысының негізгі мақсаты Ертіс өзенінің жылдық ағынды үлестірімін маусымдық жинақтау және нақты жылдар әдісі бойынша бағалау.
Диплом жұмысында Ертіс өзені алабындағы су көздерінің гидрологиялық тұрғыдан зертелгендігін анықтау, жылдық ағынды бойынша деректер жинау, ағынды шамаларының кеңістіктік байланысын талдау, жанама әдістер бойынша бақылау қатарындағы бос орындарды қалпына келтіру, жылдық ағынды үлестірімін түрлі әдістер бойынша есептеу жұмыстары орындалды.

1. Ресурсы поверхностных вод СССР. Основные гидрологические характеристики. Алтай и Западная Сибирь. Горный Алтай и Верхний Иртыш. М.: Гидрометеоиздат,1965. - Т.15. – Вып.1. – 224 с.
2. Ресурсы поверхностных вод СССР. Основные гидрологические характеристики (за 1963-70 гг.). Алтай, Западная Сибирь и Северный Казахстан. Верхний Иртыш, Верхний Ишим, Верхний Тобол. Л.: Гидрометеоиздат, 1977. – Т.15. – Вып.2. – 384 с.
3. Государственный водный кадастр. Основные гидрологические характеристики (за 1971-75 гг.). Алтай, Западная Сибирь и Северный Казахстан. Верхний Иртыш, Верхний Ишим, Верхний Тобол. Л.: Гидрометеоиздат, 1980. – Т.15. – Вып.2. – 294 с.
4. Государственный водный кадастр. Многолетние данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши. Казахская ССР. Бассейны Иртыша, Ишима, Тобола. Л.: Гидрометеоиздат, 1987. – Т.V. – Вып.1. – 468 с.
5. Государственный водный кадастр. Многолетние данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши. Книга 1. Часть 1. Реки и каналы. Вып.1. Бассейн рек Иртыш, Ишим, Тобол (верхнее течение), Алматы, 2002. – 384 с.
6. Пособие по определению расчетных гидрологических характеристик. – Л.: - Гидрометеоиздат. – 1984. – 448 с.
7. Рождественский А.В. Чеботарев. А.И. Стаистические методы в гидрологии. – Л.: Гидрометеоиздат. – 1974. – 424 с.
8. Раткович Д.Я. Многолетние колебания речного стока. – Л.: Гидрометеоиздат. – 1976. – 255 с.
9. Владимиров А.М. Гидрологические расчеты. – Л.: Гидрометеоиздат, 1990. – 360 с.
10. Рождественский А.В., Ежов А.В., Сахарюк А.В. Оценка точности гидрологических расчетов. – Л.: Гидрометеоиздат, 1990. – 275 с.
11. Соседов И.С., Нурмагамбетова Л.С. Колебания годового стока рек Восточного Казахстана. Сб. «Гидрологические исследования в Казахстане», Вып. 11. Изд. «Наука», Алма-Ата, 1965.
12. Долгих С.А. Мониторинг и сценарии изменения климата Республики Казахстан с учетом глобального потепления // Автореф…. Канд.геогр.наук. – Алматы: КазНИИМОСК, 1999. – 23 с.
13. Гальперин Р.И. Современные и ожидаемые водные ресурсы Черного Иртыша // Вестник КазГУ, сер. геогр., 2001,№1(12). – С.59-65.