Delphi ортасындағы графиканың мүмкіндіктері

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 БӨЛІМ. DELPHI ОРТАСЫНДАҒЫ ГРАФИКАНЫҢ
МҮМКІНДІКТЕРІ
1.1 Функция ұғымы және оның берілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Delphi ортасында график салудың мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... .8
1.3 Графикалық құралдарды қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2 БӨЛІМ . DELPHI ОРТАСЫНДАҒЫ ГРАФИКАНЫҢ ТҰРҒЫЗУ
2.1 Мултьимедиалық жүйелердің функциялар графигі ... ... ... ... ... .14
2.2 Функцияның графиктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.3 Бір айнымалы функция графигін құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Қоданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Функцияның графиктерін салу–кез келген білім алушының ойлау қабілетін арттырады, білім дәрежесін барынша жетілдіреді, зерттеудің графикалық әдісін меңгеруіне үйретеді Сол себепті менің курстық жұмысымның негізгі мақсаты болып зерттелетін функциялардың электронды түрде, сонымен қатар Delphi бағдарламасының көмегімен графигін тұрғызу болып табылады. Кез келген оқытушы математика пәнінен функция графигі жөнінде тақырып өткізетін болса, онда сол тақырып бойынша тақтаға сызып графигін тұрғызбай-ақ электронды түрде осы бағдарламаны көрсете алады.
Математикадан сынақтарда көптеген есептерді шешу барысында графикті салу есептің шешуін едәуір қысқартады немесе оны шешу әдісін табуға көмектеседі.
Курстық жұмыстың мақсаты: графикалық объектілермен жұмыс жасай отырып, бағдарламада анықталған функция бойынша графигін тұрғызу болып табылады.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- функцияны зерттеу;
- зерттелінген функция бойынша графигін тұрғыза білу;
- график тұрғызу үшін бағдарламалау ортасын зерттеу.

1. Аванесов B.C. «Электрондық бағдарламалар».- 2010ж
2. Ануарбекова Ғ.Ж., Тойғанбаева Н.Ә., Информатика: оқу әдістемелік құрал  Алматы. Абай атындағы ҚазҰПУ, 2012  246 бет.
3. Байзақов А.И. Мыңбаев «Алгоритмдеу»
4. Байзақов В.А. HTML: «Ғылым және техника».. 2011ж.
5. Гофман В., Дарханов А. Delphi 6, СПб, 2012.31-58с
6. Ғабулаев Д., Медешова А., Дербес компьютердің бағдарламалық жасақтамасы: оқулық  Астана: Фолиант, 2010  176 бет.
7. Ғұмыров Ж., Алгоритмдеу және бағдарламалау негіздері: (есеп жинағы). Оқу құралы  Астана: Фолиант, 2010  200 бет.
8. Дизайн Web-парақ. Я.Нильсон, М. Тахир. "Информатика", 2011ж.-336
9. Ермеков Н.Т ., Есептеу техника негіздері: оқулық  Астана: Фолиант, 2010  188 бет.
10. Интернеттік желі бөлімі Дәрібеков.А.Т «Алгоритімдеу», 2010ж ,N9.
11. Кубенов.А.Е «Delphi ортасы» 2011ж
12. Қамаров В.А. Javascript, Xml и «обектілі механика моделі..2012ж.-352 б.
13. Санжаров И.Э., Дарханов А.Д., Delphi 7. БХВ. Санкт-Петербург-2000ж
14. Сырлыбаев.М.Р «Графикалық функциялар» 2014ж
15. Тукубаева З.Б., Қолданбалы ақпараттар теориясы: оқулық  Алматы 2012 – 432 бет.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..3
1 БӨЛІМ. DELPHI ОРТАСЫНДАҒЫ ГРАФИКАНЫҢ
МҮМКІНДІКТЕРІ
1.1 Функция ұғымы және оның
берілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Delphi ортасында график салудың мүмкіндіктері ... ... ... ... ... .. ...8
1.3 Графикалық құралдарды
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12

2 БӨЛІМ . DELPHI ОРТАСЫНДАҒЫ ГРАФИКАНЫҢ ТҰРҒЫЗУ

2.1 Мултьимедиалық жүйелердің функциялар графигі ... ... ... ... ... .14

2.2 Функцияның
графиктері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...15
2.3 Бір айнымалы функция графигін
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..22
Қоданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 3
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...24

КІРІСПЕ

Функцияның графиктерін салу–кез келген білім алушының ойлау
қабілетін арттырады, білім дәрежесін барынша жетілдіреді, зерттеудің
графикалық әдісін меңгеруіне үйретеді Сол себепті менің курстық жұмысымның
негізгі мақсаты болып зерттелетін функциялардың электронды түрде, сонымен
қатар Delphi бағдарламасының көмегімен графигін тұрғызу болып табылады. Кез
келген оқытушы математика пәнінен функция графигі жөнінде тақырып өткізетін
болса, онда сол тақырып бойынша тақтаға сызып графигін тұрғызбай-ақ
электронды түрде осы бағдарламаны көрсете алады.
Математикадан сынақтарда көптеген есептерді шешу барысында графикті салу
есептің шешуін едәуір қысқартады немесе оны шешу әдісін табуға көмектеседі.
Курстық жұмыстың мақсаты: графикалық объектілермен жұмыс жасай отырып,
бағдарламада анықталған функция бойынша графигін тұрғызу болып табылады.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- функцияны зерттеу;
- зерттелінген функция бойынша графигін тұрғыза білу;
- график тұрғызу үшін бағдарламалау ортасын зерттеу.
1 БӨЛІМ. DELPHI ОРТАСЫНДАҒЫ ГРАФИКАНЫҢ
МҮМКІНДІКТЕРІ

1. Функция ұғымы және оның берілуі

Функция (лат. functіo – орындау, атқару, жүзеге асыру) математикадағы
ұғым
1. Қызмет, міндет, жұмыс; қатынастар жүйесіндегі қайсы бір объекті
қасиеттерінің сыртқы көрінісі;
2. Социологияда – белгілі бір әлеуметтік институт атқаратын рөл;
3. Лингвистикада – тілдік бірліктің немесе тіл құрылымы.
Егер мүмкін мәндер жиынтығынан алынған х-тің әрбір мәніне айнымалы у-
тің белгілі бір мәні сәйкес келсе, онда у айнымалы шамасы х айнымалы
шамасының функциясы деп аталады. Мұндай тәуелділік у=f(х) түрінде жазылады.
f әрпінің орнына басқа әріптер де , т.б.) қолданылады. Мұндағы х-ті
тәуелсіз айнымалы (кейде(, ((мыс., F, аргумент) деп, ал оның өзгеру облысы
(жиыны) у-тің анықталу облысы деп аталады. х-тің өзгеруіне байланысты
айнымалы у-тің қабылдайтын мәндерінің жиынын у функциясының өзгеру облысы
деп атайды. Функцияның жоғарыда берілген анықтамасында назар аударатын екі
жағдай бар: біріншісі — аргумент х-тің өзгеру облысын көрсету, екіншісі — х
пен у мәндерінің арасындағы сәйкестік ережені немесе заңды тағайындау. Егер
х-тің бір мәніне у-тің бір ғана мәні сәйкес келсе, онда у-ті х-тің бір
мәнді Функциясы деп, ал егер х-тің бір мәніне у-тің бірнеше мәні сәйкес
келсе, онда у-ті х-тің көп мәнді функциясы деп атайды [1, 7-15].
Айнымалы шамалар (х пен у) мәндерінің арасындағы сәйкестік ережені
немесе заңды функц. тәуелділік дейді. Функция көбінесе аналитикалық тәсіл
немесе формула арқылы (мысалы, , т.б.), кейде графиктік және таблицалық
(дәл не жуық формулалармен есептелген) тәсілдерімен де беріледі.
Математиканың одан әрі дамуы нәтижесінде Функция табиғаты кез келген
айнымалы математикалық объектілер арасындағы сәйкестік ретінде жалпыланды.
Математиканың басқа ұғымдары тәрізді Функция ұғымы да бірден қалыптасқан
жоқ. Ол дамудың ұзақ жолынан өтті. “Функция” термині алғаш рет 1692 ж.
Г.Лейбництің еңбектерінде кездесті. Функцияның қазіргі ұғымға жақын алғашқы
анықтамасын И.Бернулли (1718) берген, ал бұл ұғымды Д.Бернулли, Л.Эйлер,
Ж.Фурье, П.Дирихле, Н.И. Лобачевский, т.б. одан әрі дамытты.
Дифференциалдық есептеудегі негізгі мақсаттың бірі функцияны зерттеу,
яғни тәуелсіз айнымалының өзгеруіне байланысты тәуелді айнымалы қалай
өзгеретінін зерттеу болып табылады (1-сурет).

1-сурет. Тәуелсіз айнымалының өзгеруіне байланысты тәуелді айнымалы

Егер функция берілген аралықтағы аргументтің кез-келген екі мәні үшін
аргументтің үлкен мәніне функцияның үлкен (кіші) мәні сәйкес келетін болса,
онда функция осы аралықта өспелі (кемімелі) функция болады деп айтады. Яғни
x1x2 болған кезде өспелі (кемімелі) функция үшін f(x1)f(x2) (f(x1)f(x2))
болады. Ал егер x1x2 болған кезде f(x1)≤f(x2) (f(x1)≥f(x2)) болатын болса,
онда функция осы аралықта кемімейтін (өспейтін) функция болады деп айтамыз.
Енді функцияның өспелі (кемімелі) болуының белгілерін келтірелік.
1. Егер дифференциалданатын (туындысы бар) функциясы аралығында өспелі
(кемімелі) болатын болса, онда осы аралықта оның туындысы оң (теріс)
болады, яғни f'(х)0 (f'(х)0).
2. Егер [а;b] аралығында дифференциалданатын (туындысы бар) функцияның
туындысы осы аралықта оң (теріс) болатын болса, онда осы аралықта функция
өспелі (кемімелі) болады [3, 25-27].
Функция кемімейтін немесе өспейтін аралықтарды функцияның монотондық
аралықтары деп айтады. Сонымен функция монтондық аралықтың бір түрінен
екінші түріне көшкен кезде (мысалы өсу аралығынан кему аралығына)
функцияның туындысы бар болатын болса, онда оның таңбасы өзгеруі керек
екен. Функцияның туындысы нольге тең болатын, болмаса туындысы болмайтын
нүктелерді критикалық нүктелер деп атайды.
Егер мейлінше аз болатын Δx≠0 үшін f(x1+Δx)f(x1) теңсіздігі орындалса,
онда x1 нүктесі функцияның локальді максимум қабылдайтын (локальді
максимум) нүктесі деп аталынады. Егер x2 нүктесі және мейлінше аз Δx≠0 үшін
f(x2+Δx)f(х2) теңсіздігі орындалса, онда x2 нүктесі функциясының локальді
минимум қабылдайтын (локальді минмум) нүктесі деп аталынады. Максимум мен
минимумды біріктіріп экстремум деп атайды, ал функцияның максимумы мен
минимумын функцияның экстремальдық мәндері деп атайды.
Теорема 1 (локальдік экстремум болуының қажетті шарты). Егер y=f(х)
функциясы х=х0 нүктесінде экстремум қабылдайтын болса, онда иә f'(х0)=0, иә
f'(х0) болмайды.
Яғни локальдік экстремум қабылданатын нүктеде функцияның бірінші ретті
туындысы нольге тең болады, немесе ол нүктеде функцияның туындысы болмайды
(дифференциалданбайды).
Экстремум қабылданатын нүктеде функцияның туындысы бар болатын болса,
онда осы нүктедегі функция графигінің жанамасы абсцисса осіне параллель
болады.
Теорема 2 (локальдік экстремум болуының бірінші жеткілікті шарты).
у=f(х) функциясы х=х0 критикалық нүкте жатқан бір аралықта үзіліссіз болып,
осы аралықта туындысы бар болсын (критикалық нүктеде туындысы жоқ болуына
болады). Егер хх0 болғанда f'(х)0 болып, ал хх0 болғанда f'(х)0 болса,
онда х=х0 нүктесінде функцияның максимумы бар; ал хх0 болғанда f'(х)0
болса, хх0 болғанда f'(х)0 болса, онда х=х0 нүктесінде функцияның минмумы
бар [3, 29-30].
Яғни туындысы бар функцияның туындысы критикалық нүктеден өткен кезде
оның туындысы таңбасын плюстен минуске өзгертсе критикалық нүктеде максимум
қабылдайды, ал туындының таңбасы керісінше өзгерсе онда критикалық нүктеде
минимум қабылдайды екен.
Теорема 3 (функцияның локальдік экстремумы болуының екінші жеткілікті
шарты). у=f(х) функциясының х=х0 нүктесінде екінші ретті туындысы бар, және
f'(х0)=0 болсын. Онда, егер f”(х0)0 болса, х=х0 нүктесінде функция
локальдік максимум қабылдайды, егер f”(х0)0 болса осы нүктеде локальдік
минимум қабылдайды.
Егер f”(х0)=0 болса х=х0 нүктесінде экстремум бар да, жоқ та болуы
мүмкін.
Егер y=f(х) функциясының (а;b) аралығындағы графигі осы аралықтағы
жанамаларының үстіне орналасса, онда функция осы аралықта ойыс болады
дейді, ал егер осы аралықта өзінің жанамаларының астына орналасса дөңес
болады дейді.
Егер М(х0,f(х0)) нүктесі функция графигінің дөңес және ойыс бөліктерін
ажыратып тұрса, яғни М(х0,f(х0)) нүктесінің бір жағында дөңес, ал екінші
жағында ойыс, немесе керісінше болса, онда М(х0,f(х0)) нүктесін функция
графигінің иілу нүктесі деп атайды.
Теорема 4 (функция графигінің дөңес (ойыс) болуының жеткілікті шарты).
Егер (а;b) интервалының барлық нүктелерінде у=f(x) функциясының екінші
ретті туындысы теріс (оң) болатын болса, яғни f”(х)0 (f”(x)0) болса, онда
у=f(x) функциясының графигі осы аралықта дөңес (ойыс) болады.
Иілу нүктесінен өткен кезде функцияның екінші ретті туындысы өзінің
таңбасын өзгертеті болғандықтан иілі нүктесінде екінші ретті туынды иә
нольге тең болады, иә иілу нүктесінде функцияның екінші ретті туындысы
болмайды [5, 27-29].

1.2 Delphi ортасында график салудың мүмкіндіктері

Delphi-де сурет салу – жеткілікті қарапайым үрдіс. Проектті жасап
шығару кезінде сіздің ұйғарымыңызда мата (Canvas қасиеті), қарындаш (Реп
қасиеті), қылқалам (Brush қасиеті) және қандай да бір көлемдегі қарапайым
объектілер (сызықтар, төртбұрыштар, эллипстер, т.б.) бар. Шынын айту керек,
Canvas қасиеті барлық компоненттерде бар емес. Осы қасиетке ие компоненттер
көбіне осылар: форма (TForm классы), кесте (StringGrid классы), растрлық
сурет (TImage классы), принтер (TPrinter классы). Қарындаш пен қылқаламның
түсі (Color) мен стилін (Style) ауыстыруға болады. Осы құралдың жиыны
математикалық және инженерлік мазмұнды жеткілікті деңгейде күрделі
суреттерді салуға мүмкіншілік береді. Осыдан басқа Delphi Windows-тың
көптеген қорларын пайдалануға мүмкіндік береді: графикалық файлдар,
фильмдер және дыбыстық файлдар.
Мата – бұл, нүктелер (Pixels [X,Y]: Tcolor) деп аталатын кішкентай
шаршылардан тұратын төртбұрышты тор. Әрбір нүктедің өз нөмірі, дәлірек
айтқанда, екі нөмірі болады. Бірінші нөмір нүктенің көлденең орналасуын
көрсе
тсе, екіншісі – тігінен орналасуын. Матаның сол жақ жоғарғы пикселінің
координаты [0,0] —Pixels[0,0]. Көлденең бойынша барлық нүктелер саны Width
қасиетімен анықталса, тігінен – Height қасиетімен. Әрбір нүкте Windows
қолдайтын қандай да болмасын түспен боялуы мүмкін, және де матада нүктені
салу Pixels жиымінің элементіне түстің нөмірі меншіктелген сәтте
орындалады.
Мысалы, Image1.Canvas.Pixels[100,100]:= clRed нәтижесі - [100,100]
координаталы қызыл нүкте. Біз кез келген нүктедің түсінің нөмірін кері
әрекет арқылы біле аламыз: Color:= Image1.Canvas.Pixels[100,100].
Нүктенің TColor түсінің классы ұзын бүтін болып анықталған, және де
осындай типті айнымалылар жадыда төрт байт орын алады. Он алтылық жүйеде
класс келесі диапазонға ие: TColor = - $80000000 ..S7FFFFFFF. Осы типтің
айнымалыларының төрт байты көк (В), жасыл (G) және қызыл (R) түстердің
еншілері жайлы ақпаратты сақтайды да, келесідегідей қалыптасқан: S00BBGGRR.
Әрбір түстің еншісі 0-ден 255-ке дейін өзгертілуі мүмкін. Сондықтан да
қызыл нүктені салу үшін, біз оған S0000FF нөмірлі түсті меншіктеу керекпіз.
Delphi-де түстерге арналған тұрақтылар жиынтығы бар. Осы түстердің тізімін
объектіле инспекторында немесе Grahics модулінде көруге болады.
Дегенмен, матаның нүктелеріне екі өлшемді жиым Pixels[X, Y] арқылы
қатынау – бұл сурет салудың ең баяу әдісі. Аса жылдам сурет салу үшін
арнайы тәсілдерді пайдаланады: LiпеТо —сызықтар үшін; Arc —доға үшін;
RectAngle — төртбұрыштар үшін; TextOut — мәтіді шығару үшін және т. б.
Image 1 компонентінің төсемінде Лиссажу қисықтарын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.