Жаһандану батыстандыру феномені, қазіргі заман модернизациясының тірегі ретінде ұлттық моделге әсері

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 96 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

XXI ғасырдағы адамзат дамуы, басты екі принцип негізінде жүзеге асып отыр. Ол - өтпелі кезең мен әлемдік жаһандануға ұмтылушылық. Индустриалды қоғам орнына келіп жеткен ақпараттық өркениет, қоғамдық қарым-қатынастың барлық аспектісінде өз тұғырын тек жаңа технологиялармен анықтап отырған жоқ, сонымен қатар адамның жаңа сатыға көтерілуіне, шығармашылық, жаратушылық қабілетін жетілдіруіне негіз жасап отыр. Адам қоғамда маңызды әлеуметтік мәнге ие бола түсуде. Адамзат дамуының жаңа, заманауи қоғамдық сатысына көтерілуі жаһандану жағдайында іске асып отыр. Дамудың осы замандық үлгісінде әлем халықтарын біртұтастылыққа жұмылдыру идеясы жатыр. Жаһандану үрдістерінің жүргізілу барысына орай, ол-адамгершілікке, гумандық идеяларға негізделген немесе адамзатқа қарсы, биліктің және әлем байлығын меншіктегендердің қажеттілігін қанағаттандыруды мақсат еткен жауыз келбетке ие болуы да мүмкін. Соңғы жиырма жылдың үдерісіне қарасақ біздің елге соңғы айтылған түсінік жақын келуде. Жаһанданудың үрдістері дегенде, оның үш сипаты: елдердің арасындағы тауар қозғалысының нығаюы, капиталдың, . Жаһандану ұғымы осы заманғы “шекараларсыз әлем” тұжырымдамасының негізіне айналды. Тіпті дамушы мемлекеттердің ішкі саясатынада араласып өз үстемдігін жүргізуде

Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Жаһандану процесінің жедел жүруіне негіз болып отырған, бірінші кезекте, бұл тауарлардың елдер мен экономика секторлары арасындағы қозғалысы. Сауда-саттықты өрістету экономиканың дамуы мен өсуі үшін стратегиялық тұрғыда қажет. Ашық экономикалар протекционистік саясатты жүзеге асыратын мемлекеттердің алдында өз артықшылығын дәлелдеді. Соңғы жиырма жылдың ішінде әлемдік сауда-саттық әлемдік Ішкі Жалпы Өнімге қарағанда әлдеқайда жедел өсті. Егер 70-ші жылдары халықаралық сауда-саттық көлемі әлемдік Ішкі Жалпы Өнімге көлемінің 30 %-ын ғана құраса, біздің ғасырда ол қазірдің өзінде 60%-ды құрайды. Жаһандану жолындағы екінші қадам - капиталдардың еркін қозғалысы. Мысалы, соңғы жылда дамушы елдерге тікелей шетелдік инвестициялардың ағыны жүздеген есе өсті. Бүгінгі бір Қытай ғана жыл сайын алпыс млрд. доллар тікелей шетелдік инвестицияларды тартады, қалған Азия елдері жүз жетпіс екі млрд. доллар, Латын Америкасы елдері жылына жетпіс екі млрд. тартады. Үшіншіден, адамдардың кедергісіз қозғалысы. Бүгінде әлемде елеулі көші-қон өзгерістері жүріп жатыр, Батыс елдеріне, әсіресе, Еуропалық Одаққа, АҚШ-қа, Канадаға мигранттар ағыны күшейді. Батыс қалаларында болғанда бір ғана орамнан бірге жұмыс істеп, тұрып жатқан Азияның, Еуропаның, Америка мен Африканың көптеген мемлекеттерінен шыққандарды кездестіруге болады. Қазақстан да бұдан тыс емес. Басқа елдерден келген бес жүз мыңға жуық мигранттар бізде де жұмыс істейді.

Төртіншіден, жаһандану факторларының бірі халықаралық валюта рынок-тарындағы валюталық операциялардың серпінді дамуы болып табылады. Әлемдік валюта жүйесі үш революцияны: реттеудің алынып тасталуын, интернационалдануды және инновацияны бір мезгілде бастан кешті. Нәти-жесінде шетелдік рыноктар туралы мәліметтердің сапасы жақсарды және оларды алу жеделдігі артты, “жерді айналу және тәулік бойғы” қаржы операциялары жүргізіледі, жаңа қаржы құралдары пайда болды. Бесіншіден, ақпараттың, интелектуалдық өнім мен идеялардың еркін қоз-ғалысы ғаламдасу факторларының бірі және сонымен бірге салдары болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда да тақырыптың өзектілігіне ешқандайда күмән келтіре алмаймыз. Біздің пікірімізше жаһандану процессі жүріп тұрған бұл заманда, бұл тақырып ең бір өзекті проблемалардың бірі екендігіне көз жеткіземіз.

Тақырыптың зерттелу деңгейі: Мәдени-философиялық ой-пікірлердің даму арақатынасын анықтау мақсатында О. Шпенглер, А. Тойнби, К. Ясперс, Н. Данилевский, П. Сорокин, С. Хантингтон, Л. Гумелев, С. Кляшторный, Ж. Мүтәліповтың, Д. Кішібеков, Ә. Нысанбаев, Ж. А. Алтаев, Т. Ғабитов сынды танымал ғалымдардың іргелі еңбектерін магистрлік зерттеу жұмысында қолдандым. Сонымен жазылған пікірлердің барлығы да теориялық көзқарастарға сүйендім.

Зерттеу жұмысының мақсаты: Жаһандану ұғымының Қазақ ұлты мен Қазақстандық халықтардың қоғамдық ой тарихына әсер ету факторларын анықтау. Бүгінгі таңдағы еліміздің саяси жағдайын әлеуметтік және философиялық тұрғыдан зерделей келе Мемлекетіміздің даму үрдісіне Жаһандық құбылыстардың әсерін көрсету. Болашақта қазақ келбеті, қазақ мәдениеті қай тұрғыда дамитындығын саралай салмақтай келе мемлекетіміздің соңғы жиырма жылдығының мүмкіншілігінен баға беру.

Диссертациялық зертеуді жүйелеу мен аталған мақсатқа жету жолында төмендегідей міндеттер алға қойылды:

Жаһандану үдерісінің қоғамдық санаға әсер етуін әртүрлі ғылыми тұжырымдамалармен зертеулерге сүйене отырып Жаһандану ұғымының философиялық мәнін ашу;
Жаһандану қоғамында индивидуализммен колективизм арақатынасын анықтай келе жеке тұлғаның қалыптасуымен мүмкіншіліктеріне баға беру;
Қазақстан Республикасының саяси жағдайын ескере келе мемлекеттегі діни әлеуметтік проблемаларға ғылыми тұрғыдан философиялық талдау жасау;
Жаһандану дәуіріндегі ұлттық сана ұлттық мәдениеттің дауына жаһандану процесінің әсерін анықтау;

Зерттеу нысаны : Берілген мәселені зерттеу барысында Ресей ғалымдарының, Қазақстандық ғалымдардың зерттеулеріне, шетел әдебиеттеріне, деректерге, мерзімдік басылымдардағы мақалаларға және интернет сайттарындағы ақпараттарға сүйендім. Жалпы бірінші тарауда жаһандану ұғымының теориялық негіздері тарауын жазу барысында басты ақпарат көздері болып отандық ғалымдардың еңбектері қолданылды. Олар: Ғ. Есім, А. Айталы, Ж. Молдабеков сынды бір топ ғалымдар еңбектері өз көмегін тигізді. Ал екінші тарауды жазу барысында ресейлік журналдар мен газет мақалаларын, интернет сайттарын, сонымен қатар ресейлік ғалымдардың тақырыпқа сәйкес газет-журнал беттерінде жариялаған мақалаларын қолдандым.

Зерттеу пәні: Ғаламдық өркениеттер және қазақ мәдениеті.

Диссертациялық зерттеудің ғылыми жаңалығы:

- Қазіргі Қазақстан Жаһандану үдерісінің көріністері сарапталып, оны ұлттық сана мен қоғам тұтастығына кері ықпалының алдын алудың және ұлттық мүддеге беиімдеудің бағыттары анықталды;

Жаһандану жағдайында адамды рухани түлететін және тұтас дүниетанымды білдіретін діни құндылықтарға деген қажеттіліктің қайта сезілетіні көрсетілді;
Экономика, саясат және мәдениет салаларындағы жаһанданудың үстемдік ететін бірыңғайландырушы бағыты айқындалды;

Диссертациялық зерттудің теориялық және тәжірибелік маңызы:

Теориялық қатынасына алғанда зерттеудің нәтижелері мен түйіндері жаһанаданудың әлеуметтік табиғатын, оның қаржылық, экономикалық, технологиялық немесе ақпараттық үрдістерге теңгерілмейтіндігін ана ғұрлым нақты және мазмұнды айқындап көрсетуге мүмкіндік береді. Жұмыстың негізгі мазмұны мен оның жекелеген тауарлары жаһанданудың философиялық мәселелері, ғылым тарихы мен философиясы, әлеуметтік философия, мәдениеттану бойынша дәрістік курстарды оқыту үдерісінде пайдалануға болады.

Зерттеу жұмысының дерек көздері. Диссертацияда қазіргі таңда осы мәселе жөнінде зерттеулер жүргізген отандық ғалымдар мен батыс ғалымдарының зерттеулеріне сүйене отырып жазылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. кіріспеден, екі бөлімнен, соның ішінде әр тарау төрт бөлімнен және қорытынды мен пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ЖАҺАНДАНУ БАТЫСТАНДЫРУ ФЕНОМЕНІ, ҚАЗІРГІ ЗАМАН МОДЕРНИЗАЦИЯСЫНЫҢ ТІРЕГІ РЕТІНДЕ ҰЛТТЫҚ МОДЕЛГЕ ӘСЕРІ.

1. 1 Жаһандану ұғымының ғалымдар көзқарасымен

қалыптасу тарихы.

Ғылымда “Жаһандану” деген термин өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдары пайда болды, ал бүгінде ол макроәлеуметтену саласындағы кең таралған ұғымның бірі. Әлеуметтік ғаламды біртұтас етуші үдерістердің өзара байланыстылығын көре білген американдық Роланд Робертсен әлеуметтану ғылымында “жаһандану” терминін алғаш рет қолданады. Алайда, терминнің шығу тегі американдық атау болса да, бұл ұғым көптеген әлем елдеріне қатысы бар және де әр турлі тілде талқыланады. Әр ғылым жаһандану ұғымына өз анықтамасын беріп жатады. Мысалға, американдық экономист, кәсіпті басқару және ұйымдастыру маманы Т. Левит бұл ұғым аясына үлкен нарыққа тауар шығарып отырған ірі халықаралық корпорацияларды, олардың нәтижелі жұмыстарын кіргізеді. Жаңа термин мән-мазмұны Гарвард бизнес мектебінде ашыла түсті. 1990 жылы “Шекарасыз әлем” атты кітапта жаһандану ұғымына толық түсініктеме беріп өткен, Гарвард мектебінің консультанты жапондық К. Оме болды. Бүгінгі күні әлемдік экономика “ұлы үштік” (АҚШ, Жапония, ЕО) тікелей бағынышты деп жобалаған ол, қандай да бір мемлекеттердің экономикасының ұлттық моделге ұмтылуы мін-мағынасыз, себебі әлемдік экономикадағы “күшті кейіпкер” рөлін “жаһандық фирмалар” ойнайды деп түсіндіреді. Автордың тап осы ой-пікірі Жаһандану ұғымының мән-жайын ашып береді. Жапондық ғалымның жаһандануға байланысты ұстанымын барлық зерттеушілер келіседі деп айту ағаттық болар, алайда осы пікір даулы ойлардың, пікір-сайыстың негізін жасады. Дегенменде соңғы пікір өзіміздің отандық экономикағада кері әсерін тигізіп отыр десек артық айтқандық емес.

Жаһандану ұғымының пайда болуы, дамуы деген тақырыптың аясындағы ұстанымдар мен пікірлердің саналуандығына қарамастан, экономистер бұл феноменді әлемдік экономикадағы басты қаржы жүйелерінің калыптасуы, трансұлттық корпорациялардың жаңа мемлекеттер мен жаңа аймақтарды қамту әрекеттерінен көреді.

Экономистермен салыстырғанда геогрфтар басты мәселе ретінде экономикалық архипелаг атанып жүрген ірі қала мегаполистерге баса назар аударады. Қала шекарасының үлкен аумақтарға таралу, кеңею құбылысын жаһандану үдерісі ретінде қабылдайды. Бүгінде, техника ғылымының өкілдері техноглобализация аталатын мәселемен шұғылдануда. Бұл термин түрлі мемлекеттерде жаңа енгізілген технологиялардың, технологиялық ғылым және білімнің, технологиялық макрожүйе аталатын бір компанияға бірігуін анықтайды. Негізгі мақсаты телекомуникация саласындағы революциялардың салдарын, әрекет ету өрісін, ғаламтордың пайда болуы, бүкіл адамзаттың “планета ауылының” тұрғындарына айналуы деген мәселелерге басқатырып жатыр.

Халықаралық қатынастар ғылымы үшін “қырғи-қабақ соғыстың” аяқталуымен басталған әлемнің биполярлы кейіпке енуі, БҰҰ және де басқа халықаралық ұйымдардың көмегімен жаңа әлемді қалыптастыруы деген сынды дүниелерді басты назарда.

Мәдениеттанушылар мен әлеуметтанушылар түрлі кеңістікте орналасқан мемлекеттер мен аймақтардағы адамдар үшін мәдениеттерге әмбебаптылық тың мысалы ретінде П. Бергер мен Хантингтонның «Многоликая глобализация: культурное разнообразие в современном мире» деген кітабы. Онда авторлар ғаламдасуды «шақыру және жауап» ретінде көрсетеді.

Жаһандану үдерісі, оның түрлі қоғамдағы бағалануы, орны деген сынды мақалалары мен жарияланымдары жөнінде АҚШ-тың ғылыми әдебиеттері бірінші орын алады. Жаһандану батыстандыру феномені қазіргі заман модернизациясының тірегі деген мәселені қозғайды. Осы сұрақтарға байланысты екі әдіс қалыптасып отыр. Біріншісінде, жаһандану батыстандыру қоғымынан жоғары әлемді жетілдіру түсінігіне сәйкес келеді. А. Гидденс, Р. Робертсон, У. Конноли және тағы да басқа американдық авторлар жаһандануды ақтап алу ретінде Шығыс Азия елдерін мысалға алады. Ол елдерде жүріп өткен модернизация үдерісі кезінде батыстандыру салқыны елдің өзіне тән мәдениетінің ерекшелігіне мүлдем әсері болған жоқ дегенді алдыға тартады. Екінші әдіс бойынша Жаһандану батыстандыруды, еуроатлантикалық өркениетті, батыстық капиталдың, батыстық институттардың әлемге жаппай таралуында ғаламдық дифузиялық қызмет атқарады. Н. Глейзердің пікірі бойынша жаһандану - ол батыстың ретттеп отыруымен жүзеге асып отырған ойын-сауық құралдары мен ақпараттарының бүкіл әлемдік масштабта таралуы және тиісінше сол ақпараттардың қабылдану нәтижесі. Чех президенті Вацлав Гавел жаһандануды түйеде отырған, ұлттық киім мен қатар джинсы киінген, радиоқабылдағыш пен кока-кола қалбырын ұстаған көшпенді бәдәуи ретінде елестететінін айтқан-ды. Джинсы және кока-кола елеусіз дүние болуы мүмкін алайда радио қабылдағыш пен теледидар және Голливуд өнімдері бәдәуйді барлық алғашқы құндылықтарынан айыра алар мүмкіндікке ие.

Жаһандану үдерісінің формальды түрде бірінші толқыны ретінде ХІХ-ХХ ғасырлардағы сауда мен инвестицияның кеме, телеграф, темір жол телефон және конвейерлер арасында өте үлкен ауқымда тартылуы әлемның өзара жақындасуына жол ашты. Бұл кезеңде инновация дәстүрді ығыстырды, өткен мен қатар бүгінгіні де мәнсіз етер, өте жылдам қарқынмен болашақтың іргесі қаланып жатты. Осыдан кейін аралық толқын жүріп өтті. Бұл, соғыстан кейінгі үш он жылдықты қамтиды. Осы уақыт аралығында интернационализм идеясы пайда болып ол қазіргі заманды 1970- 1980 жылдың аяғы тұсында орын алар жаһанданудың орын алуына сеп болды. Сандық технология, телекомуникация, информатика саласындағы төңкеріс арқасында қазіргі таңда айтып жүрген Батыстық капитал ұғымы пайда болды. Жақандану үдерісі биік деңгейлерден көріне отырып, адамзат тарихындағы барлық аймақтар мен бүкіл планетаны біріктіруші күшке ие болды. Міне, дәл, осы кезден бастап жаһандану мағынасы ашылды десек те болады.

Бұл келтірілген мысалдардың барлығы жаһандану терминінің пайда болғанынан бастап жүзеге асқан дүниелер болатын. Алайда мәдениеттер арасындағы өзара ықпалдасу «ғаламдасу» түсінігі қалыптасқанға дейін-ақ бар болатын.

Зерттеушілердің де пікірі осыған саяды. Адамзатты біріктіруші, қоғамдық құрылымды барынша универсалдандыра түсер ғаламдану процесінің тамыры сонау тереңге кетеді. Ежелгі замандарда, ортағасыр кезеңінің өзінде үлкен территориялар мен халықтарды біріктірген ірі әлеуметтік қауымдар өмір сүреді. Алайда бұл қауымдар саяси әлсіз біріккен, территориясы бойынша бытыраңқы орналасқандықтан ғұмыры ұзаққа созылған жоқ.

Алайда, осындай түрлі халықтардың басын біріктірген мемлекеттер адамзаттың өркениеттілік деңгейіне жетуге себеп бола да білді. Соның бірі- Көшпенділер өркениеті.

Көшпенді халықтар Еуразияның бүкіл аумағындағы өркениеттену процестенінің дамуына үлкен ықпалын тигізген. Көшпенділер өздерінің көшіп-қонуымен бытырап кеткен және сегменттелген кеңістіктерді, континенттерді, әлемдер өркениеттерді біріктіріп, оны әлемдік өркенит кеңістігінің бір бөлігі етіп жасады. Олар материалдық және рухани құндылықтарды, институционалдық қатынастарды күшейтіп, Колумбыға дейінгі әлемдік жаһандану тәсілін қайта таратты. Олар инновациялық мәдениет пен техниканың, сауданың өсуіне, бір сарынды мәдениеттің дамып таралуына үлкен көлемде өзгеріс алып келді. Әлемдік өркениеттің дамуына көшпенділер аумағы арқылы өткен сауда бағыттары әсер етті. Көшпенділер арқасында әлем біртұтас, ал өркениет жүйесі өзара байланысты болды. Көшпенділер мен отырықшылар шекарасында өзара тиімді айырбас пен қарым-қатынастың орталығы ретінде қалалар пайда бола бастады.

Әсіресе мемлекеттік институттардың дамуына көшпенділердің қосқан үлесі ерекше. Британ ғылым академиясының мүшесі, американдық профессор А. М. Хазановтың көзқарасы бойынша, ортағасырлар дәуірінде Еуразия аумағындағы көптеген мемлекеттік білім беру орталықтары көшпенділердің жаулап алуымен қалыптасқан. Нақ осы көшпенділер тұңғыш рет мемлекеттің жаңа үлгісі - орталықтандырылған мемлекет-империяны құрды. Олар отырықшы-шаруашылық қоғамындағы билік институттарының қалыптасуына әсер етті. Отырықшы-шаруашылық тұтынатын халықтың арасында үй жануарларын әкелген де көшпенділер. Жылқыны ерттеп мінген көшпенді жаяу адам үшін айлап жүрер қашықтықты барынша қысқартты. Осының негізінде батыс пен шығыс өркениеттері бір-біріне жақындай түсті.

Көшпенділердің Ғаламдану үдерісіне қосқан үлесін нақты айтар болсақ, ғұндар патшасы Еділдің 452-447 жылдардағы еуропаға жорығы негізінде батыс әлемін темірмен, арбамен, моншамен, бүгінгі күнге жақынырақ киім үлгілерімен таныстырды.

Рим, Ескендір, Парсы империялары өз кезегінде адамзат өркениетінің дамуына өзінше бір үлес қоса алды. Осы топқа бүгінгі таңда үлкен аумақтарға шапшаң таралып келе жатқан әлемдік діндерді-христиан дінін және VIII ғасырдан бастап ислам дінін де жатқызуға болады.

1. 2 Қазақстан жаһандану жолында өркениеттер мен мәдениеттер тоғысында.

ХХІ ғ. жер шарын мекен еткен мемлекеттердің, ондағы халықтарға осы кезеңге дейін қауіп төндірген отаршылдық саясат, жер, қазба байлық үшін соғыс я, болмаса ұлт, нәсіл аралық қақтығыстар емес адамдардың өз танымдарымен, қажеттілігімен қол жеткізген жетістіктері өздеріне соққы болып тиуде. ХХ ғ. - тарих сахнасында дүние жүзілік соғыстармен, ҒТР, адамзат баласының жер бетінен айға сапар шегуімен ерекшеленеді. Ғылымның қарқынды дамуын, қажеттіліктердің қанағаттандырылуын "өркениет, жаһандық дүмпү" деп бағалады. Расында, бұл құбылыстытарды жетістік деп танысақ болады. Алайда біз атап өткен өркениет, жаһандану ұғымдары қоғамның сұраныстарына жауап беріп қана қоймай мемлекеттің ішкі саясатына, ұлттық құндылықтарына, тілі мен дініне етене араласып, түпкі мақсаттардан тайдыруға бағытталған. «Жақынырақ қарастырғанда, егерде бұл мәдениеттер көптеген ғасырлар бойы өзін мойындатпаған болса, дүниежүзілік мәдениеттің «құрамына» кірмеген мұндай ұлттық мәдениеттердің өзіндік мазмұнына немқұрайды қарайтынын көруге болады. Өзін дүниежүзілік деңгейде енді ғана көрсетіп келе жатқан ұлттық мәдениетке деген көзқарас оны ең жақсы дегенде экзотикалық, із қалдырмастан ағып өте шыққан бірдеңе ретінде қарастыру» [ 1, 347 б ] .

Бұл алдыңғы қатарлы алып державалардың жаңа отарлау саясатыма әлде мемлекеттерді құртуға бағытталған жаңа саясатпа? Не десекте бүгінгі таңда өзге мемлекеттермен қатар Орталық Азияда 20 ғ. соңында тәуелсіздікке қол жеткізген Қазақ еліне де қауіп төнуде. Дүниені дүрліктірген алып держава КСРО-ның күйреуі тек иық тірескен АҚШ, Қытай, Англия, Франция сынды экономикасы озық елдердің пайдасына ғана шешілген жоқ, сонымен қатар 70 жылдық тотолитарлық жүйеде торсыз түрме күйін кешкен, сан жылдар бойы отарлаудың мәдениетті формасын бастан өткерген өзге халықтар үшінде тиімді болды. Әр мемлекет өз тәуелсіздігіне қол жеткізіп, мемлекет атауымен әлемге аяқ басты. Алайда, Социалистік жүйеден демократиялық жүйеге өту, жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу қоғам үшін түсініксіз дүние болып сипатталды. Экономикалық додаға, өрекниеттер бәйгесіне қосылу, дамыған, тіпті дамышу мемлекеттермен әлемдік аренада бір ізбен қатар жүру мүмкін болмады. Олай айтуға себеп, біріншіден, КСРО құрамында болған әр мемлекет жоспарлы шашыранды экономикамен күн кешті, екіншіден ата заңнан жұтаңданып жалпы одақтық бір заңмен өрнектелді, үшіншіден дін, тіл, төл мәдениеттен алшақ кетіп, ортақ халықтық нормалармен ерекшеленеді, төртіншіден өндіруші емес тұтынушы елге айналды, өндірседе техниканың бір бөлшегін ғана жасап, сұранысқа ие бола алмады, бесіншіден халықтың басым көпшілігі ауыл шаруашылықпен, шикізатпен шектелді. Тәуелсіздік халық арманы болғанымен алға қойған нық әрі нақты жоспар болмады. Тізімді ары қарай тізбектей берсек ұшы-қиыры жоқ тізім айтар едік. Бұл проблема әліде болса шешімін толық таппай келеме деген алаңдаушылық бар. Себебі, Әлихан Байменовтың «Дала мен Қала» газетіне берген сұхбатынан анық аңғарсақ болады. Газетте былай делінген: «Кеңес одағы ыдырап, әр ел өзіне қолайлы саяси экономикалық жол іздеп жатқанда, бізге елдің әрбір саласын меңгерген қызметкерлер ауадай қажет болды. Сол кезде қандай өзекті болса, әліде сондай» [ 2, 4 б ] . Міне сол бір дүрбелең заманда шығысын алпауыт қаһарлы Қытай, батысын-солтүстігін аюдай ақырған Рессей, оңтүстігін өзімен тағдырлас елдер шектеген, сусыз тақыр жерден жарып шыққын гүл секілді тәуелсіз Қазақстанда мемлекет ретінде өзін әлемге жар салды! Ал, Түрік елі төрткүл әлемде бірінші болып тәуелсіздігін таныды, мұның өзі еркіндіктің бірден-бір дәлелі болатын.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.