Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастыру

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым минстірлігі

Дипломдық жұмыс

«Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастыру» («Ассоль компани» ЖШС мысалында) тақырыбына жазылған

520830 «Экономика» (бакалавр) мамандығының 4 курс студенті

Мемлекеттік аттестациялық комиссияның алдында қорғауға жіберіледі

Алматы 200

Жоспар

Кіріспе . . . 3

1. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1. 1. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастырудың мәні мен қажеттілігі . . . 6

1. 2. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлаудың жіктелуі және түрлері . . . 11

1. 3. Нарық жағдайында кәсіпорын қызметін жоспарлауды ұйымдастырудың қағидалары мен көрсеткіштері . . . 18

2. Нарық жағдайында «Ассоль компани» ЖШС кәсіпорнының экономикалық белсенділігін және көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастыруды талдау

2. 1. «Ассоль компани» ЖШС кәсіпорнының экономикалық белсенділігін талдау . . . 26

2. 2. «Ассоль компани» ЖШС кәсіпорнының көрсеткіштерін жоспарлауды талдау . . . 41

3. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастыруды жетілдіру жолдары

3. 1. Қазақстан Республикасында жиһаз өндіретін шағын кәсіпорындарды дамытудың мемлекеттік жоспарлары . . . 54

3. 2. «Ассоль компани» ЖШС кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлуды ұйымдастыруды оңтайландыру бойынша ұсыныстар . . . 64

Қорытынды . . . 77

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 80

Қосымшалар

КІРІСПЕ

Өзінің келешекте қалай жақсы дами алатынын, өзінің мүмкіншіліктерін, бәсекелестіктердің жағдайы туралы ақпаратты білмейінше нарық жағдайында сәттілікке жету мүмкін емес. Сондықтан да әр кәсіпорын өзінің еңбек және қаржы ресурстарының есебін, материалдық қажеттілігінің есебін білу керек. Осы барлық есептеулердің арқасында кәсіпорындар өз қызметінің келешекте сәтті дами алатынын қамтамасыз ететін жоспарын құра алады.

Жоспарлау коммерциялық және өндірістік қызметте ғана емес, сонымен бірге барлық кәсіпорынның ұйымдық-құқықты түрлері үшін өте қажетті болып табылады.

Баяғыдан бері әртүрлі бизнес аясында сәтті қызмет жасау мен нарық жағдайындағы жоспарлау арасында жоғары жағымды корреляция бар екенін, АҚШ-тың көптеген мамандары зерттеулер жасап, анықтап білген.

Өзінің қызметін жоспарлауға негізделіп жасаған кәсіпорын жүйелік жоспарлаусыз істеген кәсіпорынға қарағанда жоғары экономикалық нәтижелерге ие болатыны бәрімізге мәлім.

Мемлекет деңгейінде де жоспарлар құрастырылады. Ел басшымыз қазақ халқына өз Жолдауын айтқан кезде келешек даму жөнінде былай деген: «Біздің стратегиялық мақсатымыз - бәсекеге қабілетті мемлекеттер қатарында лайықты орынға ие болу. Сондықтан да мемлекет өзінің орта мерзімді және ұзақ мерзімді міндеттерін анықтады. Бұл міндеттер еліміздің нақты жоспарларын анықтауға негіз болады»[1] . Ел басшымыз, Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның келешек дамуы жөнінде құрастырған ең басты жоспарларының бірі 2030-стратегиясы болып саналады. Бұл стратегияда Ел басшымыз былай деген: «Біз ненің іргесін тұрғызғымыз келетінін, таңдап алған мақсаттарымызға алып келетін өз дамуымыздың траекториясы, даңғылы қандай болуға тиіс екендігін анықтап, өзіміздің басым мақсаттарымызды дұрыс айқындап, мықты стратегияға ие болып әрі табандылық таныта отырып, біз жолымызда кездесер кез келген күрделі кедергілерді абыроймен еңсере аламыз» [2] .

2030-стратегия негізінде жасалған индустриалды-инновациялық стратерияның орны ерекше. Бұл бағдарлама ғылым мен техника жетістіктерін пайдалану негізінде елдің ұзақ мерзімді әлеуметтік-экономикалық дамуының бірыңғай мемлекеттік саясатын қалыптастыру мен жүргізуге бағытталған. Бұл стратегия экономиканың диверсификациялануына бағытталған келешектің бағдарламасы [3] .

Сонымен бірге кәсіпорындарды дамыту бағдарламалары, негізгі бағыттары көптеген көрініс тапты. Соның ішінде ҚР-ң Президентінің 2005 жылғы 18 ақпан Жолдауында былай айтылған: «Біздің шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың түбірінен жаңа идеологиясын түсінуіміз қажет. Біз кәсіпкерлік ортаның бастамашылығын іске асыру үшін қолайлы жағдай туғызуымыз керек» [4] .

Сондықтан да кәсіпорынды жоспарлау, дамыту қазіргі кезде өте өзекті мәселенің бірі болып отыр. Көптеген ғылымдар өз зерттеулерінде былай айтып өткен: «Егер сіз қайда бет алып бара жатқаныңызды білмейтін болсаңыз, онда сізді ол жерге кез-келген жол алып баруы мүмкін». Осыны естен шығармай, болашақтың моделін жалпыланған түрде және нақты қысқа мерзімді жоспар түрінде ұдайы көз алдымызда бағдар етіп ұстауға тиіспіз[2] .

Нарық жағдайында кәсіпкерлікпен айналысатын адамдарда жақсы пайда табу үшін жан-жақты негізделген, ойластырылған жоспар болуы тиіс. Жоспар - бұл бизнестің стратегиялық және тактикалық жақтарын анықтайтын құжат, сонымен бірге кәсіпорын мақсатын, техникасын, технологиясын, өндірісті ұйымдастыруын таңдау және өнім өткізу құралы болып саналады. Жақсы жасалған жоспардың болуы кәсіпкерліктің белсенді дамуына, инвесторларды және несие берушілерді, серіктерді тартуына мүмкіндік береді.

Жоспар қызметті басқарушы және іске асырушы құрал болып табылады. Ол идеяларды, мақсаттарды тексеру үшін, кәсіпорын басқарылуының тиімділігін және қызмет болжауының нәтижелігін көтеру үшін қолданылады.

Жаңа жағдайларға байланысты тұрақты жоспарлаудың болуы кәсіпорын жұмысының сараптамалы нәтижелігін бағалау құралы ретінде қолдануға мүмкіндік береді.

Нарық жағдайында кәсіпорын қызметінің нәтижелі жұмысы даму жоспары, өндірістік бағдарламасы, кәсіпорынның әлеуметтік-экономикалық даму болжамдары жетілдіріп жүргізілсе ғана мүмкін болады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты болып жалпы кәсіпорындағы жоспарлауды ұйымдастыру әдістерін жетілдіру жолдарын ұсыну.

Қойылған мақсатқа сәйкес дипломдық жұмыс мынадай міндеттерді шешуге бағытталған:

кәсіпорын көрсеткіштерінің жоспарлаудың теориялық аспектілерін танып-білу;
кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметіне талдау жасау;
кәсіпорында жоспарды ұйымдастыру жұмыстарын жетілдіру жолдарына бағытталған ұсыныстарды жасап беру.

Талдау және зерртеу объектісі ретінде «Ассоль компани» ЖШС кәсіпорны алынды. Ол жиһаз жасауға, құрастыруға маманданған кәсіпорын .

Дипломдық жұмыс теориялық және әдіснамалық негізіне Ресей, Қазақстан және шет елдердің ғылым экономистердің еңбектері, «Ассоль компани» ЖШС кәсіпорнының бухгалтерлік балансы, қаржы-шаруашылық есебі және т. б. мәліметтер жатады.

1. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1. 1. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлауды ұйымдастырудың мәні мен қажеттілігі

Қазақстан экономикасының нарықтың даму жағдайында қоғамның көптеген әлеуметтік және экономикалық сұрақтарын, мәселелерін жаңа көз қараспен қарастыруға тура келеді. Нарық қатынастарының қалыптасуы жаңа шаруашылық механизімнің шаруашылық субъектілер деңгейінде құрылуымен қатар жүреді. Бұндай қатынастар кезінде маңызды орын шаруашылық субъектілердің өндірістік-шаруашылық қызметін жоспарлауға беріледі.

Қазіргі кезде экономиканың мәселелерін шешу жоспарлау мен болжау салдарына негізделген экономикалық үрдістерді тиімді ұйымдастырусыз мүмкін емес. Қатаң бәсекелестік күрес жағдайында өзінің тұтынушыларын жоғалтпау үшін нарық жабдықтаушыларды өз қызметін ұқыпты жоспарлауға мәжбүр еткізеді. Өзінің бәсекелестерінің артында қалмау үшін әрбір өндірістік ұйым өз қызметінің мүмкіншілікті дамуын және нарық қажеттіліктерін кем дегенде 2-3 жылға арналған дұрыс ойластырылған жоспар жасау керек. Бұл жоспарларын өндірістік ұйым дұрыс ұйымдастырып, әрбір кезең бойынша бейімділігін майда-шүйдесіне дейін қадағалап отыруы қажет. Жоспарды тек жасап қана қоймай, оның жүзеге асырылуын ұйымдастыру мен басқару өте маңызды мәселе. Дұрыс ұйымдастырылған жоспар - бұл кез-келген өндірістің негізгі жетістікке жету шарты болып табылады.

Мұқият ойластырылған және нақты ұйымдастырылған жоспарсыз нарыққа өз өнімімен шығу - өндірістің сәтсіздікке ұшырауының кепілі.

Нарық жағдайында экономикасы дамыған шет елдерде кәсіпорын қызметін жоспарлау басты элемент болып табылады. Қазіргі нарық қатынастары кеңінен тараған уақытта, еліміздің кәсіпорындары мен ұйымдарында істің нысандары мен әдістерін жетілдіру жұмыстары үлкен қарқынмен жүргізілуде, жеке бастаманы және шағын кәсіпорындар құру жаңа импульс алып дамуда. Жұмыс істеп жатқан өндірістік және өндірістік емес үрдістерді басқару тәсілін, ұйымдастыру және шешім қабылдаудың қағидаларын өзгертуді талап етеді. Барлық меншік иелері мен менеджерлері, бизнесті жалпы қабылданған өркениетті ережелер шегінде жүргізіуге толығымен дайын емес. Тәжірбие көрсеткендей жаңа басқару органдары, күнделікті пайда болып отыратын тәжірбиелік сұрақтарды шешуге, оларды дұрыс ұйымдастыруға әдістемелік көмекті керек етіп отыр.

Бұндай сұрақтардың бірі, кәсіпорын бейімділігін анықтау үшін өндірістің құрылымдық қайта құрылуын іске асыру үшін, ұйымның пайдалы жұмыс жасау үшін дұрыс ұйымдастырылған жоспар жасау қажет.

Ұйымдастырылған жоспар кез-келген қызмет түріндегі және меншік нысанындағы кәсіпорынның маңызды құжаты болып табылады. Бәсекелестік жағдайда әрбір шаруашылық жүргізу субъектісі нарықта белгілі бір деңгейді иеленеді және бәсекелестік күресте өзінің күшті жақтарын пайдаланады.

Негізделген жоспар кәсіпкерлік қызметтің сенімділігіне кепіл болады. Жоспар болашақ коммерциялық бастаулардың негізгі аспектілері бар құжат. Бұл құжат кәсіпкердің келешекте алдынан шыға алатын мәселелерді және осы мәселелерді шешу жолдарын анықтайды.

Жоспарды жасау келесі негізгі себептерге байланысты:

аяқталған жоспар дұрыс қолданған жағдайда кәсіпорынның қызметін және жоспар жасау үрдісі және ойдың қалыптасуы, істің бүкіл жобасын қатаң, объективті түрде бағалауға итермелейді;
басқарудың тиімділігін қамтамасыз ететін басқарушы құжат болып табылады.

Ұйымдастырылған жоспар ең қолайлы шешімдер қабылдауға жағдай тұғызады және осы шешімдерге жету құралдарын анықтайды. Ал бұл өз кезегінде кәсіпорындар үшін өте қажет.

Жалпы, Қазақстанда жоспарлар жасаудың тәжірбиесін және бизнесте өзінің идеяларын құрастыруды, бағалауды тек енді қолдана бастады. Жоспарды жасау ерекшеліктеріне көбінесе ұйым басшылары және кәсіпорынның барлық жеке меншік түрлерінің кәсіпкерлері көп көңіл бөледі.

Жоспар көптеген міндеттерді орындау үшін құралады. Ол кәсіпорынның мақсаттарын анықтауға көмек көрсетеді және кәсіпорынның дамуын анықтайды. Келешекте бола алатын мәселелерді болдырмау шараларын қарастырады, яғни оларды шешудің тиімді жолдарын анықтайды.

Жоспар - кәсіпкерліктің нысанына, қызмет ету аясына және масштабына байланыссыз, қазіргі заман экономикасында қолданылатын менеджменттің ерекше құралы. Кәдімгі нарықтық саудада табысқа жету, өз өнімімен шығу, іс-әрекеттің жоспары мен алдын ала сенімді бағдарламасы болмаса, қолға алынып жатқан іс туралы толық сипат алу мүмкін емес.

Жоспар жасаудың мақсаты - кәсіпорынның шаруашылық қызметін қысқа және ұзақ уақыт аралығында нарық қажеттіліктері мен керекті ресурстарды иелену мүмкіндіктерімен сәйкестендіре отырып жоспарлау және технико-экономикалық негіздеу.

Жоспарлаудың қаншалықты маңызды екенін бағалау мүмкін емес. Заттарға объективті көзқарас оның күшті және әлсіз жақтарын, қажеттіліктерді толық анықтауға, алғашқы кезеңдерден мүмкіндіктерді белгілеуге және кәсіпорынның мақсатына жетудегі іс-әрекеттерді оңтайландыру бойынша жоспар жасауға кірісуге мүмкіндік береді. Жоспар сіздің кәсіпорныңызды құлаушы кәсіпорындар қатарынан сақтап қалады. Егер кәсіпорын аз пайдалы болса, онда жоспар бұның себебін іздеп табуға көмектеседі және қателіктерден бас тартуға жәрдемдеседі.

Еліміздің экономикалық дамудың жаңа кезеңіне өтуіне байланысты және шаруашылық қатынастарының даму жағдайында жоспарлау жаңа қасиеттерге ие болып, қалыптасқан мәселелермен бірге, жаңа мәселелерді шешуге бейім болуы қажет. Жоспарлаудың жаңа қасиеттерінің ең негізгісі жоғарғы директивті жоспарлауды бағыттаушы жоспарлаумен алмастыру, яғни орталық ұйымдардың, облыстардың және жергілікті ұйымдардың, кәсіпорындар мен ұйымдар арасындағы өзара келісімділікті білдіреді. Нарық өнімнің жоспарлы реттеудегі экспертті реттеушісі ретінде саналып, жоспарлау мен шаруашылық субъектілердің тура және кері байланысын қамтамасыз етеді. Нарықтың өзбетімен реттеушілігі жаһанды, экономикалық және әлеуметтік үрдістердің құлдырауына және сәтсіздікке ұшырауына әкеледі. Үкімет, жоспарлау мен экономикалық реттеу мүмкіндігіне сүйене отырып, қалыптасқан өзгерістерді түзетіп, нарық қатынастарын мезгілді түрде қайтадан осы заманғы бәсекелестік жағдайына, экономиканы жаңа балансталған күйіне қайтарады.

Жоспарлы жүйе нарықсыз, нарық қатынастарсыз, механизімсіз және керісінше шаруашылықтың нарық жүйесі жоспарсыз, реттеусіз және болжаусыз жеткілікті, нәтижелі дами алмайды. Нарық еркіндігінің кез-келген деклорациясында экономика дамуының жоспарлары (нақты жоспарлар, бұйрықтар мен директивтер емес) барлық елдерде жасалынады. Жоспарлар мен болжаудың объективті қажеттілігі бір қатар жағдайларға байланысты болып келеді.

Біріншіден, экономиканың тұрақты даму кезеңінде ғылыми техникалық прогресстің ықпалы артуда, осы заманғы және күрделі технологияларға, өндірісті және еңбекті ұйымдастырудың ұтымды күйлеріне көшіп барамыз. Ал бұл, өз кезегінде, зардаптың жоспарлауын, болжауын қажет етеді. Екіншіден, жоспарлау мен болжау басқарудың қажетті қызметі болғандықтан, экономикалық дамудың циклдылығын болжап беру, тепе-теңдіктің серпінді күйін қолдау, пайда болған бұзылуларды қалпына келтіру үшін, сонымен бірге экономикалық және әлеуметтік нәтижелер арасында байланысты қалыптастыру, орта деңгейден төмен өмір сүретін халықтың мүддесін қорғау үшін үкіметпен қолданылады. Үшіншіден, нарық жағдайында кез-келген фирма немесе кәсіпорын құқықтық нысанына және шаруашылық түріне, құрылған мерзіміне және өндіріс мөлшеріне қарамастан өзінің даму стратегиясын және кәсіпорын қызметінің ақырғы мақсатына жету үшін кәсіпкерлік қызметінің тактикасын жасау тиіс. Сол сияқты ғылыми дәлелденген жоспарлау мен болжау негізінде дұрыс даму бағыты таңдалған жағдайда экономика да ойдағыдай дами алады. Жалпы айтқанда, жоспарлау бұл алдына қойған әрекеттерді қажетті деректермен қамтамасыз етуге бағытталған ақпаратты ой еңбегімен өңдеу болып саналады. Жоспарлауға қарама-қарсы ұғым импровизация.

Жоспарлау мен болжау - бұл, ең алдымен, қоғамдық өндіріс нәтижелерін және дамуын, оның заңдылықтарын қалыптастыруға бағытталған әлеуметтік және ғылыми техникалық прогресс тенденцияларын, обьективті тәуелділікті және экономикадағы себеп-салдар қатынастарын ғылыми болжап білу.

Зерттеу үрдістерге әсер ету сипаттамасының нақтылық деңгейіне қарай болжаудың үш түрлі нысаны ажыратылады: гипотеза (жалпы ғылыми болжау), болжау және жоспар.

Гипотеза грек тілінен аударғанда - негіздеу, шамалау деген ұғымды білдіреді.

Болжау грек тілінен аударғанда «күн бұрын білу» деген ұғымды білдіреді. Яғни қандай да болмасын жағдайда, құбылыста, үрдісте алынған ақпарат негізінде болған өзгерістерді болжап білу. Жоспарлаудың құрамына нақты анықталған мақсаттар қойылымы, зерттеліп жатқан обьектінің бөлшекті, нақты жағдайды болжап білу кіреді. Жоспардың алдына қойған міндеттерді нақтылау және дамыту жолдары белгіленеді және қабылданған басқарушылық шешімдері дәлеледенеді. Сонымен, болжау жоспарда нақтылыққа және анықтылыққа ие болады. Болжау сияқты жоспар да нәтижелер мен нақты-қолданбалы теория жетістіктерге негізделеді. Жоспарлау кезінде мына үлгі қолданылады: «мақсаты - директивті, оған жету құралдары мен жолдары -детерминивті, ресурстары - шектеулі». Ал болжау кезінде басқа үлгі қолданылады: «мақсаттары - теориялық барып жетерлік, оларға жету құралдары мен жолдары - мүмкін, ресурстары - ықтимал». Жоспарлау ғылымы қоғам дамуының пропорциялар мен қалыптасу қарқынмен байланысты экономикалық заңдылықтары мен үрдістердің ерекше көріністерін зерттейді. Бұл ғылымның міндеті мына сұрақтарға жауап беру. Экономикалық заңдылықтарына сүйене отырып экономика дамуының жоспарын қалай жасау және жүзеге асыру. Бұл міндеттердің жүзеге асырылуы, біріншіден, экономикалық дамудың заңдылықтарының қаншалықты нақты анықталғанына және олардың сараптамалық қызметінде қаншалықты толық қолданылатындығына байланысты болады.

Жоспарлау міндеттерінің сараптамада қолданылуы мына жолдармен іске асырылады:

экономика (кәсіпорын) дамуының мақсаттарын белгілеу;
оларға оңтайлы түрде жету құралдарын іздеу;
қойылған мақсаттарға жету үшін қажетті ресурстарды анықтау.

Жоспралаудың маңыздылығын бағалаған кезде мына жағдайларды атап өтуге болады. Біріншіден, жоспарлау кезінде негізгі мақсаттар анықталып, осы мақсаттарға жетудің басым міндеттері мен құралдары анықталады. Екіншіден, жоспарда еңбек, материал және қаржы ресурстарының тепе-теңдігін қамтамасыз етіліп, экономика (кәсіпорын) дамуының қажетті инфрақұрылымы ұсынылады. Үшіншіден, жоспар - бұл нарықтағы әртүрлі субъектілер арасындағы келісімге жетудің нәтижелі құралы, ол үкіметтің (басқарушының) экономика саясаты жөнінде ақпаратты қоғамға жеткізу құралы болып саналады. Төртіншіден, жоспарда экономикалық болжау беріледі. Бұл болжауға сәйкес экономика дамуы мүмкін және қажет.

Сонымен үкімет жоспар және болжау көрсеткіштері арқылы жеке компанияларды, кәсіпорындарды белгіленген экономика саясатымен таныстырады, ал жеке кәсіпорындар, компаниялар соған негізделіп өзінің ұзақ мерзімді және орта мерзімді бағдарламаларын, жоспарларын жасайды.

1. 2. Нарық жағдайында кәсіпорын көрсеткіштерін жоспарлаудың жіктелуі және түрлері

Шаруашылық субъектінің даму жоспары келесі кепілдемелік сипаттағы негізгі бөлімдерді кіргізеді. Олар:

өнімді өткізу жоспары немесе өндірістік жоспар;
техникалық даму жоспары;
өндірістің экономикалық тиімділігін жоғарлату жоспары;
капиталды салымдар мен капиталды құрылыс жоспары;
материалды-техникалық қамтамасыз ету жоспары;
еңбек және кадрлар жөніндегі жоспар;
өнім өткізу және өндіріс шығындар жоспары;
қаржылық жоспар;
кәсіпорын ұжымының әлеуметтік даму жоспары;
табиғатты қорғау және табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану жұмыстары жөніндегі жоспар.

1. Шаруашылық субъектінің даму жоспарының орталық бөлімі өнімді өндіру жоспары болып табылады. Бұнда өнімнің жеке түрлерін натуралды және құндық көрінісіте өндіру тапсырмалары және өнімнің келешекте сапасын жоғарлату жұмыстары белгіленеді. Құндық көріністегі өнім көлемін анықтау үшін өткізілген, жалпы және тауарлы өнім көрсеткіштері қолданылады. Маңызды орынды өндірісті мамандандыруды, кооперациялауды және біріктіруді жоспарлау алады.

2. Шаруашылық субъектінің даму жоспарының маңызды бөлімі - ғылым мен техниканың даму жоспары. Еңбектің ғылыми ұйымдастыру жұмыстарын енгізетіндіктен бұл жоспардың негізгі бекітілген міндеті - ғылыми техникалық прогрессті жеделдету. Бұл бөлімнің ажырамас бөлігі метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттауды жоспарлау болып табылады. Техника және ғылым жоспарының көрсеткіштері негізгі және көмекші өндірісті ажыратудағы еңбектің механизация және автоматизация деңгейі; елде алғашқы рет өндірісті меңгеріп алу өнімі; өндірістің техникалық деңгейін жоғарлату жұмыстары арқылы жоспарланған кезең ішінде тауарлы өнімнің өзіндік құнының төмендеуі және еңбек өнімділігінің өсуі, жұмысшылар санының қатыстық төмендеуі және оның өндірістік үрдісі үшін шығарылатын өнім сапасының, құрал-жабдықты пайдаланудың, өндіріс материал сиымдылығының, натуралды көріністегі еңбек өнімділігінің ерекшелік көрсеткіштері.

3. Шаруашылық субъектінің даму жоспарлауындағы маңызды болып өндірістің экономикалық тиімділігін жоғарлату жоспары табылады. Бұл жоспарда өндірісті экономикалық тиімділігін жоғарлатудың жинақталған көрсеткіштерімен бірге материалдық ресурстарды, капиталдық салымдарды, айналым құралдарды, негізгі құралдарды және нақты еңбекті пайдаланудың тиімділігін жоғарлату көрсеткіштері беріледі. Бұл көрсеткіштер есебінде:

А. Ақша және натуралды көріністегі өндіріс өнімінің өсу қарқындары; шығарылған өнімнің 1тг-ге шаққандағы шығындар, жалпы рентабельділік; еңбек өнімділігінің өсу қарқындары және осы өсу қарқындарының жоғарлауынан болған өнім шығару бөлігінің өсуі.

Б. Қорқайтарымдылығы. 1тг-ге тауарлы өнімнің өндірісіне кеткен негізгі өндірістік құралдардың орташа жылдық құны.

В. Айналым құралдардың айналымдылығы; капитал сиымдылығының және материал сиымдылығының көрсеткіштері.

4. Күрделі құрылыс жоспары жаңа жолдар салуын, істеп жатқан шаруашылық субъектіні кеңейту мен қайта қалпына келтіру, объектілер мен цехтарын кеңейтуін мен құрастыруын және істеп жатқан өндіріс техникасының қайтақарулануын, яғни құрал-жабдықтардың жаңарылуын, ескі құрал-жабдықтарды өнімділігі едәуір жоғары жаңасына ауыстыруын, өндіріс технологиясын жетілдіруін және өндірістік үрдістердің механизациясын және автоматизациясын көрсетеді.

Күрделі құрылыс жоспарының көрсеткіштері: өндірістік қуаттылығын және негізгі құралдарды бөлек объектілер мен өндірістік құрылыстар белгілеуін ұйымдастырушы-техникалық және техникалық қайтақарулану жұмыстарының жүзеге асырылуы арқылы өндірістік қуаттылығының өсуі; күрделі салымдар мен құрылыс-монтажды жұмыстарының көлемі; аяқталмаған өндіріс көлемі.

5. Материалды-техникалық қамтамасыздандыру жоспары өнімнің ең негізгі түрлерін өндіру мен пайдаланудың материалдық есептер жүйесін және оның өткізілу жоспарын ұсынады. Өндірістегі материалдық ресурстарға деген қажеттілігі, оларды бөлу және қолдануы ғылыми дәлелденген шикізат, материал, отын мен энергия шығындарының нормасы және ғылыми дәлелденген құрал-жабдықтарды, машинаны, механизмдерді қолдану нормативтерінің негізінде жүзеге асырылуы қажет. Материал-техникалық қамтамасыздандыру жоспары шикізат, материал, отын мен энергияның үлестік шығындарды төмендету есептеулерімен жасалынады.

6. Еңбек пен кадрлар жоспарын жасаған кезде басты міндет - өндіріс көлемінің көбеюі мен оның тиімділігін жоғарлатудың негізгі шарты ретінде еңбек өнімділігінің жүйелік жоғарылауын ескеру болып табылады. Еңбек өнімділігінің көрсеткіштері: өндірістік-өнеркәсіптік персоналдың орташа тізімдік жұмыскеріне есептегенде, тауарлы өнімнің жылдық шығарылуы сәйкес, оның бағасы бойынша есептелінеді. Бұл бөлімнің басқа маңызды көрсеткіші болып еңбек ақы қоры табылады. Мұнда жұмысшылардың орташа еңбек ақысы есептелінеді. Кәсіпорынның жұмыс күшіне қажеттілігін анықтау үшін қосымша жұмысшылар мен жұмыскерлер қажеттілігінің және оларды қамтамасыз ету көздерінің теңестірілген есептеулері жүргізіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.