Алматы облысы Қарасай ауданы

Кіріспе
1 Алматы облысы Қарасай ауданы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.1 Алматы облысы Қарасай ауданының физикалық.географиялық
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.2 Топырағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.3 Өсімдіктер әлемі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.4 Климаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.5 Өзендері мен көлдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.6 Жануарлар әлемі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.7 Пайдалы қазбалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.8 Табиғатты қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.9 Ауыл шаруашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.10 Транспорт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
Негізгі бөлім
2 Геоморфологиялық картаны құрастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2.1 Жер бедері карталары. Геоморфологиялық карта ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.2 Геоморфологиялық картаны ArcGis бағдарламасында сандау ... ... .16
2.3 Картаны безендіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
Қолданылған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21

Қарасай ауданы Алматы облысының оңтүстік – батыс бөлігінде орналасқан. Шығысында Талғар ауданымен, оңтүстігінде Қырғызстанмен, бытысында Жамбыл ауданымен және солтүстігінде Іле ауданымен шекараласады. Іле Алатау тауы осы ауданды солтүстік – шығыстан оңтүстік – батысқа дейін кең жолақпен көмкеріп жатыр. Қалған бөлігі тау алды жазығы болып табылады. Осы таулар үшін таулы – еспелі шыңдар, құлыма, жыралы, тас түсетін және құйылатын жартастар, тар аңғарлар, ал ең биік таулы бөліктерде - әсерлі жазықтар, карлар, морнеалар және мұз әрекетінің басқа пішіндері тән.
Теңіз деңгейінен биіктігі тау алды зонасында 500 м-ден 1000 м-ге дейін және 5000 м-ге дейін тауларда. Іле Алатауының ең биік нүктесі – Талғар шыңы (4973 метр) – Қарасай ауданында орналаспаған, дегенмен бұдан да басқа биік шыңдар осы аудан аумағында жатыр: Абай шыңы (4080 метр) және Үлкен Алматы шыңы (3628 метр). Олардан төмен Алматы көлі, Қарлытау тауы орналасқан. Семиречье деген тауалды ауданының тұрғындары тауға әбден үйреніп қалған және оларды ерекше толғандырмайды. Бірақ жаңадан келгендерді қар қалпағын жамылған, аспанмен тілдескен тау жоталары таңқалдырмай қоймас. Олар ұзақ уақыт бойы ашық және таза түстердің түрлі – түсітілігіне үйрене алмайды және дірілдеген мұздықтардан төменге дейінгі аңғарлар бойынша таралатын тау ауасымен демала алмайды.
Қазіргі рельефтің қалыптасуына ішкі күштер, соның ішінде ағын сулар мен желдер әсер етеді. Ағын сулар борпас жыныстарды шығара отырып, солар арқылы ойпатты орындарды толтырады. Рельеф күрделілігі климаттың, су жүйесінің, топырақтың, өсімдік пен жануарлар әлемінің қалыптасуына әсер етеді.
Солтүстік Тянь – шань, оның ішінде Іле Алатауы палеозой эрасының (осыдан 2 млн жыл бұрынғы) каледон және герцин тау түзілу кезеңдерінде түзілді. Мезозой эрасында биік таулар денудациялық үстірттерге айналды. Кезекті альпілік кезеңде, тектоникалық қозғалыстар нәтижесінде қайта көтеріліп, қатпарлы биік үйінді тауларға айналды. Біздің өлкеде үнемі болып тұратын жер сілкіністері тау түзілу процесінің жалғасып жатқанын дәлелдейді. Іле Алатауы жотасы граниттен, ізбестен және қиыршықты минерал жыныстардан құралған.

1 География Алматинский области: Тематический сборник Под редакцией Т.О.Увалиева и Г.А.Утеевой – Алматы: Областной институт профессионального развития кадров, 2001.-279с

Пән: География
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
1 Алматы облысы Қарасай
ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Алматы облысы Қарасай ауданының физикалық-географиялық
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.2
Топырағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..4
1.3 Өсімдіктер
әлемі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...4
1.4
Климаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...5
1.5 Өзендері мен
көлдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .6
1.6 Жануарлар
әлемі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...7
7. Пайдалы
қазбалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...7
1.8 Табиғатты
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...8
1.9 Ауыл
шаруашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...8
1.10
Транспорт ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .9
Негізгі бөлім
2 Геоморфологиялық картаны
құрастыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...10
2.1 Жер бедері карталары. Геоморфологиялық
карта ... ... ... ... ... ... ... .. 10
2.2 Геоморфологиялық картаны ArcGis бағдарламасында сандау ... ... .16
2.3 Картаны
безендіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...18
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..20
Қолданылған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..21

1 Алматы облысы Қарасай ауданы
Территориясы – 2,3 мың кв.км
Халқының саны – 156,1 мың адам
Елді-мекен саны – 71
Қалалық және ауылдық округтер саны – 13
Аудан орталығы – Қаскелең каласы
Аудан орталығының Алматы қаласынан қашықтығы – 27км

1.1 Алматы облысы Қарасай ауданының физикалық-географиялық жағдайы
Қарасай ауданы Алматы облысының оңтүстік – батыс бөлігінде орналасқан.
Шығысында Талғар ауданымен, оңтүстігінде Қырғызстанмен, бытысында Жамбыл
ауданымен және солтүстігінде Іле ауданымен шекараласады. Іле Алатау тауы
осы ауданды солтүстік – шығыстан оңтүстік – батысқа дейін кең жолақпен
көмкеріп жатыр. Қалған бөлігі тау алды жазығы болып табылады. Осы таулар
үшін таулы – еспелі шыңдар, құлыма, жыралы, тас түсетін және құйылатын
жартастар, тар аңғарлар, ал ең биік таулы бөліктерде - әсерлі жазықтар,
карлар, морнеалар және мұз әрекетінің басқа пішіндері тән.
Теңіз деңгейінен биіктігі тау алды зонасында 500 м-ден 1000 м-ге дейін
және 5000 м-ге дейін тауларда. Іле Алатауының ең биік нүктесі – Талғар
шыңы (4973 метр) – Қарасай ауданында орналаспаған, дегенмен бұдан да басқа
биік шыңдар осы аудан аумағында жатыр: Абай шыңы (4080 метр) және Үлкен
Алматы шыңы (3628 метр). Олардан төмен Алматы көлі, Қарлытау тауы
орналасқан. Семиречье деген тауалды ауданының тұрғындары тауға әбден
үйреніп қалған және оларды ерекше толғандырмайды. Бірақ жаңадан келгендерді
қар қалпағын жамылған, аспанмен тілдескен тау жоталары таңқалдырмай қоймас.
Олар ұзақ уақыт бойы ашық және таза түстердің түрлі – түсітілігіне үйрене
алмайды және дірілдеген мұздықтардан төменге дейінгі аңғарлар бойынша
таралатын тау ауасымен демала алмайды.
Қазіргі рельефтің қалыптасуына ішкі күштер, соның ішінде ағын сулар
мен желдер әсер етеді. Ағын сулар борпас жыныстарды шығара отырып, солар
арқылы ойпатты орындарды толтырады. Рельеф күрделілігі климаттың, су
жүйесінің, топырақтың, өсімдік пен жануарлар әлемінің қалыптасуына әсер
етеді.
Солтүстік Тянь – шань, оның ішінде Іле Алатауы палеозой эрасының
(осыдан 2 млн жыл бұрынғы) каледон және герцин тау түзілу кезеңдерінде
түзілді. Мезозой эрасында биік таулар денудациялық үстірттерге айналды.
Кезекті альпілік кезеңде, тектоникалық қозғалыстар нәтижесінде қайта
көтеріліп, қатпарлы биік үйінді тауларға айналды. Біздің өлкеде үнемі болып
тұратын жер сілкіністері тау түзілу процесінің жалғасып жатқанын
дәлелдейді. Іле Алатауы жотасы граниттен, ізбестен және қиыршықты минерал
жыныстардан құралған.
Тау алды дала зонасында көлдер өте көп, мұнда демалуға және балық
аулау үшін көптеген туристер келеді.
1.2 Топырағы. Тауалды зоналары құнарлылығымен ерекшеленеді. Топырақтар
жергілікті жердің биіктігінің өзгеруімен байланысты ауысып отырады. Мұнда
сұр топырақ, ашық сарғылт, қою сарғылт, таулы қара топырақ, тау орманды қою
түсті және тау – шалғын – далалық тоыпрақтар таралған.
Адамдардың әрекет етуі үшін топырақтың қызметі мен ролі үлкен мәнге
ие. Топырақтың құнарлы қабаты ұлттық байлық болып табылады. Топырақ
аулшаруашылығы өндірісінің негізгі құралы ретінде қарастырылады. Жерді,
соның ішінде топырақты орынды түрде қолдану жер бөлу заңымен базаланады.
Маңызды жағдайлардың бірі - өсімдіктердің өсіп-өнуі кезінде өсімдіктер
қоректенген эелементтердің топыраққа қайта келуі. Топырақтың қызметін
ешнәрсе алмастыра алмайды. Бұл – біздің әрекет ету көзіміз. Сондықтан,
топырақты тоздырмау үшін оған қарап, оның құнарлылығын арттыру керек, осы
мақсатта Қарасай ауданында даланың өздігінен қайта қалпына келуі бойынша
тиімді жұмыстар жүргізеді, егіс алаңдары құрылысын жетілдіреді, жерді
жақсартады. Топырақ эрозиясымен күресу үшін топырақты өңдеуге арналған
орманды даланы қорғау жолақтарын пайдаланады. Агрономиялық мерзім бойынша
органикалық жіне минералды тыңайтқыштар – калийлі, фосфорлы (суперфосфат)
және тағы да басқаларды себеді.
1.3 Өсімдіктер әлемі. Алыстағы жазықтан тау кескінінің биіктікпен
ауысатыны көрінеді: биік шыңдар, төменде қоңыр шоқылы құздар, баурай
бойынща орналасқан қою-көк ормандар, ал одан төмен жапырақты ағаштар мен
жемісті бақтар көгеріп тұр. Тау климатының ерекшелігі – теңіз деңгейінен
биіктігі және жауын-шашынның түсуі Іле Алатауының табиғи белдеулерінің әр
түрлілігін қамтамасыз етеді. 1-ші белдеу – 800-1000 метр – дәнді – түрлі
шөпті далалар; 2-ші белдеу – 1200-1300 метр – мәдени зона, мұндағы ең
құнарлы топырақ дала, бақша, жүзімдіктер астында жинақталған; 3-ші белдеу –
1300-ден 2000 – ға дейін – таулы жапырақты орман; 4-ші белдеу – 2000-нан
2800-ге дейін – қылқанды орман зонасы; 5-ші белдеу – 2800-ден 3500-ге дейін
– субальпілік және альпілік шалғындар зонасы; 6-шы белдеу – 3500-ден жоғары
– қарлы зона.
Алайда тау баурайларының бастама бөлігі өсімдіктер әлемінің зерттелуін
бұзады. Іле Алатауының флорасы шамамен 2500 түрмен сипатталады. Өмір сүру
формасының негізі - бұты гүлдері, Тянь-Шань шыршасы (Шренк шыршасы) және
шөптесін көпжылдық өсімдіктер. Жапырақты орманда қайың, көктерек, терек,
жабайы алма және алмұрт, долана өседі. Бұталардан ең көп таралғандары –
барбарис, итмұрын, ырғай. Кейде бұл орман арасынан өте алмайтын джунглиді
еске салатындай қалың болып өседі. Жапырақты таулы орман қайығЖапырақты
таулы орман қайыңдар сарғайып, жабайы өріктің жалынды қабықтарын тау
баурайында жандырғанда, әсіресе күз айында өте әдемі. Шыршалы орманның ағаш
тектес жыныстарының ең негізгісі – Тянь-шань шыршасы немес Шренк шыршасы,
бұл атау Семиречьені зерттеген ғалымның атынан алынған. Осы ірі ағаштың
биіктігі 30 метр, кейде 50 метрге дейін жетеді, ал сақинасының ені – 1,5
метр. Шренк шыршасының түбірлік жүйесі бедерлік және дәл осы арқылы ол
тоыпрақтың жұқа қабатымен тау баурайларына беки алады.
Бұрын Тянь – шань шыршасы керемет құрылыс материалы ретінде көп
мөлшерде дайындалды. Осы ағаштар үнемі қалың болып өскен ормандардың
жалаңыштануына алып келген, Верный қаласының салынуына кеткен барлық
құрылыс материалдары түгелдей дерлік Тянь-шань шыршасынан дайындалған.
Қазір тауда бұл ағаштарды қырқуға тиым салынған.
Құрылыс құмының Бірінші мамырлық кен орны.
Ібесті тастар мен мәрмәрдің Қаскелең кен орны; батпақ – кірпіштің
шикізаты.
Осы материалдарды өнеркәсіптік ғимараттар, мәдени-ағарту, емдеу
орындарын; тұрғын үйлер мен ауылщаруашылықтық ғимараттарды, жолдарды салу
құрылысы кезінде пайдаланады.
Батпақ кірпіш дайындаудың (Қаскелең кірпіш зауыты), фарфордан ыдыс
дайындаудың (Қаскелең Фарфор ЖШС) негізгі шикізаты болып саналады.
1.4 Климаты. Қарасай ауданының климаты барлық Қазақстан бойынша сияқты
қатаң континентальды. Қысы жылы, ылғалды; жазы ыстық әрі құрғақ. Бұл
температураның тез өзгеруімен, құрғақ ауамен және жауын-шашынның біраз
мөлшерімен қамтамасыз етілген. Солтүстіктен оңтүстікке қарай созылған
ауданның географиялық орналасуы және атмосфералық ерекшеліктердің
циркуляциясы мен рельефтің әр түрлілігі ауа температурасына әсер етеді. Осы
аудан үшін температураның тулікті және жылдық ауытқуы тән. Жазықты тау алды
бөліктерінде температура солтүстіктен оңтүстікке қарай бағытта өзгереді, ал
биік облыстарда жергілікті жердің теңіз деңгейінен биік көтерілуімен
өзгереді. Қаңтардың орташа температурасы -6° -8°С, шілденің орташа
температурасы +20°С.
Қыстағы ауаның ең төмен температурасы -30°С. Бұл Қазақстан
территориясы бойынша Солтүстік Мұзды мұхит үстінен қалыптасатын суық
арктикалық ауа массасының оңтүстік облыстарға дейін кедергісіз қозғалуымен
түсіндіріледі. Сондықтан осы өлкеде көктемнің соңында, тіпті жазда, сондай-
ақ ерте күзде үнемі қатқақтар болады.
Ең жоғары температура +40°С-қа дейін. Орта Азия үстінде қалыптасқан
тропикалық ауа массалары жоғары температуралы құрғақ ауа-райын түзеді.
Ауданда жауатын жауын-шашындардың негізгі бөлігі Атлант мұхитынан, батыстан
келетін ауа ағындарынан түседі.
Ең суық ай – Қаңтар. Ең ыстық ай – Шілде. Қар жамылғысының орташа
биіктігі 20-22 см-ді құрайды.
Таулы зона климаты вертикаль белдеулікпен байланысты. Теңіз деігеінен
биіктіктің ұлғаюымен атмосфералық қысым, ауа температурасы, төмендейді, ауа
ылғалдылығ мен ыдыраңқылығы күшейеді. Климат жылы және ылғалдандырылғаннан
ылғал және өте суыққа өзгереді. Таулар ауа ағынының еркін қозғалысынң
кедергісі болып табылады. Олар ылғалды ұстап қалады және түнде таудан
жазыққа, ал күндіз керісінше тауға қарай соғатын жергілікті желді
шақырады.Іле Алатауы жотасы солтүстіктен келетін суық ауаны ұстап қалады,
және бұл қар немесе жаңбыр түріндегі үнемі жауын-шашын түсетін ұзақ
мерзімді ылғалды ауа-райының түзілуіне алып келеді. Тау баурайларында тау
алды жазықтарына қарағанда жауын-шашын мол түседі. Жылдық жауын-шашын
мөлшері 600-700 мм құрайды. Ең көп жауын-шашын мөлшері суық жыл мезгілінде
түседі.
Ылғалдану коэффициенті бірліктен жоғары, ылғалдық – жеткілікті.
Қолайсыз табиғат құбылыстары:
Бұршақ – 1-3 рет, ал тауда 6 рет болады; негізінен жылы кезде түседі.
Тұмандар, мұзтайғақ, қар көшкіні – суық жыл мезгілінде болады.
Құрғақшылық, сел, найзағай – жазда.
Барлық осы құбылыстар ауданның шаруашылығына үлкен шығын алып келеді.
Күннің теңелуі: 23 қыркүйек және 21 наурыз. Ең ұзақ күн және ең қысқа
түн – 22 шілде. Ең қысқа күн жіне ең ұзақ түн - 22 желтоқсан.
1.5 Өзендері мен көлдері. Қарасай ауданының барлық өзендері бастауын
тау мұздықтарынан алады. Мысалы, Қаскелең өзенінің басталар жері 1000 метр
биіктікте. Аңғар бойынша аққан су егістіктер мен бақтарды суарады, адамдар
мен малдардың шөлін қандырады, электр станциялары турбиналарына жетеді,
балықтар мен басқа жануарлар үшін су астылық және жер бетілік мекен ету
ортасын қалыптастырады.
Таулы өлке өзендері қар және жаңбыр суымен қоректенеді. Олардың суы
мол кезеңі – жаз айлары, себебі тау шыңында жатқан қарлар мен мұздықтар
негізінен осы айларда ериді.
Осы ауданның ірі өзендері: Қаскелең, Шамалған, Ақсай, Үлкен Алматы
өзендері Балқаш көлінің батыс бөлігін сумен қамтамасыз ететін Іле өзенінің
салалары болып табылады. Сондай-ақ бұл зөендер бастауын таудан алатын
болғандықтан, оларда үнемі селдер болып тұрады. Олар тау баурайларын
бұзады, жаңа арналар түзеді, көпірлер мен ғимараттарды бұзады, елді-
мекендер үшін қауіпті жағдайлар туғызады, халық шаруашылығына үлкен шығын
алып келеді. Мысал ретінде бастауын 3000 метр биіктіктен алатын Үлкен
Алматы өзенінде 1977 жылы болған селді алуға болады, бұл сел жолында
кездескеннің барлығын жойп отырған. Гидроқұрылысшылардың ГЭС елді-мекені
толығымен жойылды, адамдар зардап шекті, құрылыстар, гидроэлектр
станциялары толығымен жоқ болды. Ал бәле бұдан да көп болуы мүмкін еді,
себебі өзен арнасы Алматы қаласының батыс бөлігі арқылы өтеді және қаланы
сумен қамтамасыз етеді. Кейінірек биіктігі 100 метрден жоғары қорғаныш
плотинасы салынды.
1988 жылдың жазында шілде айының срңында Үлкен Алматы өзен ауданында
ірі сел тасқындары болды.
1.6 Жануарлар әлемі. Осы өлкенің жануарлар әлемі әр түрлі және
көптеген құстармен, кемірушілермен, шөпқоректілермен және жабайы аңдарымен
бай. Қарасай ауданы территориясында орналасқан, ауданы 80,5 мың га жерді
алып жатқан Іле Алатау мемлекеттік ұлттық саябағы қорықтық зонасында
сүтқоректілердің 64 түрі және құстардың 200 шамасында түрі кездеседі.
Сауысқан, тоқылдақ, тау кекілігі, қырғауыл, бұлбұл, ұзақ, сары шымшық,
құлақты үкі, бозторғай, сұңқар, қаршыға және т.б. түрлері кездеседі.
Тиіндер, суырлар кеңінен таралған; шөпқоректілер – арқар, таутеке, марал
және т.б; жыртқыштар – қасқыр, түлкі, қабан, борсық, тянь-шань қоңыр аюы,
қар барысы, сусар, сілеусін. Биіктаулы сирек кездесетін құстар – құмай,
бүркіт, сақалды, күшіген. Осындай жануарлар мен құстардың сирек түрлері
Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енген және заңмен қорғалады.
1.7 Пайдалы қазбалар. Қарасай ауданы аумағында рудасыз пайдалы
қазбаларды шығарады. Олар негізінен құрылыс материалдары. Ақсай және Үлкен
Алматы өзені – Қарасай ауданының өте ірі биік таулы көлі. Олар Озерной
өзенінің опырылып құлауынан пайда болған. Көлдегі су таза, ішуге жарамды.
Дәл осы суды Қарасай ауданы мен Алматы қаласының тұрғындары пайдаланады.
Көл әдемі табиғатымен, таза ауасымен ерекшеленеді, бұл – табиғат
сүюшілердің ең ұнамды демалыс орны. Ыстық жаз айларында осындай көлдердің
мореналық плотиналары кейде тесіледі және селдік тасқындар пайда болады.
Бұған негізгі себеп – нөсер жауындар, мұздықтардың және мореналардың
көлге сырғып түсуі, өзенде құрылған нағыз плотиналарды бұзып өтуі.
Қарасай ауданында шипалы көлдер өте көп. Олардың көбісінің атауы жоқ
және көп адамға белгісіз. Бұдан өте ерте кездерде адамдар кейбір көлдердің
емдік қасиетін білген. Алдымен оларды қоршаған орта халқы пайдаланды, бірақ
су мен батпақтың бәраз ауруға шипа екендігі туралы сөз алысқа тарап кетті
де, жан-жақтан адамдар осы көлге қарай ағыла бастады. Теңіз деңгейінен 1800
метр биіктікте орналасқан Алма Арасан шипажайы көбіне мәлім, оның тарихи
термальды көздері ХІҮ ғасырдан белгілі. Мұнда ревматизм, металлмен улану,
жүйке жүйесі, буын аурулары сияқты дерттерді емдейді.
Жергілікті дәстүр бойынша шипалы суды ішу, бұлаққа тиын тастау, жақын
маңда өскен ағашқа шүберек байлау сияқты ырымдар орындалады. Яғни бұл
бұлақтың суы шипалы деген сөз. Суы дәмді, суық, таза! Және мұндай жерлер
бізде өте аз!
1.8 Табиғатты қорғау. Қарасай ауданы өте сирек табиғат байлықтарына
ие, мұнда Іле – Алатау ұлттық саябағы орналасқан. Фаунасы бай және әр түрлі
биолгиялық түрлермен сипатталады: тұяқтылар, мамық жүнді аңдар, далалық,
суда жүзетін жабайылар. Жануарлар ресурстары, фаунасы және флорасы өз
тегінде шынайы ғылыми зертхана болып табылатын мемлекеттік ұлттық саябақта
қорғалады.
Табиғат байлықтарын сақтау, оларды экологиялық жағдайларды бақылау
үшін орынды қолдану мақсатында ауданда келесі шараларды жүзеге асыру керек:

- қоршаған ортаны және табиғат пайдалануды қорғау бойынша шаралар
кешенін орындау;
- ауыз суды және су көздері вирустық және бактериялық ластанудан
тазарту үшін тиімді химиялық құралдарды, ультракүлгін
сәулелерді қолдану.
ҚР Конституциясында жазылған: 31 тарау Қолайлы адам денсаулығы мен
өмірі үшін мемлекет қоршаған ортаны қорғау міндетін қояды...
38 тарау ҚР азаматтары табиғатты сақтауға және табиғат байлықтарына
сақтықпен қарауға міндетті...
Табиғат қорғау мәселесін барлық мүмкін болатын шектеулер қою мен
қорықтар жүйесін кеңейту жолымен де шеше алмаймыз. Барлық табиғатты бір
қорық зонасы ете алмаймыз, сондықтан адамдардың экологиялық мәдениетін
қалыптастыру керек.
Өсіп келе жатқан ұрпақ өсімдіктер мен жануарларды тек олардың пайдасы
үшін ғана емес, әлем кереметі ретінде де сақтауға міндетті екендерін
түсінуі керек.
1.9 Ауыл шаруашылығы. Ауыл шаруашылығы тек біздің ауданда ғана емес,
сондй-ақ бүкіл облыс бойынша да әлеуметтік-экономикалық дамудың басты
бағыттарының бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығының үлкен потенциалы және
Қарасай ауданының қолайлы табиғат жағдайлары ауылшаруашылық өндірістің
интенсивті дамуына жағдай жасайды.
Ауданда жүргізілетін саясаттың мақсаты агроөндірісті халықтың негізгі
тағамдарға деген сқраныстарын қанағаттандыратындай жеткілікті дәрежеде
өсуіне жағдай жасау болып табылады.
Ауыл шаруашылық өндірушілерді техникалық материал ресурстармен қамту
және нарықты кеңейту мен ауылшаруашылық өндірістерді техника және қосалқы
бөлшектермен қамту керек. Берілген шараларды жүзеге асыруда ауыл шаруашылық
өнім көрсеткіші 2000 жылы 5-6%, өсімдік өсіру жағынан 8-10%, мал асырау 4-
5%ға өсті.
Ауыл шаруашылық өндірістің басты бағыты – көкөніс, дақылдық мәдениетті
дамыту, ет-сүт өнімдерін дамыту жағдайы бойынша 01.01.2000 жылы
агроөндірістік секторда 24 өндіріс тіркелді, оның ішінде 14 өндірістік АҚ,
3-серіктестік және 7-мемлекеттік. Ауданда ауылшаруашылық өндірістің
ассоциациясы құрылған.
Егістік алқабы 1999жылы 28608 га жетті, оның ішінде 3800 егін егіледі.
Олар:
Дақылды-дәнді дақылды 2500 га
Қант қызылшасы 800 га
Картоп 300 га
Көкөніс 200 га
Техникалық дақылдардың жинау егістік алқап және егісті жинауды
көбейтті.
Шаруашылықтың барлық түрінде 30,3 мың бас ірі қара, қой мен ешкі 27,2
мың бас, жылқы 3,2 мың бас, шошқа 5,8 мың бас, құстардың барлық түрі 915,0
мың бас.
Мал бағуда сапалы көрсеткіштің өсімі игерілді. Сүт өндіру, ағымдағы
жылда, 10,6%ға өсті, ет өнімі 4,3%, барлық мал түрінің саны өсті. Төлдері
19,6%, құлын 9,2%, қозы 15,3%, торай 61,7%ға өсті.
1.10 Транспорт. Аудандағы транспорт түрлері: - автомобиль және
теміржолдар. Автомобиль жол торабы 648 км-ді құрайды, осының ішінде
- қатты төсенішті – 598км
- гравийлі төсенішті – 47км
- грунтты – 4км
Теміржол торабы – Шамалған бекеті.
Қозғалыс көбінесе автомобиль көлігімен жүзеге асады, ал батыстық
бағытта Шамалған бекетінен темір жол қызметін пайдалануға болады.
2003 жылға болжау бойынша жүк тасымалдау көлемі 2,2 есеге, жолаушылар
тасымалдау 65-70%-ға, жүк айналым 2,5 есеге, тасымалдаудың жалпы кірісі 25-
30% ға өседі.
Көлік қызметінің сапасын жақсарту мақсатында, қауіпсіздікті күшейтуде,
келесі шараларды жүзеге асыру керек:
- жолдарды жоспарлы жөндеу және жақсарту,
- жүк тасымалы қызметі нарығын қорғау мақсатында, жеке көлікке
бақылау жүргізу шарасын орындау,
- жолдарда автомобильге қызмет көрсететін инфрақұрылымдар орнату
(АЗС, СТО және т.б.) 1.

2 Геоморфолгиялық картаны құрастыру
2.1 Жер бедері карталары. Геоморфологиялық карта

1) Жер береді карталарының түрлері
2) Геоморфологиялық карталар, генетикалық, морфогенетикалық жəне
морфоқұрылымдық картлардың легендаларын құру ұстанымдары.
3) Геоморфологиялық карталарды құрастыру əдісі мен технологиясының
ерекшеліктері.
4) Ғарыштық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.