Тұрақты экономикалық өсу жағдайындағы инвестициялық жобалардың және оларды басқару

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

ТҰРАҚТЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ. . . 5Инвестициялық үдеріс экономикалық даму факторы ретінде . . . 5Инвестициялық жобалар түсінігі және жобалардың негізгі мінездемелері . . . 11Инвестициялық жобаларды басқарудың негізгі қағидалары және әдістері . . . 16
ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ. . . 29Қазақстан Республикасындағы қазіргі кезеңдегі инвестициялық ахуал және оның даму үрдісі . . . 29Жамбыл облысы әкімдігінің экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының незізгі функциялары мен қызметі . . . 38Жамбыл облысы әкімдігінің экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының инвестициялық жобаларды басқару саясаты . . . 45
ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗІ РЕТІНДЕ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ

ЖОЛДАРЫ . . . 56

Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жобаларды басқару қызметін құқықтық-нормативтік қолдау шараларын нығайту жолдары . . . 56
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жобаларды басқарудағы менеджмент жүйесін жетілдіру . . . 64

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 71

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 73

РЕЗЮМЕ . . . 76

КІРІСПЕ

Ұлттық экономика қазіргі нарықтық жағдайда бәсекеге қабілетті болу үшін әрдайым және тұрақты түрде өндірілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасын арттырып, кәсіпкерлік қызметте жаңа жолдарды игеруге дайын болуы тиіс. Өз кезегінде мұндай экономикалық дамуды қамтамасыз ету үшін инвестицияларды экономикаға тартып, инвестицияларды тиімді басқару әдістерін игеру қажет.

Қазіргі таңда Қазақстан үшін ел экономикасын әлемдік дамыған елдер деңгейіне жеткізу үшін көп жұмыс жасау керек. Дегенмен, алғышаррттары жасалып жатыр. Қазақстан Республикасының 2003-2015 ж. ж аралығындағы индустриалды-инновациялық даму стратегиясын жүзеге асыру инвестицияларды елге тартып, тиімді басқара білуді талап етеді. Жалпы алғанда, бұл стратегияның өзі - үлкен инвестициялық жоба, соңғы нәтижесі - еліміздің алдыңғы қатарлы дамыған елдер қатарына қосылуы, халқымыздың әлеуетінің өсуі.

XXI ғасыр - ғылыми-техникалық прогрестің интенсивті даму кезеңі. Сондықтан, көш артында қалмау үшін экономиканы дамыту мақсатында инвестициялық үрдістерді инвестициялық жобалау арқылы басқару негізгі мәселе болып отыр.

Соңғы он жыл аралығында әлемдік экономика мен қоғамдық өмірдегі инвестициялық жобаларды басқарудың маңызы артты. XX ғасырдың 60-жылдары нарықтағы қатаң бәсеке мен жоғары пайда табу жағдайында қызмет көрсететін компаниялар үшін басқарушылық және ұйымдастырушылық деңгейін арттырып қана қоймастан, сонымен қатар жобаларды жоспарлау әдістерін жетілдіру, орындау мерзімін қатаң бақылауға алу, қатысушылар мен орындаушылар арасындағы өзара байланысты арттыру жолдарын іздестіру басталды. Бұл процестің ең негізгі себебі ірі жобаларда әрдайым әр түрлі жағдайларға байланысты өзгерістер енгізу қажеттілігі жиі пайда болатын болды. Сондықтан өзгерістерді алдын ала болжап, бақылауға алу қажеттілігі туындады. Ірі компаниялар бірігіп, 1965 жылы Халықаралық Жобаларды басқару Ассоциациясы құрылды. Бұл ұйым 1995 жылға дейін Интернет атауымен белгілі болды (интернационалды желі) . Ал 1995 жыла International Project Management Association деген атауға ие болды.

Жобалық менеджмент - бизнестегі және әлемдік ғылымдағы «ноу-хау», қазіргі замандағы менеджменттегі қарқынды дамып келе жатқан бағыт. Қазіргі таңда жобаларды басқару нарықтық қатынастар субъектілерін макро- және микродеңгейде жетістіктерге жеткізе алатын прогрессивті құралдардың бірі болып табылады. Жаңа технологиялар мен қатаң бәсеке заманында ел экономикасы үшін жобаларды басқара білудің маңызы зор. Инвестициялық жобаларды басқару арқылы инновацияларды өндіру мен экономикаға енгізу жолдары ашылады, ол өз кезегінде кәсіпорындар мен жалпы ел экономикасының стратегиялық дамуына жол ашады. Магистрлік диссертация тақырыбын таңдау себебі және бұл тақырыптың актуалдығы осы жайтпен түсіндіріледі.

Магистрлік диссертацияның мақсаты теориялық - методологиялық негіздерге және шетел, Ресей тәжірибелеріне сүйене отырып, инвестициялық жобалау процесінің маңызын ашып көрсету және инвестициялық жобалауды Қазақстан жағдайында қолдану мәселелерін талұылау болып табылады.

Магистрлік диссертация мақсатына байланысты негізгі қадамдар анықталды:

инвестициялық үдерістердің экономикалық маңыздылығын зерттеу, «инвестициялық жобаларды басқару» түсінігіне анықтама беру;
Жамбыл облысы әкімдігінің экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының незізгі функциялары мен қызметі мен танысу;
инвестициялық жобаларды басқарудың заманауи жағдайын талдау;
ҚР инвестициялық жобаларды басқару жолдарын жетілдіру көздерін ашып көрсету.

Инвестициялық жобаларды басқарудың теориялық және тәжірибелік аспектілері келесі қазақстандық экономистер еңбектерінде кездеседі: Аубакиров Я. А., Кубаев К. Е., Джумамбаев С. К., Әлжанова Н. Ш., Сәбден О. С., Оспанов М. Т. және т. б.

Ресей және шетел ғалымдары ішінде бұл тақырыпқа қалам тартқандар: Шапиро В. Д, Золотогоров В. Г., Мазур И. И, Румянцева Е. Е, Медынский В. Г., Грей К., Ларсон Э. және т. б.

Магистрлік диссертация зерттеу объектісі - Жамбыл облысы әкімдігінің экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының инвестициялық жобалау саласындағы незізгі функциялары мен қызметі.

Магистрлік диссертация зерттеу пәні - инвестицляық жобаларды басқарумен байланысты экономикалық қатынастар жүйесі.

Зерттеудің теориялық - методологиялық негізін қазақстандық және шетел ғалымдарының еңбектерінде орын алған инвестициялық жобалар мәнін ашатын мәліметтер құрайды.

Магистрлік диссертацияның негізгі жаңалығы - «инвестициялық жобалар» түсінігіне авторлық анықтама беру, ҚР инвестициялық жобаларды басқару бойынша жетілдіру жолдарын көрсету.

Магистрлік диссертация кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

Бірінші бөлімде инвестиция және ивестициялық жобалар түсініктерінің теориялық-методологиялық негіздері ашылды, ерекшеліктері айқындалды, негізгі мінездемелері белгіленді, инвестицилық жобалар

Екінші бөлімде Жамбыл облысы әкімдігінің экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының инвестициялық жобаларды басқару саясаты, функциялары мен қызметтері қарастырылды.

Үшінші бөлімде Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жобаларды басқару жолдарын жетілдіру бойынша ұсыныстар берілді.

Магистрлік жұмыс көлемі 76 беттен, 13 кесте және 12 суреттерден тұрады.

ТҰРАҚТЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ. Инвестициялық үдеріс экономикалық даму факторы ретінде.

Инвестиция - Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуі кезінде пайда болған жаңа термин. Орталықтандырылған жоспарлау жүйесінің шеңберінде жалпы капиталдық салымдар деген түсінік қолданылатын, осы түсінік бойынша жаңа құрылыс пен қайта өңдеуге, шаруашылық жүргізіп отырған кәсіпорындарының кеңеюі мен техникалық қайта (өндірістік капиталдық салымдар) , тұрғын үй мен тұрмыстық-мәдени құрылысқа (өндірістік емес капиталдық салымдар) жұмсалатын барлық қаржылық құралдар түсіндірілетін.

Инвестициялар ақша құралдары, мақсатты банкілік салымдар, пайлар, акциялар және де басқа құнды қағаздар, технологиялар, машиналар, қондырғылар, лицензиялар, соның ішінде тауар белгісіне, пайда табу мақсатында кәсіпкерлік қызмет объектісіне салынатын интеллектуалды бағалықтар, несиелер, кез-келген мүлік немесе мүліктік құқықтар ретінде анықталады және осының бәрі - пайда табу мен әлеуметтік жақсы әсерлерге жету мақсатында. Осы тұрғыда инвестиция түсінігі нарықтық тәсілге жақын келеді. /1, 13б/

Келтірілген анықтамалар нарықтық және жоспарлы жүйелерде инвестицияның мәнін түсінудегі айырмашылықты көрсетеді. Ресурстардың бөлінуі әкімшілік жүйесі жағдайында меншіктің бір түрімен жүзеге асатындықтан, инвестицияландырудың қаржылық және басқа түрлерінің бар екендігін отандық экономикалық ғылым қарастырмады. Жоспарлы экономика жағдайында инвестициялар ағымындағы шығындардан тек бір уақыттық сипатымен ғана айырықшаланатын залал түрінде көрінді. Экономика ғылымы мен тәжірибесі дәлелдеп отырғандай, капиталдық салынымдар инвестицияның синонимі болып табылмайды, берілген терминдер ұқсас емес. Капиталдық салынымға қарағанда инвестиция түсінігі әлдеқайда кең. Батыс әдебиеттерінде қор нарығын қарастыруға баса назар аударады, себебі нарықтық экономикасы дамыған елдерде (АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Жапония) инвестицияландыру бағалы қағаздар арқылы іске асады. Қазіргі таңда отандық тәжірибеде екі термин де қолданылады.

«Инвестиция» термині латынның investire - «жұмылдыру» сөзінен алынған. Бұл термин ғылыми және публицистикалық әдебиеттерде кеңінен қолданылады. Ғылыми әдебиеттерде инвестицияны анықтаудың әр түрлі тәсілдері бар. Пол Самуэльсон инвестицияландыру туралы былай жазады: «Біз қоғамның нақты капиталының таза өсімін білдіретін нәрселерді (ғимараттар, қондырғылар, өндіріс-материалдық запастар және т. б. ) «таза инвестицияландыру» немесе капитал қалыптасуы деп атаймыз. Тұрғындар үшін жерді, қолданыста жүрген құнды қағаздарды немесе меншіктің кез-келген түрін сатып алу инвестицияландыру болып табылады. Экономистер үшін бұл тек таза трансферттік операциялар. Яғни біреуі инвестицияландырса, басқа біреуі . Таза инвестицияландыру тек жаңа нақты капитал қалыптасқан кезде ғана орын алады.

У. Шарп инвестицияны былайша анықтайды: «Нақты инвестицияларға әдетте қандай да бір материалдық-көрнекті активтер түрінде инвестициялау кіреді, мысалы, жер, қондырғылар, зауыттар сияқты. Қаржылық инвестицияға қағазда жазылған келісім-шарттарды, мысалы, кәдімгі акциялар мен облигациялар сияқтыны жатқызуға болады. Қарапайым экономикаларда инвестициялардың негізгі бөлігі нақтыға жатқызылса, қазіргі дәуірдің экономикасында инвестициялардың үлкен бөлігі қаржылық инвестициялар болып табылады. Қаржылық инвестицияландыру институттарының жоғары дамуы нақты инвестицияның өсуіне едәуір дәрежеде ықпал етеді. Әдетте, бұл екі форма бәсекелес емес, бір-бірін толықтырушы болып табылады. В. Бочаров инвестицияны табыстың тұтынуға жұмсала алмайтын бөлігі деп түсінеді. Инвестициялық ресурстар инвестициялық іскерліктің капиталдық құнының табыс немесе әлеуметтік әсер түріндегі өсімі алынатын нақты объектіліеріне трансформацияланады. /2, 5б/

Экономикалық және қаржылық тұрғылық инвестицияландыру экономикалық ресурстарды болашақта таза пайдаға жету және бұл пайданы бастапқы салынған капиталдан асырып түсіру мақсатымен ұзақ мерзімді салу деп анықталады.

Инвестиция - бұл ақшаны, оның сақталуына немесе құнының артуына және табыстың оң шамасын қамтамасыз етуге үміт арта отырып, орналастыруға болатын кез-келген құрал. Бос ақша құралдары инвестиция болып табылмайды, себебі қолма-қол ақшаның құнын инфляция жеп қоюы мүмкін және ол ешқандайда табыс әкелмейді. Капиталды орналастырудың түрлі факторлармен айрықшаланатын әр түрлі нысандары бар: құнды қағаздар мен жылжымайтын мүлікке; қарыздық міндеттемелерге; опциондар мен акцияларға; шағын немесе үлкен тәуекелмен; қысқа немесе ұзақ мерзімге; тікелей және жанама.

Инвестициялардың экономикалық табиғатын оны жіктеу толығырақ түсіндіреді, жіктеу негізіне түрлі белгілер салынған. Белгілер ретінде мынылар қолданылады:

инвестициялардың түрлері
ақша құралдарын салу обьектілері
инвестицияландыруға қатысу сипаты
инвестицияландыру кезеңі
меншік түрлері
инвестордың қатысу түрлері
тәуекел дәрежесі
ұдайы өндіріс түрлері

Инвестициялардың түрлерін былайша топтайды:Ақша құралдары, салымдар, пайлар, акциялар және басқа да құнды қағаздар; Жылжымайтын және жылжымалы мүлік; Авторлық құқықпен, тәжірибемен және басқа да интеллектуалды құндылықтармен байланысты мүліктік құқықтар; Жерді, суды, ресурстарды, үйлерді пайдалану құқығы және басқа да мүліктік құқықтар; Қандай да бір өндірісті (бірақ патенттелген ноу-хау емес) ұйымдастыруға қажетті техникалық құжат, дағды, өндірістік тәжірибе ретінде рәсімделген техникалық, технологиялық, коммерциялық сауаттылық.
Құралдардың салыну обьектілері бойынша инвестициялар былайша бөлінеді:

Нақты нвестициялар немесе құралдардың материалды активтерге салынуы, яғни нақты инвестициялар - кәсіпорынның негізгі және айналыс капиталын қалыптастыратын материалды және материалды емес активтерге салынатын салым. Материалды активтер - ғимараттарға, станоктарға, қосымша материалдық бұйымдарға, дайын өнімдерге айналдырылған құралдар;
Материалды емес активтер - лицензиялардың, патенттердің, тауар белгісінің құны, жарнамаға және кадрларды дайындауға кеткен шығындар;
Қаржылық инвестициялар немесе түрлі қаржылық құралдарға ақша құралдардың салынуы - депозиттер, құнды қағаздар, банктік салынымдар.

Инвестициялық процестерге қатысу сипаты бойынша инвестициялар келесі түрлерге бөлінеді:

Тікелей инвестициялар, мұнда инвестицияландыру және ақша құралдарын салу обьектісін таңдауда инвестордың тікелей қатысуы қажет етіледі. Сонымен қатар инвестор инвестициялық циклдердің барлық кезеңдеріне тартылады, оның ішінде алдын ала жүретін инвестициялық зерттеулерге, инвестицияландыру обьектілірін жобалау мен тұрғызуға, дайын өнім өндірісіне;
Жанама, бұл ақша құралдарын өз қалауынша, неғұрлым тиімді орналастыратын және аккумуляциаландыратын түрлі қаржылық делдалдар арқылы (инвестициялық қорлар және компаниялар) жүзеге асады. Мұндай делдалдар инвестицияландыру обьектілерін басқаруға қатысады, ал алатын табыстарын клиенттері арасында бөледі. Тұтас басқарылатын құнды қағаздарға салынатын салынымдарды портфельдік деп те атайды.

инвестицияландырудың кезеңдері бойынша инвестицияларды мына түрлерге бөледі:

Қысқа мерзімді, ұзақтылығы бір жылдан аспайды (қысқа мерзімді депозиттік салымдар, жинақ сертификаттар) ;
Ұзақ мерзімді, бұның ұзақтылығы бір жылдан көп.

Меншік түрлері бойынша инвестициялар мыналарға бөлінеді:

Азаматтардың, мемлекеттік емес меншік нысанындағы кәсіпорындардың, үкіметтік емес ұйымдардың жеке ақша құралдары;
Мемлекеттік, ол түрлі деңгейдегі кәсіпорындар мен мекемелердің бюджет көздерінен қаржыландырылады.

Инвестордың қатысу түріне байланысты:

Қайта құрылып жатқан кәсіпорындарға жартылай қатысу немесе шаруашылық жүргізіп отырған кәсіпорындардың бір бөлігін иелену (шектеулі меншік қоғамына үлестік қатынас) ;
Инвестор толық иеленетін кәсіпорындарды өз меншігіне алу;
Жылжымалы немесе жылжымайтын мүлікті акция, облигациялар арқылы немесе басқа да құнды қағаздар түрінде алу;
Табиғат ресурстарын пайдалануға, жерді пайдалану құқығына, басқа да мүліктік құқықтарға концессия алу.

Тәуекел дәрежесі бойынша инвестициялар келесі түрлерге бөлінеді:

Тәуекелсіз инвестициялар. Мысалы, бірқатар мемлекеттерде қысқа мерзімді мемлекеттік облигацияларға салымдар салу қауіпсіз деп саналады, ал олар бойынша алынған табыс қауіпсіз қойылымды анықтайды, бұл қауіпсіз қойылым инвестициялық тәуекел нүктесін санау ретіндегі салымдарды бағалау ретінде қолданылады;
Тәуекелді инвестициялар. Инвестициялармен байланысты тәуекел немесе белгісіздік дәрежесі, мысалы, уақыт, салыным обьектісі сияқты факторларға тәуелді. Инвестицияландыру аяқталғаннан кейінгі кәсіпорынның жұмыс істеу нәтижесінің өзгеруі инвестицияландырудың мерзіміне және жобаның масштабы мен оның мақсаттарына тәуелді, сондықтан қауіптіліктің дәрежесі нарықтың мүмкін болатын әрекетін шеше алмау болып табылады (жаңа өнім түрін құру, өндіріс шығындарын төмендету, сату көлемін кеңейту, мемлекеттік тапсырыстарды орындау және т. б. ) . дәрежені бағалау критерийлері мыналар болуы мүмкін:

барлық пайда сомасын жоғалту мүмкіндігі. Тәуекелдің орын алуы мүмкін;
жоба іске асқаннан кейін пайданы ғана емес, жалпы есептемелік табысты жоғалту мүмкіндігі. Тәуекел дағдарысты болып табылады;
барлық активтерді жоғалту мүмкіндігі және инвестордың банкротқа ұшырауы немесе апаттық тәуекел.

Ұдайы өндіріс инвестицияның келесі түрлерінің бірінде жүзеге асуы мүмкін:

Жаңа алаңдарда және бастапқыда бекітілген жоба бойынша іске асып жатқан жаңа құрылыстар немесе кәсіпорындардың, ғимараттардың салынуы;
Шаруашылық жүргізіп отырған кәсіпорындардың кеңеюі - өндіріс қуаттылығын арттыру мақсатымен шаруашылық жүргізіп отырған кәсіпорындардың екінші және келесі кезектерін, қосымша өндіріс кешендерін және өндірістерді, жаңа кәсіпорындарды салу немесе қызмет етіп жүрген кәсіпорындарды кеңейту;
Шаруашылық жүргізіп жүрген кәсіпорынды қайта құру - моральды тұрып қалған және физикалық жағынан тозған қондырғыларды ауыстыру арқылы жаңа өнімнің шығарылуының профилін өзгерту мақсатымен өндірісті толық немесе жартылай қайта жабдықтауды ортақ жоба бойынша жүзеге асыру;
Техникалық қайта қамтамасыздандыру - жекелеген цехтардың, өндірістердің, учаскелердің өндірісінің техникалық-экономикалық деңгейлерін арттыруға бағытталған шара кешендерін жүргізу.

Инвестицияның ұсынылған жіктелуі қазіргі заманның инвестициялық жобалау концепцияларын толығырақ түсіну үшін, жүріп жатқан процестерді жан-жақты бағалау үшін қажет. /3, 11б/

Инвестициялық қызмет - қоғамдық қайта өндірістің негізгі құрамдас бөлігі: ол инвестициялық игіліктердің қозғалысы тұрғысынан қайта өндіріс процесінің барлық сатыларын бейнелейді.

Инвестициялық қызмет келесі түрде жүзеге асады:

Жеке тұлғалар, мемлекеттік емес ұйымдар, басқа да заңды тұлғалар инвестициялары;
Мемлекеттік инвестициялар;
Шетел инвестициялары;
Аралас инвестициялар.

Инвестициялардың қоғамдық өндірістегі орны

Сурет 1.

Жоғарыда айтылғандай, инвестиция ұғымы жалпы түрде пайда табумен байланысты. Пайда табу мақсатында инвестициялар, негізінен, бар өндірісті кеңейтуге, жаңа өндірісті құруға немесе зерттеулер мен инновацияларды енгізу арқылы бұрын-соңды болмаған жаңа тауарлар енгізуге бағытталады. Әрине, ең тиімді инвестиция түрі - жаңа тауар шығарып, нарықты жаулап алу. Дегенмен, бұл инвестициялау процесінің тәуекелі жоғары болып келеді және қажетті зерттеулер жүргізілуі керек, ал бұл өз кезегінде қомақты қаражаттарды талап етеді.

Келесі сурет инвестициялар түрлерін анықтап, олар бойынша тәуекел деңгейін көрсетеді.

Инвестициялар бойынша тәуекелдер деңгейі.

Сурет 2.

Инвестициялық саясат елдің экономикалық стратегиясының мақсаттары мен мәселелерін анықтайтын ең маңызды элемент болып табылады. Экономикалық реформаларға сәйкес халықаралық капитал мен инвестицияларды тартудың мемлекеттік саясаты дағдарыс пен инфляцияны тежеуге, жеке инвесторлардың инвестициялық белсенділігін арттыруға және өндірістің құрылымдық өзгерісіне барынша септігін тигізуі керек. Инвестициялар нәтижесінде мемлекеттік табыстардың артуы мемлекеттің жалпы экономикалық-әлеуметтік өсуіне, тұрғындардың өмір сапасының артуына, жұмыспен қамтамасыз ету мүмкіндіктерін құруға жағдай туғызады.

Инвестициляық жобалар түсінігі және жобалардың негізгі мінездемелері.

Қазіргі таңда «инвестициялық жоба» термині біздің лексиконымыздың ажырамас бөлігі болып отыр. Тіпті ЖОО-да инвестициялық жобалау деген немесе соған байланысты пәндер енгізілуде, көптеген жұмыстар жазылуда.

Жобалар қоғамның ажырамас бөлігі болып табылады. Қазіргі таңда әрбір ел экономикасында ірі өзгерістер, ең алдымен, жобалар түрінде бекітіліп, іске асады. Инвестициялық жобалар және оларды басқару ілімін жетілдіру жолдарын бекіту нарықтық қатынастары дамыған Батыс елдерінде XX ғасырдың 50-жылдарында жүргізіле бастады. Бұл жағдай жобалар көлемінің өсуі мен күрделілігінің артуымен байланысты болды және «жобаның тиімділігі» деген түсінік, ең алдымен, жобаның соңғы құны мен оған бастапқыда жұмсалған қаражаттар шамасын салыстырумен, сондай-ақ экономия және пайда көлемдерімен сейкестендірумен байланысты болды. 50- жылдары инвестициялық жобаларды басқарудың алғаш әдістері енгізіле бастады (CPM және PERT әдістері) . /4, 15б/

70-жылдары Батыс елдеріндегі ірі компаниялар қатаң бәсекелестік жағдайында өз позицияларын орнықтыру үшін инвестициялық жобаларды басқарудың жаңа әдістерін қолдана бастады.

Инвестициялық жобаларды басқарудың методологиялық негізі - жоба түсінігі. «Жоба» термині латынның «projectus», яғни «алға ұмтылу» деген латын сөзінен шыққан. Жобаның басқару объектісі ретіндегі айрықша белгілеріне алдын ала модельдеу және инвестициялық жобаны іске асырудың баламалы нұсқаларын жасау жатады, басқаша айтқанда басқарудың әдістерін қолдану арқылы жобаның болашағын белгілі бір түрде анықтауға болады. /5, 6б/

Қазіргі таңда инвестициялық жобалар күрделілігімен, шешілетін мәселелерінің жан-жақтылығымен және инновацияларға бағытталуымен айрықшаланады.

Жоба «идея» (мәселе), «мәселені шешу құралдары» мен «мәселені шешу жолдарын» біріктіреді. Оны келесі суреттен көруге болады:

Жобаның негізгі элементтері.

Сурет 3.

Көптеген отандық және шетел экономистерінің еңбектерінде инвестициялық жобалар түсінігі қарастырылған және әр түрлі анықтамалар берілген.

Мәселен, «Жобаларды басқару» атты еңбектің авторы В. Д. Шапиро жоба терминін былай деп анықтайды: «жоба - физикалық объектілерді, технологиялық үрдістерді құруға және модернизациялауға бағытталған мақсаттар жүйесі». /4, 18б/

Ресей ғалымы В. Г. Золотогоров келесі анықтама береді: «жоба - бұл техникалық құжаттар (есептеулер, схемалар, суреттер, макеттер), жоспар, идея. Жоба ұғымы, былайша айтқанда, «идея» (мәселе), оны іске асыру жолдары (мәселе шешімі) және алынатын нәтижені өзіне біріктіреді». /5, 7б/

Американдық ғалымдар Клиффорд Ф. Грей және Эрик У. Ларсон бойынша «жоба - бұл комплексті, қайталанбайтын, бір сәттік, бюджеті, ресурстары және уақыты шектелген, сондай-ақ тапсырыс берушінің талаптарына сай нақты шарттарға сай орындалатын іс-әрекеттер жиынтығы». /6, 10б/ Бұл ғалымдар «Жобаларды басқару: тәжірибелік нұсқау» атты еңбектерінде жобаның негізгі белгілерін төмендегідей жіктейді:

Анықталған мақсаттың болуы;
Жобаны іске асырудың алдын ала белгіленген уақытының болуы (яғни жобаның басталу мерзімі мен аяқталу мерзімінің алдын ала анықталуы шарт) ;
Жобаны іске асыруға қатысатын әр түрлі мамандар тобының болуы;
Жоба барысында жаңа өнім пайда болады;
Жұмысты орындау кезінде уақыт, сапа және шығындар бойынша талаптардың болуы және орындалуы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.