Қонақ үй бизнесі жайлы
Кіріспе
1. Ақпараттық ресурстар (интернет желісі) . қонақ үй бизнесінің құрамдас бөлігі
1.1 Қонақ үй бизнесіндегі қолданылатын тиімді ақпараттық жүйелер
1.2 Интернет технологияның туристік өнімдерді жылжытуды қалыптастырудағы мүмкіндіктері
2. «Орда» қонақ үйінің қызметіне талдау (соның ішінде ақпараттық ресурстар)
2. «Орда» қонақ үйінің қызметіне талдау (соның ішінде ақпараттық ресурстар)
2.2 Ақпарат іздестіру және маркетингтік зерттеу.
2.3 Орналастыру қызметтерін электрондық желіде брондау жүйесі
3. Қонақ үй бизнесіндегі ақпараттық ресурстардың мүмкіндіктері
3.2 Интернеттің қосымша мүмкіндіктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Ақпараттық ресурстар (интернет желісі) . қонақ үй бизнесінің құрамдас бөлігі
1.1 Қонақ үй бизнесіндегі қолданылатын тиімді ақпараттық жүйелер
1.2 Интернет технологияның туристік өнімдерді жылжытуды қалыптастырудағы мүмкіндіктері
2. «Орда» қонақ үйінің қызметіне талдау (соның ішінде ақпараттық ресурстар)
2. «Орда» қонақ үйінің қызметіне талдау (соның ішінде ақпараттық ресурстар)
2.2 Ақпарат іздестіру және маркетингтік зерттеу.
2.3 Орналастыру қызметтерін электрондық желіде брондау жүйесі
3. Қонақ үй бизнесіндегі ақпараттық ресурстардың мүмкіндіктері
3.2 Интернеттің қосымша мүмкіндіктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
ХХ ғасыр ақпараттық өзгерістерге толы, ғаламдық ақпарат ғасыры. Ақпараттық өзгерістер – ғаламдану процесінің күрделі де, ауқымды бөлігі. Ғаламдану көрінісі Интернеттің пайда болуымен, ақпарат алудың шексіздігімен, шекарасыздығымен, қоғамның және оның қоғамдық техникалық, прогреске ашықтығымен ерекшеленеді. Бұл қоғам дамуының бірден-бір векторы. Әлеуметтік прогресс – интеллектуальдық саланың даму деңгейіне, ақпаратты құру, тарату және оны тұтыну негізінде шынайы өмірге енгізілуіне байланысты болмақ. Олай болса, әлемдегі өзгерістер мен жоғары технологиялар жаңалығынан туризм саласы тысқары қалмауы бұл заңдылық. Бұл жерде ақпарат ұтымды бизнес жүргізудің негізгі түйіні болса, қазіргі таңда Интернет ресурстарды ұтымды пайдалану туристік бизнес жүргізудің құрамдас бөлігі болып табылады. Бүгінгі туризм – бұл бүкіл әлемнің ірі-ірі авиакомпаниялары, қонақ үй тізбектері, туристік корпорациялары және т.б. туризм секторлары толық қатысып отырған ғаламдық компьютерлендірілген бизнеске айналып, туристік өнім тұтынушыға барынша икемді, жекеше, тартымды және қол жетімді.
Туристік сала кәсіпкерлік ішінде барынша қарқынды түрде дамып келе жатыр. Жыл сайын жүздеген, тіпті мыңдаған туристік фирмалар, олардың филиалдары, шетелдік туристік компаниялардың өкілдіктері ашылады десек те болады
Бүгінгі таңда Интернет желісі әлемдегі ең мықты ақпараттық- технологиялық жүйе ретінде жеке пайдаланушының қажеттілігімен қоса адам өміріндегі түрлі салаларда кеңінен қолданыс тауып отыр. Бұл жүйенің ерекшелігі кез-келген уақытта тұтынушыға қажетті ақпаратқа еркін және жылдам қол жеткізу мүмкіндігін беруімен ерекшеленеді.
Жоғары ақпараттық технологияларды пайдалану қажетті ақпаратты жедел іздеп табуға, беруге, жинауға, тиімді түрде сақтауға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері – Қонақ үй бизнесінде ақпараттық ресурстардың тиімділігін анықтау.
Зерттеу барысында:
- ақпараттық ресурстар арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту және таратудағы мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін;
- туристік өнімдерді қалыптастыруға, жылжытуға маркетингтік зерттеулер жүргізу;
- Интернет технология арқылы резервтеу және брондау жүйесін зерттеу болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі – қонақ үй бизнесі саласында Интернет технология арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін, тиімділігін анықтау.
Туристік сала кәсіпкерлік ішінде барынша қарқынды түрде дамып келе жатыр. Жыл сайын жүздеген, тіпті мыңдаған туристік фирмалар, олардың филиалдары, шетелдік туристік компаниялардың өкілдіктері ашылады десек те болады
Бүгінгі таңда Интернет желісі әлемдегі ең мықты ақпараттық- технологиялық жүйе ретінде жеке пайдаланушының қажеттілігімен қоса адам өміріндегі түрлі салаларда кеңінен қолданыс тауып отыр. Бұл жүйенің ерекшелігі кез-келген уақытта тұтынушыға қажетті ақпаратқа еркін және жылдам қол жеткізу мүмкіндігін беруімен ерекшеленеді.
Жоғары ақпараттық технологияларды пайдалану қажетті ақпаратты жедел іздеп табуға, беруге, жинауға, тиімді түрде сақтауға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері – Қонақ үй бизнесінде ақпараттық ресурстардың тиімділігін анықтау.
Зерттеу барысында:
- ақпараттық ресурстар арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту және таратудағы мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін;
- туристік өнімдерді қалыптастыруға, жылжытуға маркетингтік зерттеулер жүргізу;
- Интернет технология арқылы резервтеу және брондау жүйесін зерттеу болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі – қонақ үй бизнесі саласында Интернет технология арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін, тиімділігін анықтау.
[1] Адров Д. Internet в России. Компьютер пресс, 1997. № 1
[2] Бизнес в режиме on-line. Вестник РАТА (Российская ассоциация туристских агентств)” 1997. № 7 – 37с.
[3] Биржаков М. Б., Биржаков К. М., Ушаков М.В. Internet в туризме.- Санкт-Петербург, 1997. № 13 -45с.
[4] Быстрянцев С. Кузнецова Г. Информационные технологии в рекламе туристского продукта //Конкуренция и рынок. 2002, N2.- С. 9-11.
[5] Гуляев В. Г., Морозов И. В. Прикладные программы по формированию, продвижению и реализации туристского продукта. Туризм. Практика, проблемы, перспективы, № 3, 1997. –С.16.
[6] Гуляев В. Г., Морозов И. В. Информационное обеспечение в туризме. Туризм. Практика, проблемы, перспективы, 1997, N3.-С.11 -13.
[7] Коль О. Информация как реальный производственный ресурс //Газета для путешественников.2002, N6. – С.2.
[8] Туризм и отдых через int./Авт.- сост. А.А. Запольских Мн.: ООО Кузьма, 2000. – 310с.
[9] Широкова Г.В. Информационные технологии в управлении туристским бизнесом. //Вестник СПбГУ. Серия экономика 1995, N19.- 15с.
[10] Информационные системы оперативного управления туристической фирмой./Под общей редакцией канд. техн. Наук А.И. Сеселкина. – Москва, РИБ «Турист» - 2002. – 413с.
[11] Кельбуганова Л.Ж., Рахимбекова Ж.С. Информационные технологии в управлении туризмом // Вестник КазНУ. Серия экономиическая. - №1 (29). – С.91-94.
[12] Комплексная автоматизация туристского бизнеса. Часть1. Информационные технологии в турфирме. – Москва, Советский спорт – 2000. – 425с.
[13] Динамичное агенство // Intelligent Enterprise. 2000.-31июля.
[14] И.Калашников ТУРИСТИЧЕСКИЙ РЫНОК И INTERNET II Туринфо. NQ10.-1996. -с.12
[15]Е.Евдокименко ЭЛЕКТРОННЫЕ КАНАЛЫ МАРКЕТИНГА и ДИСТРИБУЦИИ //Computer Week - Moscow. -№ 36,-1996.
[2] Бизнес в режиме on-line. Вестник РАТА (Российская ассоциация туристских агентств)” 1997. № 7 – 37с.
[3] Биржаков М. Б., Биржаков К. М., Ушаков М.В. Internet в туризме.- Санкт-Петербург, 1997. № 13 -45с.
[4] Быстрянцев С. Кузнецова Г. Информационные технологии в рекламе туристского продукта //Конкуренция и рынок. 2002, N2.- С. 9-11.
[5] Гуляев В. Г., Морозов И. В. Прикладные программы по формированию, продвижению и реализации туристского продукта. Туризм. Практика, проблемы, перспективы, № 3, 1997. –С.16.
[6] Гуляев В. Г., Морозов И. В. Информационное обеспечение в туризме. Туризм. Практика, проблемы, перспективы, 1997, N3.-С.11 -13.
[7] Коль О. Информация как реальный производственный ресурс //Газета для путешественников.2002, N6. – С.2.
[8] Туризм и отдых через int./Авт.- сост. А.А. Запольских Мн.: ООО Кузьма, 2000. – 310с.
[9] Широкова Г.В. Информационные технологии в управлении туристским бизнесом. //Вестник СПбГУ. Серия экономика 1995, N19.- 15с.
[10] Информационные системы оперативного управления туристической фирмой./Под общей редакцией канд. техн. Наук А.И. Сеселкина. – Москва, РИБ «Турист» - 2002. – 413с.
[11] Кельбуганова Л.Ж., Рахимбекова Ж.С. Информационные технологии в управлении туризмом // Вестник КазНУ. Серия экономиическая. - №1 (29). – С.91-94.
[12] Комплексная автоматизация туристского бизнеса. Часть1. Информационные технологии в турфирме. – Москва, Советский спорт – 2000. – 425с.
[13] Динамичное агенство // Intelligent Enterprise. 2000.-31июля.
[14] И.Калашников ТУРИСТИЧЕСКИЙ РЫНОК И INTERNET II Туринфо. NQ10.-1996. -с.12
[15]Е.Евдокименко ЭЛЕКТРОННЫЕ КАНАЛЫ МАРКЕТИНГА и ДИСТРИБУЦИИ //Computer Week - Moscow. -№ 36,-1996.
Кіріспе
ХХ ғасыр ақпараттық өзгерістерге толы, ғаламдық ақпарат ғасыры.
Ақпараттық өзгерістер – ғаламдану процесінің күрделі де, ауқымды бөлігі.
Ғаламдану көрінісі Интернеттің пайда болуымен, ақпарат алудың
шексіздігімен, шекарасыздығымен, қоғамның және оның қоғамдық техникалық,
прогреске ашықтығымен ерекшеленеді. Бұл қоғам дамуының бірден-бір векторы.
Әлеуметтік прогресс – интеллектуальдық саланың даму деңгейіне, ақпаратты
құру, тарату және оны тұтыну негізінде шынайы өмірге енгізілуіне байланысты
болмақ. Олай болса, әлемдегі өзгерістер мен жоғары технологиялар
жаңалығынан туризм саласы тысқары қалмауы бұл заңдылық. Бұл жерде ақпарат
ұтымды бизнес жүргізудің негізгі түйіні болса, қазіргі таңда Интернет
ресурстарды ұтымды пайдалану туристік бизнес жүргізудің құрамдас бөлігі
болып табылады. Бүгінгі туризм – бұл бүкіл әлемнің ірі-ірі
авиакомпаниялары, қонақ үй тізбектері, туристік корпорациялары және т.б.
туризм секторлары толық қатысып отырған ғаламдық компьютерлендірілген
бизнеске айналып, туристік өнім тұтынушыға барынша икемді, жекеше,
тартымды және қол жетімді.
Туристік сала кәсіпкерлік ішінде барынша қарқынды түрде дамып келе
жатыр. Жыл сайын жүздеген, тіпті мыңдаған туристік фирмалар, олардың
филиалдары, шетелдік туристік компаниялардың өкілдіктері ашылады десек те
болады
Бүгінгі таңда Интернет желісі әлемдегі ең мықты ақпараттық-
технологиялық жүйе ретінде жеке пайдаланушының қажеттілігімен қоса адам
өміріндегі түрлі салаларда кеңінен қолданыс тауып отыр. Бұл жүйенің
ерекшелігі кез-келген уақытта тұтынушыға қажетті ақпаратқа еркін және
жылдам қол жеткізу мүмкіндігін беруімен ерекшеленеді.
Жоғары ақпараттық технологияларды пайдалану қажетті ақпаратты жедел
іздеп табуға, беруге, жинауға, тиімді түрде сақтауға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері – Қонақ үй бизнесінде
ақпараттық ресурстардың тиімділігін анықтау.
Зерттеу барысында:
- ақпараттық ресурстар арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту
және таратудағы мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін;
- туристік өнімдерді қалыптастыруға, жылжытуға маркетингтік зерттеулер
жүргізу;
- Интернет технология арқылы резервтеу және брондау жүйесін зерттеу болып
табылады.
Тақырыптың өзектілігі – қонақ үй бизнесі саласында Интернет технология
арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту мүмкіндіктері мен
ерекшеліктерін, тиімділігін анықтау.
Методологиялық негізі ─ ҚР Заңдары, ҚР Үкіметінің қаулылары, ғылыми
және аталған тақырыпқа қатысты әдістемелік құралдар, мерзімді басылымдар,
Иинтернет ресурстарды пайдалана отырып зерттеу.
Ғылыми жаңалығы – туризм саласындағы Интернет технологияның ғаламдық
мүмкіндіктерін қолданысқа кеңінен енгізу арқылы туристік өнімдерді
қалыптастыру, жылжыту ерекшеліктерін айқындап, Интернет технологияның
мүмкіндіктерін пайдалана отырып Қазақстандағы орналастыру кәсіпорындарын
халықаралық стандарттарға сай деңгейге жеткізу. Интернет технологияның
ерекше нәтижелерін, оларды дамытудың жоспарлары мен стратегияларын
толыққанды ғылыми тұрғыдан зерттеу жұмыстарын жүргізу мүмкіншілігіне жол
ашу
Зерттеу объектісі – Тараз қаласындағы Орда қонақ үйі және оның
интернет технологиянының мүмкіндіктері.
Құрылымы – кіріспеден, негізгі үш тараудан, қорытындыдан,
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.
1. Ақпараттық ресурстар (интернет желісі) - қонақ үй бизнесінің құрамдас
бөлігі
1.1 Қонақ үй бизнесіндегі қолданылатын тиімді ақпараттық жүйелер
Қызмет көрсету нарығындағы маркетинг - келесі себептерге байланысты
жеке талдауға тұрарлық ұғым. Біріншіден, қызмет көрсету саласы – қазіргі
заманғы экономиканың қарқынды дамушы секторы. Еуропалық ірі мемлекеттер,
АҚШ, Жапонияда қызмет көрсету саласындағы қызметкерлер саны басқа салаларды
қоса алғандағыдан әлдеқайда артық. Әртүрлі талдаулар бойынша ұлттық өнімнің
60-70%-н жеке және мемлекеттік қызмет көрсету салалары қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар қызмет көрсету саласы әлемдік экспорт көлемінің 20% құрайтын
халықаралық сауданың жылдам дамып келе жатқан секторы Жоғарыда келтірілген
көрсеткіштер қызмет көрсету саласының ұлттық экономика мен халықты жұмыспен
қамтамасыз етудегі маңызын толық ашпайды, себебі көптеген өндірістік
фирмалар іс жүзінде сервистік кәсіпорындар болып табылады.
Өндірістегі шығындардың жартысына жуығы қызмет көрсетулерге
жұмсалады. Өндірістік фирмалар қызметкерлерінің көп бөлігі тауар өндірумен
емес, жобалау, маркетинг, қаржы, сатудан кейінгі қызмет көрсетулермен
айналысады. Компаниялар ішіндегі қызмет көрсетулерді басқару - қызмет
көрсету саласындағы мәселелерді шешуді талап етеді.
Екіншіден, қызмет көрсету саласындағы маркетингтің өзіндік
ерекшеліктері бар. Өйткені, қызмет көрсетулер өндіру мен тұтынудың
бірегейлігімен, олардың сақталуы мен стандартталуының қиындығымен
сипатталады. Осыдан қызмет көрсету саласындағы басқарудың: сапаны бақылау,
еңбек өнімділігін жоғарылату және адам ресурстарын басқару сияқты негізгі
мәселелері туындайды.
Үшіншіден, қызмет көрсету саласындағы заманауи компаниялар тиімді
маркетингтің жаңа моделін жасауға септігін тигізеді. Бұрындары
басқарушылық ойдың көсбасшысы ретінде компьютерлік индустрия, одан
ертерек – автокөлік өнеркәсібі саналса, бүгінгі таңда экономикалық даму
көбінесе қызмет көрсетулер саласындағы компаниялардың қызметімен
анықталады.
Өнеркәсіптік және іскерлік қызметтерге жұмсалатын шығын көлемі,
тұтынушылық шығындарға қарағанда жылдам өсуде. Бұл үрдістің басты
себептерінің бірі – технологиялар мен нарықтың күрделенуі. Компаниялардың
басқару мәселелері бойынша кеңес беруші фирмалар мен жарнамалық агенттіктер
сияқты кәсіби ұйымдардың қызметіне сұранысы жоғарылайды. Екінші себеп
компаниялар негізгі қызметтеріне басты назар аударып, қосымша қызмет
түрлерін сатып алуға тырысады. Бұл тенденция негізінде тасымалдау,
қоймалау және жарнама бойынша іскерлік кызметтер көрсететін компаниялары
пайда болды. Қазіргі нарықтық ортаның жедел дамуы мен болжауға
келмейтіндігі көптеген компанияларды тұрақты шығындарын едәуір қысқартуға
итермеледі. Ал сатып алынған қызметтер айнымалы шығындары қатарына жатады,
бұл өз кезегінде өндірушілерге нарықтың құлдырау кезеңінде шығындарын
азайтуға мүмкіндік береді .
Қызмет көрсетулер сезілмейді: өнімдерге қарағанда оларды көруге,
ұстауға, дәмін татуға немесе иіскеуге болмайды. Қызмет көрсетулер іс-әрекет
болып табылады. Осыған байланысты қызмет көрсеушілер мен тұтынушылар үшін
бірнеше мәселелер туындайды. Біріншіден, қызметтерде психологтар түпкілікті
ерекшеліктер ретінде анықтаған өнім тұтынушысының оларды сатып алар
алдында бағалауына байланысты сенімсіздігінің жоғарылауы. Мысалы, тұтынушы
автосалондағы көліктердің түсі мен пішінінің тартымдылығын көріп, оны
жүргізу арқылы бағалай алады. Бірақ шаштараз және тіс дәрігерінің қызметін
тек қана оған барған кезде ғана оны бағалауға болады. Тұтынушы қызметтің
барысында немесе соңында ғана оның сапасын бағалай алады.
Сонымен қатар, қызмет көрсетулерді таңдау сатушыға деген сенімділік пен
тұтынушының өзіндік тәжрибесіне байланысты анықталады. Тәжірибесіне
байланысты қызмет көрсетулерге тұтынушы тұтынғаннан кейінгі бағалауды
жатқызамыз (мысалы, қызметкерлердің сыпайылығы, сапасы мен тиімділігі), ал
сенімділікке – қызмет көрсетілгеннен кейін де оны бағалау қиынға соғатын
сипаттамаларды. Мысалы, көптеген тұтынушылар автокөліктің жөнделу сапасын
жұмыс аяқталғаннан кейін де бағалай алмайды. Сондықтан тұтынушыға қызмет
көрсетудің сапасы жөніндегі ақпарат өндірушілердің жарнамалық
хабарландыруларынан емес, басқа сатып алушылардың пікірлерінен алынады.
Сатып алушылар көбінесе қызмет сапасын бағалауына қызметкерлердің
тұтынушыларға деген қарым-қатынасы, көрсетілетін қызметтің бағасы,
ғимараттың сыртқы және ішкі жағдайына байланысты анықтайды. Егер
тұтынушының көрсетілген қызмет деңгейіне жоғарғы дәрижеде қанағаттанған
болса, онда тұтынушы осы сатушымен (өңдеушіден) ұзақ қарым-қатынаста болады
[3].
Қызмет көрсетулердің сезілмейтіндігі жабдықтаушылардың алдында
бірқатар мәселелер қояды. Осы мәселелерді шешу үшін келесі маркетингтік
стратегиялар қолданылады.
Тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын қызметтерді
ынталандыру, оны достарына және таныстарына ұсыну, ой-пікірлердің
көсбашыларын ұсынушы компанияның сервисін қолдануға мүмкіндік беру.
Компания қызмет көрсету сапасын жоғарылату үшін: құрал-жабдықтар,
қызметкерлер, жеткізуші компанияның сауда белгісін жарнамалауды әзірлеу
керек. Қызмет көрсетулердің сезілмейтіндігі оларды ұсыну мен тұтынудың
бөлінбестігімен тығыз байланысты. Қызмет көрсетулер бір жерде және бір
уақытта ұсынылып, тұтынылады. Бұған мысал ретінде медициналық тексеруден
өтуді келтіруге болады. Егер пациент жоқ болса, дәрігер өз қызмет
көрсетулерін ұсына алмайды. Сонымен қатар қаралушы дәрігердің сұрақтарына
жауап беру және өзінің жағдайы жайлы хабардар ету арқылы қызмет көрсету
үрдісіне тікелей қатысады. Осыларды ескере отырып, келесі қорытындыларды
шығаруға болады. Біріншіден, қызмет көрсету үрдісіне ұсынушы қызметкерлер
және тұтынушылар қатысатындықтан, олардың өзара байланысы клиенттің
қанағаттануын анықтаушы фактор болып табылады. Көбіне тұтынушылар
компанияны қызметкерлеріне қарап бағалайды. Егер тұтынушыға қызмет
көрсетуші қызметкерлері ұнаса, онда ол міндетті түрде көрсетілген қызметті
де жақсы бағалайды.
Екіншіден, қызметті ұсыну үрдісіне басқа да тұтынушылар қатысады.
Олар сізбен бірге банкте кезекте немесе мейрамханада көрші үстелде отыруы
мүмкін, олардың мінез-құлқы сізге көрсетілген қызметке қанағаттануыңызға
әсер етуі мүмкін. Үшіншіден, жабдықтаушылар өз қызметін кеңейтуде көптеген
мәселелерге тап болады. Өндірушілер күннен-күнге өсіп отырған сұранысты
қанағаттандыру үшін өндіріс көлемін кеңейтіп, дистрибьютер мен аралық
сатушылардың санын көбейтеді. Қызмет көрсетуді ұсынатын компаниялардың осы
тәсілді пайдалануға мүмкіндігі жоқ, ол жоғарыда аталған қызметтерді ұсыну
мен тұтынудың бөлінбестігіне байланысты. Сатушы және сатып алушы міндетті
түрде кездесуі тиіс. Бұл қызмет көрсету саласындағы ұйымдарға көптеген
өндірістік (мейрамхана, әуежолдары мен ауруханалар және т.б.) қызмет
көрсетулерді тұтынушылар шоғырланған жерлерде құру керектігін көрсетеді.
Өндірісті маркетингтен бөліп қарауға болмайды. Егер сервистік компанияға
жоғарымаманданған қызметкерлер қажет болса, қызмет ауқымын әсерлі түрде
кеңейту мүмкін емес болады [4].
Маркетинг қолда бар аздаған болса да мүмкіндіктерді еңбек тиімділігін
көтеруге жұмсау керек. Қызмет көрсетулердің сезілмейтіндігі компания
басшысыларының алдында шешімін табатын басқа да бірқатар міндеттерді қояды.
Қызметкерлерді клиенттермен қарым-қатынастарды тиімді түрде жүргізуге
оқыту: тыңдау мәдениеті, эмпатия мен сыпайы мінез құлық.
Белгілі бір тұтынушылардың қатысуы басқа тұтынушылардың қанағаттану
деңгейін төмендеуге әкелетін жағдайларды болдырмау (мейрамханаларда темекі
тартатын меймандарды темекі тартпаушылардан бөлек отырғызу).
Қызмет көрсету саласындағы компаниялардың қызметін дамытуға келесі
факторлар әсер етеді.Қызметкерлерді оқыту: қызметкерлер біліктілігінің
жоғарылауы компанияның одан әрі дамуына ықпалын тигізеді. Клиент санының
көптігі: компания қызметкерлерінің саны аз болған жағдайда, бір уақытта
тұтынушылардың үлкен топтарына қызмет көрсетуге мүмкіндік беретін кеңсе
қажет.
Жылдам қызмет көрсету: негізгі операцияларды оңтайландырып, екінші
реттегі қосымша жұмысты қызмет көрсету үрдісінен шығарып тастау керек.
Бөлімдер жүйесін құру: компаниялардың стандарттық сервистік модулін құру
мүмкіндігі бар (мысалы, франчайзингті қолдану арқылы).Қызмет көрсетулердің
жоғарыда көрсетілген сипаттамаларынан компания маркетингінің келесі негізгі
мақсаттары айқындалады: сапаны, өнімділікті, адамдар арасындағы қарым-
қатынас пен саралауды басқару.
Зерттеулердің нәтижесінде тұтынушылардың қызмет көрсетулерді
бағалауының келесі критерийлері анықталды. Алғашқы 5 критериі нәтижеге
қатысты болса, соңғылары үрдіс сапасына байланысты.
Сенімділік. Компанияның көрсететін қызметі сенуге тұрарлық па
және олар тұтынушылардың қажеттіліктеріне сай келеді ме?
Қол жетімділік. Қызмет көрсетулерге қол жеткізу қалай жүзеге
асады және күту уақыты қандай?
Репутация. Тұтынушылар компанияға сене алады ма?
Қауіпсіздік. Қызмет көрсетулер тұтынушылар үшін қауіпті ме және
тәуекелмен байланысты ма?
Қажеттіліктерді түсіне білу. Компания тұтынушылардың қажеттіліктерін
білу үшін не істейді?
Қызметкерлердің ықыласы. Компания қызметкерлері тұтынушыларға
ықыласпен қызмет көрсетеді ме?
Біліктілік. Компания қызметкерлерінің тұтынушыларға сапалы қызмет
көрсетуге қажетті білімі мен біліктілігі бар ма?
Мәдениеттілігі. Компания қызметкерлерінің тұтынушыларға қатысты
мәдениеттілігі қандай?
Коммуникациялар. Тұтынушылар компания қызмет көрсетулерінің мазмұнын
түсінеді ме?
Тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжытумен байланысты жоспарлау
процесі төмендегіше анықталады:
-тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжыту бойынша
маркетингтік жоспар шеңберіндегі қол жеткізуге қажетті мақсаттар;
- тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжытуға бағытталған
рыноктар, тұтыну топтары, саудалық делдалдар және басқа да топтар;
- жарнама саласында, сауда-саттықты қолдау мен
қауымдастықтармен байланыстарды (publik relations) қабылдауға қажетті іс-
әрекеттер;
- рынок қызметін жүзеге асыруға қажетті бюджет;
- тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжыту саласындағы
жұмыстардың нәтижелерін бағалау әдістері.
Жоспарлау бағасы әртүрлі шаралар мен құралдардың үйлесімін табуға
байланысты. Ол төмендегілерді қамтамасыз етеді:
- фирмалар мен ұйымдардың жалпы міндеттерін шешуге үлкен
үлес қосуды;
- маркетингтік қызметтің басқа да түрлерін жақсарту мен
интеграциялауды;
- қолда бар ресурстарды үнемді де тиімді пайдалану, бұл шыққан
ақшаларды, күштерді және уақытты сатып алуға қол жеткізу мүмкіндігін
береді.. Маркетингтің табысты жұмысы тек баға саясатының рыногына
бағытталған жақсы сападағы өнімге ғана байланысты емес, сонымен бірге
дистрибьютерлердің тиімді де сенімді жүйесіне де байланысты.
Сонымен бірге, потенциалды клиент пен саудалық делдалдармен
жүйелі де тиімді байланыстар қажет, олар туристік өнім шығарушы мен оларды
тұтынушылар арасындағы алшақтықты қысқартады. Бұл байланыстың басты мақсаты
– мақсатты топқа игі ықпал ету, оларғы тауарлар мен қызмет көрсетулер
туралы жақсы пікір туғызуы керек, себебі мұндай пікірлер туристердің осыған
дейінгі көзқарасын түбегейлі өзгертеді және болашақ мінез-құлқына әсер
етеді.
Маркетингтік коммуникациялар өзіне 4 негізгі жиынтықты
қосатын жүйе ретінде анықталуы мүмкін:
- ақпарат жіберетін коммуникаторды;
- ақпаратты қабылдайтын мақсатты топты;
- ақпараттардың өзін;
- коммуникацияның нысанын алып жүретін, олар туралы коммуникатор танысқысы
келетін коммуникациялық жүйелерді т.б.
Ең соңында, бұл жүйеге қол жеткізген нәтиже кіреді, яғни мақсатты топта
қалыптасқан көзқарастар кіреді. (Сурет 1.)
Қозғалту аспаптары
жарнама Сатуды қолдау Қоғамдық байланыстар
Сурет 1. Туристік тауарларды қозғалту аспаптары
Маркетингтің коммуникациялық міндеттері тиімді орындалмауда деп есептеледі,
егер маркетингтік микстің басқа элементтері сақталмайтын болса, оның
ішінде, өнім, баға мен дистрибьютерлік әдістер бойынша дұрыс таңдау
болмаса.
Егер тек бір ғана коммуникациялық арнаны қолданатын болса, күткен
нәтиже алынбайды.
Өнімді қозғалту бағдарламасында әртүрлі әдістер біріктірілуі мүмкін.
Осы жерден жарнама арасындағы, сату қызметтері бойынша және қоғамдық
қатынастар арасындағы айырмашылықтар туындайды. Тәжірибеде осы аталған үш
аспаптар арасындағы нақты шектеулерді жүргізу аса қажет болып саналмайды.
Жарнаманың жалпы қағидалары.
Жарнаманы анықтау үшін көптеген дефинициялар ұсынылған. Бірақ
олардың ішінде негізгі 4 сипаттама айрықша деп саналды:
- Жарнама – бұл тікелей емес байланыс түрі; оны бұқаралық ақпарат
құралдары (пресса, радио, теледидар) және әсіресе каталог, брошюра,
афиша сияқты баспа материалдары белгілі бір ақпарат беру мақсатында
қолданады.
- Жарнама – бұл бұқаралық байланыс түрі; ол бір мезгілде көптеген
адамдарсанына арналады. Стандартты ақпаратты қолданады және берілген
ақпаратты әрбір адамның жеке қабылдаушылық назарын қабылдай алмайды.
- Жарнаманың мақсаты – назар аударту, қызығушылық
туғызу, рецепиент үшін пайдалы ақпарат беру, және белгілі бір түрде жұмыс
жүргізуге мәжбүр ету, мысалы, турагентпен байланыс жасау, ары қарайғы
ақпаратты сұрау және т.б.
Жарнамалық құралдар: саяхат жасау каталогтары, брошюралар мен
проспектілер, сауда-хаттары, көшелік жарнама, бұқаралық ақпарат
құралдарындағы жарнама, сауда қатарларындағы жарнама.
1. Жарнама дербес саудамен тығыз байланысты. Оның
мақсаты – тұтынушының назарын өзіне, өз агентіне, тауарды қосымша
жылжытушыға аудару.
Жарнама дистрибьютерлік пен туристік тауарлар мен қызмет көрсетулерді
сатудың маңызды элементі. Туристік кәсіпорындардың көпшілігі жарнаманы
сауданы алға жылжыту үшін қолданады, оның кірісінің 5 %-ы жарнамаға
жұмсалады. Жарнаманы қаржыландыру көптеген туроператорлар үшін сатудың 15%-
н жарнамаға жұмсайды; шығындардың көп бөлігін жарнамаға өндіріс пен саяхат
каталогтарының дистрибьютерлері шығарады.
Жарнама құралдары.
Саяхат жасау каталогтары, бұларда туристік тауар мен
қызмет туралы сипаттамалық иллюстрациялар ұсынылады, барлық мәселені
шешетін бағаны бүгінгі таңда турагенттер мен туроператорлар кеңінен
қолданады. Каталогтарда потенциалды туристерге арналған пайдалы ақпараттар
мазмұндалады, олар анықтама ретінде қолданылуы мүмкін.
Каталогтардың ең басты басымдылығы - әртүрлі маршруттарды,
мейманханаларды, қызмет түрлерін және жорықтарды, шығудың альтернативті
мерзімін, транспорттық қызмет көрсетулерді иллюстрациялар арқылы сипаттай
отырып, саяхат жасаудық толық бағдарламасын ұсынады.
Ақпараттардың кең көлемін ұсына отырып, каталогтар тұтынушыларға
олардың қызығушылығын, тілегі мен қаржылық мүмкіндіктерін назарға ала
отырып, дұрыс таңдау жасауға көмектеседі.
Брошюралар мен проспектілер каталогтарға қарағанда азырақ сыйымды, оларды
өндіру оңай және арзан. Оларды , негізінен, ресми туристік ұйымдар мен
кәсіпорындар потенциалды клиенттерді қасиетті орындар мен қолда бар қызмет
көрсетулер туралы ақпараттау үшін қолданады. Олардың басымдылығы сол,
каталогқа қарағанда маршруттар мен қызмет көрсетулерді нақтырақ ұсынады.
Проспектілер әдетте бір қатарда басылады да бүктеледі. Бұл әрине,
жарнаманың ең көп тараған түрі. Оларды жасап шығару қымбат емес.
Сауда-саттық хаттары туристік қызметті сатудың үлкен
мүмкіндігін ашады. Оларды өз бетінше каталог, брошюра немесе проспект
жиынтығында қолдануға болады:
-Селективті дистрибьютерлеу: егер қолда потенциалды
клиенттердің белгілі бір тізімі болса, сауда-саттық хаттары белгілі бір
мақсаттағы, қызығушылығы мен талап-тілектері алдын-ала белгілі болған
топтарға жіберіледі.
-Оперативтілік (жеделділік): Бұл хаттарды дайындау мен
дитрибьютерлеу үшін біршама уақыт қажет болады, бұл жанып тұрған
турпакеттер ұсыну мүмкіндігін береді, немесе жедел (оперативті) түрде
қандайда бір маршрутқа (бағытқа) деген қызығушылықты күтпеген жерден
пайдалануға болады.
-Бақылау жасау: Сауда-саттық хаттарының тиімділігіолардың
артынан болатын әсерлермен анықталады. Бұл үшін бланк ұсынылады, оны
толтыра отырып, клиент қосымша ақпарат сұрастыра алады.
Көшелік жарнаманың жарнамалардың басқа түрлерінен айырмашылығы бар, өйткені
ол жылжымалы емес. Оның маңызды сипаттамасы – оның орналастырылған орны.
Ол белгілі бір уақыт аралығында ғана ілінеді, жарнамалайтын ақпараты
шектеулі. Бұл ақпарат қысқа да түсінікті болуы тиіс. Оның көп бөлігі
картиналар мен рәміздер арқылы беріледі. Ұзақ та күрделі фразалар
қолданылмайды. Жарнаманың бұл түрі әдетте бұқаралық ақпарат құралдарындағы
жарнамаға қосымша ретінде қызмет етеді.
Саяхат жасау жарнамаларындағы бұқаралық ақпарат құралдары .
Баспалық ақпарат, теледидар, радио, көшелік жарнама бұқаралық ақпарат
құралдары деп аталады, осылайша олардың басты сипатын анықтай отырып, үлкен
аудиторияның жарнамалық ақпаратын хабарлау мүмкіндігі туындайды.
Мұндай жарнамаларды құны (газеттегі орны, радиоға, теледидарға кететін
уақыт) әртүрлі факторларға, соның ішінде мемлекетке қатысты болады.
Көп тиражды журналдың болуы, саны шектеулі журналдарға қарағанда көп
оқырмандардың болуын куәландырады.
Алайда, бұл аз тиражды журналдардың пайдасы аз деп көрсету емес.
Олардың оқырмандары ірі журналдарға қарағандағыдан потенциалды клиенттер
болуы мүмкін.
Сауда нүктесіндегі жарнама.Cауда нүктесі витриналарда, көрмелерде, лавкалық
витриналарда, қабырғаларды безендіруде, жарнама щиттерінде жарнамалық
транспаранттарды пайдаланады.
Бұл жарнаманың құндылығы сол, клиент әлі шешім қабылдау барысында
жүргенде сол жарнамамен танысады. Мұндай жарнамалық материалдың басты
еңбегі – клиенттерге дүкенде бұрын басқа бұқаралық ақпарат құралдарында
алған жарнамасы туралы естеріне салады.
Сауда-саттыққа қолдау көрсету.
Сауда саттықты қолдау қызметтері.Туристік кәсіпорындар мен туроператорлар
сауда-саттық пен кірістің болуы турагенттердің қандай әдіспен қызмет
жасауына қатысты деп санайды. Мұндай қызметтер сауда-саттыққа саудалық
қолдау көрсету немесе сауда коммунакициясы деп аталады.
Сауда-саттықты қолдау әдістері.
Бұл әдістер баспа материалына ерекше сөйлем ретінде біріктірілуі мүмкін.
Баспа материалына:
- брошюралар – жақсы сападағы қағаздарға әдемі
иллюстрациялармен және сырты әсерлі болып келетін едәуір көлемді басылым.
Брошюраларда туристік демалыс орындарының тізімі бар үлкен каталогтар,
оған қоса орналасу орны, бағасы, транспорт кестесі және т.б. ақпараттар
ұсынылады. Туроператорлар брошюраларды сауда-саттықтың қосымша құралы
ретінде қолданады.
- Проспектілер – бүктелген, оралған иллюстрацияланған бір
қатарлы парақ. Ол брошюралармен салыстырғанда едәуір арзан, кіші форматты,
жеңіл болып келеді.
-Тікелей пошта – бұл брошюралар мен проспектілер
қосымшаланаын сауда-саттық хаттары. Олар сенімді клиенттерге адресатына
жолданады.
- Көрмелік материал – бұларға афишалар, щиттер, стенділер,
жергілікті шығармашылық заттары жатады. Олар сауда-саттық жүзеге асырылатын
турагенттіктер офистеріне қойылады. Сонымен бірге слайдттар да берілуі
мүмкін.
Тауарлардың бағасын уақытша түсіру, сувенирлерді, тәттілерді тегін
тарату сияқты ерекше ұсыныстар үлкен бәсекелестікті индустрияларда, мысалы,
бакалеяларда, косметикаларда кеңінен таралған. Туристік индустрия бұл
әдістерге тек сауда-саттықты қолдау мақсатында ғана келеді. Мысалы,
біркелкі топтарға, студенттерге, қарт адамдарға арналған авиабилеттердің
бағасының арзандатылуы, арнайы отельдердегі номерлерге арнайы арзан баға
т.с.с. Нәтижесінде мұндай туристік кәсіпорын кеңінен танымал кәсіпорынға
айналады.
5) Қоғамдық байланыстар..
Қоғамдық қатынастар – бұл фирманың коммуникациялық жұмысының бір бөлігі.
Олардың мақсаты – айғақтармен бекітілген фирманың жақсы репутациясын жасау,
өйткені фирма өзі туралы жағымды пікір қалыптастыру атмосферасында үлкен
жетістіктерге қол жеткізеді.
Бұл анықтама қоғамдық қатынастардың басты 3 сипаттамасын туғызады:
- олардың мақсаты, жарнама сияқты, сауда-саттыққа қолдау
көрсету мен коммуникация. Олардың басқалардан айырмашылығы, бұқаралық
ақпарат құралдарында ақысы төленген орын мен уақытты пайдаланбайды, өз
демеушілерін жарнамаламайды, сауда-саттықты қолдаумен тікелей
байланыспайды.
- қоғамдық қатынастар жарнама құралдары мен саудалық
делдалдарға пайдалы ақпарат ұсына отырып, сауда-саттық пен жарнаманы
қолдауға қолайлы жағдай туғызу үшін қызмет етеді.
- қоғамдық қатынастар мемлекеттің жағымды имиджін құру мен
сақтаудың, журналистер, баспаханашылар немесе саудалық делдар сияқты
қоғамдық пікірге әсер етуші адамдар арасындағы бағыттың немесе компания мен
қызмет көрсетудің құрылуы мен сақталуына қызмет етеді.
Қоғамдық қатынастардың әдістері. Туристік өнімді жылжытудағы қоғамдық
қатынастардың басты аспаптары - пресса үшін ақпараттар, пресс-
конференциялар, таныстыру визиттері, жәрмеңкелерге және басқа да
ұйымдастырылған оқиғаларға қатысу.
Пресса үшін ақпараттар.Газеттерге, журналдарға, және басқа ақылы баспаларға
жіберу. Бұл ақпарат баспагердің комментариінсіз баспадан шығуы тиіс.
Ақпарат беруші компанияның немесе ұйымның атын көрсеткен жөн. Егер
ақпарат жиі шығатын болса, оны ерекше түрде басып шығаруға кеңес беріледі.
Пресс-конференциялар. Бұлар тереңірек ойластырылып, мұқият жасалады. Бұл
қандай да бір жаңа оқиғаның тұсау кесері болуы мүмкін, мысалы, жаңа
туристік нысанның ашылуы немесе жаңа жарнамалық компанияның басталуы. Фирма
өкілі қонақтарға ақпаратты, суреттерді, даму тарихын таныстырады. Тұсау
кесерлер көбінесе коктейльмен немесе мерекелік кешкі аспен аяқталады.
Иллюстрациялық әңгімелер.Бұлар журналдарда, газеттердегі жексенбілік
қосымшаларда немесе туризм туралы әдеттегі газеттерде өзі туралы толық
малұмат беретін өте тиімді әдіс. Осы мақсатта әдетте кәсіпқой жазушылар
мен фотографтар шақырылады.
Қоғамдық қатынастар әдістері: прессаға арналған иллюстрациялар, пресс-
конференциялар, иллюстрацияланған әңгімелер, таныстыру визиттері,
жәрмеңкелер және т.б. саяхат туралы документальды фильмдер.
Таныстыру визиттері.Бұл физиттер қаншалықты қымбат және ұйымдастырылуы қиын
болса да олардың соңы өте тиімді болады.
Таныстыру визитінің табысы 3 факторға байланысты болады:
Қатысушыларды таңдау, турдан бағыттың соңғы нүктелеріне дейін тиянақты
дайындығы, орналастыру мен ойын-сауық бағдарламасы.
Жәрмеңкелер мен басқа да ұйымдастырылатын оқиғалар.Ұлттық және халықаралық
сауда жәрмеңкелері мен көрмелері, әмбебап дүкендердегі тауарлар қозғалысы,
халықаралық конференциялар мен конгресстер қоғамдық қатынастар үшін үлкен
қызмет көрсету алқабын ашады:
- олардың барлығын потенциалды туристерді бір орынға жинауға
болатын үлкен аудитория біріктіреді.
- бұл стенділердің, афишалардың, басқа да визажды, мысалы
слайдтар, фильмдер, жергілікті ұлттық шығармашылық бұйымдары ситяқты
құралдардың, сондай-ақ саяхат туралы ақпараттардың көмегімен
демонстрацияланады.
-Саяхат туралы документальды фильмдер. Дистрибьютерлік фирмалар мен
теледидарлық жүйелер тарапынан документальды фильмдерге сұраныс өсіп
келеді.
1.2 Интернет технологияның туристік өнімдерді жылжытуды
қалыптастырудағы мүмкіндіктері
Қоғамның қазіргі кезеңдегі мазмұны ақпарат құралдары мен жаңа
ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуымен өлшенеді. Телекоммуникациялық
тораптың дамуы, соның ішінде Интернетті пайдаланудың кең қолданылуы әлемдік
деңгейде ақпараттық инфрақұрылымды қалыптастыруға жол ашып, бұл құралдар
қоғам өмірінің барлық салаларына енгізілуде. Олар түпкілікті түрде әлемнің
әртүрлі елдеріндегі миллиондаған адамдардың кәсіби қызметі мен дәстүрлі
өмір салтына өзгерістер мен сонғы жаңалықтар әкеліп отырғанына куәміз.
Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыруға және туристік индустрияға
инвестициялар тартуға Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы
Шетелдік инвесторлар кеңесінің (ШИК) жұмыс тобы көп жәрдемін тигізеді, оның
шеңберінде 2005 жылы ШИК тобының мүдделі мүшелері қатары-нан туризм
жөніндегі шағын топ құрылды. Сонымен қатар 2006 жылдан бастап ШИК веб-
сайтында Қазақстандағы туризм Интернет-парағын ашу туралы шешім
қабылданды [4].
Бүгінде республика іс жүзінде туризмнің қолданыстағы барлық түрін
ұсынып отыр. Туристік кластерді дамыту шеңберінде республикада туризмді
дамытудың іскерлік, экономикалық, мәдени-танымдық, сондай-ақ шұғыл түрлері
сияқты басым бағыттары айқындалды.
Жаңа мүмкіндіктерді пайдалану мәдениеті – неғұрлым маңызды және
күрделі процесс соңғы он-он бес жылдар шамасында ақпараттық қоғам құруға
ерекше назар аударылып отыр. Осыған байланысты Қазақстандық туристік
орындардың жұмыс процестеріне жаңа ақпараттық технологияларды енгізу ХХІ
ақпарат ғасырындағы қоғамның басты шарттарының бірі болғандықтан олардың
процестерін автоматтандыру ісі ең жоғарғы қарқында жүріп келеді.
Интернет тарихы осыдан 40 жыл бұрын, (1969 жылы) Калифорния
университетінің лабораториясында алғаш рет қорғаныс министрлігі және
бірқатар академиялық ұйымдардың компьютерлік орталығындағы компьютерлерді
өзара жалғап, біріктіру арқылы мәліметтерді бір-біріне жіберу болды. Бұл
эксперименттің нәтижесі ARPAnet желісінің өмірге келу ұтымды-лығымен
есептеледі. Бұл жүйе тар шеңберде, яғни ядролық шабуыл болған жағдайда және
зерттеушілерге бір-бірімен ақпарат алмасу байланысын орнату мақсатын
көздеген. Эксперимент уақыт өткен сайын жетілдіріліп, оған деген
қызығушылық күшейеді. Дербес компьютерлер дәуіріне дейін ARPAnet желісін
құрастырушылар Internetting Project ("Желілерді біріктіру жобасы")
құрастыра бастады.
1974 жылы осы желіге 62 компьютер жалғанып, ақпарат алмасу процесі
дәстүрлі тәсілге қарағанда жеделдігімен, қарапайымдылығымен, сапалығымен
жеңілдей бастайды. Уақыт өте келе, 1983 жылы желіні екі тарапқа бөлу,
бірін таза әскери қолданылымға (Milnet), ал екіншісін университеттердің
ғылыми зерттеу жұмыстарына (Internet) деген атаумен арнап бағыттауға тура
келеді. Осы кезде Интернетке қосылған компьютер саны 1000-ға жетпейтін еді.
1985 жылы Канаданың үкіметі өздерінің барлық университеттерін қамтыған
BITNET желісін Интернетке қосса, 1986 жылы АҚШ-тың ұлттық ғылым қоры
өздерінің негізгі ең ірі деп танылған университеттерін қамтыған NFSNET
желісін құрады. 1987 жылдың аяғында Internet-ке 10 000, BITNET-ке 1000
компьютер қосылады. 1989 жылдан бастап Канаданың BITNET желісі Интернетпен
тең дәрежедегі протоколды пайдалануға қол жеткізеді. Осыдан кейін біртіндеп
басқа да мемлекеттерде осы тектес желілер пайда бола бастайды.
Нәтижесінде мемлекеттер арасында Интернет желісі арқылы электрондық
байланыс жасау мүмкіндігі туды, мұндағы басты талап тиісті стандарттық
ережелерді қатаң сақтау болды. 1990 жылдың басында көп мемлекеттердің
Интернет желілері бір-біріне жалғанып, ғаламдық Интернет желісін құрады.
Алғашында Интернет желісін бизнестік мақсатқа пайдалануға тиым салынды.
Себебі жұмсалатын қаржылық шығындар мемлекет және ғылыми зерттеу
орталықтары тарапынан бөлінетін. Көп кешікпей Интернет желісі нарықтағы
маркетингтік зерттеу көзіне айналып үлгерді. Осыған байланысты Интернет
бизнес саласына қолданысқа кеңінен еніп, қарқындап дами бастады. Осының
салдарынан АҚШ және Канаданың үкімет орындары өздеріне қарайтын Интернет
желілерін қаржыландыруды тоқтатты. Кейіндері басқа мемлекеттер де
қаржыландыру шараларынан бас тартты [6].
Интернет "желілер жүйесі" енді барлық жерде Internet атауымен
аталады. Отандық қолданыста орыс тілінде Интернет жазбасымен кең тараған.
Интернеттегі желіаралық өзара әрекеттестікті үйлестіру мақсатында арнайы
ұйым құрылған. Ол - Internet Society ("Интернет Қоғамы."). Интернет
жекеменшік компания емес. Интернеттің даму бағытын "Интернет қоғамы"
(Internet Society) анықтайды және қоғамдық бағытта жұмыс атқаратын
мамандардан құралған ақсақалдар алқасы ұйымы басқарады.
Ақпараттық технологиялар адамзат тарихында қызмет көрсету саласының
еңбек өнімділігінің тиімділігін қамтамасыз етуші технологиялық жетістіктің
жоғары деңгейі. Интернет технологияның қоғамдағы кең қанат жаюы бүгінгі
таңда туризм саласын да тысқары қалдырмады. Қазіргі ғаламдық ғасырда
туризм және ақпарат құрамдас болып табылады. Себебі:
- саяхатқа бару шешімі ақпарат негізінде қабылданады;
- сатып алу кезінде турдың өзі - ол да ақпарат;
Туристік нарыққа қатысушы барлық туристік ұйымдар күніне жүздеген,
мыңдаған мәрте ақпарат алмасады. Ақпаратпен жұмыс жүргізе білу, ақпаратты
жинай білу, ақпаратты өңдей білу және осы ақпарат негізінде дұрыс шешім
қабылдай білу қажет.
Интернет желісі ақпарат алу, беру, яғни ақпарат алмасу барысындағы
байланыстың жылдамдығын және оның сапасын барынша жоғары дәрежеге көтерді,
сонымен бірге коммуникацияларға, іссапарларға жұмсалатын қаржылық
шығындарды төмендетіп, қызмет географиясының аясын, клиенттер мен
серіктестер ауқымын кеңейтуге мүмкіндік туғызды. Жоғарыда аталған Интернет
желісінің барлық мүмкіндіктері қазіргі таңда туризм саласында да кеңінен
қолданыс тапты.
Интернет технологияның ерекше сипаттамалары:
- ақпарат беру жеделдігі;
- қысқа мерзім ішінде ақпараттардың үлкен ауқымына қол
- жеткізу мүмкіндігі;
- пайдалану ыңғайлылығы.
Көптеген туристік орталықтар, компаниялар Интернет желісі арқылы
пайдаланушыларға өздері ұсынатын туристік қызмет түрлерін, атап айтқанда
туристік ресурстарын, турлар туралы ақпараттарын, көлік тасымалының
қозғалыс жағдайлары және олардың кестелерін, қонақ үй, саяхат, ірі
ресторандар және олардың ас-мәзірлері, туристік сақтандыру жағдайлары, ауа-
райы, туристік демалыс, саяхат жасалатын орындардың ағымдағы жағдайлары,
олардың ойын-сауық ортасы, туристік қызметтерге тікелей сұраныс жіберу
немесе алдын-ала брондау, несие картасы болған жағдайда алдын-ала есеп
айырысуы туралы ауқымды ақпараттар ағынын мәтінімен, түрлі-түсті
суреттерімен, фильмдерімен орналастырады. Мысалы, әлемдік маңызы бар
Флориданың туристік орталығынан сансыз туристік ақпараттарды үздіксіз
жылдам алуға мүмкіндік мол: барлық курорттар туралы ақпараттармен,
бағдарламалармен танысып, туристік фирмалар мен ассоциациялардың мекен-
жайлары туралы мәлімет алуға, сонымен қатар Кариб бассейніндегі жеті ірі
круиздік турлардың фрагменттерін көруге болады [1].
Ғаламдық жүйедегі мүмкіндіктердің ішінде туристік ұйымдардың
қолданысына сәйкес келетін және негізгі қызығушылық тудыратын қызмет
түрлеріне жататындар мына төмендегілер болып табылады:
- адамзат қызметінің барлық бағытын қамтитын ақпараттық кеңістіктің
гигантына қол жеткізу мүмкіндігі;
- қашықтан оқу, с.с. әртүрлі біліми бағдарламалар мүмкіндігін пайдалану;
- ыңғайлы және арзан коммуникация жүйесі (электрондық почта, сандық
телефон байланысы, бейнетелефон және т.б.) мүмкіндігін пайдалану;
- маркетингтің және жарнаманың жаңа, әрі тиімді стратегиясы
мүмкіндігін пайдалану;
- қызмет көрсетудің тиімді варианттарын іздестіру және қызметті брондау
жүйесі;
- ойын-сауықтық (музыка, кино, бейне, фото, мультипликация) қызметі;
- капиталды трансферттеу және қашықтан қаржы аудару арқылы өзара есеп
айырысу мүмкіндіктері;
- виртуалді туристік кеңселерофистер және т.б. жүйелерді құру.
- жедел тәртіппен тәулігіне 24 сағат, жылына 365 күн және т.б. кез-
келген қажетті уақыттағы мүмкіндіктер;
- тауарларды және қызметтерді қалыптастырудың, жылжытудың, таратудың
жаңа мүмкіндіктері;
- коммуникация және тиімді байланыс;
- туристік өнімдерді жылжыту және жарнамалау;
- маркетингтік зерттеу;
- фирмалардың және оның туристік өнімдерінің электрондық
тұсау кесерін өткізу мүмкіндіктері;
- халықаралық және аймақаралық туристік көрмелерге, жәрмеңкелерге,
биржаларға, аукциондарға және т.б. іс-шараларға қатысу, әрі оларды өткізу
мүмкіндіктері;
- брондау және резервтеу жүйесін пайдалану;
- турларды және туристік жолдамаларды дербес алуды қалыптастыру;
- елдер және әртүрлі бағыттар бойынша туристік өнімдердің
электрондық каталогтарын пайдалану;
- елтану туралы, әлем елдеріндегі ауа райы, әртүрлі көліктер түрінің
қозғалыс кестесі туралы ақпараттарды жылдам алу;
- отелдер, ресторандар, әртүрлі тасымалдаушылар және т.б. туристік
қызметтердің бағаларықұны және тарифтері туралы әртүрлі анықтамалық
материалдарға жылдам, қолайлы тұрғыда қол жеткізу мүмкіндіктері;
- аталогтарға, анықтамалықтарға, энциклопедияларға және т.б. қол жеткізу
мүмкіндіктері;
- ақпараттарды жылдам алуға қол жеткізу мүмкіндіктері;
2. Орда қонақ үйінің қызметіне талдау (соның ішінде ақпараттық ресурстар)
2.1 Орда қонақ үйінің қызметі
Орда қонақ үйі – Тараз қаласының басты көшелерінің бірі, Жамбыл даңғылының
бойында орналасқан, маңайында біршама мейрамхана, дүкендер, Жеңіс
саябағы және спорт кешені бар.
Орда қонақ үйі 2011 жыл ашылған қолайлы төрт қабатты қонақ үй.
Сапалы жөндеу, қолайлы жағдай, сыпайы қызыметшi және сәттi орналасу - қонақ
үйдiң өзіндің ерекшелiгінің белгісі.
Қонақ үй классикалық еуропалық мәнерде соғылған Орда, жайлы әрі
жайдарлы ұжым. Кең және жайлы нөмiрлері, жайлы лобби, ұзақ сапардан кейiн
қолайлы демалысқа арналған таптырмас қонақ үй.
"Орда" қонақ үйі сапалы қызмет көрсетумен, адалдықпен және
енбеккерлікпен ерекшелінеді. Біз жайлылықты, қауіпсіздікті және
қонақтарымыздың тілегінің орындалуын қамтамасыздандыруға тырысамыз.
Барлық қонақ үйлердің қызметтері негізгінен 4 топта қарастырылады:
1. орналастыру
2. тамақтандыру
3. бос уақытты ұйымдастыру
4. тұрмыстық қызмет көрсету
Қонақ үйдiң нөмiрлері әжептәуiр кең; барлық нөмірлерде телефон,
кабельдік теледидарлама, тоңазытқыш орналасқан. Әр нөмiрде - өзіндік
санторабы. . Жиhаз: шкаф, үстелдер, тумбочка - әр нөмiрдiң өзіндік
ерекшелiгiн есептелуіне байланысты арнайы тапсырыспен жасалынған.
Таңертеңгi ас - қосылған: қосылған (шай, кофе, шырындар, йогурттер,
бутерброд) дәмдi таңертеңгi ас орналастырудың құнына кіреді, алайда басқа
Тараздың көпшiлiк қонақ үйілерінде таңертеңгi ас қосымша төлем арқылы
ұсынады.
Сыртқы әлеммен байланыс: қонақ үйдің барлық аумағында интернетке WiFi
арқылы құнсыз кіруіңізге болады; "Орданың" барлық нөмірлерінде телефон
болады, сіз тек телефон шалу ғана емес, сонымен қатар қоңырау
қабылдауыңызға болады.
Iскерлiк сапарлар үшiн: iскерлiк кездесу өткiзуге арналған конференц-
зал бар, ол барлық мулимедиалық(проэктор, микрофон, интернет, ноутбук)
ақпараттармен жабдықталған.
Қосымша қызметтер: жалдама көлігін шақыру, пойыз, театр қойылымдарына
билет алып бере аламыз және басқада шараларға дайынбыз.
Тұрақты клиенттер үшiн икемдi жеңілдіктер қарастырылған және де спортшылар
үшiн келiсiмдi бағалар қарастырылған. (Кесте 1)
Кесте 1
Номерлердің түрлері
Стандарттық нөмер 1 адамға арналған 15000
Стандарттық нөмер 2 адамға арналған 20 000
Жартылай люкс 25 000 теңге
Люкс 30 000 теңге
VIP 35 000 теңге
Сонымен қатар бұл қонақт үйде Lounge bar “Memphis” бар Бұл қала жастарының
сүйікті демалыс орыны, жақсы көңіл көтеруге арналған түңгі клуб.
Орда қонақ үйінің көрсететін қызметтерін талдай келе мынадай SWOT-
талдауды көруге болады:
Кесте 2
Орда қонақ үйінің SWOT-талдау
Қонақ үй Артықшылығы Мүмкіншіліктері Әлсіз жақтары
атауы
1.Орналасуы: Сыртқы нарыққа 1.Салыстырмалы
Тараз қаласының басты шығу мүмкінгішілі,түрде басқа қонақ
көшелерінің бірінің яғни шетелден үйлерден баға
бойында орналасуы, келген кез келген саясаты қымбат
Орда қонақ маңайында біршама қонақты болуы.
үйі мейрамханалар, дүкендер, орналастыра алуы. 2. Жаңа қонақ үй
Жеңіс саябағы және болғандықтан
спорт кешендерінің бар нарықта әлі
болуы. танымал еместігін
2. "Орда" қонақ үйі сапалы жатқызуға болады.
қызмет көрсетумен, жоғарғы
деңгейлі қонақ үй.
3. Қосымша қызметтер:
Бiз қонақтарға көмектесуге
арқашан дайынбыз - сіздер
үшін, жалдама көлігін
шақыру, пойыз, театр
қойылымдарына билет алып
беруі.
Ескерту: Автормен құрастырылан
2.2 Ақпарат іздестіру және маркетингтік зерттеу.
Бүгінгі таңда қонақ үйде нөмер алудың ең тиімді әдістерінің бірі –
интернет желісі: тікелей қонақ үй сайтынан немесе туристік агентер арқылы.
Болжам бойынша, 2012 жылы дүниежүзілік барлық қонақ үй нөмерлерінің 10%-
ын интернет желісі арқылы алдын ала тапсырылыс беріледі.
Туристік өнімдерді туристік қызметтер нарығында жылжыту электрондық жарнама
көмегімен маркетингтік зерттеулер негізінде жүзеге асырылады.
Интернет – масштабы бойынша баламасы жоқ жарнама кеңістігі.
Жарнаманың әлеуетті тұтынушылары Интернет және оның мүмкіншіліктерін
қолданатын жүздеген миллионнан астам адамды құрайды.
Интернеттегі жарнама компаниясы Қазақстанда да, және шетелде де өте
тиімді. Біздің елімізде компьютер кәсіпкерлер мен мемлекеттік ұйымдардың
офистерінің күнделікті құралы болып тиянақталды. Көптеген туристік
фирмалар электрондық пошта қызметтерін және Интернетте ақпарат іздеуді
қолданады. Фирма туралы деректерді, сонымен қатар фирма жарнамасын
Интернетте орналастыру – ең алдымен жарнама беруші имиджін жоғарылатады
және жоғары ұйымдастырылған кәсіпкерлердің, әлеуетті серіктестер
фирмаларының, ең негізгісі – әрдайым компьютерлік кеңістікті, серіктестік
туралы хабарлар мен ұсыныстарды және өзінің жергілікті нарығында тауарларды
тікелей сатуды зерттейтін делдалдардың қызығушылығын тудырады. Бұл өз
өнімін дүниежүзілік нарықта жылжытудың керемет әдісі.
Интернет торы қолданушыларға өзінің туристік өнімдерін дүниежүзілік
қоғамға ұсынуға және жылжытуға бұрын болмаған мүмкіндік береді. Сонымен
қатар, тіпті кішкентай фирманың өзі жарнама кампаниясын жақсы өткізсе,
мағызды нәтижелерге жете алады. Жарнаманы жылжыту бойынша келесі қадам оны
орналастыру орнын таңдау болып табылады.
Интернет – технологияның мүмкіндіктері туристік өнімдерді
қалыптастыру және жылжыту мақсатында қолданылуы мүмкін: Атап айтқанда:
- қажетті ақпараттарды іздестіруде және оларды жүйелеуде;
- маркетингтік зерттеуде;
- туристік қызметтерді тиімді жарнамалауда;
- серіктестер іздестіруде;
- туристік қызметтерді брондау және резервтеуде;
- туристік өнімдерді таратуда;
- тиімді таңдалған жарнамалық стратегияны және т.б.таратуда.
Жарнаманы жылжыту бойынша келесі қадам оны орналастыру орнын таңдау
болып табылады. Интернет жарнама территориялық байланыстыққа ие емес.
Ақпаратты маманданған туристік WWW-серверіне орналастырған жөн. Бұл
жағдайда осы (туристік) сала қызметі мамандарының сапалы қызмет көрсетуіне
арқа сүуге болады. Тордағы материалдар техникалық қызмет көрсетуді, дамыту
қажет етеді. Сондықтан оларды бұл қызмет көрсетудің сапасы жоғарғы жерде
орналастыру қажет.
Анықтамалық екі бөліктен тұрады: орыс тілінде – Ресей, ТМД елдеріне
арналған, ағылшын тілінде – интернеттің дүниежүзілік барлық аудиториясына
арналған.
Интернет торына On-line тәртібінде қосылып, қолданушы әрбір беті басқа
ұқсастарға сілтемелерден тұратын, үлкен гипертекстті анықтама қолдануға
шектеусіз мүмкіндік иеленеді. Жүйе бүкіл торда ақпаратты жедел іздестіруге
мүмкіндік береді. Мұндай жүйелердің болуы тұтұнушыға өз демалысын, туристік
агент қызметінсіз, өз бетінше ұйымдастыруға мүмкіндік береді. (Қосымша А)
Ақпарат іздестіру құралдары. Интернет желісінде ақпарат іздестіру
барынша кең тараған және сонымен бірге кез-келген пайдаланушы кездесетін
барынша күрделі процесс болып табылады.
Күнделікті ақпарат іздестіру барысында пайдаланушыға кездесетін
күрделіліктің себептері басты екі фактордан тұрады. Біріншіден, желідегі
ақпарат көзінің ауқымы өте үлкен. Интернет серверде тек 2001 жылы ең нақты
деген болжамдар негізінде әлем бойынша 7,5 миллиард құжат тіркелген деген
пікір айтылған. Одан бері 8 жыл уақыт өткенін, күнделікті тіркелетін жаңа
ақпараттар ағынын ескерсек ше? Екіншіден, желідегі ақпараттар массиві
ауқымы жағынан алғандағы кеңдігімен ғана емес, онығ жылдамдығы әсерінен.
Ақпарат іздестіру барысындағы қажеттіліктер пен маңыздылық мәні
Интернет желісінде пайдаланушыға кибер кеңістікте көмек көрсетудің тұтас
бір саласын қалыптастырудың жүзеге асырылуымен қорытындыланады. Мұндай
саланы арнайы ақпарат іздестіру немесе қызмет көрсету қызметі жүргізеді.
Шартты түрде оларды анықтамалыққа (directories) және іздестіру жүйесіне
(search engines) бөлуге болады. Бұл аталған қызмет түрлері сырттай бір-
бірімен өте ұқсас, дегенмен әрбір анықтамалық жеке іздестіру жүйесіне, ал
әрбір іздестіру жүйесі жеке анықтамалыққа ие.
Іздестіру жүйесінің бірінші тобы анық иерархиялық жүйеленген немесе
логикалық-тақрыптық құрылымның электрондық анықтамалықтары бар. Олар кейде
каталогтар немесе рубрикаторлар деп аталады.
Әлемдік масштабтағы барынша маңызды анықтамалықтарға Yahoo!
(www.yahoo.com) бұл жүйедегі іздестіру көп тілді іздестіруді қолдайды.
Өкінішке орай онда орыс тілі енгізілмеген.
Open Directory (dmoz.org), About (www.about.com) жатады. Осы саладағы
Ресейлік өнімдер қатарына Апорт (www.aport.ru), List.ru (list.mail.ru),
Weblist www.weblist.ru), Иван Сусанин (www.susanin.net) және Улитка
(www.ulitka.ru) жатады [20].
Анықтамалықтардың негізгі параметрлерін сипаттайтын ерекшеліктеріне
жататындар:
- көлемі;
- жаңа жәненемесе өзгерген ресурстарды жедел көрсету;
- логикалық және кезектік жіктеудің иерархиялық сұлбасы;
- құрылымдардың айқыштығы.
Анықтамалықтар үш типтегі міндеттерді шешуге арналған:
- бейтаныс ғылым саласына бағыт алуға;
- тұтас бір ұйымның серверлерін немесе маңызды жобалардың
ірі объектілерін сол күйінде іздеп табуға;
- көмескі ақпараттар образын іздеу барысында ресурстардың
дайын тізімін алу, мысалы, қонақ үй тізбектері, туристік қызметтің
нақты секторы, нақты туристік корпорациядағы көлік қозғалысының
кестесі немесе сайттары.
Глоссарий. Бұл электронды терминдер сөздiгiнде Интернеттi
қолданатындарға жиi кездесетiн сөздерге анықтамалар берiлген. Осы
глоссарияның көмегiмен сiз электрондық әлемнiң терминологиясында тезiрек
бағдар алуға болады [7].
Іздестіру жүйесінің негізгі параметрлеріне жататындар:
- индекстік файл көлемі (индекстелген серверлер және жеке құжаттар);
- дерек қорларға жаңа мәліметтерді енгізу барысындағы және ескірген
мәліметтерді өшірудегі жеделдік деңгейі;
- сұраныс толтырудағы мүмкіндік;
- іздестіру нәтижесін ранжирлеудегі жүйенің интеллек-туальдігі;
- пайдаланушының жұмысын жеңілдетуші қосымша қызметтер.
Барынша авторитетті іздестіру жүйесінің бүкіләлемдік масштабына
жататындар Google (www.google.com), AlltheWeb (www.alltheweb.com) және Alta
Vista (www.altavista.com). Осы кластағы Ресейлік жүйелер Яндекс
(www.yandex.ru), Rambler (www.rambler.ru) және Апорт (www.aport.ru).
Іс жүзінде әлемдік танымал іздестіру жүйесі және анықтамалықтар
бүгінгі таңда бірнеше миллиондаған кіріске ие әйгілі ақпараттық
корпорацияларға айналды.
Қажетті ақпараттарды мақсатты түрде іздестіру және маркетингтік
зерттеу жүргізуге әртүрлі белгілеріне қарай топтастырылған электрондық
каталогтар анықтамалықтар көмегімен жүзеге асырылады. Олардың көптегендері
30-50 адрестерден құралған күшейтілген дерекқорлар болып табылады .
Егер Интернеттегі ақпараттар ағыны үлкен және тез жалықтыратын болса,
онда орналасқан орнына қарамастан Интернет жүйесі арқылы арнайы
агентстваларға маркетингтік зерттеулер жүргізуіне тапсырыс беруге болады.
Зерттеу нәтижесін электронды почта, немесе агенттіктің пайдаланушысына
арналған дербес хабарландыру тақтасынан алу мүмкіндігі бар.
Ерекше қарқынмен дамушы Интернеттегі ақпараттар кеңістігіндегі
маркетингтік зерттеулер - өте күрделі және қиын процесс, бірақ тиімділігі
жоғары. Сондықтан да кең тұрғыдан зерттеу жүргізу қажет болған жағдайда
арнайы зерттеу агенттіктеріне жүгінуге болады. Нарықта туристік өнімдерді
жылжытудағы маркетингтік зерттеулерді электронды жарнама көмегімен
жүргізуге болады.
Қазіргі әлемде сан алуан интернет желісінен ақпаратты іздестіру
интернет порталдары және сайттары бар. Олар: "Lonely Planet", "TravеlWеb"
және "Ехреdia".
TRAVELWEB (http:www.travеlwеb.com). Интернет желісінде 1996 жылы
наурыз айында "Pegasus Systems" америкалық компьютерлік компаниясымен
орналастырылған.
TravеlWеb – бұл жеке өз бетімен демалыс маршрутын сатып алу жүйесі
болып табылады Қазіргі таңда TraveIWeb турдың басты сегменттерін -
авиабилеттерді және қонақ үйлерді, автомоблильдерді жалға алуды
резервтеуді жүзеге асырады.. Жүйенің құрылғанына аз ғана уақыт болғанына
қарамастан ай сайын бірнеше миллион адам пайдаланады.
TraveIWeb әлемнің 94 елдеріндегі жетекші қонақ үй тізбектері, 1000-
нан астам авиакомпаниялар туралы ақпараттар қамтылған. Брондаудан басқа
TraveIWeb отельқонақ үй іздестірудің және авиарейстердің ыңғайлы жүйесін
ұсынады. Оны барлық туристік агенттіктерге сенімді және жедел ақпарат көзі
ретінде пайдалануды ұсынуға болады. Жүйенің пайдалы екендігін TraveIWeb-ті
алғаш рет пайдаланғандардың 95% осы жүйеден ақпарат іздеуге қайта оралады.
Клиенттердің 65% TraveIWeb арқылы демалыс турларын, 16 % -іскерлік жол
жүру, 17% - демалыспен біріктірілген бизнес-жол жүру мақсатында болып отыр.
Ресей нарығы үшін TraveIWeb жүйесінің негізгі қолайсыздығы – несие
картасы арқылы төлем жүргізу қажеттілігі және авиа билеттер мен қонақ
үйлерге сұраныс бағасының өте жоғары болуы.
Ең ыңғайлы іздестіру жүйесін авиарейстердің, қонақ үйлердің,
бағыттардың анықтамалығы ретінде қолдануға болады. Брон жасау үшін несие
карточкасы талап етіледі (Қосымша D).
EXPEDIA (http:www.expcdia.com). 1996 жылдың күзінде жетекші
компьютерлік компания "Microsoft" ашты. "Ехреdia" деген атпен "
әрекеттесу" түсінігін береді.
Компьютерлік гигант өзінің Интернеттегі жүйесін электрондық магазин
немесе туристік агенттіктің жаңа буыны деп атайды.. "Microsoft"
жетекшілерінің бірі Тимоти 0'Нил "Expcdia" туристік қызметтерді таратудың
шығындарын төмендетеді деп мәлімдейді. Ол туристік қызметтерді сату –
туристік бизнестегі бірден-бір өзгерістер мен жаңалықтар енгізуге
ұшырамаған звено дейді.
"Expcdia" бөлімі ыңғайлы турларды және авиа ұшуларды табуға және
брондауға көмектеседі. Сонымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ХХ ғасыр ақпараттық өзгерістерге толы, ғаламдық ақпарат ғасыры.
Ақпараттық өзгерістер – ғаламдану процесінің күрделі де, ауқымды бөлігі.
Ғаламдану көрінісі Интернеттің пайда болуымен, ақпарат алудың
шексіздігімен, шекарасыздығымен, қоғамның және оның қоғамдық техникалық,
прогреске ашықтығымен ерекшеленеді. Бұл қоғам дамуының бірден-бір векторы.
Әлеуметтік прогресс – интеллектуальдық саланың даму деңгейіне, ақпаратты
құру, тарату және оны тұтыну негізінде шынайы өмірге енгізілуіне байланысты
болмақ. Олай болса, әлемдегі өзгерістер мен жоғары технологиялар
жаңалығынан туризм саласы тысқары қалмауы бұл заңдылық. Бұл жерде ақпарат
ұтымды бизнес жүргізудің негізгі түйіні болса, қазіргі таңда Интернет
ресурстарды ұтымды пайдалану туристік бизнес жүргізудің құрамдас бөлігі
болып табылады. Бүгінгі туризм – бұл бүкіл әлемнің ірі-ірі
авиакомпаниялары, қонақ үй тізбектері, туристік корпорациялары және т.б.
туризм секторлары толық қатысып отырған ғаламдық компьютерлендірілген
бизнеске айналып, туристік өнім тұтынушыға барынша икемді, жекеше,
тартымды және қол жетімді.
Туристік сала кәсіпкерлік ішінде барынша қарқынды түрде дамып келе
жатыр. Жыл сайын жүздеген, тіпті мыңдаған туристік фирмалар, олардың
филиалдары, шетелдік туристік компаниялардың өкілдіктері ашылады десек те
болады
Бүгінгі таңда Интернет желісі әлемдегі ең мықты ақпараттық-
технологиялық жүйе ретінде жеке пайдаланушының қажеттілігімен қоса адам
өміріндегі түрлі салаларда кеңінен қолданыс тауып отыр. Бұл жүйенің
ерекшелігі кез-келген уақытта тұтынушыға қажетті ақпаратқа еркін және
жылдам қол жеткізу мүмкіндігін беруімен ерекшеленеді.
Жоғары ақпараттық технологияларды пайдалану қажетті ақпаратты жедел
іздеп табуға, беруге, жинауға, тиімді түрде сақтауға мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері – Қонақ үй бизнесінде
ақпараттық ресурстардың тиімділігін анықтау.
Зерттеу барысында:
- ақпараттық ресурстар арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту
және таратудағы мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін;
- туристік өнімдерді қалыптастыруға, жылжытуға маркетингтік зерттеулер
жүргізу;
- Интернет технология арқылы резервтеу және брондау жүйесін зерттеу болып
табылады.
Тақырыптың өзектілігі – қонақ үй бизнесі саласында Интернет технология
арқылы туристік өнімдерді қалыптастыру, жылжыту мүмкіндіктері мен
ерекшеліктерін, тиімділігін анықтау.
Методологиялық негізі ─ ҚР Заңдары, ҚР Үкіметінің қаулылары, ғылыми
және аталған тақырыпқа қатысты әдістемелік құралдар, мерзімді басылымдар,
Иинтернет ресурстарды пайдалана отырып зерттеу.
Ғылыми жаңалығы – туризм саласындағы Интернет технологияның ғаламдық
мүмкіндіктерін қолданысқа кеңінен енгізу арқылы туристік өнімдерді
қалыптастыру, жылжыту ерекшеліктерін айқындап, Интернет технологияның
мүмкіндіктерін пайдалана отырып Қазақстандағы орналастыру кәсіпорындарын
халықаралық стандарттарға сай деңгейге жеткізу. Интернет технологияның
ерекше нәтижелерін, оларды дамытудың жоспарлары мен стратегияларын
толыққанды ғылыми тұрғыдан зерттеу жұмыстарын жүргізу мүмкіншілігіне жол
ашу
Зерттеу объектісі – Тараз қаласындағы Орда қонақ үйі және оның
интернет технологиянының мүмкіндіктері.
Құрылымы – кіріспеден, негізгі үш тараудан, қорытындыдан,
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.
1. Ақпараттық ресурстар (интернет желісі) - қонақ үй бизнесінің құрамдас
бөлігі
1.1 Қонақ үй бизнесіндегі қолданылатын тиімді ақпараттық жүйелер
Қызмет көрсету нарығындағы маркетинг - келесі себептерге байланысты
жеке талдауға тұрарлық ұғым. Біріншіден, қызмет көрсету саласы – қазіргі
заманғы экономиканың қарқынды дамушы секторы. Еуропалық ірі мемлекеттер,
АҚШ, Жапонияда қызмет көрсету саласындағы қызметкерлер саны басқа салаларды
қоса алғандағыдан әлдеқайда артық. Әртүрлі талдаулар бойынша ұлттық өнімнің
60-70%-н жеке және мемлекеттік қызмет көрсету салалары қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар қызмет көрсету саласы әлемдік экспорт көлемінің 20% құрайтын
халықаралық сауданың жылдам дамып келе жатқан секторы Жоғарыда келтірілген
көрсеткіштер қызмет көрсету саласының ұлттық экономика мен халықты жұмыспен
қамтамасыз етудегі маңызын толық ашпайды, себебі көптеген өндірістік
фирмалар іс жүзінде сервистік кәсіпорындар болып табылады.
Өндірістегі шығындардың жартысына жуығы қызмет көрсетулерге
жұмсалады. Өндірістік фирмалар қызметкерлерінің көп бөлігі тауар өндірумен
емес, жобалау, маркетинг, қаржы, сатудан кейінгі қызмет көрсетулермен
айналысады. Компаниялар ішіндегі қызмет көрсетулерді басқару - қызмет
көрсету саласындағы мәселелерді шешуді талап етеді.
Екіншіден, қызмет көрсету саласындағы маркетингтің өзіндік
ерекшеліктері бар. Өйткені, қызмет көрсетулер өндіру мен тұтынудың
бірегейлігімен, олардың сақталуы мен стандартталуының қиындығымен
сипатталады. Осыдан қызмет көрсету саласындағы басқарудың: сапаны бақылау,
еңбек өнімділігін жоғарылату және адам ресурстарын басқару сияқты негізгі
мәселелері туындайды.
Үшіншіден, қызмет көрсету саласындағы заманауи компаниялар тиімді
маркетингтің жаңа моделін жасауға септігін тигізеді. Бұрындары
басқарушылық ойдың көсбасшысы ретінде компьютерлік индустрия, одан
ертерек – автокөлік өнеркәсібі саналса, бүгінгі таңда экономикалық даму
көбінесе қызмет көрсетулер саласындағы компаниялардың қызметімен
анықталады.
Өнеркәсіптік және іскерлік қызметтерге жұмсалатын шығын көлемі,
тұтынушылық шығындарға қарағанда жылдам өсуде. Бұл үрдістің басты
себептерінің бірі – технологиялар мен нарықтың күрделенуі. Компаниялардың
басқару мәселелері бойынша кеңес беруші фирмалар мен жарнамалық агенттіктер
сияқты кәсіби ұйымдардың қызметіне сұранысы жоғарылайды. Екінші себеп
компаниялар негізгі қызметтеріне басты назар аударып, қосымша қызмет
түрлерін сатып алуға тырысады. Бұл тенденция негізінде тасымалдау,
қоймалау және жарнама бойынша іскерлік кызметтер көрсететін компаниялары
пайда болды. Қазіргі нарықтық ортаның жедел дамуы мен болжауға
келмейтіндігі көптеген компанияларды тұрақты шығындарын едәуір қысқартуға
итермеледі. Ал сатып алынған қызметтер айнымалы шығындары қатарына жатады,
бұл өз кезегінде өндірушілерге нарықтың құлдырау кезеңінде шығындарын
азайтуға мүмкіндік береді .
Қызмет көрсетулер сезілмейді: өнімдерге қарағанда оларды көруге,
ұстауға, дәмін татуға немесе иіскеуге болмайды. Қызмет көрсетулер іс-әрекет
болып табылады. Осыған байланысты қызмет көрсеушілер мен тұтынушылар үшін
бірнеше мәселелер туындайды. Біріншіден, қызметтерде психологтар түпкілікті
ерекшеліктер ретінде анықтаған өнім тұтынушысының оларды сатып алар
алдында бағалауына байланысты сенімсіздігінің жоғарылауы. Мысалы, тұтынушы
автосалондағы көліктердің түсі мен пішінінің тартымдылығын көріп, оны
жүргізу арқылы бағалай алады. Бірақ шаштараз және тіс дәрігерінің қызметін
тек қана оған барған кезде ғана оны бағалауға болады. Тұтынушы қызметтің
барысында немесе соңында ғана оның сапасын бағалай алады.
Сонымен қатар, қызмет көрсетулерді таңдау сатушыға деген сенімділік пен
тұтынушының өзіндік тәжрибесіне байланысты анықталады. Тәжірибесіне
байланысты қызмет көрсетулерге тұтынушы тұтынғаннан кейінгі бағалауды
жатқызамыз (мысалы, қызметкерлердің сыпайылығы, сапасы мен тиімділігі), ал
сенімділікке – қызмет көрсетілгеннен кейін де оны бағалау қиынға соғатын
сипаттамаларды. Мысалы, көптеген тұтынушылар автокөліктің жөнделу сапасын
жұмыс аяқталғаннан кейін де бағалай алмайды. Сондықтан тұтынушыға қызмет
көрсетудің сапасы жөніндегі ақпарат өндірушілердің жарнамалық
хабарландыруларынан емес, басқа сатып алушылардың пікірлерінен алынады.
Сатып алушылар көбінесе қызмет сапасын бағалауына қызметкерлердің
тұтынушыларға деген қарым-қатынасы, көрсетілетін қызметтің бағасы,
ғимараттың сыртқы және ішкі жағдайына байланысты анықтайды. Егер
тұтынушының көрсетілген қызмет деңгейіне жоғарғы дәрижеде қанағаттанған
болса, онда тұтынушы осы сатушымен (өңдеушіден) ұзақ қарым-қатынаста болады
[3].
Қызмет көрсетулердің сезілмейтіндігі жабдықтаушылардың алдында
бірқатар мәселелер қояды. Осы мәселелерді шешу үшін келесі маркетингтік
стратегиялар қолданылады.
Тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын қызметтерді
ынталандыру, оны достарына және таныстарына ұсыну, ой-пікірлердің
көсбашыларын ұсынушы компанияның сервисін қолдануға мүмкіндік беру.
Компания қызмет көрсету сапасын жоғарылату үшін: құрал-жабдықтар,
қызметкерлер, жеткізуші компанияның сауда белгісін жарнамалауды әзірлеу
керек. Қызмет көрсетулердің сезілмейтіндігі оларды ұсыну мен тұтынудың
бөлінбестігімен тығыз байланысты. Қызмет көрсетулер бір жерде және бір
уақытта ұсынылып, тұтынылады. Бұған мысал ретінде медициналық тексеруден
өтуді келтіруге болады. Егер пациент жоқ болса, дәрігер өз қызмет
көрсетулерін ұсына алмайды. Сонымен қатар қаралушы дәрігердің сұрақтарына
жауап беру және өзінің жағдайы жайлы хабардар ету арқылы қызмет көрсету
үрдісіне тікелей қатысады. Осыларды ескере отырып, келесі қорытындыларды
шығаруға болады. Біріншіден, қызмет көрсету үрдісіне ұсынушы қызметкерлер
және тұтынушылар қатысатындықтан, олардың өзара байланысы клиенттің
қанағаттануын анықтаушы фактор болып табылады. Көбіне тұтынушылар
компанияны қызметкерлеріне қарап бағалайды. Егер тұтынушыға қызмет
көрсетуші қызметкерлері ұнаса, онда ол міндетті түрде көрсетілген қызметті
де жақсы бағалайды.
Екіншіден, қызметті ұсыну үрдісіне басқа да тұтынушылар қатысады.
Олар сізбен бірге банкте кезекте немесе мейрамханада көрші үстелде отыруы
мүмкін, олардың мінез-құлқы сізге көрсетілген қызметке қанағаттануыңызға
әсер етуі мүмкін. Үшіншіден, жабдықтаушылар өз қызметін кеңейтуде көптеген
мәселелерге тап болады. Өндірушілер күннен-күнге өсіп отырған сұранысты
қанағаттандыру үшін өндіріс көлемін кеңейтіп, дистрибьютер мен аралық
сатушылардың санын көбейтеді. Қызмет көрсетуді ұсынатын компаниялардың осы
тәсілді пайдалануға мүмкіндігі жоқ, ол жоғарыда аталған қызметтерді ұсыну
мен тұтынудың бөлінбестігіне байланысты. Сатушы және сатып алушы міндетті
түрде кездесуі тиіс. Бұл қызмет көрсету саласындағы ұйымдарға көптеген
өндірістік (мейрамхана, әуежолдары мен ауруханалар және т.б.) қызмет
көрсетулерді тұтынушылар шоғырланған жерлерде құру керектігін көрсетеді.
Өндірісті маркетингтен бөліп қарауға болмайды. Егер сервистік компанияға
жоғарымаманданған қызметкерлер қажет болса, қызмет ауқымын әсерлі түрде
кеңейту мүмкін емес болады [4].
Маркетинг қолда бар аздаған болса да мүмкіндіктерді еңбек тиімділігін
көтеруге жұмсау керек. Қызмет көрсетулердің сезілмейтіндігі компания
басшысыларының алдында шешімін табатын басқа да бірқатар міндеттерді қояды.
Қызметкерлерді клиенттермен қарым-қатынастарды тиімді түрде жүргізуге
оқыту: тыңдау мәдениеті, эмпатия мен сыпайы мінез құлық.
Белгілі бір тұтынушылардың қатысуы басқа тұтынушылардың қанағаттану
деңгейін төмендеуге әкелетін жағдайларды болдырмау (мейрамханаларда темекі
тартатын меймандарды темекі тартпаушылардан бөлек отырғызу).
Қызмет көрсету саласындағы компаниялардың қызметін дамытуға келесі
факторлар әсер етеді.Қызметкерлерді оқыту: қызметкерлер біліктілігінің
жоғарылауы компанияның одан әрі дамуына ықпалын тигізеді. Клиент санының
көптігі: компания қызметкерлерінің саны аз болған жағдайда, бір уақытта
тұтынушылардың үлкен топтарына қызмет көрсетуге мүмкіндік беретін кеңсе
қажет.
Жылдам қызмет көрсету: негізгі операцияларды оңтайландырып, екінші
реттегі қосымша жұмысты қызмет көрсету үрдісінен шығарып тастау керек.
Бөлімдер жүйесін құру: компаниялардың стандарттық сервистік модулін құру
мүмкіндігі бар (мысалы, франчайзингті қолдану арқылы).Қызмет көрсетулердің
жоғарыда көрсетілген сипаттамаларынан компания маркетингінің келесі негізгі
мақсаттары айқындалады: сапаны, өнімділікті, адамдар арасындағы қарым-
қатынас пен саралауды басқару.
Зерттеулердің нәтижесінде тұтынушылардың қызмет көрсетулерді
бағалауының келесі критерийлері анықталды. Алғашқы 5 критериі нәтижеге
қатысты болса, соңғылары үрдіс сапасына байланысты.
Сенімділік. Компанияның көрсететін қызметі сенуге тұрарлық па
және олар тұтынушылардың қажеттіліктеріне сай келеді ме?
Қол жетімділік. Қызмет көрсетулерге қол жеткізу қалай жүзеге
асады және күту уақыты қандай?
Репутация. Тұтынушылар компанияға сене алады ма?
Қауіпсіздік. Қызмет көрсетулер тұтынушылар үшін қауіпті ме және
тәуекелмен байланысты ма?
Қажеттіліктерді түсіне білу. Компания тұтынушылардың қажеттіліктерін
білу үшін не істейді?
Қызметкерлердің ықыласы. Компания қызметкерлері тұтынушыларға
ықыласпен қызмет көрсетеді ме?
Біліктілік. Компания қызметкерлерінің тұтынушыларға сапалы қызмет
көрсетуге қажетті білімі мен біліктілігі бар ма?
Мәдениеттілігі. Компания қызметкерлерінің тұтынушыларға қатысты
мәдениеттілігі қандай?
Коммуникациялар. Тұтынушылар компания қызмет көрсетулерінің мазмұнын
түсінеді ме?
Тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжытумен байланысты жоспарлау
процесі төмендегіше анықталады:
-тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжыту бойынша
маркетингтік жоспар шеңберіндегі қол жеткізуге қажетті мақсаттар;
- тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжытуға бағытталған
рыноктар, тұтыну топтары, саудалық делдалдар және басқа да топтар;
- жарнама саласында, сауда-саттықты қолдау мен
қауымдастықтармен байланыстарды (publik relations) қабылдауға қажетті іс-
әрекеттер;
- рынок қызметін жүзеге асыруға қажетті бюджет;
- тауарлар мен қызмет көрсетуді алға жылжыту саласындағы
жұмыстардың нәтижелерін бағалау әдістері.
Жоспарлау бағасы әртүрлі шаралар мен құралдардың үйлесімін табуға
байланысты. Ол төмендегілерді қамтамасыз етеді:
- фирмалар мен ұйымдардың жалпы міндеттерін шешуге үлкен
үлес қосуды;
- маркетингтік қызметтің басқа да түрлерін жақсарту мен
интеграциялауды;
- қолда бар ресурстарды үнемді де тиімді пайдалану, бұл шыққан
ақшаларды, күштерді және уақытты сатып алуға қол жеткізу мүмкіндігін
береді.. Маркетингтің табысты жұмысы тек баға саясатының рыногына
бағытталған жақсы сападағы өнімге ғана байланысты емес, сонымен бірге
дистрибьютерлердің тиімді де сенімді жүйесіне де байланысты.
Сонымен бірге, потенциалды клиент пен саудалық делдалдармен
жүйелі де тиімді байланыстар қажет, олар туристік өнім шығарушы мен оларды
тұтынушылар арасындағы алшақтықты қысқартады. Бұл байланыстың басты мақсаты
– мақсатты топқа игі ықпал ету, оларғы тауарлар мен қызмет көрсетулер
туралы жақсы пікір туғызуы керек, себебі мұндай пікірлер туристердің осыған
дейінгі көзқарасын түбегейлі өзгертеді және болашақ мінез-құлқына әсер
етеді.
Маркетингтік коммуникациялар өзіне 4 негізгі жиынтықты
қосатын жүйе ретінде анықталуы мүмкін:
- ақпарат жіберетін коммуникаторды;
- ақпаратты қабылдайтын мақсатты топты;
- ақпараттардың өзін;
- коммуникацияның нысанын алып жүретін, олар туралы коммуникатор танысқысы
келетін коммуникациялық жүйелерді т.б.
Ең соңында, бұл жүйеге қол жеткізген нәтиже кіреді, яғни мақсатты топта
қалыптасқан көзқарастар кіреді. (Сурет 1.)
Қозғалту аспаптары
жарнама Сатуды қолдау Қоғамдық байланыстар
Сурет 1. Туристік тауарларды қозғалту аспаптары
Маркетингтің коммуникациялық міндеттері тиімді орындалмауда деп есептеледі,
егер маркетингтік микстің басқа элементтері сақталмайтын болса, оның
ішінде, өнім, баға мен дистрибьютерлік әдістер бойынша дұрыс таңдау
болмаса.
Егер тек бір ғана коммуникациялық арнаны қолданатын болса, күткен
нәтиже алынбайды.
Өнімді қозғалту бағдарламасында әртүрлі әдістер біріктірілуі мүмкін.
Осы жерден жарнама арасындағы, сату қызметтері бойынша және қоғамдық
қатынастар арасындағы айырмашылықтар туындайды. Тәжірибеде осы аталған үш
аспаптар арасындағы нақты шектеулерді жүргізу аса қажет болып саналмайды.
Жарнаманың жалпы қағидалары.
Жарнаманы анықтау үшін көптеген дефинициялар ұсынылған. Бірақ
олардың ішінде негізгі 4 сипаттама айрықша деп саналды:
- Жарнама – бұл тікелей емес байланыс түрі; оны бұқаралық ақпарат
құралдары (пресса, радио, теледидар) және әсіресе каталог, брошюра,
афиша сияқты баспа материалдары белгілі бір ақпарат беру мақсатында
қолданады.
- Жарнама – бұл бұқаралық байланыс түрі; ол бір мезгілде көптеген
адамдарсанына арналады. Стандартты ақпаратты қолданады және берілген
ақпаратты әрбір адамның жеке қабылдаушылық назарын қабылдай алмайды.
- Жарнаманың мақсаты – назар аударту, қызығушылық
туғызу, рецепиент үшін пайдалы ақпарат беру, және белгілі бір түрде жұмыс
жүргізуге мәжбүр ету, мысалы, турагентпен байланыс жасау, ары қарайғы
ақпаратты сұрау және т.б.
Жарнамалық құралдар: саяхат жасау каталогтары, брошюралар мен
проспектілер, сауда-хаттары, көшелік жарнама, бұқаралық ақпарат
құралдарындағы жарнама, сауда қатарларындағы жарнама.
1. Жарнама дербес саудамен тығыз байланысты. Оның
мақсаты – тұтынушының назарын өзіне, өз агентіне, тауарды қосымша
жылжытушыға аудару.
Жарнама дистрибьютерлік пен туристік тауарлар мен қызмет көрсетулерді
сатудың маңызды элементі. Туристік кәсіпорындардың көпшілігі жарнаманы
сауданы алға жылжыту үшін қолданады, оның кірісінің 5 %-ы жарнамаға
жұмсалады. Жарнаманы қаржыландыру көптеген туроператорлар үшін сатудың 15%-
н жарнамаға жұмсайды; шығындардың көп бөлігін жарнамаға өндіріс пен саяхат
каталогтарының дистрибьютерлері шығарады.
Жарнама құралдары.
Саяхат жасау каталогтары, бұларда туристік тауар мен
қызмет туралы сипаттамалық иллюстрациялар ұсынылады, барлық мәселені
шешетін бағаны бүгінгі таңда турагенттер мен туроператорлар кеңінен
қолданады. Каталогтарда потенциалды туристерге арналған пайдалы ақпараттар
мазмұндалады, олар анықтама ретінде қолданылуы мүмкін.
Каталогтардың ең басты басымдылығы - әртүрлі маршруттарды,
мейманханаларды, қызмет түрлерін және жорықтарды, шығудың альтернативті
мерзімін, транспорттық қызмет көрсетулерді иллюстрациялар арқылы сипаттай
отырып, саяхат жасаудық толық бағдарламасын ұсынады.
Ақпараттардың кең көлемін ұсына отырып, каталогтар тұтынушыларға
олардың қызығушылығын, тілегі мен қаржылық мүмкіндіктерін назарға ала
отырып, дұрыс таңдау жасауға көмектеседі.
Брошюралар мен проспектілер каталогтарға қарағанда азырақ сыйымды, оларды
өндіру оңай және арзан. Оларды , негізінен, ресми туристік ұйымдар мен
кәсіпорындар потенциалды клиенттерді қасиетті орындар мен қолда бар қызмет
көрсетулер туралы ақпараттау үшін қолданады. Олардың басымдылығы сол,
каталогқа қарағанда маршруттар мен қызмет көрсетулерді нақтырақ ұсынады.
Проспектілер әдетте бір қатарда басылады да бүктеледі. Бұл әрине,
жарнаманың ең көп тараған түрі. Оларды жасап шығару қымбат емес.
Сауда-саттық хаттары туристік қызметті сатудың үлкен
мүмкіндігін ашады. Оларды өз бетінше каталог, брошюра немесе проспект
жиынтығында қолдануға болады:
-Селективті дистрибьютерлеу: егер қолда потенциалды
клиенттердің белгілі бір тізімі болса, сауда-саттық хаттары белгілі бір
мақсаттағы, қызығушылығы мен талап-тілектері алдын-ала белгілі болған
топтарға жіберіледі.
-Оперативтілік (жеделділік): Бұл хаттарды дайындау мен
дитрибьютерлеу үшін біршама уақыт қажет болады, бұл жанып тұрған
турпакеттер ұсыну мүмкіндігін береді, немесе жедел (оперативті) түрде
қандайда бір маршрутқа (бағытқа) деген қызығушылықты күтпеген жерден
пайдалануға болады.
-Бақылау жасау: Сауда-саттық хаттарының тиімділігіолардың
артынан болатын әсерлермен анықталады. Бұл үшін бланк ұсынылады, оны
толтыра отырып, клиент қосымша ақпарат сұрастыра алады.
Көшелік жарнаманың жарнамалардың басқа түрлерінен айырмашылығы бар, өйткені
ол жылжымалы емес. Оның маңызды сипаттамасы – оның орналастырылған орны.
Ол белгілі бір уақыт аралығында ғана ілінеді, жарнамалайтын ақпараты
шектеулі. Бұл ақпарат қысқа да түсінікті болуы тиіс. Оның көп бөлігі
картиналар мен рәміздер арқылы беріледі. Ұзақ та күрделі фразалар
қолданылмайды. Жарнаманың бұл түрі әдетте бұқаралық ақпарат құралдарындағы
жарнамаға қосымша ретінде қызмет етеді.
Саяхат жасау жарнамаларындағы бұқаралық ақпарат құралдары .
Баспалық ақпарат, теледидар, радио, көшелік жарнама бұқаралық ақпарат
құралдары деп аталады, осылайша олардың басты сипатын анықтай отырып, үлкен
аудиторияның жарнамалық ақпаратын хабарлау мүмкіндігі туындайды.
Мұндай жарнамаларды құны (газеттегі орны, радиоға, теледидарға кететін
уақыт) әртүрлі факторларға, соның ішінде мемлекетке қатысты болады.
Көп тиражды журналдың болуы, саны шектеулі журналдарға қарағанда көп
оқырмандардың болуын куәландырады.
Алайда, бұл аз тиражды журналдардың пайдасы аз деп көрсету емес.
Олардың оқырмандары ірі журналдарға қарағандағыдан потенциалды клиенттер
болуы мүмкін.
Сауда нүктесіндегі жарнама.Cауда нүктесі витриналарда, көрмелерде, лавкалық
витриналарда, қабырғаларды безендіруде, жарнама щиттерінде жарнамалық
транспаранттарды пайдаланады.
Бұл жарнаманың құндылығы сол, клиент әлі шешім қабылдау барысында
жүргенде сол жарнамамен танысады. Мұндай жарнамалық материалдың басты
еңбегі – клиенттерге дүкенде бұрын басқа бұқаралық ақпарат құралдарында
алған жарнамасы туралы естеріне салады.
Сауда-саттыққа қолдау көрсету.
Сауда саттықты қолдау қызметтері.Туристік кәсіпорындар мен туроператорлар
сауда-саттық пен кірістің болуы турагенттердің қандай әдіспен қызмет
жасауына қатысты деп санайды. Мұндай қызметтер сауда-саттыққа саудалық
қолдау көрсету немесе сауда коммунакициясы деп аталады.
Сауда-саттықты қолдау әдістері.
Бұл әдістер баспа материалына ерекше сөйлем ретінде біріктірілуі мүмкін.
Баспа материалына:
- брошюралар – жақсы сападағы қағаздарға әдемі
иллюстрациялармен және сырты әсерлі болып келетін едәуір көлемді басылым.
Брошюраларда туристік демалыс орындарының тізімі бар үлкен каталогтар,
оған қоса орналасу орны, бағасы, транспорт кестесі және т.б. ақпараттар
ұсынылады. Туроператорлар брошюраларды сауда-саттықтың қосымша құралы
ретінде қолданады.
- Проспектілер – бүктелген, оралған иллюстрацияланған бір
қатарлы парақ. Ол брошюралармен салыстырғанда едәуір арзан, кіші форматты,
жеңіл болып келеді.
-Тікелей пошта – бұл брошюралар мен проспектілер
қосымшаланаын сауда-саттық хаттары. Олар сенімді клиенттерге адресатына
жолданады.
- Көрмелік материал – бұларға афишалар, щиттер, стенділер,
жергілікті шығармашылық заттары жатады. Олар сауда-саттық жүзеге асырылатын
турагенттіктер офистеріне қойылады. Сонымен бірге слайдттар да берілуі
мүмкін.
Тауарлардың бағасын уақытша түсіру, сувенирлерді, тәттілерді тегін
тарату сияқты ерекше ұсыныстар үлкен бәсекелестікті индустрияларда, мысалы,
бакалеяларда, косметикаларда кеңінен таралған. Туристік индустрия бұл
әдістерге тек сауда-саттықты қолдау мақсатында ғана келеді. Мысалы,
біркелкі топтарға, студенттерге, қарт адамдарға арналған авиабилеттердің
бағасының арзандатылуы, арнайы отельдердегі номерлерге арнайы арзан баға
т.с.с. Нәтижесінде мұндай туристік кәсіпорын кеңінен танымал кәсіпорынға
айналады.
5) Қоғамдық байланыстар..
Қоғамдық қатынастар – бұл фирманың коммуникациялық жұмысының бір бөлігі.
Олардың мақсаты – айғақтармен бекітілген фирманың жақсы репутациясын жасау,
өйткені фирма өзі туралы жағымды пікір қалыптастыру атмосферасында үлкен
жетістіктерге қол жеткізеді.
Бұл анықтама қоғамдық қатынастардың басты 3 сипаттамасын туғызады:
- олардың мақсаты, жарнама сияқты, сауда-саттыққа қолдау
көрсету мен коммуникация. Олардың басқалардан айырмашылығы, бұқаралық
ақпарат құралдарында ақысы төленген орын мен уақытты пайдаланбайды, өз
демеушілерін жарнамаламайды, сауда-саттықты қолдаумен тікелей
байланыспайды.
- қоғамдық қатынастар жарнама құралдары мен саудалық
делдалдарға пайдалы ақпарат ұсына отырып, сауда-саттық пен жарнаманы
қолдауға қолайлы жағдай туғызу үшін қызмет етеді.
- қоғамдық қатынастар мемлекеттің жағымды имиджін құру мен
сақтаудың, журналистер, баспаханашылар немесе саудалық делдар сияқты
қоғамдық пікірге әсер етуші адамдар арасындағы бағыттың немесе компания мен
қызмет көрсетудің құрылуы мен сақталуына қызмет етеді.
Қоғамдық қатынастардың әдістері. Туристік өнімді жылжытудағы қоғамдық
қатынастардың басты аспаптары - пресса үшін ақпараттар, пресс-
конференциялар, таныстыру визиттері, жәрмеңкелерге және басқа да
ұйымдастырылған оқиғаларға қатысу.
Пресса үшін ақпараттар.Газеттерге, журналдарға, және басқа ақылы баспаларға
жіберу. Бұл ақпарат баспагердің комментариінсіз баспадан шығуы тиіс.
Ақпарат беруші компанияның немесе ұйымның атын көрсеткен жөн. Егер
ақпарат жиі шығатын болса, оны ерекше түрде басып шығаруға кеңес беріледі.
Пресс-конференциялар. Бұлар тереңірек ойластырылып, мұқият жасалады. Бұл
қандай да бір жаңа оқиғаның тұсау кесері болуы мүмкін, мысалы, жаңа
туристік нысанның ашылуы немесе жаңа жарнамалық компанияның басталуы. Фирма
өкілі қонақтарға ақпаратты, суреттерді, даму тарихын таныстырады. Тұсау
кесерлер көбінесе коктейльмен немесе мерекелік кешкі аспен аяқталады.
Иллюстрациялық әңгімелер.Бұлар журналдарда, газеттердегі жексенбілік
қосымшаларда немесе туризм туралы әдеттегі газеттерде өзі туралы толық
малұмат беретін өте тиімді әдіс. Осы мақсатта әдетте кәсіпқой жазушылар
мен фотографтар шақырылады.
Қоғамдық қатынастар әдістері: прессаға арналған иллюстрациялар, пресс-
конференциялар, иллюстрацияланған әңгімелер, таныстыру визиттері,
жәрмеңкелер және т.б. саяхат туралы документальды фильмдер.
Таныстыру визиттері.Бұл физиттер қаншалықты қымбат және ұйымдастырылуы қиын
болса да олардың соңы өте тиімді болады.
Таныстыру визитінің табысы 3 факторға байланысты болады:
Қатысушыларды таңдау, турдан бағыттың соңғы нүктелеріне дейін тиянақты
дайындығы, орналастыру мен ойын-сауық бағдарламасы.
Жәрмеңкелер мен басқа да ұйымдастырылатын оқиғалар.Ұлттық және халықаралық
сауда жәрмеңкелері мен көрмелері, әмбебап дүкендердегі тауарлар қозғалысы,
халықаралық конференциялар мен конгресстер қоғамдық қатынастар үшін үлкен
қызмет көрсету алқабын ашады:
- олардың барлығын потенциалды туристерді бір орынға жинауға
болатын үлкен аудитория біріктіреді.
- бұл стенділердің, афишалардың, басқа да визажды, мысалы
слайдтар, фильмдер, жергілікті ұлттық шығармашылық бұйымдары ситяқты
құралдардың, сондай-ақ саяхат туралы ақпараттардың көмегімен
демонстрацияланады.
-Саяхат туралы документальды фильмдер. Дистрибьютерлік фирмалар мен
теледидарлық жүйелер тарапынан документальды фильмдерге сұраныс өсіп
келеді.
1.2 Интернет технологияның туристік өнімдерді жылжытуды
қалыптастырудағы мүмкіндіктері
Қоғамның қазіргі кезеңдегі мазмұны ақпарат құралдары мен жаңа
ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуымен өлшенеді. Телекоммуникациялық
тораптың дамуы, соның ішінде Интернетті пайдаланудың кең қолданылуы әлемдік
деңгейде ақпараттық инфрақұрылымды қалыптастыруға жол ашып, бұл құралдар
қоғам өмірінің барлық салаларына енгізілуде. Олар түпкілікті түрде әлемнің
әртүрлі елдеріндегі миллиондаған адамдардың кәсіби қызметі мен дәстүрлі
өмір салтына өзгерістер мен сонғы жаңалықтар әкеліп отырғанына куәміз.
Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыруға және туристік индустрияға
инвестициялар тартуға Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы
Шетелдік инвесторлар кеңесінің (ШИК) жұмыс тобы көп жәрдемін тигізеді, оның
шеңберінде 2005 жылы ШИК тобының мүдделі мүшелері қатары-нан туризм
жөніндегі шағын топ құрылды. Сонымен қатар 2006 жылдан бастап ШИК веб-
сайтында Қазақстандағы туризм Интернет-парағын ашу туралы шешім
қабылданды [4].
Бүгінде республика іс жүзінде туризмнің қолданыстағы барлық түрін
ұсынып отыр. Туристік кластерді дамыту шеңберінде республикада туризмді
дамытудың іскерлік, экономикалық, мәдени-танымдық, сондай-ақ шұғыл түрлері
сияқты басым бағыттары айқындалды.
Жаңа мүмкіндіктерді пайдалану мәдениеті – неғұрлым маңызды және
күрделі процесс соңғы он-он бес жылдар шамасында ақпараттық қоғам құруға
ерекше назар аударылып отыр. Осыған байланысты Қазақстандық туристік
орындардың жұмыс процестеріне жаңа ақпараттық технологияларды енгізу ХХІ
ақпарат ғасырындағы қоғамның басты шарттарының бірі болғандықтан олардың
процестерін автоматтандыру ісі ең жоғарғы қарқында жүріп келеді.
Интернет тарихы осыдан 40 жыл бұрын, (1969 жылы) Калифорния
университетінің лабораториясында алғаш рет қорғаныс министрлігі және
бірқатар академиялық ұйымдардың компьютерлік орталығындағы компьютерлерді
өзара жалғап, біріктіру арқылы мәліметтерді бір-біріне жіберу болды. Бұл
эксперименттің нәтижесі ARPAnet желісінің өмірге келу ұтымды-лығымен
есептеледі. Бұл жүйе тар шеңберде, яғни ядролық шабуыл болған жағдайда және
зерттеушілерге бір-бірімен ақпарат алмасу байланысын орнату мақсатын
көздеген. Эксперимент уақыт өткен сайын жетілдіріліп, оған деген
қызығушылық күшейеді. Дербес компьютерлер дәуіріне дейін ARPAnet желісін
құрастырушылар Internetting Project ("Желілерді біріктіру жобасы")
құрастыра бастады.
1974 жылы осы желіге 62 компьютер жалғанып, ақпарат алмасу процесі
дәстүрлі тәсілге қарағанда жеделдігімен, қарапайымдылығымен, сапалығымен
жеңілдей бастайды. Уақыт өте келе, 1983 жылы желіні екі тарапқа бөлу,
бірін таза әскери қолданылымға (Milnet), ал екіншісін университеттердің
ғылыми зерттеу жұмыстарына (Internet) деген атаумен арнап бағыттауға тура
келеді. Осы кезде Интернетке қосылған компьютер саны 1000-ға жетпейтін еді.
1985 жылы Канаданың үкіметі өздерінің барлық университеттерін қамтыған
BITNET желісін Интернетке қосса, 1986 жылы АҚШ-тың ұлттық ғылым қоры
өздерінің негізгі ең ірі деп танылған университеттерін қамтыған NFSNET
желісін құрады. 1987 жылдың аяғында Internet-ке 10 000, BITNET-ке 1000
компьютер қосылады. 1989 жылдан бастап Канаданың BITNET желісі Интернетпен
тең дәрежедегі протоколды пайдалануға қол жеткізеді. Осыдан кейін біртіндеп
басқа да мемлекеттерде осы тектес желілер пайда бола бастайды.
Нәтижесінде мемлекеттер арасында Интернет желісі арқылы электрондық
байланыс жасау мүмкіндігі туды, мұндағы басты талап тиісті стандарттық
ережелерді қатаң сақтау болды. 1990 жылдың басында көп мемлекеттердің
Интернет желілері бір-біріне жалғанып, ғаламдық Интернет желісін құрады.
Алғашында Интернет желісін бизнестік мақсатқа пайдалануға тиым салынды.
Себебі жұмсалатын қаржылық шығындар мемлекет және ғылыми зерттеу
орталықтары тарапынан бөлінетін. Көп кешікпей Интернет желісі нарықтағы
маркетингтік зерттеу көзіне айналып үлгерді. Осыған байланысты Интернет
бизнес саласына қолданысқа кеңінен еніп, қарқындап дами бастады. Осының
салдарынан АҚШ және Канаданың үкімет орындары өздеріне қарайтын Интернет
желілерін қаржыландыруды тоқтатты. Кейіндері басқа мемлекеттер де
қаржыландыру шараларынан бас тартты [6].
Интернет "желілер жүйесі" енді барлық жерде Internet атауымен
аталады. Отандық қолданыста орыс тілінде Интернет жазбасымен кең тараған.
Интернеттегі желіаралық өзара әрекеттестікті үйлестіру мақсатында арнайы
ұйым құрылған. Ол - Internet Society ("Интернет Қоғамы."). Интернет
жекеменшік компания емес. Интернеттің даму бағытын "Интернет қоғамы"
(Internet Society) анықтайды және қоғамдық бағытта жұмыс атқаратын
мамандардан құралған ақсақалдар алқасы ұйымы басқарады.
Ақпараттық технологиялар адамзат тарихында қызмет көрсету саласының
еңбек өнімділігінің тиімділігін қамтамасыз етуші технологиялық жетістіктің
жоғары деңгейі. Интернет технологияның қоғамдағы кең қанат жаюы бүгінгі
таңда туризм саласын да тысқары қалдырмады. Қазіргі ғаламдық ғасырда
туризм және ақпарат құрамдас болып табылады. Себебі:
- саяхатқа бару шешімі ақпарат негізінде қабылданады;
- сатып алу кезінде турдың өзі - ол да ақпарат;
Туристік нарыққа қатысушы барлық туристік ұйымдар күніне жүздеген,
мыңдаған мәрте ақпарат алмасады. Ақпаратпен жұмыс жүргізе білу, ақпаратты
жинай білу, ақпаратты өңдей білу және осы ақпарат негізінде дұрыс шешім
қабылдай білу қажет.
Интернет желісі ақпарат алу, беру, яғни ақпарат алмасу барысындағы
байланыстың жылдамдығын және оның сапасын барынша жоғары дәрежеге көтерді,
сонымен бірге коммуникацияларға, іссапарларға жұмсалатын қаржылық
шығындарды төмендетіп, қызмет географиясының аясын, клиенттер мен
серіктестер ауқымын кеңейтуге мүмкіндік туғызды. Жоғарыда аталған Интернет
желісінің барлық мүмкіндіктері қазіргі таңда туризм саласында да кеңінен
қолданыс тапты.
Интернет технологияның ерекше сипаттамалары:
- ақпарат беру жеделдігі;
- қысқа мерзім ішінде ақпараттардың үлкен ауқымына қол
- жеткізу мүмкіндігі;
- пайдалану ыңғайлылығы.
Көптеген туристік орталықтар, компаниялар Интернет желісі арқылы
пайдаланушыларға өздері ұсынатын туристік қызмет түрлерін, атап айтқанда
туристік ресурстарын, турлар туралы ақпараттарын, көлік тасымалының
қозғалыс жағдайлары және олардың кестелерін, қонақ үй, саяхат, ірі
ресторандар және олардың ас-мәзірлері, туристік сақтандыру жағдайлары, ауа-
райы, туристік демалыс, саяхат жасалатын орындардың ағымдағы жағдайлары,
олардың ойын-сауық ортасы, туристік қызметтерге тікелей сұраныс жіберу
немесе алдын-ала брондау, несие картасы болған жағдайда алдын-ала есеп
айырысуы туралы ауқымды ақпараттар ағынын мәтінімен, түрлі-түсті
суреттерімен, фильмдерімен орналастырады. Мысалы, әлемдік маңызы бар
Флориданың туристік орталығынан сансыз туристік ақпараттарды үздіксіз
жылдам алуға мүмкіндік мол: барлық курорттар туралы ақпараттармен,
бағдарламалармен танысып, туристік фирмалар мен ассоциациялардың мекен-
жайлары туралы мәлімет алуға, сонымен қатар Кариб бассейніндегі жеті ірі
круиздік турлардың фрагменттерін көруге болады [1].
Ғаламдық жүйедегі мүмкіндіктердің ішінде туристік ұйымдардың
қолданысына сәйкес келетін және негізгі қызығушылық тудыратын қызмет
түрлеріне жататындар мына төмендегілер болып табылады:
- адамзат қызметінің барлық бағытын қамтитын ақпараттық кеңістіктің
гигантына қол жеткізу мүмкіндігі;
- қашықтан оқу, с.с. әртүрлі біліми бағдарламалар мүмкіндігін пайдалану;
- ыңғайлы және арзан коммуникация жүйесі (электрондық почта, сандық
телефон байланысы, бейнетелефон және т.б.) мүмкіндігін пайдалану;
- маркетингтің және жарнаманың жаңа, әрі тиімді стратегиясы
мүмкіндігін пайдалану;
- қызмет көрсетудің тиімді варианттарын іздестіру және қызметті брондау
жүйесі;
- ойын-сауықтық (музыка, кино, бейне, фото, мультипликация) қызметі;
- капиталды трансферттеу және қашықтан қаржы аудару арқылы өзара есеп
айырысу мүмкіндіктері;
- виртуалді туристік кеңселерофистер және т.б. жүйелерді құру.
- жедел тәртіппен тәулігіне 24 сағат, жылына 365 күн және т.б. кез-
келген қажетті уақыттағы мүмкіндіктер;
- тауарларды және қызметтерді қалыптастырудың, жылжытудың, таратудың
жаңа мүмкіндіктері;
- коммуникация және тиімді байланыс;
- туристік өнімдерді жылжыту және жарнамалау;
- маркетингтік зерттеу;
- фирмалардың және оның туристік өнімдерінің электрондық
тұсау кесерін өткізу мүмкіндіктері;
- халықаралық және аймақаралық туристік көрмелерге, жәрмеңкелерге,
биржаларға, аукциондарға және т.б. іс-шараларға қатысу, әрі оларды өткізу
мүмкіндіктері;
- брондау және резервтеу жүйесін пайдалану;
- турларды және туристік жолдамаларды дербес алуды қалыптастыру;
- елдер және әртүрлі бағыттар бойынша туристік өнімдердің
электрондық каталогтарын пайдалану;
- елтану туралы, әлем елдеріндегі ауа райы, әртүрлі көліктер түрінің
қозғалыс кестесі туралы ақпараттарды жылдам алу;
- отелдер, ресторандар, әртүрлі тасымалдаушылар және т.б. туристік
қызметтердің бағаларықұны және тарифтері туралы әртүрлі анықтамалық
материалдарға жылдам, қолайлы тұрғыда қол жеткізу мүмкіндіктері;
- аталогтарға, анықтамалықтарға, энциклопедияларға және т.б. қол жеткізу
мүмкіндіктері;
- ақпараттарды жылдам алуға қол жеткізу мүмкіндіктері;
2. Орда қонақ үйінің қызметіне талдау (соның ішінде ақпараттық ресурстар)
2.1 Орда қонақ үйінің қызметі
Орда қонақ үйі – Тараз қаласының басты көшелерінің бірі, Жамбыл даңғылының
бойында орналасқан, маңайында біршама мейрамхана, дүкендер, Жеңіс
саябағы және спорт кешені бар.
Орда қонақ үйі 2011 жыл ашылған қолайлы төрт қабатты қонақ үй.
Сапалы жөндеу, қолайлы жағдай, сыпайы қызыметшi және сәттi орналасу - қонақ
үйдiң өзіндің ерекшелiгінің белгісі.
Қонақ үй классикалық еуропалық мәнерде соғылған Орда, жайлы әрі
жайдарлы ұжым. Кең және жайлы нөмiрлері, жайлы лобби, ұзақ сапардан кейiн
қолайлы демалысқа арналған таптырмас қонақ үй.
"Орда" қонақ үйі сапалы қызмет көрсетумен, адалдықпен және
енбеккерлікпен ерекшелінеді. Біз жайлылықты, қауіпсіздікті және
қонақтарымыздың тілегінің орындалуын қамтамасыздандыруға тырысамыз.
Барлық қонақ үйлердің қызметтері негізгінен 4 топта қарастырылады:
1. орналастыру
2. тамақтандыру
3. бос уақытты ұйымдастыру
4. тұрмыстық қызмет көрсету
Қонақ үйдiң нөмiрлері әжептәуiр кең; барлық нөмірлерде телефон,
кабельдік теледидарлама, тоңазытқыш орналасқан. Әр нөмiрде - өзіндік
санторабы. . Жиhаз: шкаф, үстелдер, тумбочка - әр нөмiрдiң өзіндік
ерекшелiгiн есептелуіне байланысты арнайы тапсырыспен жасалынған.
Таңертеңгi ас - қосылған: қосылған (шай, кофе, шырындар, йогурттер,
бутерброд) дәмдi таңертеңгi ас орналастырудың құнына кіреді, алайда басқа
Тараздың көпшiлiк қонақ үйілерінде таңертеңгi ас қосымша төлем арқылы
ұсынады.
Сыртқы әлеммен байланыс: қонақ үйдің барлық аумағында интернетке WiFi
арқылы құнсыз кіруіңізге болады; "Орданың" барлық нөмірлерінде телефон
болады, сіз тек телефон шалу ғана емес, сонымен қатар қоңырау
қабылдауыңызға болады.
Iскерлiк сапарлар үшiн: iскерлiк кездесу өткiзуге арналған конференц-
зал бар, ол барлық мулимедиалық(проэктор, микрофон, интернет, ноутбук)
ақпараттармен жабдықталған.
Қосымша қызметтер: жалдама көлігін шақыру, пойыз, театр қойылымдарына
билет алып бере аламыз және басқада шараларға дайынбыз.
Тұрақты клиенттер үшiн икемдi жеңілдіктер қарастырылған және де спортшылар
үшiн келiсiмдi бағалар қарастырылған. (Кесте 1)
Кесте 1
Номерлердің түрлері
Стандарттық нөмер 1 адамға арналған 15000
Стандарттық нөмер 2 адамға арналған 20 000
Жартылай люкс 25 000 теңге
Люкс 30 000 теңге
VIP 35 000 теңге
Сонымен қатар бұл қонақт үйде Lounge bar “Memphis” бар Бұл қала жастарының
сүйікті демалыс орыны, жақсы көңіл көтеруге арналған түңгі клуб.
Орда қонақ үйінің көрсететін қызметтерін талдай келе мынадай SWOT-
талдауды көруге болады:
Кесте 2
Орда қонақ үйінің SWOT-талдау
Қонақ үй Артықшылығы Мүмкіншіліктері Әлсіз жақтары
атауы
1.Орналасуы: Сыртқы нарыққа 1.Салыстырмалы
Тараз қаласының басты шығу мүмкінгішілі,түрде басқа қонақ
көшелерінің бірінің яғни шетелден үйлерден баға
бойында орналасуы, келген кез келген саясаты қымбат
Орда қонақ маңайында біршама қонақты болуы.
үйі мейрамханалар, дүкендер, орналастыра алуы. 2. Жаңа қонақ үй
Жеңіс саябағы және болғандықтан
спорт кешендерінің бар нарықта әлі
болуы. танымал еместігін
2. "Орда" қонақ үйі сапалы жатқызуға болады.
қызмет көрсетумен, жоғарғы
деңгейлі қонақ үй.
3. Қосымша қызметтер:
Бiз қонақтарға көмектесуге
арқашан дайынбыз - сіздер
үшін, жалдама көлігін
шақыру, пойыз, театр
қойылымдарына билет алып
беруі.
Ескерту: Автормен құрастырылан
2.2 Ақпарат іздестіру және маркетингтік зерттеу.
Бүгінгі таңда қонақ үйде нөмер алудың ең тиімді әдістерінің бірі –
интернет желісі: тікелей қонақ үй сайтынан немесе туристік агентер арқылы.
Болжам бойынша, 2012 жылы дүниежүзілік барлық қонақ үй нөмерлерінің 10%-
ын интернет желісі арқылы алдын ала тапсырылыс беріледі.
Туристік өнімдерді туристік қызметтер нарығында жылжыту электрондық жарнама
көмегімен маркетингтік зерттеулер негізінде жүзеге асырылады.
Интернет – масштабы бойынша баламасы жоқ жарнама кеңістігі.
Жарнаманың әлеуетті тұтынушылары Интернет және оның мүмкіншіліктерін
қолданатын жүздеген миллионнан астам адамды құрайды.
Интернеттегі жарнама компаниясы Қазақстанда да, және шетелде де өте
тиімді. Біздің елімізде компьютер кәсіпкерлер мен мемлекеттік ұйымдардың
офистерінің күнделікті құралы болып тиянақталды. Көптеген туристік
фирмалар электрондық пошта қызметтерін және Интернетте ақпарат іздеуді
қолданады. Фирма туралы деректерді, сонымен қатар фирма жарнамасын
Интернетте орналастыру – ең алдымен жарнама беруші имиджін жоғарылатады
және жоғары ұйымдастырылған кәсіпкерлердің, әлеуетті серіктестер
фирмаларының, ең негізгісі – әрдайым компьютерлік кеңістікті, серіктестік
туралы хабарлар мен ұсыныстарды және өзінің жергілікті нарығында тауарларды
тікелей сатуды зерттейтін делдалдардың қызығушылығын тудырады. Бұл өз
өнімін дүниежүзілік нарықта жылжытудың керемет әдісі.
Интернет торы қолданушыларға өзінің туристік өнімдерін дүниежүзілік
қоғамға ұсынуға және жылжытуға бұрын болмаған мүмкіндік береді. Сонымен
қатар, тіпті кішкентай фирманың өзі жарнама кампаниясын жақсы өткізсе,
мағызды нәтижелерге жете алады. Жарнаманы жылжыту бойынша келесі қадам оны
орналастыру орнын таңдау болып табылады.
Интернет – технологияның мүмкіндіктері туристік өнімдерді
қалыптастыру және жылжыту мақсатында қолданылуы мүмкін: Атап айтқанда:
- қажетті ақпараттарды іздестіруде және оларды жүйелеуде;
- маркетингтік зерттеуде;
- туристік қызметтерді тиімді жарнамалауда;
- серіктестер іздестіруде;
- туристік қызметтерді брондау және резервтеуде;
- туристік өнімдерді таратуда;
- тиімді таңдалған жарнамалық стратегияны және т.б.таратуда.
Жарнаманы жылжыту бойынша келесі қадам оны орналастыру орнын таңдау
болып табылады. Интернет жарнама территориялық байланыстыққа ие емес.
Ақпаратты маманданған туристік WWW-серверіне орналастырған жөн. Бұл
жағдайда осы (туристік) сала қызметі мамандарының сапалы қызмет көрсетуіне
арқа сүуге болады. Тордағы материалдар техникалық қызмет көрсетуді, дамыту
қажет етеді. Сондықтан оларды бұл қызмет көрсетудің сапасы жоғарғы жерде
орналастыру қажет.
Анықтамалық екі бөліктен тұрады: орыс тілінде – Ресей, ТМД елдеріне
арналған, ағылшын тілінде – интернеттің дүниежүзілік барлық аудиториясына
арналған.
Интернет торына On-line тәртібінде қосылып, қолданушы әрбір беті басқа
ұқсастарға сілтемелерден тұратын, үлкен гипертекстті анықтама қолдануға
шектеусіз мүмкіндік иеленеді. Жүйе бүкіл торда ақпаратты жедел іздестіруге
мүмкіндік береді. Мұндай жүйелердің болуы тұтұнушыға өз демалысын, туристік
агент қызметінсіз, өз бетінше ұйымдастыруға мүмкіндік береді. (Қосымша А)
Ақпарат іздестіру құралдары. Интернет желісінде ақпарат іздестіру
барынша кең тараған және сонымен бірге кез-келген пайдаланушы кездесетін
барынша күрделі процесс болып табылады.
Күнделікті ақпарат іздестіру барысында пайдаланушыға кездесетін
күрделіліктің себептері басты екі фактордан тұрады. Біріншіден, желідегі
ақпарат көзінің ауқымы өте үлкен. Интернет серверде тек 2001 жылы ең нақты
деген болжамдар негізінде әлем бойынша 7,5 миллиард құжат тіркелген деген
пікір айтылған. Одан бері 8 жыл уақыт өткенін, күнделікті тіркелетін жаңа
ақпараттар ағынын ескерсек ше? Екіншіден, желідегі ақпараттар массиві
ауқымы жағынан алғандағы кеңдігімен ғана емес, онығ жылдамдығы әсерінен.
Ақпарат іздестіру барысындағы қажеттіліктер пен маңыздылық мәні
Интернет желісінде пайдаланушыға кибер кеңістікте көмек көрсетудің тұтас
бір саласын қалыптастырудың жүзеге асырылуымен қорытындыланады. Мұндай
саланы арнайы ақпарат іздестіру немесе қызмет көрсету қызметі жүргізеді.
Шартты түрде оларды анықтамалыққа (directories) және іздестіру жүйесіне
(search engines) бөлуге болады. Бұл аталған қызмет түрлері сырттай бір-
бірімен өте ұқсас, дегенмен әрбір анықтамалық жеке іздестіру жүйесіне, ал
әрбір іздестіру жүйесі жеке анықтамалыққа ие.
Іздестіру жүйесінің бірінші тобы анық иерархиялық жүйеленген немесе
логикалық-тақрыптық құрылымның электрондық анықтамалықтары бар. Олар кейде
каталогтар немесе рубрикаторлар деп аталады.
Әлемдік масштабтағы барынша маңызды анықтамалықтарға Yahoo!
(www.yahoo.com) бұл жүйедегі іздестіру көп тілді іздестіруді қолдайды.
Өкінішке орай онда орыс тілі енгізілмеген.
Open Directory (dmoz.org), About (www.about.com) жатады. Осы саладағы
Ресейлік өнімдер қатарына Апорт (www.aport.ru), List.ru (list.mail.ru),
Weblist www.weblist.ru), Иван Сусанин (www.susanin.net) және Улитка
(www.ulitka.ru) жатады [20].
Анықтамалықтардың негізгі параметрлерін сипаттайтын ерекшеліктеріне
жататындар:
- көлемі;
- жаңа жәненемесе өзгерген ресурстарды жедел көрсету;
- логикалық және кезектік жіктеудің иерархиялық сұлбасы;
- құрылымдардың айқыштығы.
Анықтамалықтар үш типтегі міндеттерді шешуге арналған:
- бейтаныс ғылым саласына бағыт алуға;
- тұтас бір ұйымның серверлерін немесе маңызды жобалардың
ірі объектілерін сол күйінде іздеп табуға;
- көмескі ақпараттар образын іздеу барысында ресурстардың
дайын тізімін алу, мысалы, қонақ үй тізбектері, туристік қызметтің
нақты секторы, нақты туристік корпорациядағы көлік қозғалысының
кестесі немесе сайттары.
Глоссарий. Бұл электронды терминдер сөздiгiнде Интернеттi
қолданатындарға жиi кездесетiн сөздерге анықтамалар берiлген. Осы
глоссарияның көмегiмен сiз электрондық әлемнiң терминологиясында тезiрек
бағдар алуға болады [7].
Іздестіру жүйесінің негізгі параметрлеріне жататындар:
- индекстік файл көлемі (индекстелген серверлер және жеке құжаттар);
- дерек қорларға жаңа мәліметтерді енгізу барысындағы және ескірген
мәліметтерді өшірудегі жеделдік деңгейі;
- сұраныс толтырудағы мүмкіндік;
- іздестіру нәтижесін ранжирлеудегі жүйенің интеллек-туальдігі;
- пайдаланушының жұмысын жеңілдетуші қосымша қызметтер.
Барынша авторитетті іздестіру жүйесінің бүкіләлемдік масштабына
жататындар Google (www.google.com), AlltheWeb (www.alltheweb.com) және Alta
Vista (www.altavista.com). Осы кластағы Ресейлік жүйелер Яндекс
(www.yandex.ru), Rambler (www.rambler.ru) және Апорт (www.aport.ru).
Іс жүзінде әлемдік танымал іздестіру жүйесі және анықтамалықтар
бүгінгі таңда бірнеше миллиондаған кіріске ие әйгілі ақпараттық
корпорацияларға айналды.
Қажетті ақпараттарды мақсатты түрде іздестіру және маркетингтік
зерттеу жүргізуге әртүрлі белгілеріне қарай топтастырылған электрондық
каталогтар анықтамалықтар көмегімен жүзеге асырылады. Олардың көптегендері
30-50 адрестерден құралған күшейтілген дерекқорлар болып табылады .
Егер Интернеттегі ақпараттар ағыны үлкен және тез жалықтыратын болса,
онда орналасқан орнына қарамастан Интернет жүйесі арқылы арнайы
агентстваларға маркетингтік зерттеулер жүргізуіне тапсырыс беруге болады.
Зерттеу нәтижесін электронды почта, немесе агенттіктің пайдаланушысына
арналған дербес хабарландыру тақтасынан алу мүмкіндігі бар.
Ерекше қарқынмен дамушы Интернеттегі ақпараттар кеңістігіндегі
маркетингтік зерттеулер - өте күрделі және қиын процесс, бірақ тиімділігі
жоғары. Сондықтан да кең тұрғыдан зерттеу жүргізу қажет болған жағдайда
арнайы зерттеу агенттіктеріне жүгінуге болады. Нарықта туристік өнімдерді
жылжытудағы маркетингтік зерттеулерді электронды жарнама көмегімен
жүргізуге болады.
Қазіргі әлемде сан алуан интернет желісінен ақпаратты іздестіру
интернет порталдары және сайттары бар. Олар: "Lonely Planet", "TravеlWеb"
және "Ехреdia".
TRAVELWEB (http:www.travеlwеb.com). Интернет желісінде 1996 жылы
наурыз айында "Pegasus Systems" америкалық компьютерлік компаниясымен
орналастырылған.
TravеlWеb – бұл жеке өз бетімен демалыс маршрутын сатып алу жүйесі
болып табылады Қазіргі таңда TraveIWeb турдың басты сегменттерін -
авиабилеттерді және қонақ үйлерді, автомоблильдерді жалға алуды
резервтеуді жүзеге асырады.. Жүйенің құрылғанына аз ғана уақыт болғанына
қарамастан ай сайын бірнеше миллион адам пайдаланады.
TraveIWeb әлемнің 94 елдеріндегі жетекші қонақ үй тізбектері, 1000-
нан астам авиакомпаниялар туралы ақпараттар қамтылған. Брондаудан басқа
TraveIWeb отельқонақ үй іздестірудің және авиарейстердің ыңғайлы жүйесін
ұсынады. Оны барлық туристік агенттіктерге сенімді және жедел ақпарат көзі
ретінде пайдалануды ұсынуға болады. Жүйенің пайдалы екендігін TraveIWeb-ті
алғаш рет пайдаланғандардың 95% осы жүйеден ақпарат іздеуге қайта оралады.
Клиенттердің 65% TraveIWeb арқылы демалыс турларын, 16 % -іскерлік жол
жүру, 17% - демалыспен біріктірілген бизнес-жол жүру мақсатында болып отыр.
Ресей нарығы үшін TraveIWeb жүйесінің негізгі қолайсыздығы – несие
картасы арқылы төлем жүргізу қажеттілігі және авиа билеттер мен қонақ
үйлерге сұраныс бағасының өте жоғары болуы.
Ең ыңғайлы іздестіру жүйесін авиарейстердің, қонақ үйлердің,
бағыттардың анықтамалығы ретінде қолдануға болады. Брон жасау үшін несие
карточкасы талап етіледі (Қосымша D).
EXPEDIA (http:www.expcdia.com). 1996 жылдың күзінде жетекші
компьютерлік компания "Microsoft" ашты. "Ехреdia" деген атпен "
әрекеттесу" түсінігін береді.
Компьютерлік гигант өзінің Интернеттегі жүйесін электрондық магазин
немесе туристік агенттіктің жаңа буыны деп атайды.. "Microsoft"
жетекшілерінің бірі Тимоти 0'Нил "Expcdia" туристік қызметтерді таратудың
шығындарын төмендетеді деп мәлімдейді. Ол туристік қызметтерді сату –
туристік бизнестегі бірден-бір өзгерістер мен жаңалықтар енгізуге
ұшырамаған звено дейді.
"Expcdia" бөлімі ыңғайлы турларды және авиа ұшуларды табуға және
брондауға көмектеседі. Сонымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz